|
2023
|
|
|
Era berean, finko egingo da, 24 hilabeteko aldian, jarraitutasunik gabe edo jarraitutasunarekin, 18 hilabetetik gora, ekoizpen inguruabarrengatiko lan kontratuekin, eta horien artean aldi baterako laneko enpresekin egindako lagatze kontratuek eratorritakoekin, zein lanpostu egon okupatuta eta hori okupatzen
|
duen
langilea.
|
|
|
(a) Enpresan, arau, hitzarmen kolektibo edo banakako akordioaren bidez lanpostua erreserbatzeko eskubidea
|
duen
langilea ordeztea, betiere, kontratuan zehazten badira ordeztutako langilearen izena eta berau ordezteko arrazoia.
|
|
|
Lanpostua erreserbatzeko eskubidea
|
duen
langilea ordezten denean, kontratuak iraungo du lanpostua erreserbatzeko eskubideak irauten duena. Dena den, kasu horretan, zerbitzuak emateari ekin dakioke, ordeztutako langilea absente egon aurretik, lanpostua behar bezala gauzatuko dela bermatzeko behar den beste denboraz eta, gehienez, 15 egunez; hori dela eta, kasu horretan, bi langileak aldi berean arituko dira lanpostuaren eginkizunak gauzatzen.
|
|
|
Errelebuko kontratua da enplegu bulegoko inskripzioaren arabera langile langabetua denarekin egindako kontratua edo enpresan aldi baterako kontratatuta dagoen langilearekin egindako kontratua, zertarako eta enpresan modu partzialean jubilazioa hartu
|
duen
langilea ordezteko.
|
|
|
Modu partzialean jubilazioa hartu
|
duen
langilearekin lanaldi partzialeko kontratua egingo da.
|
|
|
(a) Lehenengoa, jubilazioa hartu
|
duen
langilearen lanaldia zati batean gutxituko denez, langile horren lanaldi osoko kontratua lanaldi partzialeko kontratu bihurtu behar da. Edonola ere, jarraian egingo den azalpenean ez da kontuan hartu GSLOTBren Xedapen Iragankorretatik laugarrenaren 6 paragrafoan jasotako arauketa berezia.
|
|
|
(C) Jubilazio partziala lortu
|
duen
langilearen lanaldi partzialeko kontratuaren ezaugarriak
|
|
|
Jubilazio partziala lortu
|
duen
langilearen lan kontratua lanaldi partzialeko kontratua da. Beraz, kontratu horretan jaso behar dira, halako kontratuek dituzten osagaiak ez ezik, langileak jubilazioa hartu aurretik zuen lanaldia, eta lanaldi hori murriztu ostean duena ere.
|
|
|
Edo kaleratutako jubilatua errelebuko beste langile batekin ordeztuko du. Horrenbestez, errelebuko langile bat edo bi egongo dira, baina jubilazio partziala
|
duen
langilerik gabe.
|
|
|
Jubilazioa modu partzialean hartu nahi
|
duen
langileak egiaztatu du enpresan, gutxienez, 6 urteko antzinatasuna duela. Halaber, 6 urte horiek izan dira jubilazio partziala zein datatan hartu eta data horren aurrekoak.
|
|
|
Jubilazioa modu partzialean hartu nahi
|
duen
langileak egiaztatu du jubilazio partziala sortzeko unean 33 urte dituela kotizatuta. Ondore horietarako ez da aintzat hartuko aparteko pagen zati proportzionala.
|
|
|
Errelebuko langilearen eta jubilazio partziala hartu
|
duen
langilearen kotizazio oinarriak bat etorri behar dira hurrengo esanguran: errelebuko langilearen kotizazio oinarriak ez dira izango jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarrien batezbestekoaren %65 baino txikiagoak, kotizazio oinarri horiek izango direla jubilazio partzialari dagokion pentsioaren oinarri arauemailearen azken 6 hilabeteetakoak.
|
|
|
Errelebuko langilearen eta jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarriak bat etorri behar dira hurrengo esanguran: errelebuko langilearen kotizazio oinarriak ez dira izango jubilazio partziala hartu
|
duen
langilearen kotizazio oinarrien batezbestekoaren %65 baino txikiagoak, kotizazio oinarri horiek izango direla jubilazio partzialari dagokion pentsioaren oinarri arauemailearen azken 6 hilabeteetakoak.
|
|
|
(C.7) Kotizazioa modu partzialean jubilazioa hartu
|
duen
langileari begira
|
|
|
Kontratua idatziz eta eredu ofizialean egin behar da. Halaber, kontratu horrek nahitaez jaso behar ditu jubilazioa hartu
|
duen
langilearen izena, adina eta lanbidearen gainerako inguruabarrak.
|
|
|
Errelebu kontratua lanaldi osorako edo lanaldi partzialerako egin daiteke, salbu eta jubilazio partziala hartu
|
duen
langilearen lanaldieta alokairu murrizketa %75ekoa denean; izan ere, halakoetan, errelebuko langileak nahitaez izango du lanaldi osoa.
|
|
|
Jubilazioa hartzeko adin arruntera heltzean jubilazioa modu partzialean hartu
|
duen
langileak enpresan jarraitzen badu, iraupen jakinarekin egindako errelebu kontratua urtez urte luza daiteke alderdien akordioaren bidez. Edozein kasutan ere, errelebu kontratu hori azkenduko da ordeztutako langileak erabateko jubilazioa zein urtetan hartu eta urte horretako lanaldia amaitzean.
|
|
|
Errelebuko kontratuak iraun bitartean, edozein arrazoi dela bide, errelebuko langileak bertan behera uzten badu bere lanpostua, enpresaburuak beste langile langabetu batekin edo enpresan aldi baterako kontratua
|
duen
langile batekin bete du hutsunea, 15 eguneko epean.
|
|
|
LELTBren 46.2 artikuluan arautu da. Enpresan gutxienez urtebeteko antzinatasuna
|
duen
langileak eskubidea du borondatezko eszedentzia aitor dakion; eszedentzia hori ezin da izan 4 hilabetetik beherakoa, ezta 5 urtetik gorakoa ere.
|
|
|
Boto gehien lortzen dutenak hautatuko dira. Berdinketa izanez gero, enpresan antzinatasun handiena
|
duen
langilea hautatuko da.
|
|
|
Horren inguruan ikusi 2003ko maiatzaren 29ko (152/ 2003 errek. zk.) Kanarietako/ Santa Cruz Tenerifeko ANE, 4 Salakoa. Hala ere, epai horrek ezarritakoaren aurka, ordezkapen bidezko bitarteko langileei dagokienez, doktrinaren gehiengoak ulertzen du bi kontratuak zenbatu behar direla, hots, ordeztutako langilearena eta ordezkapena egiten
|
duen
langilearena (horren inguruan ikusi Sola i Monells, X." La determinacion del volumen de plantilla computable a efectos de representacion unitaria(...)". lUSLabor, 2018, 3 zk., 169 or.).
|
|
|
Mahaia osatuko dute lehendakariak eta 2 mahaikidek. Lehendakaria izango da enpresan antzinatasun handiena
|
duen
langilea, eta mahaikideak izango dira urte gehien eta gutxien duten langileak. Urte gutxien duen langileak idazkari gisa jardungo du.
|
|
|
Lehendakaria izango da enpresan antzinatasun handiena duen langilea, eta mahaikideak izango dira urte gehien eta gutxien duten langileak. Urte gutxien
|
duen
langileak idazkari gisa jardungo du. Ordezko gisa izendatuko dira, antzinatasunaren eta adinaren arabera mahaiko titularren hurrengo diren langileak.
|
|
|
Horrek berarekin ekar dezake intuitu personae edo lana pertsonala izan behar dela dioen printzipioaren salbuespena. Izan ere, enpresaburuak kontratua etenda
|
duen
langilea ordez dezake, esaterako, bitarteko kontratua eginez.
|
|
|
...nak dituzten langileek, zaindu beharrekoak direnean 12 urtetik gorako seme edo alabak, ezkontidea edo izatezko bikotea, bigarren gradurainoko senideak, bai eta menpeko beste pertsona batzuk ere, azken horiek bizileku berean bizi direnean, baldin eta horiek guztiek adinarengatik, istripuarengatik edo gaixotasunarengatik euren kontura baliatzeko gaitasunik ez badute, eta horiek zaintzeko beharrizana
|
duen
langileak justifikatzen baditu bere eskaera oinarritzen duten inguruabarrak.
|
|
|
Edozein kasutan, printzipioz, negoziazio kolektiboan itundu dira familiaeta lan bizitza uztartzeko eskubidea egikaritzeko baldintzak, egokitu direnak sexu bateko eta besteko langileen artean bereizkeriarik eza, zuzenekoa nahiz zeharkakoa, bermatzeko irizpide eta sistemetara. Halako baldintzarik itundu ezean, enpresak, lanaldia egokitzea eskatu baldin bazaio, negoziazio prozesua hasiko du eskabidea egin
|
duen
langilearekin, albait azkarren gauzatu dena eta, gehienez ere, 15 eguneko epean; uste izango da eskabidea onartu dela, epe horretan horren aurka esanbidez egin ez bada modu arrazoitsu batean. Behin negoziazio prozesu hori amaituta, enpresak, idatziz, komunikatuko du eskabidea onartu izana.
|
|
|
Lanaldiari buruzko erregistroa aplikatzearen ondorioz, 2019ko ekainaren 20ko (115/ 2019 errek. zk.) AudNEk, 4 Salakoak, onartu du alokairu nominatik deskontatzea lantokira atzerapenaz heltzeagatik zor ez diren zenbatekoak, betiere, garaiz ez heltze horiek justifikatu gabeak badira edo justifikatuak izanik ordainsariak jasotzeko eskubiderik ez badakarte. Bestalde, 2019ko ekainaren 12ko (1652/ 2019 errek. zk.) Galiziako ANEk, 4 Salakoak, bidezkotzat jo du lan partea faltsifikatzen
|
duen
langile bat kaleratzea. Eta 2019ko apirilaren 30eko (183/ 2019 errek. zk.) Murtziako ANEk, 4 Salakoak, agertzen du langileek jasandako presioak erregistroko datuak faltsutzeko enpresaren mesedetan.
|
|
|
lanbide arriskuak gauzatu eta egiaztatzen denean hori gertatu dela enpresaburuaren ez betetze batengatik prebentzio arloan, Gizarte Segurantzako prestazioen gainean errekargua ezarriko da, horien zenbatekoa %30 eta %50 artean gehituz. Gehikuntza hori enpresaburuak ordainduko dio lanbide arriskuak gauzatu izana pairatu
|
duen
langileari.
|
|
|
18 Nor hartu behar da goi zuzendaritzat? Izan daiteke goi zuzendaria lan kontratu arrunta
|
duen
langile bat, horri kontratua berrituta. Hala bada, zein araubide aplikatu litzateke berritzeari dagokionez?
|
|
|
Lekualdaketa erabakia jaso
|
duen
langileak erabaki dezake:
|
|
|
Kontratua hutsaltzea aukeratu ez
|
duen
langileak enpresaburuaren erabakia aurkaratu ahal izango du jurisdikzio sozialean. Horretarako, langileak 20 egun balioduneko epea izango du, JSALren 138 artikuluak araututako prozedurarekin bat etorriz [iraungitze epea da hori; ikusi 1999ko uztailaren 22ko (4792/ 1998 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Osagarri horiek sor daitezen kualifikazio pertsonal edo profesionalen bat izan behar du lan prestazioa ematen
|
duen
langileak.
|
|
|
(e) Distantziara lan egiten
|
duen
langilea enpresako zein lantokiri atxikita geratu den, eta, hala denean, langile horrek lanaldiaren aurrez aurreko zatia non gauzatuko duen.
|
|
|
Enpresaburuak lortu du distantziara lan egiten
|
duen
langileak zein arrisku izan eta arrisku horien guztien gaineko informazioa, emaitzei dagokienez konfiantza eskaintzen duen metodologiaren bidez, eta aurreikusi ditu kasu bakoitzean egokienak diren babes neurriak.
|
|
|
Informazio hori lortzeko prebentzio arloan eskumenak dituenak bisitatu behar duenean distantziara lan egiteko tokia, idatzizko txostena egin da horren inguruan; txosten hori distantziara lan egiten
|
duen
langileari eta prebentzio eskuordeei emango zaie.
|
|
|
Edozein kasutan, aipatu bisita gauzatzeko baimena behar da, distantziara lan egiten
|
duen
langilearena, bisitatu beharreko tokia bere etxebizitza denean, edo hirugarren pertsona fisiko batena.
|
|
|
Artikulu horiekin bat etorriz, negoziazioa sustatzen
|
duen
langile ordezkaritzak, edo enpresaburu ordezkaritzak, beste alderdiari komunikatu behar dio hori. Bada, komunikazio hori idatziz egin da, eta horretan zehatz mehatz jaso dira ordezkaritzak duen legitimazioa, hitzarmenaren esparruak eta negoziazioaren gaiak.
|
|
|
Azkenik, inorentasuna merkatuan dagoela dioen teoria da, gaur egun, harreman batzuen lan izaera aztertzeko adierazlerik seguruenetakoa; arean ere, horrek ezaba ditzake interpretazioan interferentziak sorrarazi ditzaketen inguruabar batzuk, lan izaerako ohiko zantzuak malgutzeaz gain, lan zuzen bidetik ihes egitea ahalbide dezaketenak. Teoria horren sortzailearekin (Alarcon CARACUELekin) eta teoria hori jaso duen jurisprudentzia ugariarekin bat etorriz, inorentasuna merkatuan izateak esan nahi du zuzenean ondasun bat egiten edo zerbitzu bat ematen
|
duen
langilearen eta hori jasotzen duen kontsumitzailearen artean, juridikoki hirugarren bat tartekatzen dela (enpresaburua), eta hirugarren horrek ondasun edo zerbitzu horregatik prezio bat kobratu ahal izango duela, langileari alokairua ordaindu diola eta onura lortzeko aukera izango duela. Langilearen eta horren lanaren ondoriozko produktuaren (ondasunaren nahiz zerbitzuaren) azken jasotzailearen arteko deskonexioak bereizten ditu lana esangura hertsian (lan zuzenbideari interesatzen zaiona) eta lana esangura zabalean.
|
|
|
© Hala denean, kontratariak edo azpikontratariak enpresa nagusiaren lantokian erabiliko
|
duen
langile kopurua.
|
|
|
Halaber hurrengoen berri ere eman behar die: kontrataren objektua eta iraupena; kontrata betearazteko lekua; hala denean, kontratariak edo azpikontratariak enpresa nagusiaren lantokian erabiliko
|
duen
langile kopurua; eta jarduerak koordinatzeko hartutako neurriak, lan arriskuak prebenitzeari dagozkienez (LELTBren 42.5 artikulua). Eginbehar hori ez betetzea arau hauste astuna da (LAZLTBren 7.11 artikulua).
|