|
2001
|
|
|
100 metro ren kasuan, iheslearen sentimendu eta sentsazio ezkutuenak jartzen dizkigun bigarren pertsona honen erabilerak fokalizazio intradiegetikoa (FI) eragiten du, eta fokalizatze ekintza honek bere menpean hartzen duena fokalizatu sumagaitza izan ohi da gehienetan. Honen frogagarri testuan
|
dugun
aditz multzotik batzuk aipa ditzakegu: " Atzean pausoen hots lehorra entzuten duk" (15 or.),"(...) zerraldo eroriko haizela intuitzen duk".
|
|
2006
|
|
|
«Gamindek, Nafarrate eta Elosuko euskara aztertu zuen, aditza batez ere, nahiz eta lexikoa eta doinua ere bai, apur bat behintzat. Ondo etorri zaigu lan hori, zeren guk egindako azterketaren arabera osatu
|
dugun
aditza eta Gamindek emandako datuak bat datoz».
|
|
2007
|
|
|
edo beste hau, zeinetan zuzendari paratu
|
dugun
aditz ostean:
|
|
2015
|
|
|
Ondo zeok Erronkariko aditz zena estudiatzea eta gramatika bat egitea, ondo zeok sustraia bila ibiltzea eta jakitea" duke" forma ez dela nobleen titulua bakarrik, baizik eta denok erabili behar
|
dugun
aditz moeta bat, ondo zeok euskal kuzina berria sartzea nahiz eta nik ez eduki hirumila pezta estilo bikain hori afari batean patxadan dastatzeko, baina non ditugu teorikoak, noizko euskal janzkera berriaren teoria?
|
|
2019
|
|
|
Horrek erakusten du esaldi bat osatzeko, haiek eta guk ere, behar
|
dugun
aditz laguntzailea hautatzerakoan prozedura bera erabiltzen dugula.
|
|
|
Helmuga hurbil daukagula igartzen da nonahi; gure gaiak gero eta xumeagoak bezain oinarrizkoak izanik, antzinako garaietan sartuak gaudela onartu behar dugu. Holakoa da, ba, kapitulu honetan jorratuko
|
dugun
aditza: aditz nagusian atzizkiduna eta aditz laguntzailean:
|
|
|
tor, go, aditz erroak. Aditz pertsonen markak eta jokatu nahi
|
dugun
aditzaren marka uztartuz lortzen dira ezagutzen ditugun adizkiak:
|
|
|
Eman
|
dugun
aditz zerrendatik gehienek ez dute nahiko meriturik Oinarrizko Hiztegian egoteko: eraman, erauntsi, hirotu, igorri, ihardetsi, iharduki, irakatsi, iraun, iritzi, iruditu, jardun, jario eta jarraiki.
|
|
|
Berehala ikusten da NOR NORI NORK indikatiboan, orainaldian erabiltzen
|
dugun
aditz laguntzailea dela. Hauxe da sarreran aipatu duguna:
|
|
2021
|
|
|
23.3.2d Baina nola esan
|
dugun
aditzen argumentuak gehienetan absolutiboan, ergatiboan edo datiboan doazela, ber gauza gertatzen da izenlagun honekin ere, izenlagunak absolutiboa, ergatiboa edo datiboa ezkutatu bailitzake. Horregatik anbiguoa gertatzen da, egitura hauetan ez baitira aditz jokatuetako marka nominalak ageri:
|
|
|
39.3.1i Azkenik, aipatu behar dugu nahiz ek balio bat baino gehiago izan ditzakeela; kasu bakoitzean erabiltzen
|
dugun
aditzari edo, hobeto esanda, aditzaren formari erreparatzen badiogu, konturatuko gara balio desberdin horietaz: kontzesio balioaz eta hura ez bestelakoez.
|
|
|
26.5c Bizi izan eta maite izan aditz predikatu konplexuen kasua berezia da ez baitezakete aspektu burutugabearen markarik har, ez [t (z) en] atzizkia bizi eta maite osagaiei zuzenean gehituz(** bizitzen,** maitetzen), ezta izaten partizipio burutugabea erabiliz ere. Delako murrizketa gorago aipatu
|
dugun
aditzaren aspektu lexikoak ezartzen du, dudarik gabe, aditz estatiboak nekez batera daitezkeelako aspektu progresiboarekin edo ohiturarekin (§ 26.1.4.2c). Alabaina, egoera iraunkorra baino egoera puntuala deskribatzen denean, delako ezintasuna gainditzen da hizkera batzuetan:
|
|
|
• aditz perifrasiak. Aditz bakarrak adieraziko lukeen ekintza edo egoera aditzera emateko erabiltzen
|
dugun
aditz bat baino gehiagoko esapideari deritzo aditz perifrasi multzoa. ‘Egitura progresiboak’ izenez ere ezagutzen dira." (www.euskaltzaindia.eus, Euskara Batuaren Eskuliburua (EBE))
|
|
2022
|
|
|
Idatzizko testuetatik ezagutu
|
dugun
aditz joko trinkoa nor nori erakoa izan da, ia osoan. Ezagutu ditugun adizki tipoak darraio erakoak izan dira, bai na ez darrai tipokoak.
|
|
|
Baina entzule fin horrek zuzentzat ez daukana ez da puntu hori. Zalantzan jartzen duena da, izanagatik ipini behar ote
|
dugun
aditz partizipioaren on doren: hau da, itzuli izanagatik, ekarri izanagatik erabili behar ote dugun, gaztelaniaz par tizipioaren aurrean darabilgun" por haber..." egitura hori euskaraz zehatzago eman beharrez.
|