2000
|
|
Bitan bakarrik ikusi izan
|
dut
ama nigarrez: hura izan zen lehen aldia.
|
|
Mutila baino zaharragoa zen; hori agerikoa zen, eta banekien kezkatuta zegoela. Kemen handikoa zen Edurne, eta beti pentsatu
|
dut
ama batek bezala bakarrik zekiela maitatzen. Horrela portatu zen gurekin, behinik behin.
|
2001
|
|
Ohean etzan eta berriro irakurri
|
dut
amaren gutuna. Gero Les dissolutions de la mémoire hartu dut irakurtzeko, baina gogaikarria egiten zait, eta berriro ere teilatu moduan ipini dut aurpegiaren gainean.
|
2002
|
|
Inoiz ez
|
dut
amaren presiorik sentitu. Amak esaten zidan inoiz ikusten banuen niretzat mundu hori gehiegi zela, edo beste zerbait egin nahi nuela lasai uzteko.
|
|
Ez
|
dut
amaren poza zapuzteko adorerik. Jiratu eta musu ematen diot.
|
|
Burua jiratzen
|
dut
amari esker onez begiratzeko, eta aita ikusten dut atean. Lasaiturik itzuli da telebista ikustetik, irribarrez esaten baitit:
|
|
Ez
|
dut
amaren erantzuna entzuten. Bai, ordea, aitaren segida:
|
2004
|
|
Noraino hegaldatu naiz Egunkaria ren kontrako ekaitzalditik abiatuta? Munduan gaindi ibili ondoren, hobe
|
dut
ama lurraren gainean oinak pausatzea, Xabier Kintanaren sentipenek zer dioten jakiteko. Erantzun nekezeko galdera dakar idazle bizkaitarrak, ahots gora, bere buruari eta irakurleari egin diona:
|
|
Dorayaki goxo hau jango
|
dut
amaren baimenik gabe.
|
|
–Hitz egingo
|
dut
amarekin... eta anaiarekin... bihar bertan... konponduko dugu... –bota du, barruko guztiak esaldi bakarrean aterako balitu bezala.
|
2005
|
|
Ez
|
dut
amaz gauza handirik gogoratzen. Emakume alaia zela uste dut, edo hala ematen zuela, bederen.
|
|
Horrekin esan nahi duena da apur bat kantsagarria dela Carmen andrea, oso berandura arte geratzen delako beti josteko gelan. Carmen ez dagoenean esaten du izeko Martinak hori guztia, klaro, eta grazia handiz esaten du, eta barre egiten du izeko Rosak, eta nik ikusten
|
dut
amak ez duela barrerik egin nahi, baina beti egiten duela azkenean.
|
|
Amak bizitza berri bat topatu zuen; aitzitik, aitak bere burua gainbehera ikusten zuen, eta osasun kaxkarrak ez zion batere laguntzen zulo hartatik irteten. Uste
|
dut
ama konturatu ere ez zela egiten aitari gertatzen ari zitzaionaz; betiko gizona ikusten zuen, bere baitan bildua, geza samarra, baina ogi puska. Tartean sartzekotan egon nintzen, baina aitak ez zuen uzten zirrikitu txiki bat ere bere barnera iristeko, gela ilun hartako ateak eta leihoak erabat itxirik zeuzkan eta.
|
|
– Neska jatorra da hori, ezagutzen
|
dut
ama.
|
2006
|
|
Gizon guztiak ditun Jaungoikoaren semeak!'. Askotan pentsatu
|
dut
amaren giroan hazi banintz desberdina izango nintzela. Nire amama hain zen zabala!
|
|
Elgoibarren nago eta urrun samar guardia zibil bat ikusten dut, bere pistola eskuan, eta gazte batzuk, norabide guztietarantz korrika, ihes egiten.Tira, hori ez zen ezta euskal gatazka ere, Francoren diktadurapean Espainiako lekuaskotan ikus zitekeen eszena arrunt bat baizik. Uste
|
dut
amari galdetu niola zer zenhura. Ez dakit zer erantzun zidan eta amets batean ikusi banu bezala sailkatu nuenberehala txikitako ezohiko imajina hura.
|
|
Urrundik ikusi
|
dut
ama, etxe aurrean, eskuan zerbait duela. Okertuta eta ilea urdinduta ageri da, urteetako nekearen ordain.
|
|
Damasok esan zidan edertasuna bilatzeko ahal nuen guztian. Niri etxeak ez dit batere ardura, baina uste
|
dut
amari zor diodala etxeari arreta pixka bat eskaintzea. Saiatuko naiz, ba, etxeari edertasuna bilatzen.
|
|
Horretan ere porrot egin diot. Ez
|
dut
amaren itxaropenik betetzen jakin.
|
2007
|
|
Inor ez. Oso harreman gutxi izan
|
dut
amaren herriarekin. Baina izen politak aditu nituen nitaz ari zirelarik:
|
2008
|
|
Gorrak ditut gurasoak, nola aita, hala ama. Alaba bakarra naiz eta zeinu hizkuntza
|
dut
ama hizkuntza. Bederatzi hilabetetan hasi nintzen lehenengo hitzak esaten.
|
|
Arriskutsua dela dio. Atzean eseri naiz, segurtasun aulkian, eta uhala lotu
|
dut
amak esan baino lehen.
|
|
Bukatzera noa. Hasieran esan
|
dut
ama nagusiak esan didala aztoratuta zeundetela, bai lapurragatik eta bai irudiaren faltagatik ere. Irudiaz asko mintzatu natzaizue, baina lapurraz ez.
|
|
ENGLUND: Nik Speedo moduko bainujantzi gorria nuen eta gogoratzen
|
dut
amaren leotardo zuri batzuen gainean janzten nuela. (OFF) Eta gero, kartoia hartu eta Supermanek bularrean daraman S horren modukoa moztu eta nire kamiseta urdinaren gainean jartzen nuen.
|
|
Baina hor dabiltza maitasun istorio perfektua antzezten. Ezin
|
dut
ama ulertu.
|
|
Bukatzera noa. Hasieran esan
|
dut
ama nagusiak esan didala aztoratuta zeundetela, bai lapurragatik eta bai irudiaren faltagatik ere. Irudiaz asko mintzatu natzaizue, baina lapurraz ez.
|
|
Erregu bat edo. Ez naute kristau hezi, ez eta abertzale ere; dexentetan aurpegiratu diot aitari, eta beti pentsatu
|
dut
amaren errua dela. 436 gelara jo dut.
|
|
Distira egiten du gainera, gelako fluoreszente erregarrien argitara. Norbaitek oparituko ziola pentsatu
|
dut
amaren dendan hainbatetan ikusia ahantziz: utzienak ere ongi atontzen duela utzikeria.
|
|
–Bai gelditu, neroni arduratuko naiz, entzun
|
dut
amaren ahotsa.
|
|
Esnatu egin da. Iltze bat bezala nabaritu
|
dut
amaren gaitzespena.
|
|
Alde egin nahi dut. Ez
|
dut
amaren parean egon nahi. Arropa anabasaren gainean zutik armairua arakatzeari ekin diot.
|
|
Ezarian hartu
|
dut
amari bidaltzen dizkioten katalogoetako bat. Prada.
|
|
Aipatzen zuen bakanetan, saihesbidetik izaten zen; kontatzen zidana osatzeko, inoiz ez kontakizunaren ardatz gisa. Hargatik, ondorioa ateratzen
|
dut
ama ez duela askorik maite. Aitari buruz, aldiz, ez du hitzik egiten.
|
|
Katixak sarrarazten ditu bi gizonak sukaldera, bi kadiretan jarrarazten eta ontzitegiko taulatik gutuna eskuan hartuz, dio auzapezari: Zuhaurek ere irakur zenezake ba gutun hau, bainan nahiago
|
dut
amaren ahotik entzun ditzazun hemen izkiriatuak dituen ezin asmatuzko kakolakeriak.
|
2009
|
|
Ia jasanezina egiten zaio une horretan haren aurpegia ikusteko gogo larria. Nik ere ez
|
dut
amarik esan nahi dio. Nik ere, zuk bezala, asmatu egin diot bizimodu bat eta aurpegi bat.
|
|
Gogoan
|
dut
amak egindako kapelu granatea jantzita joan nintzela Kantoietatik Olaetara, oinez. Lotsa ematen zidan buru soila erakusteak eta, amak, beti sare batean bilduta eramaten zuen mototsa askatu, eta bere adatsetik bi ile xerlo ebaki zituen ispiluaren aurrean.
|
|
Juan Marco Candeloro naiz, Martaren semea. Nik begiratzen
|
dut
amaren maila, bera teknologiarekin borrokan ari delako duela denbora asko. Liburuen aldekoagoa da ordenagailuarena baino.
|
|
Izen bat aipatu zenidan, eta ezaguna egiten zait. Nik bilatuko
|
dut
amak eman zidan datua, telefonoa eta helbidea baieztatu, eta pasako dizut. Barka atzerapena.
|
|
JOANA. Nik hala ere, arraro samar ikusten
|
dut
ama. Zuk ez?
|
|
UNAI. Hauxe
|
dut
amaren gauza bakarra.
|
|
GERMAN: Ulertzen
|
dut
ama eta nirekin haserre egotea. Eta eskubide osoa daukazu horrela jokatzeko.
|
|
Kale bakarrak egiten du herria, eta paraleloan trailerrak ziztu bizian pasatzen dira errepide nazionaletik. Horrelakoa imajinatzen
|
dut
amarenetik datorkion paraje galdua; kastakoa den musika magikoarekin. Baita pertsonak urbanitak izanda ere; hitz jario narraseko lotsagabeak, bizitza single ek ezkutatzen dituzte, kulebroi katramilatsuak, benetan ezinezkoak, ezinbestekoak Almodovarrengan.
|
|
Ez dut etxerik, ez dut dirurik, ez dut gona motzik, ez dut adimenik, ez dut itxaropenik, ez dut aitarik, ez
|
dut
amarik, ez dut bikotekiderik, ez dut maitasunik, baina bihotzaren barne barnean bizia eta askatasuna ditut...».
|
|
Baina amak jakingo du asmatzen zer esan behar zaion beldurtzeko, sor litekeen eskandalua aipatu, delitua, kartzela, zer dakit nik... Bestela, nik hitz egingo
|
dut
amaren izenean. Aitak maite baitu ama".
|
2010
|
|
Biharamunean, amak beste bizpahiru egunetan geratu nahi zuela esan zuen, baina Primik berehala erantzun zion ezetz: . Zertarako nahi
|
dut
Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot??; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: –Hori bakarrik falta zitzaigun!?, erantsi zuen; baina Primik burua ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi:
|
|
Behin ikusi
|
dut
ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen, izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura!?: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere bere fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni. Benjamin Mariarenari bereziki?
|
|
Gainera, nik ezin dut den dena kontrolatu. Nahiko lana
|
dut
amarekin eta anaiarekin. Eta aurtengo kurtsoa aurrera ateratzen badut, kontent.
|
|
Baina, egia esan, oraindik puska baterako izango dugula uste
|
dut
ama etxetik kanpo. Nik behintzat nahiago dut horrela pentsatu.
|
|
Eta nirekin zuen harreman hori handitzen eta estutzen joan ahala, uste
|
dut
amarengandik, pixka bat bada ere, urruntzen hasi zela. Batzuetan ni izaten nintzela uste dut, aitzakia nagusia, aitak ama saihesteko.
|
|
IKER. Eta atsegin
|
dut
ama bat edukitzea.
|
|
Eta? nik behar
|
dut
ama... ezin dut imajinatu bizitza... (airean)
|
|
IKERNE. Betidanik nahi izan
|
dut
ama izan.
|
|
JOANA. Bogara. Bazkaltzera irten naiz eta zain izango
|
dut
ama.
|
|
Behin ikusi
|
dut
ama egoera hartan, eta orduan izan zen; ama, izan ere, oinazeari eta bizitzaren alde ilunari aise ihes egiten ziòn emakumea zen —izeba Ernestinaren eskuetan utzi zuen Benjamin Maria zaintzeko ardura! —: aldi hartan, aldiz, hain zegoen fedeak sututa, non bere su hartan aurkitu baitzuen alde iluna argitzeko modua, gorputz osoa ere bere fedearen baitan zuzi bihurtu balitzaio bezala; fede haren beharra ere bazuen, nik uste, iraganeko hainbat kontu iluni —Benjamin Mariarenari bereziki— aurre egiteko modu bat ere bazenez, bere buruari zera esaten ari balitzaio bezala, etengabe esan ere:
|
|
Biharamunean, amak beste bizpahiru egunetan geratu nahi zuela esan zuen, baina Primik berehala erantzun zion ezetz: " Zertarako nahi
|
dut
Ama Birjina agertzea, agertzen bazait ulertuko ez badiot?"; amak istantean esan zion Ama Birjinak munduko hizkuntza guztiak zekizkiela, eta bazekiela bakoitzari nola agertu, andere prestuei andere prestu bezala eta neskame ezjakinei neskame ezjakin bezala: " Hori bakarrik falta zitzaigun!", erantsi zuen; baina Primik burua ezker eskuin mugitzen segitu zuen, eta gure amak ez zuen etsi:
|
|
Erdara
|
dut
ama hizkuntza:
|
|
Hanka egin behar izan
|
dut
ama dagoen tokitik, baina ez nuke horrela agertu nahi Itsasoren aurrean, hain ematen du gustura dagoela marokoar ahizpa biekin.
|
2011
|
|
Beti ailegatzen omen zion, kalerako behar bazuen berak ikusiko zuela, baina, behinik behin, ez ezkontzeko dote urriko emakume batekin, hori azkenekoa zela; ez zait iruditzen gure amonak oso begiko zuenik Esperantza hura seme zaharrenaren andretako. Eta uste
|
dut
amarenganako begiruneak ere izango zuela, osaba Karlosengan, bere itzala, izeba ezkontzara limurtzeko bere erabaki betiere geroratuan. Nik ez nuen asko ezagutu gure aitaren ama, txikitandiko irudi lauso bat baizik ez dut harena gordetzen, baina irudi lauso horretan ere emakume gotorra dut gogoan, lehengoetakoa?, berorika egin behar zitzaion, gero, hari??, gaur egungo, argizarizko amak?
|
|
XANET. Etxera joan nahi
|
dut
amarekin!
|
|
INES. Azken egunotan ez
|
dut
amaren berririk izan.
|
|
UXUE. Kezkatuta nago. Aspaldian ez
|
dut
amaren berririk, eta Abelekin hitz eginda zerbait jakingo nuela uste nuen, baina zaila dago?
|
|
Nire adineko askok, gehienek beharbada, nola edo hala ezkonduta, espeziearen jarraipenari bere ekarpena egina zioten ordurako. Hala eta guztiz ere, aitortu behar
|
dut
amak ez zidala inoiz esplizituki bide hori iradoki. Ez duzu ezkontzeko asmorik?
|
2012
|
|
Obsesio baten antzera bizi ditut amari egindako kantuak, ipuinak, bertsoak? Batzutan ematen dugun amaren irudia sakrifizioarena da, eta benetan esaten dizuet, hainbesterako sakrifizioa bada ama izatea, nik ez
|
dut
ama izan nahi. Bestetan, badirudi umeak derrigor behar duela ama bizitzeko.
|
|
Eta azkenik, amaren heriotza, amari agurra. " Ez
|
dut
amaren ahotsa berriz adituko. Berak lotzen ditu, bere hitzekin, bere eskuekin, bere keinuekin, bere barre egiteko eta ibiltzeko moduarekin, orain naizen emakume hau eta izan nintzen neskatila.
|
|
Ezin dut jasan? ezin
|
dut
ama jasan, nire onetik ateratzen nau?
|
|
–Lasai, Naroa, ondo zainduko
|
dut
ama.
|
|
Eta mutur horretaraino iritsi izan balitz? Pentsatzen hasi ote
|
dut
ama disekatu edo momifikatu bat daukala leiho parean solaskide eta bien ahotsak berak interpretatzen dituela. Eta orain dela hiru urte inguru honetan desagertu zen neska gazteak Etxenagusiako dutxa batean labankadaz josita amaitu izan balu, nork eta Julian Etxenagusia Norman Bates-ek erailda?
|
|
Eta umea eramaten badu? (Etxean utzi
|
dut
amarekin.)
|
|
JOANA. Bai, aita, egizu, mesedez. Ezin
|
dut
ama horrela ikusi?
|
|
INES. Onartu egingo
|
dut
Ama Nagusi izateko kargua.
|
|
KANDIDO: Nahi bai, bainazauri zaharrak zabaldu dituzteazken gertakariek, eta ezin
|
dut
ama burutik kendu?
|
|
IKERNE. Bueno, etxe aldera joan dut, oraindik ez
|
dut
ama ikusi. Egongo gara bihar lasaiago.
|
2013
|
|
Pedro Lemebel idazle txiletarra datorkit gogora: " Lemebel femeninotasunerako aliantza dut, amaren abizena inskribatzen
|
dut
ama huacha onartzeko ene ilegaltasun homosexual eta trabestitik". Baina nire legaltasun lesbiarretik zer munta du sinbolikoki amaren abizena baliatzeak hark ere aitarenetik jaso bazuen berea, eta berdin amonak?
|
|
(15) — Bai, bai nik adibidez lotzen dut euskaldun izatea lehenengo ideia da Euskal Herrian bizitzea, baina gero hizkuntzarekin lotzen dut gehiago adibidez euskaldun berria deitzea edo. Nik adibidez ez dakit euskaldun berria naiz edo ez, ze euskara ez
|
dut
ama hizkuntza bezala eta euskalduna sentitzen naiz Euskal Herrian bizitzen naizelako bakarrik, baino..., hizkuntzarekiko ez dut lotura handia. (Gazte Do A, 477)
|
|
erantzun dio amak osotasuna erakutsiz, negarrik ez ateratzeko ahalegin izugarria egiten ari zela nabaritu diot ordea. Ez
|
dut
ama inoiz horrela ikusi, eta ez dut ulertzen zergatik den hain garrantzitsua nire anaia ere zerrendan jartzea, baina nire amarentzat hala izan dela pentsatu dut. –Hemen daukazu zure seme gaztearen papera, bi aste barru etorri berriro eta jakingo duzu tokatu zaion?.
|
|
–Ez
|
dut
amaren zordun izan nahi.
|
|
Zuk orain ezagutu duzu gure ama, eta konforme. Igual ez du motibo izugarririk dantzan hasteko, baina nik betidanik ezagutzen
|
dut
ama, eta dantzan hasteko motiboak izan dituenean ere, eserita gelditu izan da. Hau da, triste ez dagoenean ere, alaitasun handirik ez zaiola nabaritzen.
|
|
Bi gizonezkok txirrina jo zuten, eta Joxiren karnetaren ziurtagiria erakutsi ziguten. Gogoan
|
dut
amaren aurpegia. Esan ziguten zer gertatu zen, Joxi tartean zela eta ezer baldin bagenekien jakinarazteko».
|
|
Pili Zabalak ere ez ditu ahazteko Baionarako joan etorriak: «Gogoan
|
dut
amak nolako emozioarekin jartzen zituen paketeak eramateko, eta gero agurraren tristura. Amak esaten zion:
|
|
ITXASO. Ez pentsa nik onartzen dudanik. Ondo ulertzen
|
dut
ama batek semea babestu nahi izatea.
|
|
XABIN. Ez dakit, baina bere arazoa da, ez nirea. Gaur gainera ez
|
dut
amari buruz hitz egin nahi. Disfrutatzeko eguna da.
|
|
MADDI. (apur bat agobiatuta) Egia esan behar badizut, zaila egin zait? eta orain sentitzen
|
dut
amak beste era batera begiratzen didala.
|
|
Baina ama salatzen baduzu, nik egin nuela aitortuko dut. Ez
|
dut
ama estutasun horretan jarriko.
|
|
XABIN. Ama salatzen baduzu, nik egin nuela aitortuko dut. Ez
|
dut
ama estutasun horretan jarriko.
|
|
Eta hona, beste aldaketa bat, urteetan ez
|
dut
amaren berri izan, eta ez dakit zahartuta dagoen, edo beldarraren azal lehorraz estalitako tximeleta den. Eta nik orain argi dut zer naizen.
|
|
Haraino ihesi joana nintzen makina bat gautan! Uste
|
dut
amak berak kutsatua zidala, haren tripan nintzenetik. Hain eder kontatzen zioten, hainbertze kolore han, eta bera sekula joan gabea!
|
|
Ez
|
dut
amarenean geratu nahi.
|
2014
|
|
...strakzioa ezabapena zara ez nintzen zure gustukoa ama hatsanka urratu nauzu labanaz eta burumuina zurrupatu didazu ekin ez dezadan maita ez dezadan sekula badakizu ama berunezko armiarma zu hilobiaren ilunean hezurrak zuritzen zoaz merluza plantxan txakolinarekin igurikatzen zaitut oraindik no (who) man zuretzat bereziki asmatu lauaxeta plazan larrua idaztoki arianaren iharduki liburua hostokatzen
|
dut
ama eta mirakuluz lurdes eta miren eta asunta eta zu eta begi bakarreko harri tailua ziklopea mehatxularia nork du hemen manatzen ama elektrak mokanes zuriaz idortzen du tsunamiak ito bere klitoria eta zu ama eta zu ama eta zu ama beltzaren zazpi aldaketen uhinetan desagertzear haratago landaren margoetan bezala gorputzik gabe sexurik gabe aurpegirik gabe esperantzarik gabe kolorerik gabe jada am...
|
|
Mitxitxi marriau/ katu, jain hau/ biher edo gaur/ kor kor kor kor. Guk egiten genuen. Nik ikusi dut amatxi, eta ikusi
|
dut
ama. Nik ere ibili dut nire umeekin.
|
|
Horregatik izan zuen hainbeste garrantzia gabon gauean behin arrain zopa izeba Mariarengandik ekarri behar izanak, errezeta beraren arabera egindakoa bazen ere, erritua falta zitzaigulako. Gogoan
|
dut
amaren tristura eltzea poltsa batetan sartu ondoren izeba Mariarenetik gurera gindoazela. Ez genion begiradarik bota Kelvinatorrari.
|
|
Aita lanean dago, eta ez
|
dut
amarik.
|
|
Sararentzat ona izango dela pentsatu
|
dut
ama ezagutzea.
|
|
Ikusiko
|
dut
ama berriro?
|
|
Gorroto
|
dut
amak aitari egin ziona.
|
2015
|
|
Hura pena! Egunero
|
dut
ama gogoan… Ondo erakutsi ziguten, ondo hazi gintuzten, heziera oneko izan ginen, guztiz ordenatuta bizi ginen. Jatorduetan, adibidez, mahaian ginen denok.
|
|
Eta orduan eskatzen dut beranduxeago izan dadila; testu hau idazten bukatu eta gero, adibidez. Baina gero ezin dut ekidin gehiago eskatzea, eta desiratzen
|
dut
ama izatea hil baino lehen. Baina ez naiz konformatzen horrekin; beraz, berrogeita hamar urtera arte bizi nadin eskatzen dut.
|
|
Ez
|
dut
ama izan nahi, Peru. Gezurra esan nizun, badakit, baina iritziz aldatu dut.
|
|
Bada, horixe gertatu zait. Eboluzionatu egin dut eta ez
|
dut
ama izan nahi, Peru. Baina nora zoaz?
|
|
Tintoreriara eraman
|
dut
amaren ezkontza soinekoa. Soniak argi dauka berak ez duela sekula jantziko.
|
|
Hala ere, ni ez naiz aita bezain ganorabakoa atera, eta ez
|
dut
ama nire problemekin nahigabetu nahi. Pena ematen dit gajoak.
|