|
2009
|
|
|
Cesare Pavese ren Il mestiere di vivere (1950), Bizitza lanbide izenburuaren oihartzuna eta omenaldia. Arestian esan dut Magrisek bezala ibilbide geografiko batean zehar
|
eginiko
hausnarketa sozio historiko eta literario «apala» egitea zuela xede; sakonean, ordea, kultur langintza ofizio bilakatu duenaren bizitza bilakatu zaio hizketagai. Turingo arkupeetako oregano usainaren usman, Pavesek bere burua hil zuen Hotel Romara joaten diren «jakin gose morbosoak» aipatzen ditu.
|
|
|
Beste hari bati helduko diot nik orain. Jean Louis Davant-i Berrian()
|
eginiko
elkarrizketan aipatzen du berriki, bai Jurgi Kintanak Urre urdinaren lurrinan eta bai Kirmen Uribek bere liburuan euskal literaturaren inguruan egiten duten hausnarketa. Davantek seinalatzen du zauria «maiz erraten da euskal literatura pobrea dela...
|
|
|
Gasteizko gotzainak Boisera bidalita, aita Bernardo Arregui euskal apaizak
|
eginiko
lehen hileta elizkizunaren notazioa 1915eko maiatzaren 29koa da.
|
|
|
1996ko ekainaren 23an, Hardesty izan zen Morris Hill hilerrian zehar
|
eginiko
bisitaldi eta zeremonia baten buru, egitasmoa deskribatu, eta oroitarririk gabe geratzen ziren hirurogeita bi euskaldunen metalezko plaka berriak bisitatu eta ospatu zituzten. Hasieran hamar bat hilobi kokatzeko asmoa zen arren, azkenean hirurogeita bi topatu ziren kokagune ziurrekoak, eta beste hirurogeita bost izen, hileta datuak zeuzkatenak, baina ehorzte leku segururik ez.
|
|
|
Mateo Arreguiren bilobak, Liz Dick Hardestyk, onartu zuenean Euzkaldunak Inc. erakundean oroitarri gabeko hilobien proiektuaren erantzukizuna bere gain hartzea, aitonak eta berau lako hainbatek bi belaunaldi lehenago
|
eginiko
antolakuntzaren azken xehetasunak ari zen ixten. Aitxitxek Boisera iritsi eta bertan geratzen ziren euskaldunak babestu zituen moduan, Lizen ardura bilakatu zen haiek munduan igarotako denbora iraunkorki markaturik uztea.
|
|
2010
|
|
|
Alberto Barandiaran kazetariak bere kazetari ibilbidean
|
eginiko
bost erreportajeetako gai ardatzari heldu dio berriro biolentzia politikoari buruz hausnartzeko. Zeharka, ordea, kazetariaren ofizioaren inguruko mugen eta obsesioen kronika bilakatzen zaio.
|
|
|
Eztabaidak aurrera egin ahala, ikusten dut idazteari eta irakurtzeari buruzko zenbait ideia edo aurre uste nabarmentzen ari zaizkigula denoi. Batzuek lehentasuna ematen diote narrazioaren borobiltasunari, irakurgarritasunari eta leun, argi eta sendo joateari; beste batzuek, berriz, aurreikus ez ditzaketen istorioak, klixerik gabeak, irakurleari
|
eginiko
erronkak atsegin dituzte. Horren arabera, hobetsi dute batzuek Karmele Jaioren narrazioa, modu aski koherentean garatzen duelako protagonista den Elena emazte xaharraren barne diskurtsoa.
|
|
|
Aipatu nahi nuke, bestalde, Karmele Jaioren Musika airean honek Alberdiren Aulki jokoa liburuarekin akordarazi nauela, edadeko emakumeek beren iraganaz
|
eginiko
hausnarketaren gaiari heltzen baitiote biek. Edadeko emakume protagonistaren oroimenean haurtzaroko jolasek eta hauei loturiko kantek duten oihartzuna aipatu nahi nuke esanguratsutzat, zeren Elenaren narrazioan errekurrenteak dira kantuak, haurra lokartzekoak («Arrateko ama?»), sokasaltokoak («Aita, ama, zenbat urtekin ezkonduko naiz?») edota desirazkoak («Ese lunar que tienes?»).
|
|
|
Soneto hori 1980ko udan idatzi nuen, hogei bat urte lehenago Aljerian, eta bereziki hango Saharan
|
eginiko
egonaldi luzea gogoan: hogeita zazpi hilabete Frantziako lur armadaren zerbitzuko.
|
|
|
Poste de Secours etik metro gutxira nengoela, bere izen abizenak esan zituzten bozgorailuetatik, eta frantsesez
|
eginiko
deskribapenean (un garçon de 5 ans, cheveux blonds, bouclés) inoiz baino ederragoa ikusi nuen.
|
|
|
Postuak zeuden hondartzako etorbidean eta lentejuelaz jantzitako atsoa kokoz
|
eginiko
bisuteria saltzen ari zen.
|
|
2011
|
|
|
Gure aitita amamen geografiak ihes egin zigun legez (zein urrun geratzen den mundu hura!), atzean geratu da, baita, 70eko hamarkadako paisaia, iraganeko geografia konkretu bat, erdi lotan dagoena, harik eta mapa edo flash txiki batek esnatzen duen arte. Mapa hori izan daiteke usain bat (berakatz zoparena), zapore bat (ardi esneaz
|
eginiko
gatzatuarena), objektu bat (gitarra marruskatua), soinu bat (auto ozarren astrapalada) edo, beste barik, memoriaren beraren putz delikatu bat. Eta mapa mehe horien eraginez esnatzen dira sentsazio zaharrak, itxura berria hartzen dutela gogoratzen ditugun bakoitzean.
|
|
|
Jean Haritxelar Duhalderen bizitzan, hala ere, bada euskararen akademiaz besterik. Tartean, Baionako Euskal Museoaren zuzendaritzan
|
eginiko
lana, Barkoxeko Pierre Topet Etxahun koblakariaren bizitza eta obra ikertzeko egin zuen tesi gaitza, Herria aldizkarian Gehexan Ponttok argitaratu artikuluak, edota Euskal Kultur Erakundea eratzeko harremanak. Bizitzaren parte handia euskararen alde emana, laurogeita hiru urte gainean aurten, eta Euskaltzaindiaren Literatura batzordearen bileraren karietara Donostiara joana hartu gintuen akademiaren egoitzan.
|
|
|
Bereziki interesatu zitzaidan, harridura oihu «xelebreaz» aparte, honako giltzarri kointzidente hauek ere bazituelako: soroak (gure familiak ortua dauka Lekeition), begian kristal batez
|
eginiko
zauria (kristalezko begia dudanez, munduari begiratzeko modu propio metaforikotzat hartu nuen datu hori), eta masail gorriztak nahiz esku handiak (unean harremanetan hasita nengoen gizonarenak bezalakoak).
|
|
2013
|
|
|
Gizon uzkur eta bakartia omen genuen. Nere bideanbilduman ageri den eskaintza etabesterentzat
|
eginiko
bertso mordoxka ikusita, bihotz onekoa eta eskuzabala zela ateratzenda. Eta apala ere bai, sobera apala, ausaz.
|
|
|
Azkenean, Uriartek eskuz
|
eginiko
liburu mardula ez zen argitaratu, eta hautsak batzen egon zen frantziskotarrek Bermeon duten komentuan, harik eta bertako fraide batek topatu zuen arte. Aita Juan R. de Larrinagak damaigu horren berri:
|
|
|
haren edizio bat atondu zuten, baita «Oharrak» izeneko atal aberatsa gehitu ere, olerkien inguruko argitasun ugari emanik. Eskertzekoa da, dudarik gabe, Kortazar eta Billelabeitiak
|
eginiko
lana, denon eskura ipini baitzuten XIX. mendeko antologia garrantzitsu hau.
|
|
2015
|
|
|
Poetaren heriotzaren egunarekin jarraituz, denbora gutxian hasi ziren Internet, saresozialak, prentsa, blogak... berriari erantzuten, eta nire egunaariketa kezkagarri bihurtu zen, eta nire burbuilentzat arriskutsu gero konprobatu nuenez. Askokzuten Eroari
|
eginiko
elkarrizketaren bat Twitterren gogorarazteko, zenbat bider irakurridugu kronika pintoresko izan nahi zuten elkarrizketetan pixa egitera joaten zela etengabe, Coca Colak edaten zituela bata bestearen atzetik, halaxe erretzen zituela zigarroakere, elkarrizketatzaileari ordainarazten zizkiola (zerbait atera zuen berak ere)... voyeurismo
|
|
|
Baina kapitainak, istripu hartatik zer espero zezakeen ongi jakinda, bere salbamendu txalupan bitakora koadernoa eta nabigazio kartak ere ekarri zituen aldean, oso zuhurki. Haietan, egunezegun
|
eginiko
kalkuluak eta itsasontziak segituriko arrutak agertzen ziren markaturik.
|
|
|
Harri eta Herriren lehen zatia Blas de Oteroren antza duen arloa da. Hor dira hitz apurtuak, ondoren sonetoak apurtuko diren moduan, erregistro aldaketak («Dom Peilheni hitz apurtuak» poemaren barruan gutun bat sartzen da, oso arrunta), hitz jokoak («además (antes era ademenos)», «Amen, Jesus» esaldiaren jokoa den «Hemen./ Jesus»), elkarrizketak poemen barnean, euskaraz eta erdaraz
|
eginiko
biraoak. Poesia edozer izan daitekeela adierazten duen praktika:
|
|
|
Maldan Beheran tonu mitikoa eta sinbolikoa erabili zuen; liburu horretan, gainera, arbuiatua bikotea zen, ez soilik gizonezkoa. Zuzenbide debekatua liburuan zentzu politikoan (eta alegorikoan, Janjanekin musean
|
eginiko
partida, irabazita zegoena, galduz). Eta Astepeko sekretarioaren bizitza kontatuz, zentzu historikoan, Gabriel Arestiren irudia aitonaren biografian ezkutatuz.
|
|
2016
|
|
|
Gudak ezarritako egoera hits eta beldurgarria laxatu zenean, ezin konta ahalakoak izango dira euskarari egiten dizkion eskaintzak, ia literatur genero guztiak landuz. Ez da ahaztekoa 1964tik 1970era Bilboko Banco de Vizcayak argitaratu zuen Boletín informativo delakoan
|
eginiko
lana. Boletintxu hau euskara hutsean argitaratzen zen eta erbesteko euskaldunei bidaltzen zitzaien doan.
|
|
|
Bere baitako idazlea dugu Erkiaga, berak beratara jardun eta ikasitakoa, lan eta ekinaren poderioz goi maila lorturikoa idazketan. Arranegi (1958) lanari
|
eginiko
«Atadian» dioenez, bere jaioterriari zion maitasunak bultzatu zuen idazten: «Ene jaioterri kutuna, inoiz neurtitzez goretsi izan arren, noizbait hitz lauez ere, ederresteko zorra neban gogotan hartua».
|
|
|
(Argia 1091 Laura Mintegik
|
eginiko
elkarrizketa.)
|
|
|
Idazten hasi orduko, egitura eskema osatzen du subjektuaren barne bideari buruzko aipuak agerian jarriz. 1994an
|
eginiko
eskeman desertuko erromesaldia aipatuko du gaien artean, ibilbideari eta bidaiari erreferentzia argia eginda. Ibilbide narratiboaren azpian ez du jada bere ikuspegi soila hartzen kontuan, kolektibitate baten ibilbide osoa baino.
|
|
|
Zavalaren artxiboan daude, besteak beste, Sebastian Salaberriaren argazkia, Agora sariaren deialdia, Nemesio Etxanizek Salaberriari
|
eginiko
elkarrizketa, Santiago Aizarnaren idatzi batzuk, Salaberriaren gutun batzuk, Zavalak Salaberriarentzat egindako gidoiak, eleberriaren hiru bertsio, Salaberriaren eskela, Rufino Iraolak idatzitako bi artikulu?
|
|
|
2.2 Nemesio Etxanizek Salaberriari
|
eginiko
elkarrizketa
|
|
2017
|
|
|
lehen alea. Koldo Izagirre hitzaurregilearen hitzetan «panfleto osasungarri» (8 or.), «Literatura fisiko bat, haztagarria, usaingarria, mingarria» omen (8 or.), are «Fartsa baten zirriborroa[?] Nihilismo saio bat[?] Gure lizunduran barrena
|
eginiko
bisita» (9 or.). Ekar nezakeen hona Izagirrek hitzaurrean idatzitako guztia, hark baino hobeto nekez esango baitu inork. Baina hauek ebatsiko dizkiot momentuz:
|