|
2005
|
|
|
60 hamarkadatik aurrera, Espainian emakumearen inguruan emandako aldaketen aurrean, SFk ez zuen aldaketa eraginkorrik burutu, 1961eko legea bultzatzearen salbuespenarekin, eta ondorioz, errealitate sozialetik urruntzen joan zen. Azkenean, 1977an, dekretu berezi baten bidez SF desagerrarazi zuten, baina Nueva Andadura taldea sortu zen, gure
|
egunetaraino
emakumeen erakunde falangista horri jarraipena ziurtatu diona.
|
|
|
Honek guztiak agerian uzten du bi Alardeek garai ezberdinei egokitzen jakinizan dutela eta egokitze ahalmen horrek Alardea gure
|
egunetaraino
irauten lagundu duela. Horregatik, gaur egungo errealitateak, oinarri sozial, ekonomiko, politiko eta juridikoak tarteko?
|
|
|
Ondo zekien hori Luis Buñuelek, begia bizar labana batez ebakitzea ez baita, askok uste duten bezala, surrealista, amesgaizto oso errealista baizik. Horregatik heldu da gaurko
|
egunetaraino
fotograma horren lokamutsa. Ez da artea irauten duena, zirrara baizik.
|
|
2006
|
|
|
Salustioren bi obra iritsi dira gure
|
egunetaraino
: Katalinaren konjugazioa eta Yugurtaren aurkako gerra.
|
|
|
Deeren historiak baditu gaur eguneraino iritsi diren printza batzuk, etsenpluen liburu, esoterismo ikasgai eta biografia berrituen hitzezko zipriztinetatik kanpora. Deek erabilitako zenbait objektu, adibidez, gure
|
egunetaraino
iritsi dira. Izan ere, Deek bildutako liburuek eta tresnek –bere altxor preziatuak– beti izan zuten jendea erakartzeko ahalmena, Deeren azti ilun ospeak hura hil ondoren ere denbora luzez iraun baitzuen.
|
|
2007
|
|
|
Ib., Ik. F. E. ded Mézeray (1275), La Peyrère, preadamiten tesiarekin (12761277), G. de La Calprenède (1281). Ideia hauek Iraultza
|
egunetaraino
helduko dira, ik. Le Brigant (Ib., 1606).
|
|
2008
|
|
|
3 EEBS (Egungo Euskararen Bilketa lan Sistematikoa): 1900 urtetik gure
|
egunetaraino
iristen da, urtero eguneratuz eta handituz. Hala ere, XX. mendeko corpusa denez, urtearen bukaeran corpus itxi izatera pasako da, alegia, ez da eguneratzen jarraituko.
|
|
|
Fede irmo honi, gerora ere, Euskaltzaindia sortu zenean, eta bere azken
|
egunetaraino
tinko eutsi zion. Azkue hil ostean Mañarikuak utzi zuen lekukotza argia da:
|
|
|
Enpresak eskaerak jaitsi direla onartu du, eta hori horrela, egun batzuetan produkzio katea eteten ari da. Lan hitzarmenaren arabera, lana urtean gehienez ere 18 egunetan eten daiteke, baina enpresak epea 30
|
egunetaraino
luzatu nahi du. Bestetik, lanorduak eguneko zortzi orduetatik zazpira jaitsi nahi ditu zazpi hilabetez, eta, ondorioz, baita soldatak txikitu ere.
|
|
2009
|
|
|
Eta nazionalismo horren atzean, mendebaldarrok ondo ikusi ez dugun pelikula dago. Sobiet Batasunaren gainbeheratik gure
|
egunetaraino
Errusia ezezagun egin zaigu; gure albisteetan azaldu denean, mila deabruren koloreekin jantzi dute. Joan den abuztuko zenbaki batean, Georgiako gerra hizpide, Time aldizkariak honako titularra eraman zuen azalera:
|
|
|
Nire etxeko aurreko portxean daukat eskuzko kafe ehogailu handia. Esteban hil zen arte, amamak gobernatzen zituen bai denda eta bai hotela, eta hotelarekin jarraitu zuen bere azken
|
egunetaraino
. Urteetan maindire zikinak garraiatu zituen hoteleko eskailera estu eta pikuetan gora eta behera, etxean garbitzen baitzituen ikuzgailu zaharkitu batean, zabaltzeko burdin harian zintzilikatu baino lehen.
|
|
|
Gaur egun kalean diren euskarazko hedabide gehienak XX. eta XXI. mendeetan sortu ziren. Hainbatetan bidea ez da samurra izan, baina zailtasunak zailtasun mezu bide asko gure
|
egunetaraino
heldu dira, behargin askoren lanari esker neurri handi batean. Zein da, ordea, euskarazko hedabide pribatuetan diharduten langileen egoera profesionala?
|
|
|
Historian zehar zientzialari asko eta asko saiatu da dezimal horiek zehazten. Egiptoko Ahmes Papirokotik hasi eta gaurko
|
egunetaraino
. Bidean dezimal arrantzale ospetsuak izan dira, hala nola, Sirakusako Arkimedes, Claudio Ptolomeo, Liu Hui, Brahmagupta, Fibonacci edota Al Kashi.
|
|
2011
|
|
|
Ezin daiteke erran noiz iratzartzen den ihizi hori, ez baitira beti hotzak berdin goizik joaten; ez eta noiz erruten duen, ez direlakotz loreak beti ordu beretan hantzen. Baina, zerbait gorabehera, apirilaren erditsuan ditu arrautzak erruten, eta orduan errun arrautzek ematen dute harra hamar bat egun gorabehera; bero ari delarik lasterrago; maiatzaren erdiko egina du harrak bere lana, erran nahi baita, handitu gaia handitua dela; eta handik hamar bat egunen buruko hartua duke bere azken itxura; ariko baita hosto jaten uztailaren azken
|
egunetaraino
. Har delarik du, beraz, kalterik handiena egiten, orduan baitzaio alha loreari.
|
|
2013
|
|
|
are gehiago hedatu zen santoi beltza hil zenean, eta ondoko urteetan? halako moldez, non, herritarren artean, sineste bat nagusitu baitzen, egungo
|
egunetaraino
heldu dena: santoi beltza bizi da, ehortzia dagoen marabutean bizi ere, aspaldi hil zen arren; gau beltzetan ibiltzen omen da batetik bertzera, laguntza eskatzen dioten etxeetara, hutsik egin gabe; geroztik hamaika mila gaixo sendatu omen ditu haize kolpe leun batez?
|
|
|
Berria lau haizeetara hedatu zen: are gehiago hedatu zen santoi beltza hil zenean, eta ondoko urteetan... halako moldez, non, herritarren artean, sineste bat nagusitu baitzen, egungo
|
egunetaraino
heldu dena: santoi beltza bizi da, ehortzia dagoen marabutean bizi ere, aspaldi hil zen arren; gau beltzetan ibiltzen omen da batetik bertzera, laguntza eskatzen dioten etxeetara, hutsik egin gabe; geroztik hamaika mila gaixo sendatu omen ditu haize kolpe leun batez...
|
|
|
Ez zen munduan boxeoa baino kirol dirutsuagorik izan ia ehun urtez, Jess Willard en egunetatik Muhammad Aliren
|
egunetaraino
, eta Thomas Mann-ek, 1929ko Literaturako Nobel saridunak, behin baino gehiagotan adierazi zuen egoera hark sortzen zion arbuioa. Onartezina begitantzen zitzaion edozein boxeolari ospetsuk konbate bakar batean Alemaniako unibertsitate irakasle batek bizitza osoan baino gehiago irabaztea.
|
|
2014
|
|
|
Garai loriosak haiek, izterbegia zehazki identifikatua baitzeukaten! Eta etsaia jin egin zen bai, behin eta berriz, eta gure
|
egunetaraino
armada etsaiak Irunea ere du beretua. Bigarren testua, Krutwigena:
|
|
|
Orduan, guztia saldu eta New Yorkera joan zen. Guri interesatzen zaigun pasarteak, ordea, lehen arrakasta handia lortu aurreko
|
egunetaraino
garamatza.
|
|
|
Gipuzkoako Foru Aldundiak ere dolumina azaldu du Basterretxea artista handiaren heriotzagatik: " Nazioartean garrantzi handia izandako Gaur arte garaikideko taldeko azkenetako artista bizia zen, eta lanean jardun du bere azken
|
egunetaraino
. Zehazki, Koldo Mitxelena Kulturunean udazkenean irekiko den erakusketa prestatzen ari zen modu aktiboan".
|
|
2015
|
|
|
Hamabortz malko, hamabortz hots, hamabortzak gara, Almandoztik Amaiurret bat gara dioen kanta egin zuten Baztandarren Biltzarraren 40 urteurrenerako, baztandarrek harrotasunez abesten duguna. Eta nola ez… Baztan, bat han, hortik omen dator gure ibarraren izena, menderik mende egungo
|
egunetaraino
iritsi den adar berriko zuhaitzaren sustrai sendoan denak bat izatearen sentimendua daukagulako. Herri bat gara.
|
|
|
bigarren gerrate mundiala. Gernika batailoia osatu zuten gizonek Errepublikatik hona Euskal Herriaren bizi ibilbidea berreraiki zuten, Gerra Zibiletik eta erbestetik pasa eta, Burdeoseko askapenaren zorion
|
egunetaraino
.
|
|
|
Denetan maitatua zen Xarlex, beti omore onean, ez zuen bere sorlekua ahanzten. Erretretan Donibane Lohizunen pasatu ditu bere azken urteak, bere iloba eta ere iloba ttipiek hurbiletik segitzen zutela azken
|
egunetaraino
. Orai, goza dezala merexitua duken zoriona beste mundu hartan, bere haurrideen artean eta heietan nola ez aipa Dominique Ouret apeza, Hazparneko kolegioan erakasle eta kantuen gidari ainitzek ezagutu dutena.
|
|
2016
|
|
|
Ahoz aho gure
|
egunetaraino
iritsi den beste kontakizun herrikoi batek Lapurdiko Luhuson Azantzak eta Perkainek aurrez aurre jokatu zuten partidaren berri ematen digu. Aipatu kontakizunean esaten denez, hasiera batean Perkain irabazten ari omen zen, eta mando baten gainean zen nafar batek honela oihukatzen zuen behin eta berriro:
|
|
|
Gure
|
egunetaraino
Kain infamearenganik Ez du jautsi Pinet baino Munstri itsusiagorik Robespierre eta Jourdan Gizonen etsaiez landan Ez Frantzian ez Europan Ain fama gaixtoagorik.
|
|
|
Liburuak bigarren argitalpen bat badu 1890 urtean, Baionako Lasserre etxean, aldaketa bat ere bere testuan aurkezten ez duena. Baina idazleak edizio hori aprobetxatu zuen beste idazki bat gehitzeko, Frantziako hirur errepubliken historia laburzki bai eta zonbait hitz bigarren errepublikaz nola oraiko hirugarren huntaz azken
|
egunetaraino
. Horretan erregearen Kristorekin parekatze sinbolikoa gauzatzen da iraultza epaitzerako orenean.
|
|
|
Jasan ditu atsegabeak, nola 7 urteko semea ixtripuz galdu zuelarik, gero bere esposlaguna Jeannot, luzaz herrian auzapez egona zena, berriki Gaby semea, pilotari ohia. Denak jasan ditu Añak, azken urte hotan erretiratua zen Iholdiko xaharretxerat, nun ondar
|
egunetaraino
leiatzen baitzen bertzen xerbitxatzen laguntza ekarriz. Zonbait egun ospitalean pasaturik, ixil ixila itzali da, haren ehorzketak iragan dira Suhuskuneko elizan, jendalde ederra bildurik atxikimenduaren frogatzeko.
|
|
|
Eliza bete batean jaun erretorak azpimarratu du Fifinen bihotz handia eta bere atea bezala, beti zabalik. Azken
|
egunetaraino
osagarri azkar bat ukan du eta bere familiaz inguratua pausatu da. Nehork ez du ahantziko haren irriño goxo hura, karia hortarat kutxaren gainean ezarria zagon haren argazki eder bat.
|
|
|
biek azken
|
egunetaraino
griña bazaukaten gaztez
|
|
2017
|
|
|
Gizon puska on bat zen, Adrien. Zorigaitzez, azken urte hauetan, totila bat edaten zuen eta batzuetan, bi hiru
|
egunetaraino
egoten zen lanera agertu gabe. Orduan, nik nuen, nagusiarena?
|
|
|
Bizarra astelehenez geroztik egitekoa nuen. Egia erran, bizpahiru
|
egunetaraino
egoten nintzen bizarra moztu gabe. Amari ez zitzaion batere gustatzen hori...
|
|
|
Ikusgarri iduritu zaie gure herritarrei nola antolatzen ziren hangoak gereziari iraupen gehiago atxikitzeko bildu ondoan, berrogoi
|
egunetaraino
iraun baitezake naski fruituak biltzetik jan arte. Gerezi ondoen artatzeko edo moxteko molde zenbait ere interesgarriak kausitu dituzte, baina orokorrean lurralde hura arras desberdina denez gure huntarik, ez da hemen berehala izanen gerezi ondo urtatze beharrik, edo onkailuz laguntze asmorik.
|
|
|
1539ko abuztuaren 10ean, Villers Cotterets hirian, François 1er erregeak ordenantza famatu bat sinatuz, frantsesa hizkuntza ofizial bakartzat inposatzen du bizi publikoan, idatziz bederen. Teorian latinaren ordezka tzeko egina, praktikan erresumako beste hizkuntzen aurka joanen da gure
|
egunetaraino
, erregeren hizkuntza Errepublikako hizkuntza bilakatuko baita, de facto 1792an, de jure 1992an.
|
|
|
Uztaritzen sortua, ezkontzaz jina, Jean bere espos lagunarekin altxatu dute familia, alaba eta bi seme, hauk errotik lotu direla artzaintzan aitaren eta ottoren saila segituz. Michellek bazuen segur mereximendu, ixil ixila etxean artoski soinatu ditu azken
|
egunetaraino
bere amaginarreba, bi oseba, ongi etorri beroena egiten zuela Jeanekin etxeko semer, zoinak biziki atxikiak baitziren beren sort lekuari, heietarik bat Domingo Eyherabide apeza, hau ere berrikitan itzalia. Michelle-ren ehorzketak iragan dira Suhuskuneko elizan, jende oste haundia bildurik alde guzietarik, denek parte hartzen zutela otoitzetan, frogatuz beren atxikimendua penetan den familiari.
|
|
2018
|
|
|
Azkenean, harresiak bota zituzten, Manezaundiren lumak jaso bezala: " Lehengo gudu harritsu gaitzak suntsiturik, eta heien azpiko pezoin beherak (lubanarroak) lurrez estalirik, dena berdindu eta zelai zabal bat eginik, zer lan izigarriak oraiko
|
egunetaraino
heltzeko!". Ondotik, jakina, Bigarren Zabalgunea eraiki zen:
|
|
2019
|
|
|
Kontakizun horien funtzioa mito zaharrak ehorztea eta heien tokian erlijio garailearen mito berriak ezartzea zen. Zalantzarik gabe, ongixko egin zuten, mito berri horiek gure
|
egunetaraino
iraun baitute.
|
|
|
Joxemiel Barandiaran Ataungo antropologo zaharrak Olentzeroren mitoa ahozko oroitzapenetatik jaso eta bizirik iraunarazi du gure
|
egunetaraino
. Horra hor:
|
|
|
Herri egin ginen eta Herri izan ginen eta gara ordutik gaurko
|
egunetaraino
. Gure sinismen zaharra arrunt naturala zen, eta izadian eta bizian finkatzen zituen bere zainik sakonenak.
|
|
|
Ahoz aho gure
|
egunetaraino
iritsi den beste kontakizun herrikoi batek Lapurdiko Luhuson Azantzak eta Perkainek aurrez aurre jokatu zuten partidaren berri ematen digu. Aipatu kontakizunean esaten denez, hasiera batean Perkain irabazten ari omen zen, eta mando baten gainean zen nafar batek honela oihukatzen zuen behin eta berriro:
|
|
2021
|
|
|
Gerora, Iberiar penintsulan desagertuz joan ziren Lore Joko hauek baina Okzitanian, Frantziako Iraultzak eragindako urte gutxi batzuetako etenaldia tarteko, Abbadieren
|
egunetaraino
(eta gaurdaino) luzatzen dira. Beraz, Abbadieren ideiaren sorburuari buruzko azalpen agerikoenak, euskal irlandarra Tolosan bizi izan zen garaia seinalatzen du:
|
|
|
Zarauzko baleak kontu eta istorio ugari ekarri ditu, kronikatxo bateko orri bakarreko bi aldeak betetzeko baino gehiago, liburu osoa betetzeko adinakoak, agian; kontu horietako batzuk gure
|
egunetaraino
iritsi dira, eta oraindik ere haserreak pizten dituzte zarauztar, getariar eta oriotarren artean, hiru herri horietakoak ibili baitziren gure kostaldean balea lehengo era zaharrean ehizatu zuten azken aldian (Orion dinamita ere erabili zuten).
|
|
2022
|
|
|
Bestela esanda, gure
|
egunetaraino
iritsi zaigu bertso jolasaren festa. Ezaguna dugu bertsozaleok, eta are ezagunagoa bertsolariek.
|
|
|
Ezaguna dugu bertsozaleok, eta are ezagunagoa bertsolariek. Basarrik eta Uztapidek hartu zuten gerraurreko bertsolarien lekukoa, eta gure
|
egunetaraino
ekarri zuten, urte askoan makina bat plaza gozatu ondoren, Zepai, Txapel eta abarrekin batera. Horien itzalean hasi ziren Manuel Lasarte, Lazkao Txiki, Joxe Lizaso, Joxe Joakin Mitxelena eta orduko zenbait gazte.
|
|
|
Mugarri dira bi lehen txapelketak bertsolaritzaren historian. Batetik, aurreko norgehiagokek urratutako bidea sendotu zutelako; bestetik, gaurko
|
egunetaraino
iristen delako beren eragina.
|
|
|
Bertako izateak nola boz unibertsala eraikitzen duen. Auzoan ihaute garaian urtero gertatzen denetik landa, jazz inguruko zenbait grabazio busti zituen garai batean (Danny Barkerren My Indian Red), soula gero (Dixie Cupsen Iko Iko), funk betean sartu zen Wild Magnolias tribua bere izenez diskoak kaleratzen hasi zenean; eta gure
|
egunetaraino
iritsi da 79rs Gang eta Cha Waren azken garaietako diskoen bidez. Brass band taldeentzat ere eragin nabarmena izan da tradizio hori, 1996tik aurrera batez ere (TBCren Fiya Wata edo Rebirth Brass Banden Let' s Go Get' Em). Hor dugu, bada, kode lokal zehatzetatik musika erregistratzera eginiko saltoa.
|
|
|
anitzek haurrideak zerbait gisaz onera ekartzen zituzten ahal bezalako dote bati esker, gehiago ahal zutenek etxe parteak erosiz. Etxalde frankotan sistema D horrek iraun du gure
|
egunetaraino
. Orain iduri luke etxe batzuetan ez dela hain nabaria, premuaren fagoratzeko joera ez dela oraidino bezain orokorra.
|
|
|
gure euskalkian agertu diren lehenbiziko bi obrak horren lumatik ditugu, eta nagusiki horren Katexima laburra, laburregi ez dena. Belapeireren denboratik gure
|
egunetaraino
Xiberoko elizak ekarri digun euskara aldaketa oso gutirekin mauletar apez harena dugu, eta haurtzaroan ikasi nuen kateximak harenaren antza handia du, hizkeraz bereziki, eta doktrinaz ere ni beldur.
|
|
|
Eta oraindik ere gaitegi entziklopediko eta linealei egin behar diete aurre. Hezkuntzaren Historia Mesopotamiatik gure
|
egunetaraino
kontatzen zaie, aurrerabide ideia inplizitu eta eurozentrikoekin jokatuz. Normalean, gainera, ez dira egitarau horren inertzia ideologikoak agerian jartzen ezta kuestionatzen ere.
|
|
2023
|
|
|
" Denboraren kontrako bataila" egiten ari balira bezalako testuak dira, Italo Calvinoren hitzetan. Denboraren kontra egin nahi eta estilizatuak eta memorian gordetzeko errazak direlako iritsi zaigu elisioez beteriko hainbat eta hainbat testu gaurko
|
egunetaraino
.
|
|
|
Gerora, Iberiar penintsulan desagertuz joan ziren Lore Joko hauek, baina Okzitanian, Frantziako Iraultzak eragindako urte gutxi batzuetako etenaldia salbu, Abadiaren
|
egunetaraino
(eta gaurdaino) luzatzen dira. Beraz, Abadiaren ideiaren sorburuari buruzko azalpen agerikoenak, hau Tolosan bizi izan zen garaia seinalatzen du [2].
|
|
|
Ordezkapeneko egoeretan baitezpadakoa den oroimen ariketa ere bai, beraz. Maiz pentsatzen denaren aitzi —holako herri kultur erak zaharkinak direla, iragandako mundu bati dagozkionak—, Xamarrek nabarmentzen du baitezpadakoa dela jakitea nolakoa zen gure
|
egunetaraino
iritsi den gizartea, zein ziren oinarrizko euskarriak, nola antolatzen zen. Nondik gatozen jakiteaz gain —memoriarik gabe ez dago bizitzarik, ez pertsonal mailan, ezta kolektiboan ere—, gaurko jendartearen nondik norakoa ezagutzeko eta uleri/ eko ere. mai/, gako izan daile/ keelakoan.
|