|
2001
|
|
|
Euskal Herria euskalduntzeko helburuaren alde lan egin behar
|
duen
euskara irakaslearentzat asko dira jokamolde komunikatiboak eskaintzen dizkion abantailak.Bigarren hizkuntzen irakaskuntzan aritzen diren irakasleen kezka nagusia, ikasleakikasten ari diren hizkuntza erabateko zuzentasunez eskuratzea da, eta, gainera, ahalik eta denbora eperik laburrenean. Gure kasuan, ordea, bigarren kezka nagusibat ageri da, ikas prozesuaren amaieran euskara erabiltzen duen euskalduna lortunahi dugulako.
|
|
|
Espainiako historia, otoitz liburu bat, biografiaren bat... Tartean, apartatudu Larramendiren gramatika ere, baina ez haren balio bibliografikoaz ohartu delako, lubakiz lubaki nahikoa urri entzuten
|
duen
euskara hauspotzeko baino. Biharamungoizean, etxe tzarretik alde egin dutenean, gure gizonak sei bat liburu daramatzamotxilan, tartean andoaindarraren gramatika eta Espainiako historia.
|
|
|
Azkenik, laugarren aldagai latentea (F4) eta menpeko bezala funtzionatzenduena, portaerari dagokiona da. Hori subjektuek lortutako euskara maila edo urratsak (X19) eta subjektuek euskaran dituzten trebetasunek (X20) osatzen dute (zenbaterainoko trebetasuna
|
duen
euskaraz irakurtzen, ulertzen, idazten eta hitz egiten).
|
|
|
Konstruktu teoriko horien arteko erlazio kausalak aztertuz, hauxe ikustendugu: 1) badaude subjektuarengan garrantzitsuak diren zenbait aspektu (jaioterria, gurasoen lehen hizkuntza eta subjektuaren gertuko sareak
|
duen
euskararen ezagutza maila), eta aspektu horiek subjektuaren sare sozialari ematen diote bide, hau da, subjektuak gertuko nahiz urrutiko sarean eta erabilpen indibidualetan egiten dueneuskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sarehorrek, aldi berean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetaneragingo du, eta sarearen arabera, identitate bat, jar... Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izan subjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitate euskaldunagoa garatuko du, eta euskaldunekiko jarrera positiboagoaeta orientazio motibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, saresozialak eta aspektu psikosozialek subjektuaren portaeran, edo, bestela esanda, euskararen jabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
|
Bigarren aldagai latentea (F2) sare sozialak osatzen du, eta aldagai horisubjektuaren gertuko sareak
|
duen
euskararen ezagutza mailak (X6) eta subjektuakgertuko nahiz urrutiko sarean egiten dituen euskara erabilpenek eta norbanakoarenkanpo nahiz barne erabilpenek (X7) osatzen dute. Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da.
|
|
|
Sareak
|
duen
euskara ezagutzak: 1) lagin orokorrean orientazio integratzailean bakarrik eragiten du, eta tendentzialki.
|
|
|
Bi laginen arteko konparaketa eginez: ...erabili dugu eta, beraz, ez da beste populazioarekiko konparagarria), taldeen arteko ezberdintasunakhobekien adierazten dituzten aldagai psikosozialak euskararekiko eta euskaldunekiko jarrerak, subjektuaren sarean egiten diren erabilpen mota guztiak eta identitatea dira, eta aldiz transmisio kanpainako populazioan taldearteko ezberdintasunak batik bat identitateari eta subjektuaren inguruko sareak
|
duen
euskara ezagutzari zor zaizkio eta askozaz neurri txikiagoan sarean egiten den erabilpenari; 2) gainera, aipagarria da, guk espero bezala, lagin orokorrean polo negatiboenean kokatzen den tipoa instrumentala dela eta beste muturrean, aldiz, inte gratzailea+ irabazi pertsonalekoa eta integratzailea kokatzen direla; baina alderantziz, transmisio kanpainako tipoa populazioan ez da gauza bera gertatz... continuumaren mutur positiboenean instrumentala+ transmisiozkoa eta instrumentalakokatzen dira, erdialdean tipo integratzailea+ irabazi pertsonalekoa, eta polorik negatiboenean, berriz, irabazi pertsonaleko tipoa+ instrumentala, irabazi pertsonalekotipoa+ transmisiozkoa eta irabazi pertsonalekoa.
|
|
|
Euskararenerabilera eta horrek dituen funtzioak aztertzeko, ondorengo mailak hartu dirakontuan sare sozialean (Espi, Azurmendi eta Arratibel, 1993; Arratibel, 1999): 1) Gertuko sarea: gizabanakoak normalki interakzionatzen duen taldea, familia, lagun eta ezagunekin egiten
|
duen
euskararen erabilera; maila honetan gurasoak, bikotekidea, seme alabak, lagunak, lehengusuak, bizilagunak, lankideak eta ikaskideak sartzen dira; 2) Urrutiko sarea: ezezagunekin egiten dituzten kanpo erabilerak, eguneroko interakzio zirkulutik kanpo daudenak eta erlazio urriagokoak; maila horretan sartzen dira:
|
|
|
«Konstruktu teoriko hauen arteko erlazio kausalak aztertuz hauxe ikusten dugu: 1) badaude subjektuarengan garrantzitsuak diren zenbait aspektu (jaioterria, gurasoen lehen hizkuntza eta subjektuaren gertuko sareak
|
duen
euskararen ezagutza maila) eta aspektuhoriek subjektuaren sare soziala ahalbidetzen dute, hau da, subjektuak gertukonahiz urrutiko sarean eta norbanako erabilpenetan egiten duen euskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sare horrek, aldiberean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetan eragingo du, eta, sarearen arabera, identitate bat, jarrer... Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izansubjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitateeuskaldunagoa garatuko du, euskaldunekiko jarrera positiboagoa eta orientaziomotibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, sare sozialak etaaspektu psiko sozialek subjektuaren portaeran edo, bestela esanda, euskararenjabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
|
«Konstruktu teoriko hauen arteko erlazio kausalak aztertuz hauxe ikusten dugu: 1) badaude subjektuarengan garrantzitsuak diren zenbait aspektu (jaioterria, gurasoen lehen hizkuntza eta subjektuaren gertuko sareak duen euskararen ezagutza maila) eta aspektuhoriek subjektuaren sare soziala ahalbidetzen dute, hau da, subjektuak gertukonahiz urrutiko sarean eta norbanako erabilpenetan egiten
|
duen
euskararen erabilpen maila aurrez aipatu ditugun aspektuek markatuta dago; 2) sare horrek, aldiberean, subjektuarengan gertatuko diren azpiprozesu psikosozialetan eragingo du, eta, sarearen arabera, identitate bat, jarrera jakin batzuk eta orientazio motibazionaljakin bat gertatuko dira. Horrela, orduan eta euskara ezagutza handiagoa izansubjektuaren sarean eta, ondorioz, erabilpen handiagoa egin, subjektuak identitateeuskaldunagoa garatuko du, euskaldunekiko jarrera positiboagoa eta orientaziomotibazional integratzaileagoa izango du; eta 3) amaitzeko, sare sozialak etaaspektu psiko sozialek subjektuaren portaeran edo, bestela esanda, euskararenjabekuntza mailan eragingo dute.
|
|
2002
|
|
|
Nork bere buruarekin egiten duen tratua da. Idatzizko tratuhorretan (orain bai idatzizkoa, nahitaez) zehaztuko du eguneroko jardueranzertan eta zein mailatan erabiliko
|
duen
euskara. Tratu horren berrikoordinatzaileari emango dio, nolabait konpromisoa hartzeko.
|
|
2007
|
|
|
Hobeki esan, izango dugu ez, dagoeneko izan dugueta: EAE da hain justu erreka jo
|
duen
euskara politikaren adibide garbia.
|
|
2008
|
|
|
Haurrak entzuten
|
duen
euskara kantitatea edo inputa komunikazio garapenean eraginkorra den edo ez ikusteko, 2 x3 ko (adina x hizkuntza inputa) bariantza analisiak egin dira. Menpeko aldagai gisa Lehen KGNZko funtsezko lau atal aztertu dira (esaldien ulermena, hiztegiaren ulermena, hitz ekoizpena eta keinuak eta ekintzak) eta Bigarren KGNZko beste lau (hitz ekoizpena, esaldi luzeenak hitzetan neurtuta, esaldi luzeenak morfematan neurtuta eta konplexutasun morfosintaktikoa).
|
|
2012
|
|
|
Berriak, aldiz, futbola lehen orrian agertzen jarraitu bazuen ere, txirrindularitzari eta saskibaloiari berebiziko garrantzia ematen hasi zitzaien. Euskadi Irratiak, ostera, kirol albisterik askotarikoena zabaltzen
|
duen
euskarazko hedabidea da. Gainera, pilotaren inguruko albisteei nagusitasuna ematen dien euskarazko hedabide bakarra da:
|
|
|
Telebistan, gainera, bi «lapsus» moten eragina aldi berean gertatzen da. Dena den, akats funtzionalik gutxien azaldu
|
duen
euskarazko hedabidea dugu: 2008an, esaterako, albisteen% 5,67k baino ez zuen «lapsus» ik agertu.
|
|
|
AEB eta Espainia. ETB1ek, gainera, Espainiara begirako albiste gehien kaleratzen
|
duen
euskarazko hedabidea da (titularretako albisteen laurdena). Espainiarekiko mendekotasun horrek mundua ere gazte uniformeagoa da.
|
|
2015
|
|
|
Ikerketa hau EHUko Euskara errektoreordetzak eskaintzen
|
duen
Euskarazko Tesia EgitekoIkerketa Pertsonala Prestatzeko laguntzari esker aurrera eraman ahal izan da, baita Londresen (EB) eta Munichen (Alemania) egonaldiak egiteko lortu diren EHUko bi mugikortasun dirulaguntzei esker ere. Bestalde nire tesi zuzendari diren Marte Mujika doktorea (Arkitektura Saila, EHU) eta Soren Schobel katedraduna (LAREG, TU Munchen) eskertu nahiko nituzke.
|
|
|
informaltasun idatzi horretan euskalkiek ez dute lekurik, ez behintzat Gaztea markak bidaltzen dituen txio edo bidalketetan. Hor «publiko gazte orokorrak hobeto ulertzen
|
duen
euskara batu idatzia» lehenetsi da (Lamarka, 2014). Idatzizko diskurtso «pertsonal» (gazte, benetako) hori garatzeko, bestelako baliabide diskurtsiboak erabili dira:
|