|
2000
|
|
|
A autobidean,
|
duela
bost urte, batez besteko ibilgailu kopurua ez zen 17.000ra iristen. Gaur egun nekez jaisten da 20.000 ibilgailutatik, eta uda garaian 30.000 inguru ibiltzen da.
|
|
|
Sendatu ezineko gaitz hilkorra da eta gaitza harrapatu eta bost, hamar edo urte gehiagora ager daiteke. Pentsuen debekuaren ostean jango duguna egoera onean egongo den ala ez, ez da kezka nagusia,
|
duela
bost urteko hanburgesa hura edo iazko txuletatzarra kutsatuta ote zeuden ala ez baizik.
|
|
|
Eusko Kultur Gaiak planeta gisa irudikatuz, Euskal Kulturaren gaia izar sistemapropio modura azaldu nuen
|
duela
bost urte (Uztaro 13), eta uste dut baliagarria izanzela UEUko ikastaroak antolatzeko, gure kulturaren altxorra eta euskararena bat berazirela egiaztatzeko, euskal kulturaren baitan zegoen gai aniztasuna adierazteko etakulturaren arlo bakoitzean zientifikoki,, asmoz eta jakitez, aritu behar genuela serioskihartzeko.
|
|
|
Katalunian Vilaweb eta Galizian Vieiros zerbitzuen parekidea da Sareko Argia. Bitxiena, nire irudiz, zenbat itxoin behar izan dugun Euskal Herrian Katalunian
|
duela
bost urte asmatu zutena hemen egiten hasteko...
|
|
2001
|
|
|
Azken urteotan gure euskaltegiak zenbait aldaketa didaktiko bizi izan ditu. Hemen,
|
duela
bost urte non geunden eta nora heldu garen irakurtzeko aukera izango duzue.Izenburu honetan, prozesu, hitza aipatu dugu.
|
|
|
Guztira, 1.891 ezbehar hil ziren; 1999an, berriz, 1.572 izan ziren, CCOOk egindako txosten baten arabera. Laneko Osasuneko arduradun sindikala, Joaquín Nieto, kezkatu egin zen; izan ere,
|
duela
bost urte Arriskuen Prebentzioari buruzko Legea indarrean sartu zenetik, laneko baja eragin zuten istripuen kopurua %51, 79 igo da, “herrialdeko ekonomia baino hiru aldiz gehiago”, eta azpimarratu zuen laneko segurtasunik eza “Espainiako irakasgai nagusia dela oraindik”. Bestalde, iaz gertatutako 1.891 istripu hilgarrietatik 758 bidean gertatu zirela adierazi zuen.
|
|
|
Ez arnasarik ez taupadarik. Jada alferrikakoa zen oxigeno maskaratxoa kendu eta berpizten saiatzeko masajeari ekin diogu orduan,
|
duela
bost hilabete edo ikastaroan gomazko panpina harekin behin egin genuen bezala.
|
|
2002
|
|
|
Hori dela-eta, Bartzelonara deitu, kantitate bat eskatu eta gero margoak garaje batean saltzen hasi ziren. Jende dezente gerturatu zitzaienez,
|
duela
bost bat urte denda bat irekitzea pentsatu zuen «Sirs»ek. «Old School» Donostiako Salamanka pasealekuan dago eta Montana aerosolak saltzeaz gain, diskoak, bideoak eta arropa ere eros daiteke bertan.
|
|
|
Nora bidali dezaket idatzi dudan antzezlana? Arte eszenikoek sortzen dituzten ekitaldi, antzezlan, kontzertu eta ekimenen berri izateko parada aproposa eskaintzen du «Artez» aldizkariak
|
duela
bost urtetik hona. 80ko eta 90eko hamarkadetan «Antzerti» eta «Euskadi Kulturala» aldizkariak izan ziren, baina haiek desagertzean hutsune bat geratu zen arte eszenikoetan.
|
|
|
Baina gure gaia ez da hizkuntza, askatasuna baino:
|
duela
bost bat urtetako eztabaidak erakutsi zigunez, mantelinaren aferaren azpian erlatibismo kulturalaren arazoa kukutzen da, guztiz garrantzitsua. Frantzian artikulu eta eztabaida anitz izan ziren, eta, distantzia hori hartuta, Espainia eta kolonietako komunikabideetan entzun diren iritzien haraindian joateko parada badugu.
|
|
|
103 metrokoa zen, lau kanpandorre eta hamalau ezkila zituen, horietan erreginak hamalau tona pisatzen zituela. Hirurehun milioi dolar ordaindu zuten ortodoxoek, errusiar arruntek eta diasporakoek, eta
|
duela
bost urte estrenatu zuten bere hautsetatik berpiztu Kristo Saindu Salbatzailearen katedrala.
|
|
|
XXI. mende honen hasieran, mundua magiaren lilurapean aurkitzen dela esan genezake, haur, gazte eta helduek zenbait fenomenoei jartzen dioten arreta kontuan izanda. Geureak,
|
duela
bost mende Nafarroako Viana aldean sortutako Bargotako Aztiak, alde handia du ingelesarekiko, besteak halako itzalik oraindik ez badu ere, hezur haragizko pertsona baita. Felix Cariñanos historialariak dioenaren arabera, Bargotako Johanes pertsonaia historikoa dugula frogatzeko, aski da jakitea Antonio de Guevarak, XVI. mendean Europan modako idazle izan zenak, 1522an idatzitako gutun batean nigromantiko ospetsua bizi zela zioela.
|
|
|
Abuztuaren 2tik 31ra egingo da, Espainiako kostaldeko kostaldeko hainbat herritan. Ekimen hori talde ekologista
|
duela
bost urtetik garatzen ari den «Sakon» kanpainaren barruan kokatzen da. «Sakon» kanpainak ingurumenarekin zerikusia duten hainbat gairi buruzkoak dira (adibidez, itsas hondoen egoera).
|
|
|
Baina saltzeko modu hori benetan eraginkorra da. Espainiarrek 1.400 milioi euro inguru gastatu zituzten iaz azala zaintzeko,
|
duela
bost urte baino %50 gehiago, sektoreko patronalaren datuen arabera. Hazkunde horren “erruaren” zati bat gizonek dute, eta orain arte emakumezkoak bakarrik ziren produktuak sartu dituzte beren nezeserrean.
|
|
2003
|
|
|
Batez beste ia 1.500 euro,
|
duela
bost urte baino %54 gehiago
|
|
|
Batzordeko Gobernu Kontseiluak gaur onartuko du Paisaia Babestuaren deklarazioa, dagoeneko deskontaminatu, lehengoratu eta basoberritu diren bost mila hektareatarako. Andaluziako Gobernuak Guadiamar ibaiaren ibilgua,
|
duela
bost urte isuria jasan zuena, erriberako eta baso mediterraneoko landaredia duen korridore berde bihurtu du, Sierra Morena eta Doñanako Parke Nazionala lotzen dituena. Gainera, korridore hori erabilera publikoarekin erabiltzeko asmoa du, jarduera ludikoetarako espazioekin, bi begiratoki, hiru behatoki eta ontziraleku batekin.
|
|
|
Beste zientzialari batzuek zelula amak aurkitu zituzten hortz helduen mamian, baina esne hortzen isolatuek askoz gaitasun handiagoa dute ugaltzeko eta eraldatzeko. Aurkikuntza berri horrek argi erakusten du zer dagoen aurkitzeko
|
duela
bost urte baino ez giza enbrioian dauden zelula amak isolatuta sortu zen ikerketa arlo handi batean.
|
|
|
Hori bai, azken urteetako etxebizitzen garestitze “ikusgarria” ekitaldi batean edo bitan moderatuko da. Besteak beste, azaldu zuten prezioen igoera(
|
duela
bost urtetik %80 inguru) jasanezina dela. Sektoreak jarduera handia izango du hurrengo urteetan.
|
|
2004
|
|
|
Esklaboen harrapaketa, salerosketa eta Ameriketarako bidaia, horra Afrikako jendeak ekonomia globalean integratzeko modu berria,
|
duela
bost mende. «Sufritzea eta modernizatzea, biak izan dira afrikarrontzako txanpon beraren bi aurpegiak».
|
|
|
Egile eskubideak sorkuntza artistikoak babesteko eta autoreei beren lanagatik diru ordain bat emateko sortu ziren,
|
duela
bost edo sei mende. Antzina ez zegoen sortzailerik, Altamira edo Lascaux kobetako marrazkiak esaterako, kolektibo baten lanaren emaitza bezala ulertzen ditugu, ez autore jakin baten sorkuntza gisa.
|
|
|
“80ko hamarkadaren erdialdean edo amaieran, ordenagailua ez berritzeko asmoz erosten zen, behin betiko matxuratu arte, eta hamar urte inguruko itxaropena zuen. Gaur erosle batek badaki bere ekipoak ez
|
duela
bost urte baino gehiago iraungo, eta bi edo hirutik gora jada ez da errentagarria matxura izanez gero konpontzea, edo prestazio sofistikatuak nahi badira erabiltzen jarraitzea”, azaldu du Julián Gómez sektoreko enpresa bateko arduradunak. Argazkigintzan ere ikusten da hori, kamera digitalak iristean.
|
|
|
Erakunde bakoitzak deialdi horretarako behar diren jarraibideak eta plazen eskaintza ditu. Era berean, CRUEk
|
duela
bost urte sustatu zuen mugikortasun programa hori, eta bere web orrian (www.crue.org) du programa horretan parte hartzen duten Espainiako 56 unibertsitate publiko eta pribatuen eskaintza. Gune honetan kontsulta daiteke, abiapuntutzat jatorrizko unibertsitatea hartuta, zeintzuk diren titulazioak, destinoko unibertsitatea, eskainitako plaza kopurua eta egonaldiaren iraupena.
|
|
|
Lortutako irudiek material hotza eta dentsoa erakusten dute, azaletik 700 kilometro sakoneraraino jaitsiz. Gainera, Alboran itsasoko sumendien kimikak erakusten du
|
duela
bost milioi urte baino gehiago sortu zirela Ozeano Bareko uharte katearen antzera. Ikertzaile horrek “Science” aldizkarian planteatzen duen arazo nagusia da subdukzio sistema hori oraindik aktibo egon daitekeela eta epe luzera arrisku sismikoa egon daitekeela.
|
|
|
Kasu horretan inplikatutako gidariak, Hicham Dequiedt 29 urtekoak, Poliziari esan zion bere autoaren abiadura erregulatzailea “paketatu egin zela” joan den igandean Frantziako erdialdeko autobide batean kamioi bat aurreratzen ari zela. Dequiedtek hainbat salaketa jarri ditu mozkortuta gidatzeagatik, eta
|
duela
bost hilabete gidabaimena errekuperatu zuen zigor baten ondoren. Dequiedtek dio autoaren motorra geldiarazi baino lehen 150 kilometro orduko 190 kilometrora gidatu behar izan zituela.
|
|
|
Aztertutako GKEetatik ia guztiek dituzte diru-laguntza publikoak beren proiektuak garatzeko. Diru publikoa aztertutako GKEen diru sarrera guztien% 56 da,
|
duela
bost urte baino bi puntu gutxiago. Espainiako Minusbaliatu Fisikoen Estatuko Konfederazio Koordinatzailearen kasuan, esaterako, funtsen %100 diru-laguntzetatik dator, eta ehuneko hori %98koa da Drogazaleen Arretarako Elkarte eta Erakundeen Espainiako Batasunean.
|
|
|
Alboetan, sumendien erupzioak eta ur likidoaren fluxua agerian uzten dituzten kanalak daude. “Mars Express” zundak transmititutako irudiekin, orain jakin ahal izan da Hecates sumendiaren ondoan izandako glaziazio eta ibai jarduerak
|
duela
bost milioi urte arte iraun zuela. Bizia izatea Bost sumendi horiek leku egokia dira bizia bilatzeko; izan ere, Lurrean, ozeano hondoetako sumendien inguruko uretan muturreko tenperaturekin bizirik irauteko gai diren mikroorganismoak aurkitu dira, iturri hidrotermal deritzenak.
|
|
|
Txomin
|
duela
bost urte ezagutu nuen. Nire alabaren bigarren senarra zen.
|
|
|
Ez dakit zenbat sari irabazitakoa zientziaren alorrean. Datu ugari,
|
duela
bost urte arte, baina hortik aurrera ia ezer ez. Gehixeago ikertzeko erregutu nien.
|
|
|
Euskararen presentzia telebista lokaletan, gaur egun, oso murritza da, salbu eta kasu jakin batzuetan, herri txikiagoetako telebista lokal batzuetan alegia. Hiriburuetan, aldiz, zenbait esperientzia egin izan dira, baina egia esan
|
duela
bost urte inguru euskararen presentzia handiagoa zen gaur egun baino. Telebista lokalaren izaera defizitarioa k, komunikabidea irekita mantendu ahal izateko etengabe kapital hedapenak egitera behartzen baitu, euskarak zabalkunde txikiagoa edukitzea eragiten du.
|
|
|
Ez zuen jenderik ikusi nahi, hautsirik zetorren, bazekien sekula ahantziko ez zuen zerbait gertatu zitzaiola lau horma haien artean poliziaz inguraturik; hartara, iruditzen zitzaion bere baitan haragi bizian nabari zuen zauria begi bistan ageriko zitzaiola jendeari, eta salatu eginen zuela gertatzen ari zitzaion aldaketa, oraindik, konpreni gaitz hura. Ferminen laguntza bilatu zuen, baina Fermin bera bezain hautsia zegoela iruditu zitzaion; jada ez zuen beldurrik, lau egun lehenago sentitutako izu laborria, usain gozo eta laztankor harekin batera begiak lausotu eta hankak dar dar jarri zizkion beldur hura; eta mina ere dagoeneko jabaltzen hasia zitzaion, komisaldegiko atea pasa zuen unetik; halaber, urruti, oso urruti ikusten zituen
|
duela
bost egun bizi izandako paranoia haiek; iragan guztia, haurtzaro osoa, nerabezaroko kezka politikoak, Euskal Herria askatzeko egindako bilerak, betaurreko jendeketa irribarretsu hura, azken boladako desirak jostailu hautsiak bailiren agertu zitzaizkion, zentzurik gabeko puskatan barreiaturik. Lokietatik behera zetorkion izerdi tanta xukatu zuen esku ahurrarekin.
|
|
2005
|
|
|
Bost urtero izan ditugu euskararen ezagutzari, ama hizkuntzari eta etxeko hizkuntza erabilerari buruzko datuak. Badirudi ordea, INEk errolda ez
|
duela
bost urtez behin berrituko, baizik eta etengabe berritzeko sistema ezarriko duela. Horrela egiten bada EAEn datu soziolinguistikoak jaso gabe geratuko dira.
|
|
|
Ibilgailuak geroz eta hobeak badira ere, auto gidariek
|
duela
bost urte baino %34 gehiago gastatzen dute lantegiko bisitetan eta orduan baino gutxixeago joaten dira lantegira.
|
|
|
Erosotasun osoz patrikan eramaten dira eta ordenagailuari konektatzen zaizkio datuak erraz erraz trukatzeko: aski da USB sarreran(
|
duela
bost urte baino lehenagotik ordenagailu guztiek daukatena) eranstea, PCarekin artxiboak trukatu ahal izateko.
|
|
|
Haurrentzako bereziki diseinatutako lehen mugikorra merkatu britainiarretik kendu dute, gailu horiek erabiltzeak gazteenen osasunerako duen arriskuaz ohartarazten duen azterketa bat argitaratu ondoren. MyMo fabrikatzaileak
|
duela
bost hilabete jarri zuen telefonoa salgai, gurasoek eros zezaten, lau eta zortzi urte bitarteko haurrek larrialdietan erabil dezaten. Zelularrak 86 euro balio zuen, eta aurrealdeko hiru botoietako bat sakatzean automatikoki markatzen ziren bost telefono zenbaki gorde zitzakeen.
|
|
|
Oraindik ez dugu astirik izan aztertzeko, oso berria baita. Nerabeekin eta kokainarekin lan egiten duten proiektuak
|
duela
bost urtekoak dira; beraz, denbora gutxi dago oraindik garatzeko. Guk uste dugu kokaina hartzen duten helduen kasuan arrakasta heroinaren antzekoa dela, eta, gazteen kasuan, arrakasta irizpideak desberdinak dira.
|
|
|
Santu Martirien feria
|
duela
bost urte berreskuratu zuten Emeterio eta Zeledonio santuen harira eta auzoko Txurrumullo Herri Batzordeak antolatzen du.
|
|
|
Kartera hanpatu bat zabaldu du, tolesdurek lautan ebakitako prentsako txatala erakusten dit. " Tipo gogor bat!" esan omen zuen bere artean poesia lehiaketa ezagun bateko garaile ikusi ninduelarik paperean,
|
duela
bost bat urte. Horixe esan nahi omen zidala noizbait ikusten baninduen, ez dudala idatzian –" paperak zikinduz", bere hitzak– Xegamaren atzaparretan eman nuen maila sekula eman ahal izanen.
|
|
2006
|
|
|
FUNDACIÓN EROSKI k Enpresa Institutuari
|
duela
bost bat urte proposamen handinahi bat egin zion: lehenago behin ere ikertuak izan ez ziren arren, eguneroko bizimoduarekin lotura zuten alderdi askoren aurrean kontsumitzaile espainiarren jarrera eta jokamoldeen argazki fidagarriak azalduko zituzketen azterketa erraldoiak urtero urtero egin zitzan.
|
|
|
Azterketa horietatik ondorio bereizgarrietako batzuk atera banitu, hauek aukeratuko nituzke:
|
duela
bost urte baino bi aldiz gehiago erreklamatzen ari dela orain kontsumitzailea, kontsumitzen duen horri buruz geroz eta informazio handiagoa eskatzen duela eta gizaseme eta emakumeen arteko etendura digitala murriztuz doala.
|
|
|
Eskualdeak eskaintzen zituen aukerak ikusita,
|
duela
bost urte Aintzanek eta Carolek enpresa bat zabaltzea erabaki zuten, Mendikoiren laguntzarekin.
|
|
|
Ondare horren adibideetako bat errota dugu. Antzinako makineria hau oliba olioa egiteko erabiltzen zen, eta
|
duela
bost urte oraindik martxan zegoen. Igandean, hain egun seinalatua izanik, martxan jarri zuten berriz ere, bisitarien gozamenerako.
|
|
|
Hots erregistro batekin janaria prestatzeko jarraibideak ematen ditu, eta, hala, ikusmen urritasuna duten pertsonek janaria prestatzean arriskuak izatea saihestuko da. Produktuaren egokitu gabeko lehen bertsioa
|
duela
bost urte hasi ziren saltzen Espainian. Hala ere, ikusmen urriko pertsonen eskaeraren aurrean, talde horrentzat egokitzea erabaki zuten, azaldu zuen José Hernández robotaren enpresa komertzializatzailearen zuzendari komertzialak.
|
|
|
Nelson Mandela Children’s Fund Fundazioa 1994an sortu zen, eta haurtzaroari eta Nelson Mandelak sortutako gizarte ekintzako proiekturik zaharrena da Hego Afrikako GKE nagusia. AEBetan, Australian, Kanadan, Britainia Handian, Herbehereetan eta Frantzian bulegoak baditu ere, gure herrialdean
|
duela
bost urte baino ez dago, eta azken horretan jarri da abian horrelako kanpaina bat, ‘2.006 kilometro Nelson Mandelako umeengatik’ proiektuaren bidez. Helburua da Hego Afrikan egiten diren jardueren berri ematea eta haur umezurtzentzat eta hiesa duten gaixoentzat dirua biltzea. Hegoafrikan egiten diren jardueren berri ematea da helburua Horretarako, Bobby Fourie Espainiako Fundazioaren lehendakariak Espainiako Gizateriaren Ondarea hirien artean dauden 3.800 kilometro baino gehiago egingo ditu.
|
|
|
Botikak geroago iritsiko dira” esan zuen Matok. HUMO proiektua
|
duela
bost urte jarri zen martxan, eta, Espainiaren kasuan, beste hiru urtez jarraitzeko finantziazioa du. Eskura dituen funts gehienak, 300.000 eurokoak, BBVA Fundazioak finantzatzen ditu.
|
|
|
UNICEFek eta UNESCOk aurkeztutako azken txostenaren arabera, munduan 77 milioi haurrek ezin dute eskolara joan,
|
duela
bost urte baino askoz gutxiago, baina oraindik ‘onartezina’ da. Eskolatu gabeko adingabeen hiru laurdenak Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Hegoaldeko eta Mendebaldeko Asian bizi dira, nahiz eta azken eskualde horretan kopurua erdira jaitsi den 1999 eta 2004 bitartean, batez ere Indian izandako aurrerapenengatik.
|
|
|
“azken urteotan, hiru alditan argitaratu dira perretxiko horren kopuru handien kontsumoa eta rabdomiolisi kasuak erlazionatzen dituzten azterketak, eta hiru alditan hil da muskulaturaren lesio koadroa”. Calonge doktoreak inoiz ez du ikusi perretxiko hori salgai, eta azaldu du heriotza horiek
|
duela
bost urte gertatu zirela Bordelen (Frantzia), eta han ere beste hamar pertsona intoxikatu zirela. Denek jan zuten perretxikoa maiz eta asko.
|
|
|
Adituen arabera, kontsultetara joan eta esku hartzea erabakitzen dutenen batez besteko adina jaitsi egin da azken bosturtekoan, eta eragiketak dagoeneko 40 urtetik gorako emakumeei (eta gero eta gizon gehiagori) egiten zaizkie;
|
duela
bost urte, berriz, 50 urtetik aurrera joaten ziren beren zerbitzuetara. Kirurgia estetikoaren eskaera handitzeko giltzarrietako bat teknika gero eta sofistikatuagoak eta eraginkorragoak agertzea da.
|
|
|
neuronak hil ondoren, hilda daude. Baina Lucasen taldeak
|
duela
bost urte frogatu zuen Huntingtonen gaixotasunean behintzat sintomak berriro ager daitezkeela, baita sintoma horiek hasi ondoren ere. Lucasek orduan Columbiako Unibertsitatean, New Yorkean sagu transgenikoak sortu zituen, zeinetan huntingtinaren geneak glutaminarentzat kodetzen dituzten letra kimikoen 90 errepikapen baino gehiago baitzituen.
|
|
2007
|
|
|
" Gurasoak nituen bertokoak. Hemendik kanpo egin dut lan eta
|
duela
bost urte itzuli nintzen Karrantzara. Euskaraz ikasten ari naiz bizi guztian!
|
|
|
Baratzetako aurrenekotako landare apaingarria izan zela diote. Kretan
|
duela
bost mila urte margotutako batzuetan eta ia lau mila urteko edalontzi batean ageri da. Duela bi mila urte Dioscorides sendagile ezagunak lili hau Iunoren esnea erortzen zen tokian jaiotzen zela zioen.
|
|
|
Bai,
|
duela
bost urte Barne Ministerioak ipini zizkidan eta haiek esango didate noiz kendu; beraien eskuetan dago erabaki hori.
|
|
|
gure hirietan berdegune gutxiegi dago (hiri gehienek ez dute OMS en aholkua betetzen) eta horiek baliatzen dituztenek segurtasun eza nozitzen dute: sentsazio hau, aldizkari honek
|
duela
bost urte egin zuen antzeko inkestan agerturiko hura baino txikiago ez izateaz gainera, ez da gutxiengo jakin baten kontua: hiri parke eta berdeguneei buruzko galdetegiari erantzun dioten 2.000 pertsona baino gehiago izaki,, horien %40ren iritziz leku horiek ez dira seguruak.
|
|
|
Lehenago(
|
duela
bost urte) eginiko antzeko azterketa bateko emaitza ezinago kaskarrak hobetu ordez, ziztrinak, CONSUMER EROSKI ren txosten honen ondorioek iradokitzen duten panorama ez da bat ere itxaropentsurik: azterturiko hiru establezimendutik bik (%68) aldizkari honek ezarritako azterketa ez dute gainditu eta, horien %84k, oso eskas kalifikazioa eraman dute.Denen %18k bakarrik gainditu du aise.Akatsik ohikoenak:
|
|
|
Batzuk behintzat, itzelak dira. Ikerketa lan bat egin genuen AA enpresan
|
duela
bost urte eta aurkitu genuenâ? ¦ erakusteko etxeetan, altzariak ehuneko hogeita hamar txikiturik zeuzkatela, etxeak handiagoa emateko. Zenbaitek kontatu ziguten etxea erosi eta gero, autoa garajean sartzen saiatu eta ezin izan zutela, ez zelako sartzen.
|
|
|
Hedapenaren beste arrazoi bat, irudi arazorik ez edukitzea da; adibidez, Nikemarkaren kasuan,
|
duela
bost urte inguru, lanerako umeak erabiltzen zituztela zioenzurrumurrua zabaldu zen. Irudi ezkor hura ezabatzeko edo gainditzeko, GizarteErantzukizun Korporatiboari dagozkion hainbat eta hainbat ekintza burutu etakomunikatu zituen.
|
|
|
Novartis bere senarrarekin atera eta legea aldatzea lortzen badu, Indiako farmazia patenteak areagotu egingo dira ziurrenik, eta horrek esan nahi du garapen bidean dauden herrialdeentzat funtsezkoak diren sendagaien bertsio generiko eskuragarri gutxiago egongo direla”, adierazi du Paula Farias Mugarik Gabeko Medikuen Espainiako lehendakariak. Novartis
|
duela
bost urte Hego Afrikako Gobernuaren aurkako demanda jarri zuen 39 farmazia konpainietako bat izan zen, hark hiesa tratatzeko botika merkeagoak inporta ez zitzan. Azkenean, gizarte zibilaren presioak behartu zituen botikariak demanda kentzera, eta Dohako Deklarazioa behartu zuen.
|
|
|
Steven Gutmanek, FDAko kideak, ohartarazi zuenez, “askoz eraginkorragoa da minbiziak jotako zer gaixok ez duen berrerortzerik izango, nork izango duen adierazita”. Gutmanek dio DNA txipak adierazten duenean emakume batek minbizia izateko arrisku handia
|
duela
bost urtean, laurdena bakarrik asmatzen duela. Hala eta guztiz ere, emakume batek minbizia izateko arrisku txikia duela aurreikustean, arrakasta portzentajea %95ekoa da.
|
|
|
Horren guztiaren helburua kapitalak zuritzea saihestea da. Ia bi milioi etorkin Erroldaren azken eguneratzeak erakusten duenez, Espainian 1.820.000 etorkin latinoamerikar ari dira lanean
|
duela
bost urte baino hiru aldiz gehiago, herrialdeko helduen% 5 eta lan indarraren% 7 Gehienak(% 60) Andeetatik datoz Ekuador (414.000), Kolonbia (136.000) eta Peru (126.000), eta eskualde pobreenetatik iristen dira diru gehien bidaltzen dutenak, kopuru txikiagoetan bada ere. Hiru urte igaro ondoren, Espainiako ekonomian sartu ziren, urteko diru sarrerak 10.000 eurotik gorakoak izan arren (kasuen% 71n gertatzen da hori), banku kontu bat dute(% 87) eta Gizarte Segurantzan kotizatzen dute(% 86).
|
|
|
Imagen: Vanessa Pike Russell SHARP ikerketa, Bartzelonako Hospital Clinic ek Mount Sinai Hospital de New York en (AEB) laguntzarekin gidatutako nazioarteko saiakuntza bat,
|
duela
bost urte hasi zen ikertzen Bayerrek (Sorafenib) garatutako molekula berri baten ondorioak, Amerikako, Europako eta Ozeaniako 110 zentrotatik datozen 602 pazienteri buruzkoa. Gaixo guztiek gibeleko minbizi aurreratua zuten, eta ez zuten lehenago terapiarik jaso.
|
|
|
Sei hilabeteko jarraipenean egiaztatu zen txertatu gabeko haurren taldeak infekzio tasa handiagoa zuela. Zehazki, txertoak erakutsi du infekzio arriskua %66 murrizteko gaitasuna
|
duela
bost hilabetetik beherako haurrengan. Nahiz eta eraginkortasun hori beste gaixotasun infekzioso batzuen aurkako txertoena baino txikiagoa izan, malariak heriotza kopuru hori eragiten du, eta, ondorioz, bizitza asko salbatuko lirateke.
|
|
|
(CDC sigla ingelesetan) kalkulatzen du urtero 300 eta 500 milioi malaria kasu bitartean izaten direla eta milioi bat baino gehiago hilgarriak direla. Seattleko gailurra Txerto berriak erakutsi du infekzio arriskua %66 murrizteko gaitasuna
|
duela
bost hilabetetik beherako haurrengan. Txertoaren itxaropen onak jendaurrean jarri dira, Seattlen egin berri den malariaren aurkako gailurrean.
|
|
|
Duela bost urte antolatu zen Postaz eztabaidak izan arren, inoiz ikusi ez diren zerrendako kideak biltzeko afaria. Aldapa gogoratu, adibidez,
|
duela
bost urte nola antolatu zen afari bat zerrendako kideak biltzeko; izan ere, horretan une hartan, ikusi gabeko bizilagun asko zeuden inoiz ez zuzenean, eztabaidak elektronikoki izan arren eta herri berean bizi izatea. “Fenomeno bat da bitxia, baina magiaren parte ere bada”, dio Aldapa.
|
|
|
Ubarroi mottodunaren koloniek beherakada larria izan dute Galizian,
|
duela
bost urte Espainiako Ornitologia Elkartearen (SEO/ BirdLife) arabera gertatutako “Prestige” ren hondamendiaren ondorioz. Ornitologia Elkarte horrek Vigoko Unibertsitatearen azterlan bat aipatzen du.
|
|
|
Behintzat ez zitenan oso pozik bukatuko. Eta hala ere, hiru urte geroago,
|
duela
bost hilabete alegia, berriro etorri zitzaizkidanan, berriro semearen kontu horrekin eta, gainera, berehala joateagatik dirua eskainiz... Ezin nindunan berriro bueltaka hasi.
|
|
2008
|
|
|
Audientzia Nazionaleko Juan del Olmok
|
duela
bost urte Euskaldunon Egunkaria itxi zuen, geroztik bi auzi eta hamabi auzipetu epaiketaren zain daude, tartean Fernando Furundarena lasarteoriatarra. Fernandok hamar urte eman zituen Egunkariako administrazio sailean lanean.
|
|
|
29 urteko arrebak arabieratik daniar eta ingelesera poesia itzuliz bere kasa egiten du lan. Aita negozio gizona du, ama irakaslea eta
|
duela
bost urtetik bananduak daude.
|
|
|
Inperio Otomandarraren garaia atzean geratu da orduan herrialde kultur anitzak ondoz ondo bizi ziren, baina oraindik badira zenbait komunitate txiki, judu sefardiena esaterako, bakean bizitzea posible dela erakusten dutenak. Sefardien ibilbidea
|
duela
bost mende baino gehiago hasi zen Inperio Otomandarrean. Ezer gabe iritsi ziren, bihotza urraturik, beren etxetik, Iberiar Penintsulatik, kanporatuak izan ostean.
|
|
|
" Judu gaztelania bizirik dagoen fosila da", esan du Gersonek," historiaurreko animalia balitz bezala, garatu ez dena, XV. mendeko hizkuntzaren argazki bizia da eta krimena litzateke halako altxorra galtzea. Gure kultur ondarea da, gure arbasoen hizkuntza, eta
|
duela
bost mende baino gehiago Espainiatik eraman ahal izan zuten bakarra". Agurtu aurretik, abesti zoragarri melodiko bat entzunarazi dit Karenek, judu gaztelaniaz.
|
|
|
alor industrialeko salmenten %30 2007an existitzen ez ziren produktu eta zerbitzuetan egitea 2012an. Horrelako erronketan badu esperientzia, egungo salmenten %20
|
duela
bost urte ez zeuden produktu eta negozioei baitagokie.
|
|
|
Gauza bat da ekonomia krisia, egoera geopolitikoa edo herrialde baten inbasioa, eta beste gauza bat da baliabide naturala bera. Petrolioa agor daiteke, noski, baina
|
duela
bost urte bezalaxe agor daiteke; eta prezio diferentzia izugarria da: bikoitza baino gehiago balio du.
|
|
|
–Oroitzen haiz, gaur bezalako egun bat zuan,
|
duela
bost urte, ze parranda egin genuen Bilbon?
|
|
|
Baina hark bazioen, han behar zuen. Harrapatu zuenetik zalantzarik egin gabe gidatu zuen basatiak, eta zalantzarik egin ez izanak segurtasuna ematen zion;
|
duela
bost ordu ezagututako gizaki haren intentzioa zein izan zitekeen ahazteraino. Akaso Amazoniako azken gizajaleetako bat zen.
|
|
|
Bera bizi zela ez nekiena zen 1704ko fogerazioan ere bi etxe zirela Bizinaienak, bata Artekalean> eta bestea Satorkalean. Bizinaitarrenak dira gaur egun ere irauten duten katea fabrika famatuak, otxandiar jatorriko batek esaten duenez
|
duela
bost mende Ameriketa lehendabizi iritsitako hiru karabeletakoak ere Otxandioko katedunak izan omen ziren. Itsasontzi katea erraldoiak egiten ditu, bai Otxandion bertan eta batez ere Leioako Marinerrian (Lamiako auzoan, hain zuzen) bizinaitarren enpresak.
|
|
|
Ohar bedi Azkuek bere mesfidantza
|
duela
bost urteko saio bati lotzen diola, ez Schuchardti gutuna idazten dion momentuari. Izan ere, 1914ko gutunean, Euskal Akademia une hartan sortzeko nahikoa gogo ageri zuen, aurrerago ikusiko denez.
|
|
|
Hala ere, 2003an proportzioa %73koa zen. Nabarmen hobetu da langileak ikastetxearen segurtasunean inplikatzea
|
duela
bost urte «oso txarra» zen, eta orain «ona» da; kasu honetan, gainditzen ez duten ikastetxeen kopurua handixeagoa da, eta %14ra iristen da. Hala, larrialdi simulakrorik egiten ez duten ikastetxeen proportzioa %37tik %13ra jaitsi da bost urtean, eta larrialdietan nola jokatu behar den adierazten ez dutenak %65etik %9ra igaro dira 2003an.
|
|
|
Arrazoiak: bisitatutako zentroen %28k ez zuen suteen aurkako ur hartunerik (%56 2003an) eta %33k ez zuen suteak atzemateko sistemarik (%62
|
duela
bost urte). Hobekuntzak egin arren, bisitatutako ikastetxeen erdiak baino gehixeagok(% 53) lau segurtasun atalak gainditu dituzte.
|
|
|
Ikerketa Zientifikoen Goi Mailako Zentroko (CSIC) ikertzaileak izan dira gaiari buruzko lehen ikerlariak. David Nogués Bravok, ikerketaren arduradunak, adierazi du
|
duela
bost urte eskas hasi zirela kontuan hartzen bi faktoreen efektu konbinatua. “Ildo horretatik, iraganeko klima eta mamutez aurkitutako hezurren banaketa erlazionatzen dituen eredu bat egitea lortu dugu.
|
|
|
Hala ere, arreta gero eta handiagoa da, eta arrazoi bat dago horretarako: bankuek, aurrezki kutxek eta kreditu kooperatibek emandako kredituen berankortasuna handitu egin da,
|
duela
bost urte baino gehiago erregistratu ez ziren mailetara iritsi arte. Aseguru polizak Baina, zer egin daiteke egoera itogarri baten aurrean?
|
|
|
Zehazki, txostenak adierazten du isuri gehienetan metal astunak hauteman direla, hala nola merkurioa, kadmioa eta industria horretako beste kutsatzaile batzuk, hala nola binil kloruroa, dikloroetilenoa edo kloroformoa. ...tzi instalazioetatik hiruk zuzenean isurtzen dituzte hondakinak ibaietara, Monzon eta Sabiñanigon (Huesca) eta Flixen (Tarragona); beste seiek, berriz, itsaspean isurtzen dituzte, Hernanin (Gipuzkoa), Torrelavegan (Kantabria), Palos de la Fronteran (Huelva), Louritzan (Ría de Pontell Adibidez, Pontevedresa (Elnosa) instalazioarekin batera, Greenpeaceko analistek 1,5 mg/ kg merkurio aurkitu zuten
|
duela
bost urtetik isurtzen ez den eta egun itsaskia arrantzatzen den eremu batean. Hala ere, zatirik okerrena Flixen dago, 144 mg/ kg merkurio erregistratu baitziren han, eta, erakunde ekologista horren arabera, jaiotza goiztiarren tasa handiagoa eta haurren garapen indize altua erregistratu dira.
|
|
|
Bi ahizpa estatubatuarrek irabazten badute,
|
duela
bost urteko final bera jokatuko dute. Partida bana irabaztea falta zaie horretarako, baina, dagoeneko, irabazi egingo balute bezala ari dira hizketan.
|
|
|
Gosez, edo tirokatuta, edo kolpatuta, edo bortxatuta, edo erreta, edo... Furrekin batera, zagaua eta masalit giza taldeetakoko kideak bizi ziren,
|
duela
bost urtera arte, Darfurren. Janjauid milizia arabiarrak iritsi ziren arte.
|
|
|
Gure arteko ezberdintasunak gorabehera, guztiok erabaki dugu
|
duela
bost hilabetetik Herripek ostiraletan deitzen dituen elkarretaratzeetan parte hartzea. Eta hantxe biltzen gara, N errepidearen erdian edo Donostiako udaletxeko ateen aurrean, kezkatuta eta auzoaren bizi kalitatearen aurrean itxaropenari eutsi nahian.
|
|
|
Orain arte sakabanatuta zegoen, ordea. Fisioterapia eskola Reina Sofia Ospitaleko bosgarren solairuan zegoen, Ingeniaritza Eskola Profesionalean, eta
|
duela
bost urte hasi zuten Esperientzia Gela, berriz, Dekanotza Jauregian kokatuta zegoen. Toki horietan, baina, dagoeneko ez zegoen tokirik.
|
|
|
Bizirako proiektua erakusketa Oteizaren mendeurrenaren kariaz antolatu da. Haren ibilbide artistikoa jasotzen du, eskulturan, arkitekturan zein poesian XX. izandako bilakaeraren bidez, eta Zarauzko Arte eta Historiaren Museoan abiatu zuten duela zenbait aste, Zarautzen bizi izan zelako artista, luzaro, eta han hil zelako,
|
duela
bost urte. Oriotik Azkoitira eramango dute, eta, O, atin amaitu aurretik, Eibarren, Arrasaten, Tolosan, Bergaran eta Zizurkilen paratuko dute.
|
|
|
Afiliazioa, hain zuzen ere, %20 inguru handitu da 2003 urtetik, 5.833 lagun bildu arte. Ordezkaritzan ez da aldaketa handirik gertatu, baina
|
duela
bost urte zituen 400 ordezkariei eusten die erakundeak Hego Euskal Herrian.
|
|
|
Kalkulatuz biztanle bakoitzak urtean tona erdi hondakin ekoizten duela, deus egin izan ez balitz 90.000 tona leudekeela azaldu du. Aldiz,
|
duela
bost urteko datuekin erkatuz, hondakin kopurua %8, 5 apaldu dela dio, birziklatzen denaren kopurua %44 emendatu delarik. «Sentsibilizazio kanpainetan dago gakoa, hondakinak sortzen diren unean eragitea lortu behar dugu».
|
|
|
Horiek hala, Bush ez da nazioarteko zuzenbideko adituek legez kanpokotzat jo izan duten gerraz damu. NBE Nazio Batuen Erakundeko Idazkari Nagusi izandako Kofi Annan berak adierazi zuen hori
|
duela
bost urte. NBEren Segurtasun Kontseiluaren agindurik gabe ekin zioten AEBek eta haren koaliziokoek Irak erasotzeari, izan ere.
|
|
|
Baina tira, ea hurrengo bostak, lesioren bat kenduta, berdinak diren. Iraultza
|
duela
bost urte hasi zen, eta atzera begira jarrita Irujo bera ere harritzen da lorturikoekin. Nik banekien lehen hiru urteetako erritmoa ez zela normala; banekien porrotak noizbait iritsiko zirela, bizkarrekoak.
|
|
|
Hala ere, ikuspegi horrek ere bere adierazpidea behar du, demokrazia osasuntsu batean bederen, eta tinko izango nauzue zuen ondoan eskubide horren defentsan. Inolako zalantzarik gabe eta hasiera hasieratik, 1992an, Gipuzkoako Batzar Nagusietako kide nintzenean" Euskaldunon Egunkaria" sortzeko ezinbestekoa zen dirulaguntza publikoa, beste batzuekin batera, uste osoz bultzatu nuenean bezalaxe, edota
|
duela
bost urte Donostiako kaleak erresumin demokratikoz blaitu zituen jende uholde hartan parte hartu nuenean bezalaxe. Tinko defendatu dut beti, beraz," Euskaldunon Egunkaria" ren bizitzarako eskubidea, tinko defendatu eta defendatuko baititut" Euskaldunon Egunkaria" k eta haren ondorengoak sekula arbuiatu ez duten indarkeriaren biktimak.
|
|
|
Baina" Euskaldunon Egunkaria" k, bere garaian, eta haren oinordekoak, gaur, beste zentzu batean ere behar zuten zabalik: euskaldun guztion egunkaria izan behar zuen –eta ez zen– epaile baten erabaki injustu batek
|
duela
bost urte itxi zuen hark. Euskaldun guztion egunkaria izan behar luke –eta ez da– haren ondorengoak.
|
|
|
Legebiltzarrean onartu ostean, Frantses Akademiak adierazpen publikoak egin zituen hartutako neurria arbuiatuz. Bere hitzetan,"
|
duela
bost mende, frantses hizkuntzak Frantzia eraikitzeko balio izan du. Ordainsari zuzen baten izenean, gure Konstituzioak ebidentzia hori ezagutu du:
|
|
2009
|
|
|
Juan Madariagaren ustetan," pirueta legitimatzailea" egin zuten euskaldunek
|
duela
bost mende. Antza, euskal imajinarioa osatzen zuten elementuak ez dira, berez, soilik euskaldunenak.
|
|
|
Istorioak nonbaiteko gertariak dira, anitzak dira. Konparazione, Hezurrak istorioa kazeta batean irakurri nuen; Alsazian gertatua
|
duela
bost bat urte. Hezur batzuk aurkitu zituzten eta soldadu batenak zirela ohartu ziren gero.
|
|
|
Batasunak aldiz, Herritarren Zerrenda (HZ) hautagaitza babestu zuen
|
duela
bost urte. Berriz ere hala izanen dela ematen du.
|
|
|
Dena dela, egoera are okerragoa zen
|
duela
bost urte: orduan kaleen% 40k soilik zeuzkaten behar beste zakarrontzi.
|
|
|
Gainera, oinezkoentzako eremuetan jartzeko kaleargi bereziak eduki dituzte kaleen% 70ek(
|
duela
bost urte egindako azterketan bezalatsu); gehienak estilo klasikokoak izan dira (hirigune historikoetan), eta modernoak jarri dituzten lekuetan, gainerako altzariekin bat etorri dira.
|
|
|
Iturriak ere elementu garrantzitsuak dira, baina aztertu ditugun kaleen% 85ek ez dituzte eduki(
|
duela
bost urte% 77k falta zituzten).
|
|
|
Alex Lopek 20 urte ditu eta
|
duela
bost jo eta su hasi zen bere jaioterrian, Eibarren (Gipuzkoa), girotutako bideo-joko bat sortzeko lanean. Hala, Grand Theft Auto:
|
|
|
Gauzak horrela, PPk 23 eserleku lortu ditu(
|
duela
bost urte baino bat gutxiago) eta PSOEk 21 (2004ean baino 4 gutxiago). Nafarroan PPk irabazi egin du bozken %38arekin. PSOEk %31 lortu du, Iniciativa Internacionalistak %11, 5, EA/ Aralarrek %6, 9a, Iuk %3, 3a eta EAJk, berriz, %1, 8a.
|
|
|
Haien ospea beltza zen jada. Azken 12 bisitetan 19 korrikalari adarkatu dituzte, horietako zortzi
|
duela
bost urteko entzierroan. Baina gaur bat hil dute, eta gutxienez beste hiru adarkadaz zauritu.
|