|
2002
|
|
|
Edozein pertsonarentzat ELA erosteko arriskua 1.000 probabilitateren artean dago. Gaur egun osasuntsuak diren 40.000 espainiarrek ELA garatuko
|
dute
beren bizitzan zehar. Zoritxarrez, gero eta gehiago dira, hasieran behintzat, 45 urtetik gorako biztanleak jasaten ari ziren gaitz txar batek eragindako hogei eta hogeita hamar urte arteko pertsonak.
|
|
2006
|
|
|
Ikerketa baten arabera, gutxienez 80.000 emakumek ezin
|
dute
beren bizitza salbatuko lukeen zesarea bat eskuratu.
|
|
|
Beste muturrean, zazpi herrialdetan, Latinoamerikan, neurri handi batean, %15eko gehienezko atalasea gainditzen zuten zesareek, biztanleen %40k gutxienez. Kalkuluen arabera, edozein herritan, haurdun dauden emakume guztien %1ek, gutxienez, ebakuntza kirurgikoa behar
|
dute
beren bizitzak salbatzeko. Ikertzaileek %1era igo zuten zesarearen tasa gaur egun %1 baino gutxiago erabiltzen duen herrialde bakoitzean, eta ikusi zuten 80.000 jaiotzek betetzen zituztela zesarea behar zen eta eragiketa ez zela egiten.
|
|
2007
|
|
|
Ez norabide biko telebistarik, ez Pentsaeraren Poliziarik: herritar guztiak zoriontsuak dira, maite
|
dute
beren bizitza. Txikitatik, eta hipnosi bidez, hala irakatsi diete; beta mailakoek ez dute alfa mailakoen bekaitzik, gamma batek ez luke inola ere beta izan nahi.
|
|
|
Argi dezagun, ezer baino lehen, seme alabek alde egitearen ondorioz gurasoek estreinatu berri duten independentzia ez datzala askatasun espazio edo uneak erdiestean, norberaren barne askatasuna konkistatzean baizik, bere poeman Kahlil Gibran ek dioen Zure seme alabak ez dituzu seme alaba dioenak egia dela ezagutzeko, nozitzeko: haiek ere izan behar
|
dute
beren bizitza, gurasoek berea duten hein berean.
|
|
|
Ohiko eta kontsumo txikiko bonbillez gain, lanpara halogenoak ere badaude, dikroikoak ere deitzen direnak. Sistema halogeno horiek aurrekoetatik bereizten dira argi distira dutelako, eta ez da gutxitzen kontsumo txikiko bonbilletan edo tradizionaletan bezala; izan ere, bonbilla horiek argi haloa belzten
|
dute
beren bizitza erabilgarria amaitu baino lehentxeago. Potentzia handia dutenez, kanpoaldeak argiztatzen dituzte ordu baino gehiago, nahiz eta potentzia txikiagoetara ere egokitu daitezkeen barnealdeetan erabiltzeko.
|
|
|
Gainera, lesio horiek muskuluetako min orokorra, estresa eta nekea, antsietatea, belarriko arazoak, larruazaleko eta urdaileko alterazioak eta abar eragin ditzakete. Biztanleen %60k eta %90ek bizkarreko mina izango
|
dute
beren bizitzako uneren batean, lanpostuaren ondorioz. Laneko Segurtasun eta Osasunerako Europako Agentziak txosten bat egin du laneko arazo dortsolumbarei buruz.
|
|
2008
|
|
|
euskararen hizkuntza komunitatetzat definitzen dena, euskara gaztelera elebidunak diren pertsonek osatuta dago. Pertsona horiek gaztelera erabiltzeko aukera, erabili beharra ere
|
dute
beren bizitzako zenbait egoeretan, euskararen aurkako diglosia dela eta1 Horrek gazteleraren hizkuntza komunitateko kide bihurtzen ditu nahi eta nahi ez. Hartara, euskaraz aritzen den kanala euskaraz dakien populazioaren zatiari soilik zuzentzen zaion bitartean, gazteleraz aritzen dena populazio osoari zuzentzen zaio, euskaldun elebidunak barne.
|
|
|
Hala, Indiak munduko genero alderik handiena du bizirik irauteko. Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa
|
dute
beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko.
|
|
|
Neska hinduek mutilek baino %61 probabilitate handiagoa dute beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Txinari dagokionez, neskek mutilek baino %30 probabilitate handiagoa
|
dute
beren bizitzako lehen eta bosgarren urteen artean hiltzeko. Funtsezko arrazoia zainketa medikoetarako sarbidean dagoen desberdintasuna da, gizonaren semearen aldeko lehentasuna oso errotuta baitago herrialde horietan.
|
|
|
Unicefek Myanmar-en duen ordezkari Ramesh Shresthak adierazi zuenez, “lehentasuna da elikagaien hornidura, edateko ura, saneamendua eta babesleku egokia etengabe lortzea”. Shrestharen arabera, errefuxiatu esparruetan dauden familia askok “herrietara itzuli nahi
|
dute
beren bizitzak dituzten gauzekin eta lor dezaketen laguntzarekin berreraikitzeko”. Ez dago epidemiarik Bestalde, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) ziurtatu du oraingoz ez dela gaixotasun tropikalen agerraldirik erregistratu “Nargis” delakoak eragindako eremuetan, baina ez dela iristen edateko ur aski.
|
|
2009
|
|
|
Orain Gaza da arreta-gunea, baina irudia gatazkan dauden beste herrialde batzuetara eraman daiteke. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena
|
dute
beren bizitzako lehen hilabetean” Batzuetan, haurrak ez dituzte ospitalera eramaten kaleetan arriskua dagoelako edo gurasoek ez dutelako garraiobiderik. Gaixotasunak edo zauriak etxean sendatzen saiatzen dira, eta bertan ere erditu egiten dituzte emakumeak, senideek edo bizilagunek lagunduta.
|
|
|
Erditzeko arazoak ondorio latzak izan ditzake. “Mundu osoko haurrek hiltzeko arrisku handiena
|
dute
beren bizitzako lehen hilabetean”, ohartarazi du Annie Fosterrek Save the Children etik. Fundazio horren arabera, jaioberrien heriotza gehienak saihestu egin daitezke, baldin eta emakume batek oinarrizko osasun neurriak baditu, hala nola, balizko konplikazioak identifikatu eta tratatu ahal izango dituen emagin kualifikatua izatea, edo jaioberria lehen orduetan eta hazten denean zaintzeko aholkua ematea.
|
|
|
Gure azken laneko kantu batean esaten nuen oreka neutraltasunarekin edo grisa izatearekin nahasten dela. Eta askok, orekaren izenean, neutraltasunera eraman
|
dute
beren bizitza. Orekak, ordea, polo negatiboak eta positiboak behar ditu.
|
|
2011
|
|
|
Beren buruak ahultzat eta besteak babesle eta sostengatzailetzat hartzen dituzte. Mendetasun eta autonomia normala garatu ezin dutelako, zaintzaileen sostengurik gabe ezin
|
dute
beren bizitza antolatu. Horrela, mendeko portaera iraunkor eta zurrun bihurtzen denean, mendetasun nahastearen diagnosi irizpideak betetzen dituzte.
|
|
|
“Azken lau hilabeteetako okertzeak luze joko du. Errefuxiatuek berehalako laguntza behar
|
dute
beren bizitzak salbatzeko eta datozen hilabeteetan berreraikitzen laguntzeko”, azaldu du Oxfam erakundeak Costa de Marfilentzat duen Jorge Jimeno bozeramaileak. Lagundu nahi duten pertsonen finantziazioa lortzeko, GKEak banku kontu hauek ditu:
|
|
2013
|
|
|
Ama ezkongabeak; aurre egin beharreko arazoak Familiako lanak edo haurrak bikotekidearekin zaintzeko lanak ez dira banatzen, eta, horregatik, ama ezkongabea izateak zenbait eragozpen gehigarri izan ditzake. Ama ezkongabeek zailagoa
|
dute
beren bizitza pertsonala, familiakoa eta lanekoa bateratzea. Erantzukizunen gainkarga, arazo ekonomikoak eta bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeko zailtasuna dira nagusiak ama ezkongabeen arazoak, Emakumearen Institutuaren ikerketa baten arabera.
|
|
|
Pertsona batzuen arabera, bizitzaren zentzua oporretan egiten diren bidaietan datza. Batzuek arriskuan jartzen
|
dute
beren bizitza mendi bat igotzeko. Premia dutenei laguntzen bizia ematen dutenak ere badaude, egon.
|
|
|
Esanguratsua dena da ohartzea gurean neska mutikoak estatuaren eta kapitalaren esparruko artefaktuen eragina duten moduan gizarte antolatutik sortutako erakundeen eraginpean ere badaudela beren eguneko jardun gehienean. Ikastolek, herriko hezkuntza ez arautuko taldeek, euskalgintzako mugimenduek, inguruko kooperatibek, herriko elkarteek eta beste hainbat ahalmen gunek sortutako eraginak neurri handi xamarrean ukitzen
|
dute
beren bizitza eta heziketa.
|
|
2014
|
|
|
Nerabearen egozentrismoaren beste adibide bat da alegia pertsonala. Haren arabera, nerabeek imajinatzen eta amesten
|
dute
beren bizitzak paregabeak, heroikoak eta mitikoak direla. Esperientziek, perspektibek eta balio paregabeek bereizita, besteen aldean desberdinak izango balira bezala ikusten dute beren burua.
|
|
|
Esaterako, beren pentsamenduak eta esperientziak bakarrak direla pentsatzen dute.Garaiezintasunaren alegiaGazte batzuek uste dute beste gazte batzuk ez bezala berak ez direla inoiz jokabide arriskutsuen edo ilegalen biktima izango. Ondorioz, arrisku mota guztiak onartzen dituzte, seguru sentitzen dute ez direla inoiz gaixotuko, ez direla inoiz hilko eta ez dituztela inoiz atxilotuko.Alegia pertsonalaNerabeek amesten
|
dute
beren bizitza bakarra, heroikoa eta mistikoa dela. Besteen aldean desberdinak direla uste dute, esperientzia, perspektiba eta balio desberdinak dituztelako.Irudizko entzuleriaBeste pertsonak momentu oro guri begira daudela uste izatea.
|
|
|
6 «Nerabeek amesten
|
dute
beren bizitza bakarra, heroikoa eta mistikoa dela. Besteen aldean desberdinak direla uste dute, esperientzia, perspektiba eta balio desberdinak dituztelako», definizio hori kontzeptu honi dagokio:
|
|
|
Alboan, Nazioarteko Amnistia, Entreculturas Fundazioa eta Save the Children. Kasu honetan, adin txikikoen ondorio psikologikoek eragin handia
|
dute
beren bizitzan.
|
|
|
Ia 75 milioi txakur Europan Irudia: Sarah Park Europako 72 milioi familia inguruk bizi
|
dute
beren bizitza, gutxienez maskota batekin (txakurrak, katuak, untxiak, hegaztiak eta arrainak, besteak beste). Horietatik lautik batek kantxa dute, Maskotentzako Elikagaien Fabrikatzaileen Europako Federazioaren arabera.
|
|
|
Nazio Batuen programa horri esker, ikastetxeak iraunkorragoak bihurtzen dira eta ingurumen heziketa irakasten zaie parte hartzaileen artean. 2 Adibidearekin heztea Haurrek ulertu behar
|
dute
beren bizitza ingurumenaren mende dagoela Haurrek imitazioz ikasten dute, batez ere, beren inguruko pertsonei erreferentzia eginez. Horregatik, ingurumen hezkuntza geure kabuz hasten da.
|
|
|
Haurrak gauza positibo gisa barneratuko du, eta hobeto grabatuko du etorkizunerako. Haurrek ulertu behar
|
dute
beren bizitza ingurumenaren mende dagoela eta, zaintzen ez bada, dutela arnasarik hartu, ura edan, jan, jantzi, etab. Horrez gain, haurrari azaldu behar zaio zergatik. Eskuak garbitzean ura alferrik gastatu ez eta xaboi kantitate nahikoa erabili behar ez dela erakusten badiogu, esan behar zaio ura baliabide urria dela, eta horren mende dagoela.
|
|
|
Harrezkero, irla galdu horretan bizi dira, baina beraiek ez dute adinean aurrera egin. Irla hura
|
dute
beren bizitza eta mundua. Une batean, ordea, gaur egungo Euskal Herria nolakoa izango ote den pentsatzen hasten dira.
|
|
2015
|
|
|
Rafael Leonidas diktadoreak agindu zien hiltzeko. Emakumeen %35ek indarkeria fisikoa edo sexuala jasaten
|
dute
beren bizitzan zehar Aurten, Nazio Batuen «Únete» kanpaina, bihar 25 eta abenduaren 10ean amaituko dena – Giza Eskubideen Eguna, «laranja mundua margotzeko» gonbita egiten du, emakumeen aurkako indarkeriari amaiera emateko. Beste behin ere salatu nahi dugu emakumeen %35ek indarkeria fisikoa edo sexuala jasaten dutela beren bizitzan zehar eta herrialde batzuetan %70era iristen dela.
|
|
2016
|
|
|
Emakumearen aurkako indarkeriak pandemia globala izaten jarraitzen du. Emakumeen %70ek indarkeria jasaten
|
dute
beren bizitzan, eta saihestu daitekeen gertaera da. NBEk dioenez, planetako hamar emakumetik zazpik jasaten dituzte beren bizitzan kolpe, bortxaketa, abusu edo mutilazioak; beraz, prebentzioan lanean jarraitzea posible eta funtsezkoa da.
|
|
2017
|
|
|
“Desgaitasun intelektuala dutenek lan munduan sartu behar
|
dute
beren bizitza proiektua osorik garatzeko –dio Pablo Sotés Ruiz irakasleak, zeina ikastaroaren irakaskuntza zuzendaria baita, eta Bilakaeraren eta Hezkuntzaren Psikologiako irakasle titularra NUPeko Psikologia eta Pedagogia Sailean– Laneratze osoa eta betegarria erdiesteko, aurretik prestakuntza egokia edukitzea komeni da, ondoren ere badirauena, beharren arabera, pertsona jada lanean a...
|
|
2018
|
|
|
Batzuek uste dute behin auzoak azken etapa horretara iritsita desagertzeko joera izaten dutela, baina horrek gutxi du egiatik. Orduan berritzeko mekanismo berriak abiarazten dira, eta desagertzen diren familien lekua hartzen
|
dute
beren bizitza proiektuari adarretatik heltzen dioten familia berriek (batzuetan seme alabak, bilobak edo senitartekoak izan ohi dira). Horrenbestez, beren oreka berreskuratzen dute auzoek urte batzuen buruan.
|
|
2019
|
|
|
Azken moda GPSak dira, zeinak, paradoxikoki, mendian" aske" dabiltzan behiak kontrolatzen dituzten, haien mugimenduak ezagutzeko. Baina hori ezohikoa da; izan ere, gaur egun, ekoizpenkateen mende dauden animalia gehienek industria nabeetan esklabo bihurtuta pasatzen
|
dute
beren bizitza osoa. Harrigarria den arren, horrekin batera animalien ongizatearen kontzeptua sortu da eta beste funtzionario talde bat arduratzen da hori kontrolatzeaz, eta burokrazia gehiago sortzeaz.
|
|
|
Irudia: PhotoLizM Tetanosa Heldu askok tetanosaren aurkako txertoa hartu
|
dute
beren bizitzan zehar, bai txertaketa egutegia egunean dutelako, bai soldadutzan aritu direlako, zauri bat egin dutelako edo beren lantokietan txertoak hartu dituztelako. Izan ere, garrantzitsua da gaixotasun hori immunizatuta egotea; beraz, zalantzarik izanez gero, osasun zentrora joatea da egokiena.
|
|
2020
|
|
|
Lehen pausoa da. Batzuek egin dute, eta ondoren akziora pasatu dira, erabaki
|
dute
beren bizitzan zerbait aldatzea; beste batzuek egin dute hausnarketa, eta teoria badakite, baina ez dute ezer aldatzen; eta beste batzuek ez dute hausnarketarik egin. Emakumeek agian hausnarketa handiagoa egin dugu:
|
|
|
Tito samurtzen da eta Iñigok aitortzen du amets errepikakorra duela, Jose Miguelekin berriz elkartzen denekoa. Denek aitortzen
|
dute
beren bizitzako mugarri bat izan dela Jose Miguelen desagertzea, suarekin betiko markatzen zaituen gertakari horietakoa.
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, nekazariek eta abeltzainek, zeinak gizartearen bilakaera orokorretik eta metropolien hazkundetik kanpo geratuz joan diren, beren bizipenetara eraman dute hirietako biztanleen bizitzarekiko jokabidea. Hau da, beren erroak eta beren bizimoldearen testuingurua ia ia erabat galdu ostean, kanpotiko begiradaz interpreta  tzen
|
dute
beren bizitza; hots, besteren begiez ikusten dute beren burua. Besteak beste, soldatapeko langileek aldizka oporrak hartzeko duten sasiaskatasunaz bekaitz dira.
|
|
2022
|
|
|
Nola lagundu beste batzuei aurre egiten Adineko pertsonak 19 COVIDaren aurrean ahulenak diren biztanleek ere ez dute maskararik kendu nahi kanpoan. Adineko pertsona asko ez dira ia etxetik ateratzen eta ez
|
dute
beren bizitza normalizatu. Oro har, kolektibo hori ez da hain malgua maila kognitiboan, eta zaila egiten zaio aldaketak bereganatzea.
|
|
2023
|
|
|
Erasoaren zama oraindik ere erasotuaren gain erortzen dela gaitzetsi du Itaiak, alderantziz izan lukeenean, eta adierazi du eraso baten aurrean beste aldera begiratzen duena konplize bilakatzen dela. " Erasotzaileek emakume langileon aurkako erasoak burutzen dituzte beraien posizioa baliatuta eta, gainera, inpunitate sozial osoa izan ohi
|
dute
beraien bizitzekin jarraitzeko: eguneroko errutina mantentzen dute eta, berriro ere, erasotua izaten da kaltetua.
|
|
|
Byung Chul Hanek esan bezala, besteari buruz dena ez jakitean oinarritzen da konfiantza; gardentasunaren politika tiranikoa, beraz, mesfidantzaren gainean eraikita dago. M. Marchanten ustez, familia behartsu horiek ez dituzte jada esparru publikoa eta pribatua bereizten, inolako filtrorik gabe hitz egiten
|
dute
beren bizitzaren inguruan. Txileko Huamachuco IIko Renca auzoan burututako esperientzian, bertako biztanleek beren iragana, pentsamenduak eta etxeak garden erakusten dituztela deskubritu du.
|