|
2015
|
|
|
k eta n markatzaileak era simetrikoan agertzen dira, bai HI izenordaina
|
ukan
aditzaren subjektu aktiboa (ergatiboa) denean, hots, bigarren pertsonako esaldietan, bai singular edo pluraleko lehenengo eta hirugarren pertsonako esaldietan, berdin zer aditz erabiltzen den.
|
|
2017
|
|
|
han> tienen; hayan> tengan. Euskaraz, gauza beratsua gertatu da izan>
|
ukan
aditzekin, eta oraintsu izan> egon delakoekin. Nik umetan" atta, ama,. itxen al da?" besterik ez nuen aditzen Goizuetan, baina orain lautatik hirutan:
|
|
2018
|
|
|
Lantaldearen proposamen zehatzak: hitzen deklinabidea, ortografiarako irizpideak, izan eta
|
ukan
aditzak, eta h dun hitzen zerrenda bat.
|
|
2019
|
|
|
Lantaldearen proposamen zehatzak: hitzen deklinabidea, ortografiarako irizpideak, izan eta
|
ukan
aditzak, eta h dun hitzen zerrenda bat.
|
|
2021
|
|
|
Hartu, eduki, jo eta
|
ukan
aditzekin izaera mailako nahiz egoera mailako predikatuak ager daitezke. Askotan izaeraren ezaugarriak edo ezaugarri iraunkorrak adierazten dituzten adjektiboak azaltzen dira predikatu gisa, baina izenak, izen sintagmak eta partizipioak ere azal daitezke.
|
|
|
Sosa behar duzu, erosketen egiteko; Ingelesa ikasteko, hoberena, bertara joatea da. Azkenik, predikatu gisan ere ager dakiguke izan eta
|
ukan
aditzekin batera; gehienetan artikulua eransten zaio aditz izenari: Hemendik laster Ameriketara abiatzekoa naiz; Xede horren sustenguz manifestaldi bat egitekoa zuten Iruñean joan den larunbatean (Herria).
|
|
|
Aditz estatiboek deskribatzen duten egoeraren fase guztiak berdinak dira; ez da aldaketarik, ez mugimendurik, eta egoera horrek berenaz jarraitzen du horretarako indar berezirik egin gabe. Halakoak dira, besteak beste, jakin, ulertu, ikusi, entzun, maitatu,
|
ukan
aditzak. Aditz dinamikoei dagokienez, aldaketak eta fase desberdinak daude; ez du berenaz jarraitzen, hau da, jarraitu ahal izateko indar berezi bat egin behar da.
|
|
|
Gero, testu moten eta komunikazio egoeren arabera ere, batzuk beste batzuk baino ezagunagoak eta erabiliagoak dira; adibidez, literaturan eguneroko mintzoan baino ikusiagoak dira atxiki, eritzi, erran/ esan, ikusi, jario, jarraiki aditzen forma sintetikoak. Azkenik, kontuan izan behar dugu zerrendako aditzen artean biziki guti direla paradigma osoak, hau da, pertsona, denbora eta modu guztietan forma sintetikoak dauzkatenak; multzo horretakoak dira egon, etorri, izan, joan,
|
ukan
aditzak. Hauen ondoan, pertsona bakar batzuekin, aldi eta modu bakar batzuetan erabiltzen diren sintetikoak ugariagoak dira:
|
|
|
5 Zubereraz azken adibide honen ereduko lekukotasunak badira, baina egungo hizkera estandarrean izan aditzarekin tua motakoak erabiltzen dira. Berdin gertatzen da
|
ukan
aditzarekin ere: Liburu hori irakurria dut;* Liburu hori irakurrita dut.
|
|
|
40.8b Ekialdean tua (k) moldea izan/
|
ukan
aditzekin ager daiteke: apaindua da; apainduak dira; behartuak dira/ dituzte; ahantziak dira/ ditugu9 Mendebaldean ez da ohikoa, gaur egun behinik behin, ekialdeko azken joskera hori [partizipioa+ a (k)+ izan/ ukan]; horien ordez egon/ eduki aditzetara jotzen da (apaindua dago; apainduak daude; behartuak daude/ dauzkate; ahantziak daude/ dauzkagu), baina hauek ere prosa landuan azaltzen dira bereziki; mendebaldean tuta eta turik erabiltzen dira nagusiki horrelako egituretan (apainduta/ apaindurik daude; ahaztuta/ ahazturik dauzkagu).
|