|
2010
|
|
|
"... Gasteizen Gaztelaniaz egiten da, baina ongi ulertzen
|
dute
Euskara, & herririk gehienetan Bizkaieraz egiten dute..."
|
|
|
Urratsa ulergarria da Frantzian ez bagina. Normalizazioaren bidean ezarri nahi
|
dute
euskara. Normalizatuko dutea normala ez dena, euskara hemen frantsesa baino gutxiago izatea?
|
|
|
Ez da hau ehunekoei edo demokraziari lotua, ez da bozkatuz deliberatzen. Ez nabil euskara ez dakitenei amengatu nahian, baina onartu behar
|
dute
euskararik gabe baldin badaude hemen zerbait ihes eginen zaiela, ez dutela dena jakinen eta kontrolatuko. Kolonien denbora fini da.
|
|
|
" Euskara eta gaztelera bateraezinak dira, esanak esan, zeren pertsona elebidunak badaude ere herri elebidunik ez dago; elebitasunarena aldaketa egoera baizik ez da. Bidezkoa da euskaraz otoitz egiten edo ogia eskatzen ikasi zutenen protesta; baina, kasu honetan, gehien protestatzen dutenek ez
|
dute
euskaraz egiten eta ez dute sekula egin, eta Bilbon ez da euskaraz egiten, eta ezin izango da euskaraz berriro hitz egin. Bizkaian jadanik gehiago dira gazteleraz egiten dutenak; berdin Nafarroan.
|
|
2011
|
|
|
Kutsidazu bidea, Ixabel eleberriko Koro irakaslearen kontrapuntua da gure Juan Martin: elkarren osagarriak eta elkarren beharra
|
dute
euskararen kontuetan. Txanpon beraren alde biak dira, ez baitago ikaslerik gabeko irakaslerik.
|
|
|
Edonola ere, azalpen horiek guztiek adierazten
|
dute
euskara ikasteko zailtasuna. Baina hori ere topiko bat da.
|
|
2012
|
|
|
UNESCOk aurkeztu berri du Parisen bere azken" Munduan arriskuan dauden hizkuntzen atlasa" eta bertan euskararen egungo egoera" kaltebera" hitzarekin definitu dute, oraindik ere arriskuan dagoela adieraziz. Diotenez, haur gehientsuenek hitz egiten
|
dute
euskaraz, baina erabilpena mugaturik egon daiteke zenbait arlo jakinetara, esate baterako, familia girora. Aurreko Atlasa duela zortzi bat urte kaleratu zuten eta bertan euskararen egoera larriagoa zen oraindik, orduan" desagertzeko arriskupean" esaldiarekin definitu baitzuten.
|
|
|
Euskalgintzan dihardutenak, eragileak, mota askotakoak dira, esate baterako, hizkuntzalariak, irakasleak, idazleak, kazetariak, euskaltzaleak, euskararen militanteak..., baina lehen sailkapen bat egitean bi multzotan bana ditzakegu guztiak, bi jarrera kontrajarrien arabera: batzuek uste
|
dute
euskara ez dela euskal nazio identitatearen osagarri gisa hartu behar; eta bigarren multzoan sar daitezkeenek pentsatzen dute euskara euskal identitatearen osagarri gisa hartu behar dela. Hizlariak aurrera egin ahala, eta gaia politikaren esparrura hurbiltzen hasi orduko, entzuleen arteko zenbait aurpegi itxuraldatzen hasi ziren zertxobait, nahiz eta edukazioak eskatzen duen gisan ez zen aparteko imintzio eta zalapartarik nabaritu (gure herrian izan zen hitzaldi hori eta bertan denok elkar ezagutzen dugu).
|
|
|
Euskalgintzan dihardutenak, eragileak, mota askotakoak dira, esate baterako, hizkuntzalariak, irakasleak, idazleak, kazetariak, euskaltzaleak, euskararen militanteak..., baina lehen sailkapen bat egitean bi multzotan bana ditzakegu guztiak, bi jarrera kontrajarrien arabera: batzuek uste dute euskara ez dela euskal nazio identitatearen osagarri gisa hartu behar; eta bigarren multzoan sar daitezkeenek pentsatzen
|
dute
euskara euskal identitatearen osagarri gisa hartu behar dela. Hizlariak aurrera egin ahala, eta gaia politikaren esparrura hurbiltzen hasi orduko, entzuleen arteko zenbait aurpegi itxuraldatzen hasi ziren zertxobait, nahiz eta edukazioak eskatzen duen gisan ez zen aparteko imintzio eta zalapartarik nabaritu (gure herrian izan zen hitzaldi hori eta bertan denok elkar ezagutzen dugu).
|
|
2013
|
|
|
Kasu askotan, horien seme alabengan ez da piztu euskalgile izateko motibazioa: ez gurasoek, ez familia handiagoak, ez gertuko inguruak, ez kulturgintzak eta ez eskolak lortu
|
dute
euskaraz mintzatzeko nahia piztea. Zertarako, orduan, matematika eta fisika euskaraz ikasiarazi?
|
|
|
Matematika eta fisika erdaraz ikasiarazi zitzaienek atera
|
dute
euskara aurrera loraldiaren hasieran.
|
|
|
Euskararen kasuan, ‘Euskal Herria’ deitutako lurraldeen egoera, hiztun komunitateen geruzen tamaina, hiztunen portzentaia, banaketa eta joko taula politikoak ikusirik, euskararen lurralde nagusitasunaren gaia diskurtso mailako desideratum bihur liteke luzaroan. Gaur eta hemen, indar politiko guztiek —indarrik abertzaleenek barne— saihesten
|
dute
euskararen lurralde nagusitasuna modu erreal batean planteatzea. Politikoki biziki arantzatsua litzateke.
|
|
2014
|
|
|
Ez. Kontziente izan dira, beti jakin
|
dute
euskarak egiten gintuela euskaldun. Villers Cotterets eta Konbentzioa, eskola behartua eta apezak ere bai, dena jasan dute euskaltzale zaharrek.
|
|
2015
|
|
|
Hori dena ez dator berez euskararekin, ez dator ere, euskaraz hitz egite hutsarekin: jendeek sortu
|
dute
euskara sorkaria eta jarraitu behar dugu sorkuntza horri eusten, jarraitu behar dugu euskara (izate bat) egiten, kodifikatzen. Baina, berezkoa ez bada ere, nire iritziz sorkuntza hura etorri badator, gehigarri gisa, euskaraz egiten dugun gehien gehienetan, esan nahi baita, euskaraz jardutean egiten ari garen hori zer den, zein zentzu eta zein balio duen ari gara definitzen.
|
|
|
Kontuan hartu behar dugu irakaspen hori, izan ere, hemendik aurrerako eszenatokietan euskarak sarriegi jokatu baitu, izango bada, anomalia gisa. Hortaz, ezinbesteko izango
|
dute
euskarazko praktika konkretuek zentzu integral osoa bere soinean eramatea eta baliokide izan daitezkeenekin artikulatzea. Antzeko gogoeta dut euskal Zerarentzat, nekez iraungo du bereiz eta berez, egitura unibertsal bat eraikitzeari uko egiten badiote Zereko arizaleek.
|
|
|
Artikulazio orokorra alde batera utzita, bistan da euskarak hainbat inguru egituratzen dituela, haietan egitura lakoa da, ezer esan barik hitz egingo den hizkuntza. Euskararen bizi inguru naturalak dira horiek, berezkoa
|
dute
euskara. Baina zenbat dira eta zenbateko osasuna dute?
|
|
|
Norberaren eskarmentu eta intuiziotik kanpo, datu ofizialek ez digute ematen baikortasun handirik. Askok ez
|
dute
euskara anomalo sentitzen, euskal bizi ingurune batean bizi direlako edo, baina Eustaten datutegian irakur dezakegu ehun euskalduneko 36,1ek nagusiki erdaraz hitz egiten dutela lagunekin, 36k lankideekin, 42,7k auzoko dendetan, 45ek anbulatorioan eta 49,5ek etxean. Are kezkagarriagoa da V. Mapa Soziolinguistikoak dioena:
|
|
|
Ondorioz, nazio horren parte izan nahi duten guztiek onartu dute hori, baita beste hizkuntzetatik nazio horren parte izan nahi duten guztiek ere. Bere egin
|
dute
euskara hizkuntzetatik autoidentifikazio elementu gisa (eta ez era folklorikoan), euskara jakin ez arren. Bestela, nazioa deitzen duzun espazio komunikatibo horretan euskararen hegemonia baztertzen badu euskal komunitateak, ez al ginateke ‘Irlanda’ bihurtuko?
|
|
2017
|
|
|
—Eskola, frantsesa ikasteko egina da. Gure haurrek ikasketak egin ditzaten nahi baldin badugu eta geroan lanpostu on bat ukan dezaten, hobe
|
dute
euskara ez jakitea. Bestenaz gu bezalako astoak izanen dira.
|
|
|
Dodoliai toponimoan ikusten duen odol erroa ere ez. Eta gori, kore, kori atzizkiek ere (Istinigon, Turrikore, Istekori...) ez omen
|
dute
euskarazko gorri rekin loturarik.
|
|
|
Arkeologian eta genetikan oinarrituriko irizpide hauen ondorio etnolinguistikoak oso garrantzitsuak dira. Izan ere, nahiko garbi iradokitzen
|
dute
euskararen hizkuntza familiak (inoiz" baskonikoa" ere deitua) Egeoko Neolitikoan duela jatorria, eta mende gutxiren buruan ia Europa osora hedatu zela. Familia indoeuroparraren hedapen prozesua ulertzeko ere bidea ematen dute, eta lehendik ere oso sendoa zen kurganen teoria indartzen dute.
|
|
|
Aldea dago kantu hauen tonuan: Kortatu eta Naste Borrasteren abestiek asko
|
dute
euskara ikasten ari direnen ospakizunetik; Xabier Montoiak M-ak taldearentzako idatzitako abestia euskaraz lau hitz ikasita konformatzen direnei egindako kritika da.
|
|
|
aizkora sorbaldan ageri da hor, geldi, lanerako zain: bi abesti ezik, gaztelaniaz dira kantu guztiak.115 Beste hainbeste gertatuko da El estado de las cosas diskoan, 116 baina muguruzatarrek asko aurreratu dute ordurako euskaltegian, eta jendaurrean esana
|
dute
euskara hutsez egingo dutela hurrengo diskoa.
|
|
|
Bistan denez, ekosistema gisa elkarrekin antz txikia
|
dute
euskarazko rockak eta bertsolaritzak, eta apenas antzik izate hori ez da, bertsolariek badakitenik nola aldatu Iñigo Muguruzak aipatutako ekuazioaren emaitza (5 euskaldun+ erdaldun 1= 6 erdaldun). Ez, bertsolariek ere ez dute mirari hori egikaritu:
|
|
|
Ondorioz: "... gehienek uste
|
dute
euskaraz ez daitekeela jakintsun izan, ez daitekeela jakinduriarik irakatsi" (Larreko 1916), hizkuntzari egozten dio errua eta" [jendearen ustez]... eskuara sukaldetik kanpo ez daike atera. Bego han, supazterrian, atsoentzat, zaharrentzat" (Manezaundi) dela pentsatu; hala A/ BA izatetik 0/ AB izatera pasako da, hots, Euskara galtzera, erdaldun elebakarra bihurtuz.
|
|
2018
|
|
|
Gaur egun euskalgintzak dauzkan baliabideekin eta erakunde publikoetatik daukan sostengu murritzarekin, apustua ez daiteke izan ea kanpotik heldu diren horiek motibatzen diren. Frantziatik datozen langile eta guraso berriek ez badute ikusten euskara beharrezkoa dela, euskarak presentzia handia duela karrikan, zergatik ikasiko
|
dute
euskara. Haur gehienek frantses eskolan eta frantses hutsez ikasten badute, zergatik igorriko dute beren haurra ikastolara edo gela elebidun batera?
|
|
2019
|
|
|
3) Prozedura honek eta iraganeko NOR NORK eta NORK NOR NORI segida duten adizkiak asmatzeko erabili zituztenak agerian uzten
|
dute
euskararen garapena nolakoa izan zen.
|
|
|
Bada, aditz esapide hauek, bizipenak bezala, primarioak, oinarrizkoak, behar beharrezkoak dira; eta zaharrak izanik ere, bere horretan jarraitzen dute, ez dira aldatu, oso erabilgarriak direlako. Orduan, nondik atera
|
dute
euskararen pobrezia. Zertan oinarritu dute abstrakziorako ezintasuna?
|
|
2020
|
|
|
—Desio txikiago bat eskatuko dizut, Aladino —esan nion azkenean— Hara, konturatuta egongo zara zeu ere. Euskaldun zahar dezentek, euskara etxean eta herrian ikasi dutenek, gero eta baldarrago egiten
|
dute
euskaraz, euskañolean, belarriko mina eragiteko moduan. Zer iruditzen zaizu?
|
|
|
Azkar esan behar dut, minutuak baitauzkat, ez hamaika ordu Fidel Castrok bere garaian bezala. Ospakizunek, festek, Euskararen Egun Santuek edota txantxangorriarena bezalako publizitate kanpainek ez diote kanpaiari zirkinik ere egiten, ez
|
dute
euskararen arazorik konpontzen. Hotsa bai, iskanbila bai, baina kanpaia, osorik.
|
|
|
—Gure hitzek erdararekin ez dezatela antzik izan, hor ipintzen dute askok kontu guztia. Baina horrela jokatzen dutenak erdarari jokoa egiten ari dira, erdararen kolonialismopean jartzen
|
dute
euskara. Hizkuntza ikaragarri pobretzen da irizpide horrekin.
|
|
2021
|
|
|
Laburbilduz, ikastoletako ikasleak salbu, inork ere ez du euskaraz ikasten Iparraldeko eskoletan; Hegoaldean ere, NFEko eremu ez euskaldunean (ikastolak salbu) zein EAEko A ereduan ez da euskaraz irakasten, euskara irakasten den arren. Haatik, ikerketa ezberdinek agerian utzi duten bezala, A eta ereduetako ikasleek ez
|
dute
euskara maila onik lortzen, inondik inora. Hori gutxi balitz, ingurune batzuetako ereduko ikasleek ere ez dute lortzen, Imazek dioen bezala.
|
|
2022
|
|
|
" Ogi" (og, ok, op, ot) erroa hitz askok
|
dute
euskaraz: ogibide, ogasun, ogilanda, ogipeko, okintza, okitu, okondo, ope, opil, otaldi, otamen, otapur, otaza, otordu, otsein, otzur, otarre, oturuntz.
|