|
2000
|
|
|
Bonaparteren garaia agortu, eta, aldaketa batzuen ostean, Kode Zibil soilaren izentazioa jaso zuen hark. Hala ezagutu ohi da eta halaxe ezagutzen
|
dugu
guk ere, Frantziar Iraultzaren lege emaitza hori.
|
|
|
Erakunde horietarako jarri dugun egitasmoak, beteko al du gure helburua? Barkamena galdatzen
|
dugu
gure lan xumeentzako, horien atzetik izan ditugun gogo gorabeherak. Gure egitekoan jarri diren itxaropen zintzoen azpian gelditu gara, zalantzarik gabe.
|
|
|
Gogoa, bistan da, duela berrehun urte gizarte berri baterako euskarri izan zena, hain zuzen ere, Kode Zibil haren nondik norako nagusiak euskaraz ematea izan da. Portalisek asmo horrekin paratu zuen testu egokia gidari jarri
|
dugu
gure zereginean, aurkezle eta atarikorik bikainena berori izan dakigukeelakoan.
|
|
|
Bizitzaren balioak zientziatik kanpo geratzen dira, baina hori zientziaren zurubi edo eskaileratik igo ondoren bakarrik dakigu. Hemen mistikoaren sustraia topatzen
|
dugu
gure harridurarako:
|
|
2001
|
|
|
Bestalde, esperientziaren mailan dagoen ezer ez dugu hartu behar azken oinarri gisa. Honekin, ordea, ez
|
dugu
gure esperientzia gutxienean ere zabaltzen, baina esperientzia zabaltzeko bidean laguntzen digu, norabide egokia hartzen laguntzen digu. Ideiek, beraz, mugapen hauekin ere esperientziaren zabalpenari laguntzen diote; zentzu horretan beharrezkoak dira, eta hauxe litzateke" dedukzioa", hau da, beren legeztapena.
|
|
2003
|
|
|
Leuntasuna froga ederraren bidez erakusten duela deritzot, ez dabilela gogorraren gainean, bigunaren gainean baizik. Maitasuna leuna delako froga e bera erabiliko
|
dugu
guk ere. Ez baitabil lurraren gainean ezta garezurren gainean, oso bigunak ez direnak, izaki bigunenetan barrena baizik ibili eta bizi ohi da, izan ere jainko eta gizakien izaera eta arimetan ezartzen du bizitokia.
|
|
|
Hizkerari dagokionez, egunotako kide erakutsi
|
dugu
gure burua. Areago, euskaralpenaren tankera aukeratzean ere, Euskal Herria zatitzen duen mugaren gainetik jokatu da, bateko eta besteko ekarpenak eginez.
|
|
2004
|
|
|
Egia esan, askotan zaila egingo zaigu horietako egoera baten eta" normaltasunaren" artean bereiztea, are gehiago gorabehera horietako edozeinetan murgilduta dagoena norbera baldin bada. Gure ametsetan sentituko
|
dugu
gure buruan iziotzen diren irudiak benetan bizi eta hautematen ditugula, hori dela une horretan benetan gertatzen zaiguna; era berean basamortuan galdutakoak dakusan palmondoa edo ur iturria benetakoa irudituko zaio bertan galduta dagoenari, edo areriorik ez dagoenean erasoa edo jazarpena sentitzen duenak benetan etsaiez inguratuta dagoela sentituko du. Fenomeno hauen artetik loa hartuko du gogoan Descartesek —bera baita unibertsalena, izan ere, esan ahal izango dugu, ausardia apur batekin beharbada, ez dugula inoiz burua endredatua izan, edo ez dugula sekula basamortuan irudikeriarik atzeman, baina inork du esan lorik eta ametsik egin ez duenik inoiz— eta hortik abiatuta ekingo dio lan honi.
|
|
|
Zientzian eta teknologian datza gure itxaropen eta poz guztia, baina baita ikara eta izua ere. ...katutakoak bereziki) sendo inguratzen eta babesten gaituzte, eurek zuzentzen dute gure zeregin osoa bide jakin batzuetatik gure bizitza osoan, eta harro, baina fundamentu askorik gabe, beharbada, guk arintasunez gutxiesten ditugu beste leku batzuetako eta, bereziki, beste garai batzuetako bizierak, pentsamoldeak eta mundu ikuskerak, geurea" aurreratuagoa" bailitzan; sineskeriatzat jotzen
|
dugu
gureetatik urruntzen den edozein uste eta ideia eta, gehiago oraindik, eskandalagarriak iruditzen zaizkigu gureekiko arrotzak direnen jarrerak eta jokaerak. Erlijio itsuenean bezala ez dago apaltasunerako lekurik gurean; alderantziz, ezgauza gara gurearen mugak ikusteko eta larregizkoak izan daitezke, beharbada, besteenean dakuskigunak.
|
|
|
Tira, horrela utziko
|
dugu
guk gure lantxoa. Bere eta guzti, garbi dago bide zahar batzuk itxi eta berriak ireki dituela Descartesek, eta gero beste batzuk berak irekitako zirriztutik sartuko direla eta haiek sakonduko dituztela, batzuk onartuz, beste batzuk garatuz eta beste batzuk arbuiatuz..., baina hori da filosofiaren bide bihurria.
|
|
|
Liburu honen bigarren atalak etikaren zimendatze antropologiko filosofikoa du helburu. Wittgensteinentzat mintzagai metodiko eta errigurosorik ezin izan zitekeena hartu
|
dugu
guk hizpide. Etika ez da eremu pribatu eta intimora mugatu beharreko esparrua, eta are gutxiago isildu beharrekoa.
|
|
|
Gogoratu behar da Frege eta Wittgenstein Satz hitzaz baliatu zirela beti eta jakinaren gainean, sekulan ez* Proposition ez. Perpaus logikaren gurasoek egin zutena hobetsi
|
dugu
guk, zalantzarik gabe. Ibon Sarasola ere ‘perpaus logikaz’ mintzo da bere Euskal Hiztegia eredugarrian.
|
|
|
d) Laugarren erantzunbidea" balioen etika eskolatik" etorriko zaigu. Max Scheler entzat balioen errealitatetik abiatu behar
|
dugu
gure egintzen moraltasuna juzgatu ahal izateko. Kantekin batera," ona" eta" txarra" beste balio guztietarik bereizten ditu, baina, Kanten kontra, balio estatutua ematen die" ona" ri eta" txarra" ri," legala" eta" ilegala" kontzeptuekin identifikatzen ez dituelarik.
|
|
|
Etikari buruzko hitzaldia izenez ezagutzen dugun testua, izenburu konbentzionalak berak dioenez, hitzaldi baten testua dugu, Wittgensteinek berak izkiriatu zuena," Heretics Society" izeneko elkartearen aurrean 1929ko azaroan irakurtzeko. Hauxe
|
dugu
gure filosofoak etikaz izkiriatu —eta hitzaldi bidez argitara eman— zuen testurik luzeena. Tractatus aren filosofiarekin bat dator, eta berau ezagutu behar da hitzaldiaren muina behar bezala endelegatzeko, jada ikusi dugunez.
|
|
|
Gizakiaren egitura etiko morala gorago azaldu dugunean(" Gizakiaren errealitate etikoa" izeneko azpiatalean) eta giza hautuen zergatiaz eta egokitasunaz jardutean, etikaren historiak eman dituen lau erantzunbide nabarmendu ditugu, beren muga analitikoak laburki azalduz. Errealizazioaren etikaren erantzunbidea proposatu eta hobetsi
|
dugu
gure auzia argitzeko. Izan ere, Aristotelesen etika eudaimonista, enpirismoaren edota positibismoaren etika, Kanten etika formalista eta Max Schelerrek proposaturiko" balioen etika", besteak beste, ez dira gai izan gizakiaren egitura morala behar bezala azaltzeko, arrazoi ezberdinak direla medio.
|
|
2005
|
|
|
32 Lan honetan erakutsiko
|
dugu
guk zein bide egin behar dugun, eta, horretarako, hitzak baino gehiago, egiteak erabiliko ditugu, beronen jurisprudentzia zatia nabari nabaria baita.
|
|
|
Hortaz, esangura horretan esan daiteke, bestera ere Florentinusek esan zuena: Berezkoa
|
dugu
gure arteko ahaidetasuna eta horrexegatik ez da legezkoa gizakumeak lagun hurkoa mehatxatzea. Gizakien artean, gurasoak jaungoikoen itxurakoak dira, horrexegatik zor zaie begirunea, mugagabea baino, bere generoari dagokiona.
|
|
|
Bi bitako irakurle izan
|
dugu
gure gogoa: bata, jurista euskalduna, eta bestea, irakurle jakinguratsua, aldi bateko humanismoaren emaitzak euskaraz bereganatu nahi dituena.
|
|
|
Kontuan hartu beharrekoa da, baina, gizakiaren formazioa maila kognitiboan antzematea errazagoa baldin bada ere, egiaz, formazio horren alde etikoa ez dela inolaz ere garrantzi txikiagokoa. Zentzu honetan, eta hizkuntzak giza-formazioan betetzen duen papera argitu nahian, zera irakurtzen
|
dugu
gure autorearen testuetako batean:
|
|
2006
|
|
|
Aprioriko erregela estetikorik ez dagoen arren, giza naturak dituen oinarrizko ezaugarriak direla-eta, adostasun estetikora iritsiko garela uste du Humek. Helburu horri begira ikusle ideal baten kokapenean jarri behar
|
dugu
gure burua: artelanari buruzko ahalik eta informazio gehien lortu behar dugu eta, halaber, gure gustua edo sentiberatasun estetikoa findu behar dugu praktikaren bitartez.
|
|
2007
|
|
|
Arrazoimen filosofikoaren garapena beste arrazoimen tekniko eta soziologiko ezberdin batzuen garapenarekin batera gertatu zen Heladen. Ez
|
dugu
guk geuk, behintzat, argudiorik aurkitzen diziplina bakar bat lehenesteko. Arrazoimenak garabide ezberdinak izan zituen historian barrena:
|
|
|
" Erziehung zum Gesprach" da guk geuk —ahal bezain txukun—" Elkarrizketarako hezkuntza" izenez itzuli dugun testuaren jatorrizko izenburua, eta, atzeman daitekeen bezala, berorrek lotura zuzena du gure idazlan honetan" hizkuntzaren pedagogiaz" esandakoarekin. Testu hori bera zuzenean erabili eta aztertu
|
dugu
gure idazlanean271.
|
|
2010
|
|
|
Horregatik, lege deitzen zaio, besterik gabe; horixe ikus daiteke, besteak beste, Erromatarrentzako gutun osoan, eta Liburu Santuaren beste atal batzuetan ere bai, jarraian aipatuko dugun bezala. Hori dela medio, Jainkoaren lege adierazmoldeak lege positibo horri erreferentzia egiten diola ulertzen da, eta horrela ulertu eta hitz egingo
|
dugu
guk ere.
|
|
|
Erabilitako literaturaren erreferentzia osoa bukaerako bibliografian aurkitzen da. Hasierako ohar honetan, bestela, aditzera eman nahi
|
dugu
guk geuk euskaratu ditugula —ahal bezain ondo— bestelako hizkuntzetan argitaratutako eta hor aipatutako autore ezberdinen hitzak. Hasierako aipu honi dagokionez:
|
|
|
Hizkuntzaren pedagogiaren ikuspuntutik hainbat hizkuntzaren zientzia gainbegiratu eta gero, bada, Leo Weisgerber() hizkuntzalari alemaniarraren testu oso bat eskainiko dugu jarraian euskaratuta. Gure idazlanean autore ezberdin askoren hitzak aipatu ditugu —espero dezagun horretan asmatu izana—, eta egiaz horiekin eta horiei esker garatu ahal izan
|
dugu
gure diskurtsoaren haria. Baina ezin dugu ukatu horretan guztian interpretazio baten araberako aukeraketa bat egon denik; zentzu horretan, interesgarria dirudi autore adierazgarri bati tarte handiagoa eskaintzea eta berari luzeago hitz egiten uztea.
|
|
2012
|
|
|
Hori dela eta, aurre ezarritako unibertsaltasun bat hizketa moduaren aurresuposizio gisa deskubritzeko saiakera habermasiarretik urruntzen
|
dugu
gure burua (jada barnean ezberdindua zegoena);" gizakiaren" ezaugarri razionaltzat hartzen den unibertsaltasuna, unibertsaltasuna aurrez jakin edo ezagutu daitekeen determinazioarekin parekatzen duen unibertsaltasunaren kontzepzio substantibo bat, eta politikaren eremua antzezle razionalez osatua dagoela suposatzen duen prozedura modua.
|
|
|
Filosofia egitea da (Platonengandik aurrera) Ideien arabera bizitzea. Baina Ideiak identifikatzen ere ikasi behar
|
dugu
gure mundu arrunt eta iragankor honetan. Ideien aztarnak identifikatzea, horixe da beharbada Badiouren filosofiak irakats diezagukeena, eta hori zientzian, politikan, amodioan edo artean.
|
|
2016
|
|
|
Altruismoaren eta kooperazioaren maila edo modu batzuk darwinismoak egoismoarekin esplika ditzake; baina idazten du orainJesusena bezalako onberatasuna gehiegizkoa da; hautespen naturalaren ikuspuntu darwinistatik soegilearentzat ergelkeria hutsa, errore bat eboluzioaren norabidean," darwinismoaren perbertsioa". 279 Deigarriagoa, Dawkinsek orain" super onberatasun" antinatural hori ez duela Jesus Nazaretekoa edo Mahatma Gandhi bezalako salbuespen miragarri bakanetara murrizten. Geuk ezagutzen
|
dugu
gure inguruan darrai esaten" ergelki" 280 eskuzabala, errukiorra, laguntzailea den hainbat jende.281 Egoismoaren nagusigoa ez da, hortaz, duela hogeita hamar urte pentsarazten zigun bezain erabatekoa.
|
|
2021
|
|
|
Galdera jada ez da" nor naiz ni" eta" zer egingo dut nik", baizik eta honakoa: elkar zeharkatzen eta elikatzen duten botere harreman, erlazio sozioekologiko eta identifikazio anitzen elkar gurutzatzean ulertuta," zer egingo dut ni egiten nauen horrekin?"," zer egingo
|
dugu
gu egiten gaituzten erlazio horiekin?" (Butler 2004: 16).
|
|
|
Beraz, lurr (ald) ean garen subjektuok, gure gorputzak, lurrak, komunitateak, datuak, bizibideak eta, finean, bizitzak autogobernatzeko gai (askeak) eta gaiena bezain gai (berdinak) izan gaitezen (burujabeak), zer egingo
|
dugu
gu egiten gaituen horrekin?
|
|
|
Hamaika borrokari esker araua malgutzea lortu bada ere, oraindik matrize norma tibo hegemonikoa izaten jarraitzen du. Horren aurrean, galdera, esperimentazio, transformazio eta mestizajerako zenbat eta tarte handiagoa irabazi, orduan eta gaitasun handiagoa izango
|
dugu
gure gorputzak gure erabaki propioen arabera berregin eta autogobernatzeko. Partzialki bada ere, orduan eta aukera handiagoa izango dugu zernahi izateko.21 Etxaideren hitzetan:
|
|
|
Beraz, auzia moralizatu eta indibidualizatu beharrean(" salbuespenezko munstro horiek" ez bezala" ni ez naiz matxista"," not all men" edo merke zurreko autokulpabilizazio eta desenkusak), politizatu egin da: kontuan izanik gurekin egiten dutena hein batean guk geuk ere berregiten dugula, zer egiten dut/ dugu eta zer egin behar dut/
|
dugu
gu egiten gaituen horrekin. Pertsonala politikoa izanagatik (edo, hain justu, horrexegatik), politikoa ez da soilik pertsonala.
|