|
2000
|
|
|
Baiña, berriz galde nik: zerk egiten
|
du
hizkuntza bat baliotsu eta ospetsu. Ez, zalantzarikgabe, barneko estrukturak.
|
|
2001
|
|
|
Nik ez dut erridikuluaren zentzurik batere, eta nahiz eta nik esandakoekin jendeak barre egin horrek ez ninduen lotsatzen. Horrek frogatzen
|
du
hizkuntza bat ikasi nahi duenak lortu dezakeela. Jarrera kontua da:
|
|
|
Arthur Schnitzler idazle austriarrak zioen moduan, elebidunak aukerakoa
|
du
hizkuntza baten zein bestearen erabilera; aitzitik elebakarrak, ez baitu berean hitz egin beharraz gainera, besteak berera ekartzea beste aukerarik, eta halakoetan elebidunarena, aukera baino, derrigorrezko jokabidea gertatzen da. Halatan, begi bistakoak dira egoera batetik zein bestetik datozen ondorio psikologikoak, komunikatzaileak, administratiboak, politikoak, elkarbizitza justiziazko batekin zerikusia dutenak guztiak ere?, eta nago errealitate horri behar bezalako zentzuz ez begiratzeak kalte asko dakarkiola gure arteko komunikatu ezinari.
|
|
|
Bestetik, norbanakoari hizkuntza bat jakiteak berari buruzko irudi positiboagoa eman diezaioke. Gainera, frogatua dagoela ematen
|
du
hizkuntza baten ezagupenak beste hizkuntza batzuenak ere erraztu egiten dituela. Nire esperientziak hala esaten dit.
|
|
2002
|
|
|
Argi esan behar dugu: euskarak ez
|
du
hizkuntza baten garapenerako kritikoaden muga hori oraindik era egokian gainditu:, bide horretan abiatu bazen ere?, eta horixe da jatorrizko arrazoia zerengatik gaur egun ez den erabiltzen euskarahainbeste nola espero genezakeen. Euskarak gure beste hizkuntzek ibili dutenbidetik kilometro batzuk baditu egiteke, eta hor datza arazoa.
|
|
|
euskararen etorkizuna gure (euskal hiztunen komunitate eta euskalgintzaren) eskuetan dago, eta zuzen jokatuz gero badago itxaropenerako lekua: "(...) Unescok gogorarazten
|
du
hizkuntza bat salba daitekeela hizkuntza politika egoki baten bidez." (Euskaldunon Egunkaria,). Nola, baina?
|
|
2004
|
|
|
Ikus dezagun distira horren islaren adibide bat Mikel Zalbideren adierazpenotan: . Fishmanek esaten
|
du
hizkuntza baten transmisiogune nagusia gizataldearen bizigune hurbila dela. Gaur hortixe datorkigu mintzoaren galera eta sendabideak jartzen saiatu behar dugu.
|
|
|
Nola jokatzen
|
du
hizkuntza batek (edo, hobeki esateko, hizkuntza bat sortu eta mamitu duen herriak) gizonek bildu duten ezaguera kanpora agertu nahi hortan. Nola eratzen du munduari buruzko esperientzia, nola tajutzen ikasien eta ikusien bilduma?
|
|
|
Baiña, berriz galde nik: zerk egiten
|
du
hizkuntza bat baliotsu eta ospetsu. Ez, zalantzarik gabe, barneko estrukturak.
|
|
2006
|
|
|
Baina euskararen ezgaitasuna frogatzeko Unamuno-k beti hartzen duen bidea txirotasun lexikalarena izaten da: gaur arte, Unamuno-ren adibideak izaten dira gehienak, gure lagun espainolek bilera guztietan atera ohi dizkigutenak, euskarak ments omen dituen kontzeptu kulturalen kasuak296 Honek zerikusirik ez
|
du
hizkuntza bat eranskaria edo malgukaria izatearekin, baina Unamuno-k beti esplizitatzen duen arrazoia hau da. Hots, ez hizkuntzaren egitamuarena, baizik historiarena.
|
|
2008
|
|
|
Programa honek, gehienez ere, 2.100 euroko zuzeneko 2.500 laguntza eskaintzen ditu, atzerrian ingeleseko ikastaro bat egiteko. Izan ere, esperientziak erakusten
|
du
hizkuntza baten erabileran arintasun handiagoa lortzeko komenigarria dela jatorrizko herrialdeetan ikastaldiak egitea. Laguntzak sei asteko ikastaro bat, gutxienez, egin eta bertan egotearen kostuak estaltzen ditu, astean 20 eskola ordu gutxienez, herrialde hauetan:
|
|
|
ba al dago autoktonoen eta etorkinen arteko komunikazio kanalik bertako hizkuntzak ikasten motibatzeko eta, batez ere, ikaskuntza horri zentzua emateko? Zeren, zeinek ikasi nahi
|
du
hizkuntza bat gero badu erabili?
|
|
|
Baina orduan, zergatik arduratu behar da" beraietako" bat euskararen egoeraz," gure" arazo bat bada? Inork ez
|
du
hizkuntza bat ikasten besteari gustua emateko. " Beraiek" izatetik" gu" izatera pasatzen ez diren bitartean ez zaizkie gure gauzak interesatuko guri interesatzen zaizkigun moduan
|
|
2009
|
|
|
Ematen duen informazioa eta ikuspuntuak ugariak eta desberdinak izan arren, bada sakoneko gai bat etengabe azaleratzen dena; izenburuan bertan ageri zaigu: nork
|
du
hizkuntza bat arautzeko autoritatea. Ez da erraz konpontzeko moduko kontua:
|
|
|
Herri aginteek sustapenaren jarrera hartzeak, besterik gabe, ez
|
du
hizkuntza baten edo hizkuntza aniztasunaren etorkizun osasuntsua bermatzen, herritarren hizkuntza jarrera, edo hobeto esanda, hizkuntza portaera, baita horretarako erabakigarria.
|
|
|
Horrela, bada, historiaren zenbait unetan mespretxua jaso izanak, euskarari gertatu zaion bezala? ez
|
du
hizkuntza bat besteak baino" onago" bihurtzen, eta, era berean, hizkuntza bat ez da besteak baino" gaiztoago" bihurtzen historian menderatzaileek baliaturiko hizkuntza izateagatik, gaztelaniarekin gure artean gertatu den bezala. Hizkuntzak, berez, ez dira diskriminatzaileak ez zapaltzaileak.
|
|
2010
|
|
|
Hocevarek 1975ean argitaratu zuen artikuluan azaltzen duenez, hizkuntza gutxitu bat eta hizkuntza nagusi bat lurralde eta gizarte berean erroturik daudenean, ezaugarri linguistikoa dituzten produktu eta zerbitzuetarako –prentsa, liburuak,, irakaskuntza,... – bi merkatu desberdin sortzen dira. rio nagusia da ingurune linguistikoak garrantzia eduki dezakeela zenbait lanpostu betetzen dituzten langileen produktibitate mailan, langilearen hizkuntz gaitasunaren arabera. Langileak bere satisfazioa handitzen du bere hizkuntzaren erabilera bermatzen dion ingurunean1 Aurrekoaren ondorioz egileak frogatutzat ematen
|
du
hizkuntza bateko elebakarrek beste hizkuntzako elebidunek baino soldata txikiagoak, berdinak edota handiagoak eduki ditzaketela, horretarako enplegatzaileen jarrerak zer ikustekorik eduki behar izan gabe.
|
|
|
Ez dabil zeharo oker halakorik dioena: eguneroko jardun arruntaren zenbatekoak eta garrantzi aparta
|
du
hizkuntza baten osasun diagnostikoa eratzerakoan. Baina zuzen zuzen ere ez dabil, soziolinguistikazko inkesta datuak alboratzerakoan.
|
|
|
Itzulpen hutsak ezin
|
du
hizkuntza batetik besterako aldea gainditu —ezberdintasun historiko kulturalak ez dira baliokideak—, eta, horrexegatik, hizkuntza berri bat ikasteak ikuspuntu berri bat eskuratzea dakar. Horren lekuko dira, ere, Kanten haritik Cassirerrek idatzitako hitzok:
|
|
2011
|
|
|
Testu generoa eta sekuentzia didaktikoa hizkuntzek interakzio sozio diskurtsiboan funtzionatzen badute, hala ikasten direla ere ondorioztatu daiteke genevako ikerlarien lanetatik (Bronckart, 1996). eta hau lehen hizkuntza ikasi nahiz bigarren guztiak. Bestalde, hizkuntzak ikastea haietan sortu eta garatu diren testuerak, testu moldeak eskuratzea izango da, testuetan mintzatzen baikara, ahoz zein idatziz (Larringan, 2009). egia da testu horietan hizkuntza bakoitzak bere gramatika edo sistema formala erakusten duela, berezia, eta hori ere ikasi beharrekoa dela hizkuntza bat mintzatzeko, baina gramatikak soilik ez
|
du
hizkuntza baten erabilera posible egiten (Idiazabal, 2008). gramatika eta testuen arteko loturak eta elkarreraginak nola gauzatzen diren jakitea, hizkuntzen didaktikaren oinarrian dagoen ezagutza da, eta haien ikasketarako baliabiderik emankorrena testu generoa izango litzateke (dolz & gagnon, 2008). Testu generoetan formaltasun diskurtsibo eta gramatikalak biltzen dira, nolabaiteko egonkortasuna dute, eta hizkuntza ezberdinetan antzeko egiturak erakusten dituzte.
|
|
|
Txepetxek (1987) diagrama baten bidez irudikatzen
|
du
hizkuntza batean azaltzen den osagarritasun dialektikoa: hedapena/ suntsipena.
|
|
2012
|
|
|
Deklarazio honek baztertu egiten
|
du
hizkuntza bat lurralde bateko hizkuntza propiotzat hartzea horretarako arrazoi bakarra estatuaren hizkuntza ofiziala izatea edo lurralde horretan administrazioaren edo kultur jarduera jakin batzuen hizkuntza gisa erabiltzeko tradizioa izaten baldin bada.
|
|
2014
|
|
|
Horrek erakusten
|
du
hizkuntza batek bere bidea garbiagoa izateko ofizialtasuna izan eta beharrizana sortu beharra duela.
|
|
|
Trukagarria zaie. Zer axola
|
du
hizkuntza bat edo bestea, baldin eta hartan edo honetan esaten duguna gure nazioaren onerako bada. Ez dira Sabino Aranaren garaiko kontuak, bide luzea egin du pentsamendu honek (Izagirre, 2010:
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza baten erabilera boterearekin zuzenki eta estuki lotua dago. Botereak egiten
|
du
hizkuntza bat hegemonikoa edo minorizatua. Beraz, ezinbestean lotu behar dugu euskararen egoera botere (eza) rekin.
|
|
|
Mendekotasun egoeran dago euskara, eta arnasguneak behar ditu, bere funtzio guztiak mugarik gabe, askatasunez, bete eta garatzeko lekuak. Eusko Jaurlaritzak berak nabarmentzen
|
du
hizkuntza batek, garatuko bada, bera nagusia den esparruak behar dituela: " Arnasgune horiek zaindu, sortu eta, ahal balitz, hedatu ezean, alferrik izango da, seguruenera, gainerako ahalegin oro.
|
|
|
Funtzio konkretu batzuk hizkuntza bakarrean garatzeak dakarren derrigortasun, beharrezkotasun gisa. Hala, Amonarrizen aburuz funtzionaltasunak bihurtzen
|
du
hizkuntza bat derrigorrezko, baita erakargarri ere.
|
|
|
Prosa garatzeko eredu bizia eta eraginkorra aurkitzea eta baliatzea erabakigarria da euskararen etorkizunarentzat, zeren euskal hizkuntzak testuinguru eleaniztunean bizi baitu eta hartan gero eta jende gehiago izanen baita bi edo gehiago hizkuntza erabiliko dituena eguneroko jardunean. Hiztun eleaniztunak, hartara, hainbatetan aukera izanen
|
du
hizkuntza bat edo bertzea hautatzeko, bere informazioeta komunikazio beharrak asetzeko. Hizkuntza eredu malgua eta lehiarako prestatua behar da, beraz.
|
|
|
Beste alde batetik, Pello Jauregik behin baino gehiagotan ikertu
|
du
hizkuntza bat hautatzeko talde naturalek duten eragina. Paula Kasaresek ere leku beretik jo du.
|
|
2016
|
|
|
Oraingoan ere egin dut (sare) kideren artean galdeketatxo ez batere zientifiko bat (bestela nola ausartu gai hori hemen hizpide hartzera?) Gutxitan bezalako adostasuna aurkitu dut eta, estatistikoki, «zentzugabe» hitza gailendu da beste guztien artean. Horrez gain, noiztik behar
|
du
hizkuntza batek logo bat. Gustuak gustu, inork ez dio tankerarik ere hartzen, zein izan ote litekeen txantxangorri hori plazaratzeko arrazoi estrategikoa.
|
|
|
Euskal Irrati Telebistak kanal bereiziak ekoizten ditu euskaraz eta gaztelaniaz, eta euskal herritar bakoitzaren esku uzten
|
du
hizkuntza bata edo bestea aukeratzea. EiTBko profesionalaren ardura izango da edukia emitituko den kanalari dagokion hizkuntzako adierazpenak lortzea, elkarrizketatuaren borondatea errespetatuta.
|
|
|
Julia Sallabank adituak dio (komunikazio pertsonala, k.p.), orain hizkuntza izateko, armada, itsas armada eta web orrialdeetako domeinu propioa izan behar direla. Adibide honek argi eta garbi uzten
|
du
hizkuntza baten bizi indarra hizkuntza komunitatearen egoera politiko, militar eta ekonomikoarekin modu estuan lotuta dagoela, eta horretaz gain, hizkuntzaren erabilera eremu berriei emandako erantzunak ere zeresan handia duela hizkuntzaren osasunean.
|
|
|
Soziolinguistika arloak bat egiten
|
du
hizkuntza baten egoeraren adierazle esanguratsuena eta fidagarriena erabilera dela esatean. Gainera, eguneroko ohiko harreman horietan erabiltzen dugun hizkuntza hori izan ohi da, osasun?
|
|
|
Nolakoak behar dute hiztunek hizkuntza bati bizi indarra emateko? Zer hiztun mota behar
|
du
hizkuntza batek gero eta indartsuagoa izateko. Nolakoak izan behar dira hizkuntza baten tajuzko hiztunak edo berezko hiztunak, alegia, hizkuntza batek bere bereak dituen hiztunak?
|
|
2017
|
|
|
— Motibazio integratiboa: ikasleak benetako interesa
|
du
hizkuntza bat duen komunitatean, harreman estuagoak eskuratzeko ikasi nahi du.
|
|
|
13) argudiatzen duenez, hizkuntza baten bokal inbentarioa beretipologiaren adierazle ere bada. Hizkuntza baten egitura prosodikoa tarteko, bokal inbentario bat edobeste izango
|
du
hizkuntza batek, eta ondorioz, baita bokal triangelu (vowel plot) jakin bat ere.
|
|
2018
|
|
|
" Neuro hizkuntzalarien arabera, egungo elebidun goiztiar batek errazagoa
|
du
hizkuntza batetik bestera pasatzeko gaitasun bidea. Elebitasunak adimena pizten du, harremanak aberasten ditu, honen onurak anitz dira", idatzi du Jean Rene Etxegarai Euskal Elkargoko lehendakariak Kalakañoren aurkezpenean.
|
|
|
Hiztunek nolakoak izan behar dute hizkuntza bati bizi indarra emateko? Zer hiztun mota behar
|
du
hizkuntza batek gero eta indartsuagoa izateko. Nolakoak izan behar dute hizkuntza baten taxuzko hiztunak edo berezko hiztunak, alegia, hizkuntza batek bere bereak dituen hiztunak?
|
|
|
Duvoisin kapitainaren arabera, Larramendiren bai gramatika eta bai hiztegia erori ziren printzearen eskuetan, eta, antza, errebelazio bat izan ziren harentzat" une revelation". Liburu bi horietan deskubrituko
|
du
hizkuntza bat, euskara, denbora bera bezain zaharra eta ezinago enigmatikoa, eta printzeak zulatu nahi du misterioa, argitu. Horrela edo murgildu zen euskararen baranoan, eta hedaduraz hizkuntzalaritza konparatuan.
|
|
2019
|
|
|
Beste hitz batzuetara ekarrita, pertsona batek jarrera integratzailea izango
|
du
hizkuntza batekiko atxikimendua azaltzen duenean. edo beste modu batera esanda, hizkuntza komunitate bateko kide izatea helburu bihurtzen denean. Jarrera instrumentalaren kasuan, berriz, norberari eragingo dizkion onura sozial edo ekonomikoek eraginda izango du hiztunak hizkuntza horrekiko aldekotasuna.
|
|
|
Zerk egiten
|
du
hizkuntza bat besteak baino erakargarriago. Zergatik ikasten dira hizkuntza batzuk eta ez besteak?
|
|
2020
|
|
|
" Euskara da orain daukagun erremintarik onena horra iristeko. Izan ere, gure herrian euskara lehen mailako herritarren hizkuntza izateak ez
|
du
hizkuntza baten, nazio baten edo komunitate baten desagerpenik ekarriko. Euskara gaztelaniaren aurretik jartzeak ez du ekarriko gaztelaniaren galera.
|
|
|
Zalantzarik gabe horiek izan litezke hizkuntza bat gutxitzearen arrazoi, baina iruditzen zaigu benetako arrazoiak ez direla transmisioan etena egon izana edo hizkuntza batek izan dezakeen ospe txarra; aitzitik, transmisioeten horren eta ospe txar horren atzean dauden arrazoiak zein diren arakatu behar da. Zerk ekarri
|
du
hizkuntza bat ondorengo belaunaldiei ez helaraztea. Nork eta zergatik erantsi dio ospe txarra hizkuntza bati, hizkuntza aldaera bati edo hizkuntzatratamendu bati?
|
|
2021
|
|
|
Nork eman dio honelako garrantzia eskolari? Eskola batek ezin
|
du
hizkuntza baten bizi iraupen osoa bere gain hartu. Eta gehituko nuke, euskarako irakasleek ezin dutela hizkuntz sistema, kultura, soziolinguistika, hizkuntzaren historia edota herriaren historia beren gain hartu.
|
|
|
EBko hizkuntza ofizialak ezartzen dituen lehen erregelamendua 1958an onartu zen. Haren arabera, Estatu kide bakoitzak hautatzen
|
du
hizkuntza bat, ofizial izateko EBn, eta estatu kideek aukeratutako hizkuntza guztiei tratu bera emango zaie. Hasieran, EBren estatu sortzaileek (Belgika, Frantzia, Alemania, Italia, Luxenburgo eta Herbehereak) aukeratutako hizkuntzak (nederlandera, frantsesa, alemana eta italiera) izendatu ziren ofizial EBn.
|
|
|
Hori guztia aintzat hartuta, alfabetizazio anitzetan trebatuta egotea edo pluriliterate izatea pertsonaren garapen integrala eta alfabetizazioa bezalako alderdiak garapen maila egokira eramatean datza, baina, halaber, sistemei dagozkien bakarkako eta komunitate egiturak aktibatzean nahiz garatzean ere badatza. Markoaren arabera, Ezagutzaren Aroan ikasle konpetenteak alfabetizatuta egon
|
du
hizkuntza batean baino gehiagotan, baina, aldi berean, jakintza arlo, ezagutza zein kultur osagaien arteko konexio egiturak sortzeko gai izan du, eta, hori ikasleen ahalduntzetik igarotzen da (Meyer eta besteak, 2018).
|
|
|
Gainera, halako errazkeria ez
|
du
hizkuntza batean edo bestean gaitasun handiagoa izateak soilik ekartzen, haientzat erreferente den literatur edo kultur eskaintza erdaretan ekoizten baita. Horren aurrean, IEE k irakurle gaituaren irudiaren aldarria egiten du:
|
|
|
Neurri horretan, publiko batek gertuago sentitu izan du Euskal Herria, euskal dantza edo gure lana. Eta hori gertatzen da edozein euskal artistarekin; bakoitzak bere eremuan aurkezpen bat egiten duenean (dela film bat, liburu bat...), jende batek deskubritu ahal izango
|
du
hizkuntza bat... herri bat... eta gurekin ere gertatuko da.
|
|
2022
|
|
|
Azkuek gaztelerazko eta frantsesezko azalpenak jarraian eman zituen hiztegian. Bertsio digitalean, erabiltzaileak aukeratu
|
du
hizkuntza batean ala bestean jaso, edo bietan.
|
|
|
Paperezko bertsioan gaztelerazko eta frantsesezko azalpenak jarraian agertzen dira. Bertsio digitalean, baina, erabiltzaileak aukeratu
|
du
hizkuntza batean ala bestean jaso, edo bietan. Horrez gain, bilaketa konplexuak egiteko aukera ere ematen du.
|
|
|
ERCk, JxCk, PSCk eta Comukoek adosturiko arauaren arabera, ikastetxe bakoitzaren behar pedagogikoen eta egoera soziolinguistikoaren arabera erabaki dute katalanaren eta gazteleraren erabilera. Beraz, saihestu egiten
|
du
hizkuntza baten edo bestearen gutxieneko orduak zehaztea. Hala, auzitegiak egotzi dio Generalitateari irakastorduen %25 gazteleraz behar zutela zioen erabakia «blokeatu» izana.
|
|
|
Arakatu ganbara eta erantzun horrenbestez: edozein jendartetan aurkitu behar
|
du
hizkuntza batek bere lekua; bada, zein izango da euskararen tokia pantailek inguratutako jendarte digitalean?
|
|
|
Baina auzia lurraren izendapenetik hartuz geroz, arabiarrak etxen dira. Guk bi legitimitateak ditugu beraz hemengoak izateko, ez da zentimetro karratu bakarra euskal izenik ez duenik hemen, historikoki lur honek ez
|
du
hizkuntza bat baizik, oraingo abertzaleek nahi dutena erranik ere, eta bizi dugun kolonizazio hau hasi zelarik XX. mendean, Erromardi ere euskaldun petoa zen, jende memoriaz froga daiteke gustuan. Falestina antzerki izatera heltzen bazen saihetsezina izanen zitzaion desafio hori, eraikuntzarena aipatzea, zementuaren bidezko kolonizazioa, Zisjordaniakoa edo Ekialdeko Jerusalemen gertatzen ari, diruaren bidez arabiarrak handik botaiak baitira.
|
|
2023
|
|
|
Hedapen geografikoak eragina
|
du
hizkuntza baten edo bestearen erabileran, baina horren indarra uste baino mugatuagoa da, Orioko nerabeen hurbilekosare sozialakez baitira herritik gehiegi urruntzen.
|
|
|
Dirudienez, hedapen geografikoak eragina
|
du
hizkuntza baten edo bestearen erabileran, baina horren indarra uste baino mugatuagoa da, Orioko nerabeen hurbileko sare sozialak ez baitira herritik gehiegi urruntzen. Zarautz da ikerketa subjektuen sozializazioaren dinamizatzaile nagusia, eta udalerri horren egoera soziolinguistikoa Oriokoaren oso antzekoa da.
|
|
|
Alabaina, kasu konkretu honetan behintzat, zentzua hartu
|
du
hizkuntza bat erabiltzeko eta komunitatearen parte sentitzeko atxikimendu emozionalak duen garrantziak, eta, alderantziz. Hau da, hizkuntzak sozializatzeko, komunitatearen parte sentitzeko eta atxikimendua garatzeko duen garrantzia agerian geratu da.
|