|
2009
|
|
|
Patxi Lopez PSE EEko lehendakarigaiak Hauteskunde Batzordearen aurrean salaketa jarriko duela iragarri du, baimenik gabe hizketaldiak erabiltzeagatik. PSE EEren politikak ez
|
duela
euskararen inposaketarekin zer ikusirik gaineratu du: Euskaldun izateko ez da beharrezkoa euskara jakitea, baina euskaldunek euskaraz aritzeko eskubidea dute erkidego elebiduna izanik.
|
|
|
Horren kariaz, beste gauza bat ikasi dugu: kondoia erabiltzearen aurkako jarrerak gehiago balio
|
duela
euskaraz jakiteak baino. Izan ere, badirudi, aurrerantzean, euskara hizkuntza arrunta baino zerbaitetarako meritua bihurtuko dela.
|
|
|
Ala ez? Baina non adierazten da euskal herritar orok jakin behar
|
duela
euskaraz, eta erabiltzeko eskubidea dugunik?
|
|
|
Iraingarria da entzutea ikastetxe bakoitzak aukeratuko
|
duela
euskararen inplementazioa zentroan eta, horretarako, kontuan hartuko dela tokian tokiko egoera soziolinguistikoa.
|
|
|
Ikuspegik emandako datuen arabera, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako biztanleek ez dituzte euskara eta euskal nortasuna arriskuan ikusten, etorkinak etorri arren. Biztanleen %66, 6k uste dute atzerritarrak etortzeak ez
|
duela
euskararen garapena geldituko. Era berean, %67, 7k adierazi dute etorkinek ez dutela euskal nortasuna galtzeko arriskurik sortzen.
|
|
2010
|
|
|
Laguntzen berri urtero izaten da berandu, eta batzuetan, aurten bezala, oso oso berandu. Behin baino gehiagotan esan dugu horrek ez duela zentzurik eta sekulako kaltea eragiten
|
duela
euskarazko hedabideetan, ezinbesteko laguntza jasoko den eta zenbatekoa izango den jakin gabe urte osoan aritzea oztopo baita egitasmoa behar bezala betetzeko eta beharrezko aldaketei eta inbertsioei ekiteko. Jada ez dakigu zerbaiterako balio duen, baina berriro diogu:
|
|
|
Saio horiek egiteko, euskararen aldeko jarrera izan arren, portaerak nekez aldatzen dituzten langileengana jotzen dute. Izan ere, iruditzen zaigu horrelako tipologiako jendeak normalean ez
|
duela
euskararen normalizazioaz hitz egiten, eta pentsatzen dugu behar beharrezkoa dela. Astelehenetan normalean zeri buruz hitz egiten dugu?
|
|
2011
|
|
|
hemen telebista bat euskaraz baldin badago, eta beste hainbeste gauza, indar abertzaleek bultzatu dutelako da. Gauza horiek ez dira sortu PSOEri esker.Unescoko adituek diote galtzeko arriskuan segitzen
|
duela
euskarak, eta mende honetan hizkuntzen erdiak galduko direla. Jabetzen al gara arriskuaz. Uste dut arriskuan gaudela ez dugula sinesten.
|
|
|
problematikoa gerta daiteke beste toki batzuetan. Adibidez, Euskal Herriak bezala, estaturik ez daukaten herrietan, integrazioaren auzia hizkuntzaren galera dakarren asimilazioarenarekin batera aurkezten baitzaigu.Kontua da identitateari buruzko eztabaida Euskal Herrian oinarri hauen arabera planteatu eta abiarazteak ataka zailean uzten
|
duela
euskara bezalako hizkuntza baten sustapena. Izan ere, aurkezten diren bi aukera diskurtsiboek dituzte hutsune garrantzitsuak besterik ez bada ere, estrategia mailan.Euskalduna euskaraz egiten duena baino ezin daitekeela izan botatzea, berez, astakeria ez da; ni neu, gutxi gorabehera?
|
|
2012
|
|
|
Mujikaren arabera, PSE EEren Jaurlaritzak «akats larriak» egin ditu alde horretatik, hasieratik; Euskara askatasunean agiria jarri du adibide. Uste du diskurtso horrekin iradoki
|
duela
euskaraz ez jakitea eskubide bat dela: «Euskaraz ez jakiteak ezin du eskubide izan, eta Euskaraz askatasunean horrekin ematen du ez jakiteko eskubidea bultzatu dela».
|
|
|
Euskarazko kateak arratsaldeko magazina izan duenean ere, aurrekontua dezente txikiagoa izan da ETB2koarekin alderatuz. Pello Sarasola ETBko eduki arduradunak aitortu du prime time ordutegitik at dauden ordu tarteetan asko hobetu behar
|
duela
euskarazko katearen eskaintzak. Baina ez hori bakarrik.
|
|
2013
|
|
|
ikastola. Eta ohartarazi ikastolak salbatuko
|
duela
euskara. Bai, egia.
|
|
2014
|
|
|
A.L.: Badugu harremana taldeetatik pasatutako jendearekin, eta askok esaten dute kuadrillan aldatu egin dutela [hizkuntza ohitura], edo etxeko egoerari buelta eman diotela, edo patxada irabazi
|
duela
euskaraz aritzeko. Baliagarria da.
|
|
2015
|
|
|
Niri behinik behin, 1961ean jaioa izanagatik, gauza asko ezagunak zaizkit».Estiloari dagokionez, prosa «bizia» eta «aski gardena» da Ferranterena. «Uste dut ongi funtzionatzen
|
duela
euskaraz ere. Italiera garbia eta dialektoa askotan aipatzen badira ere, italiera batuan idatzia dago, napolieraren ukitu bakar batzuekin.
|
|
2016
|
|
|
«Hizkuntza aldatzen bada, bizirik dagoen seinale». Koldo Zuazok (Eibar, Gipuzkoa, 1956) argi du egoera berrietara moldatu behar
|
duela
euskarak, baina badu kezka bat: euskalkiak galtzen ari direla ikusten du.
|
|
|
Aipa genitzake, adibidez, motibazio eta behar pertsonala, prestigio sozialaren hautematea edo gazteek eroso aritzeko nahiko baliabide eta aukera izatea. Nabarmentzekoa da gaur egun haur eta gazte euskaldunen artean gehiengoak bigarren hizkuntza
|
duela
euskara, eskolatik jasoa?, orain artean sekula ez bezala. Testuinguru soziolinguistikoak nolabait laguntzen ez badu, nekez hartuko dute euskara beren ohiko hizkuntzatzat, eta bistakoa da gazteen jokabideak baldintzatuko duela geroa neurri handi batean.Hizkuntza erabileraren nondik norakoak faktore makroen, akordioa, lege babesa eta diskurtsoa?
|
|
2020
|
|
|
Datorren ikasturterako aurrematrikulazioa hastearekin bat, euskara polemikarekin eta zalapartarekin lotzeko urrats bat egin du Iruñeko Udalak: iragarri du haur eskoletan murriztu egingo
|
duela
euskarazko eskaintza. Ondorio larriak ekarriko ditu:
|
|
|
Erran duzu kitxuaren egoerak antza
|
duela
euskarak duela 50 urte bizi zuenarekin. Zertan?
|
|
2021
|
|
|
Hezkuntza laguntzako eta hizkuntza murgilketako urteetako esperientziak erakusten digu hirugarren hizkuntza bat adin goiztiarrean sartzeak zaildu egiten
|
duela
euskara, gure erkidegoko hizkuntza ofiziala eta kultura ondarea eskuratzea. Hori guztia euskararen, ingelesaren eta haurraren garapenaren kalterako izango litzatekeela uste dugu irmoki, eta, beraz, ez diogu inolako onurarik ikusten.
|
|
|
Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak agerraldia egin zuen atzo Eusko Legebiltzarreko Osasun Batzordean, bere udalerrietako osasun zerbitzuari buruzko azterketa aurkezteko. Iraitz Lazkano Uemako lehendakariak eta Garikoitz Goikoetxea teknikariak eman zuten jasotako datuen berri, eta, besteak beste, jakinarazi zuten mankomunitateko herrietako bost osasun langiletik batek ez
|
duela
euskara gaitasuna egiaztatuta.
|
|
|
Akatsak egingo ote nituen beldur nintzen. Nire euskara ez da perfektua, baina erakutsi dugu inork ez
|
duela
euskara perfektua, eta oso ondo ulertzen dugula elkar». Lehen atala grabatu zutenetik azken atalera, euskararen hitz jarioan aldea sentitu du aurkezleak.
|
|
|
euskaldunenak, etorkinenak, aberatsenak... Finean, euskara errealki hedatzeko apustua hezkuntza ez segregatzailean egin behar dela uste dut; hizkuntza ereduen egungo funtzionamendua baztertu —jakina baita ereduak ere ez
|
duela
euskara jakitea eta erabiltzea bermatzen— eta unibertsala, doakoa eta kalitatezkoa den hezkuntza eraiki, proletariotzak euskaraz ikasi dezan bermea.
|
|
|
Beti izan dugu gure alde euskaldunen borroka eta grina. Uste dut horri esker iraun
|
duela
euskarak, eta irauten duela. Apustua iraupena baldin bada, agian, jarraitu genezake horrela, baina gehiago nahi baldin badugu...
|
|
2022
|
|
|
Nieves de Estebanek, berriz, lanerako erabiltzen du euskara: «Nik denda bat daukat, eta nabari dut gero eta jende gehiagok egiten
|
duela
euskaraz; gazteek bai, baina helduok ere bai, e! Dena euskaraz egiten dute, eta nik euskaltegian izena eman nuen, batetik, gure hizkuntza delako, baina batez ere, herriko jendearekin euskaraz hitz egin ahal izateko».
|
|
|
«Euskarazko bikoizketak eskaini nahi dizkiegu, baina Netflixek dio ez direla bateragarriak. Eta HBO Maxek dio teknikoki ezin
|
duela
euskarazko audioa gehitu».
|
|
|
«Euskarazko bikoizketak eskaini nahi dizkiegu, baina Netflixek dio ez direla bateragarriak. Eta HBO Maxek dio teknikoki ezin
|
duela
euskarazko audioa gehitu».
|
|
|
Bilbaok gogora ekarri du gaur egun Hezkuntza Departamenduko irakasleen postuak aintzat hartu gabe funtzio publikoko lanpostuen %3k baino ez
|
duela
euskararen derrigorrezko ezagutza. Horren aurrean merezimenduen dekretuak bere mugak ditu, besteak beste hizkuntzen ezagutza baloratzen duelako hiru deialdi motatan:
|
|
|
“Lagun batzuekin euskaraz aritzen naiz, denekin ez; saiatzen gara, baina ez dugu normaltasunez hartzen, eta berehala egiten dugu gaztelaniaren alde”, azaldu du Nuin del Riok. Olanok ere onartu du lagun guztiekin ez
|
duela
euskaraz egiten: “Lagun jakin batzuekin bai, baina kuadrilla osoa gaudenean, erdarara jotzen dugu”, aipatu du.
|
|
|
Aipagarria ere bada EUDELek parte hartzen eta laguntzen
|
duela
euskarari lotutako beste hainbat organotan. Horiek guztiak ere oso garrantzitsuak dira, ezta?
|
|
|
Euskararen jatorria zein den gure herritik kanpo galdetzen digutenean, euskaldun askok, duda horrek sortzen duen misterioak ematen digun harrotasuna ezkutatu gabe, erantzuten dugu ezin dela jakin eta, behin harrotzen hasita, ez dela sekula jakingo. Are okerrago, barre egiten dugu jakiten dugunean nonbaiteko unibertsitatean egindako ikerketak lotu egiten
|
duela
euskara ez dakigun nongo hizkuntzarekin. Ez dugu ahaiderik nahi hizkuntzen zuhaitzean; gurea landare txikia da, baina gurea bakarrik.
|
|
|
Ezagutza maila pixkanaka pixkanaka joan da handituz urteetan zehar, eta gaur egun Hernaniko herritarren %62 dira euskaldunak, eta %20 inguru ia euskaldunak. Oro har, beti aipatzen da eskolak asko lagundu
|
duela
euskararen ezagutzan, hau da, euskararen ezagutza orokortzen ari dela, eta datuek hori erakusten dute. Migrazioak jaso izan dituen herria da Hernani, baina ikusten da migratutako pertsona horien ondorengoek euskara ikasi dutela.
|
|
2023
|
|
|
Martinez de Lunak aitortu du Garabide sortu zutenean argi zutela euskalgintzak lan handia egin
|
duela
euskara biziberritzeko eta zabaltzeko, eta gaineratu du bide horretan jarraitzen duela gaur egun ere. “Guk 2005erako eskarmentu handia geneukan hizkuntzaren alorrean, eta konturatu ginen eskarmentu hori balia genezakeela egoera prekarioagoetan zeuden komunitateetan”.
|
|
|
Datuek frogatzen dute zonifikazioak galgatu
|
duela
euskararen garapena
|
|
|
Euskararen Legea onartu zenetik 37 urtera, jakina zena zurian beltz jarri dute datu soziolinguistikoek, hau da, arau horrek balio izan
|
duela
euskararen ezagutza hesitzeko eta hazkundeari sabaia jartzeko. Hala, eremu euskalduneko udalerrietan, lau herritarretik hiru dira euskaldunak edo euskaldun hartzaileak.
|
|
|
Hala, Euskalgintzaren Kontseiluak sare sozialetan adierazi du Nastaten txostenak «ondorio argi bat» utzi duela agerian: «Jaioterriak baldintzatzen
|
duela
euskararen ezagutza». Zehazki, erakundeak gogorarazi du 1986ko Euskararen Legeak ezarritako banaketa administratiboak «eskubide eta aukera ezberdinak» aitortzen dizkiela herritarrei, jaio diren eremuaren arabera, eta aukera berdintasuna eskatu du Nafarroako herritar guztientzat, «Elizondon, Iruñean zein Tuteran».
|
|
|
Hain zuzen, euskara «tresna politiko» gisa erabili ez dadin proposatu du Txibitek «euskararen erabilerarako eta sustapenerako bizikidetza akordio bat» lantzea, eta gaineratu du hizkuntzaren erabilerak «aukera berdintasuna» errespetatu eta «diskriminazio egoera oro» saihestu behar dituela. Legeei dagokienez, PSNko presidentegaiak uste du egungo Euskararen Legeak «bermatu» egiten
|
duela
euskara tratatzea «eskaeraren eta errealitate soziolinguistikoaren arabera».
|
|
|
Euskara «tresna politiko» gisa erabil ez dadin proposatu du Txibitek «euskararen erabilerarako eta sustapenerako bizikidetza akordio bat» lantzea, eta gaineratu du hizkuntzaren erabilerak «aukera berdintasuna» errespetatu eta «diskriminazio egoera oro» saihestu behar dituela. Legeei dagokienez, PSNko presidentegaiak uste du egungo Euskararen Legeak «bermatu» egiten
|
duela
euskara tratatzea «eskaeraren eta errealitate soziolinguistikoaren arabera».
|
|
|
Reyes Ilintxeta kazetaria Nafarroako Euskararen Kontseiluko kidea da, eta kezka azaldu du: «Kideen artean, irudipena da dena geldirik dagoela eta PSNk harresi moduko bat jarri
|
duela
euskararekin zerikusia duen guztiaren inguruan». Izan ere, sozialistek gelditu egin zuten Euskararen Kontseiluak prestatutako Euskararen II. Plan Estrategikoa.
|
|
|
1 Argudio Arestiarra. Gabriel Arestik Tomas Meaberi egindako olerki ironikoa para fraseatuz, esan behako genuke europar orok defendatu behar
|
duela
euskara. Beste hizkuntza moderno guztiak sortu edo etorri aurretik hemen zegoen euskara eta zentzu horretan da hizkuntza europarrena.
|
|
|
«Batzuei erlojua duela 40 urte geratu zitzaien», esan du Agirrek, baita «gehiengo batek» egiten
|
duela
euskararen hautua eskolatan ere, eta euskara ez dela pribilegioa, denentzako bermatu behar dela. «Ezin da derrigortu euskaraz bizitzera, baina hala egin nahi duenak eskubidea du horretarako».
|
|
|
Bigarren txandan, EH Bilduko Agirrek ingelesez erantzun dio Alonsori, eta azaldu «euskaldunak munduko herritarrak» direla, eta aurpegiratu PSEk aldatu egin
|
duela
euskarekiko jarrera. Alonsok ezetz adierazi du ondoren, PSEk, 1982tik ez, 1936tik duela «jarrera bera» euskararen inguruan.
|
|
|
«Batzuei erlojua duela 40 urte geratu zitzaien», esan zuen Agirrek, baita «gehiengo batek» egiten
|
duela
euskararen hautua eskoletan ere, eta euskara ez dela pribilegioa, denentzat bermatu behar dela. «Ezin da derrigortu euskaraz bizitzera, baina hala egin nahi duenak eskubidea du horretarako».
|
|
|
Sindikatuen artean babes zabala jaso du Kontseiluaren deialdiak, eta haien buruzagietako asko Bilbon izan ziren atzo. Haien artean, Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak ziurtatu zuen oldarraldi judizialak agerian utzi
|
duela
euskarak administrazioan ez duela batere bermerik. «Berme horietaz hitz egin behar da; ez badugu egiten, epaile euskarafoboek epai euskarafoboak egingo dituzte eta».
|
|
|
O Corno filma galizieraz egina dago, tarteka portugesezko hitz batzuk sartzen direla, eta gaztelaniazko azpitituluek lagunduta oso ondo jarraitzen zaio; gaztelaniaz egina izan balitz, ordea, ez luke hartarainoko egiazkotasun eta sinesgarritasunik izango. Eta horrela konturatu naiz, behin berriro, euskal film batek ere derrigorrezkoa
|
duela
euskaraz egina izatea. Hizkuntza ez da gramatika eta soinu hutsa; hizkuntza nortasunaren osagai eta ezaugarri funtsezkoa da, banakako mailan bezala, esparru kolektiboan.
|