|
2000
|
|
|
Zer zentzu
|
du
gure biziak, John Smart?
|
|
|
Abokatu onik aurkitu
|
du
gure Anjel zintzoak! esan zuen irribarrez.
|
|
|
Ez
|
du
gurekin jolastu nahi izan. Bakardadea zuen lagun.
|
|
|
" Zure alboan igaro ditudan une ederren oroigarri", esan diezaioket eskaintzen diodanean, eta horrekin batera ahoan musu ematen imajinatzen dut neure burua. Bestela," Denborak esango
|
du
gureak etorkizunik duen ala ez", esan diezaioket, baina denbora baino gehiago gu geu gara erabaki hori hartu behar dugunok.
|
|
|
Ez da posible nazioaren hiriburuak eta ibaiak behar bezalatxo ez ezagutzea. Presidenteak isilune bat egin du bere suminduraren gorenean, inork baino hobeto ezagutu behar
|
du
gure nazioa, eta buru belarri saiatu nazioaren handitasuna sendotzen. Malo, malo eta malo!
|
|
2001
|
|
|
Gure bihotz tarratadak josten direnean, soineko berria izango al
|
du
gure zeruak?
|
|
|
Unibertsitate ofizial osoa, bere barruti eta guzti: barruti legeak alda daitezke Espainian (distrito universitario, izenez eta izanez, Frantziako ressort académiquetik mailegatua da8), baina, lehengoan dirauteino, hor aurkitu
|
du
gureak ere bere bizilekua. Behar bezala jokatzen badugu, ez da Unibertsitate ofizial hau orain dugun bezain etsai izango, makurrenean ere.
|
|
|
Baina hori alfer lana litzateke, eta zauriaren gainean pikoa: nork ez
|
du
gure artean ezagutzen, arestian jaioa ez baldin bada, faxismoaren mutur beltza. Horrelatsu ari zaizkigu Espainiako presondegiak barrendik nolakoak diren erakuts beharrean dabiltzanak, hala nola, atzerrian, Alcázar de Velasco," primerako" preso ezaguna eta, azken baina ez hutsen, Sánchez Covisa2 Barka, Sánchez Covisa, handikiei omen dagokien marratxoarekin.
|
|
|
Are gehiago. Azken aldiko uholdeak inoiz ikusi ez den adina erdaldun  ekarri
|
du
gure artera, eta ez dira lehen bezala zenbait hiri eta eskualdetan gelditu: mendi muturrik ezkutueneraino sartu zaizkigu.
|
|
|
egia hori ere. Baina noizean behin, orain Cayattek bezala, guztioi dihoakigun auzi larri batez mintzatzera datorkigunak ere arreta pixka bat merezi
|
du
gure aldetik.
|
|
|
Hobe bai, niretzat behintzat, euskaldun naizenik ez bailidakete ukatuko. Ez
|
du
gure lanbidea, aditzea dudanez, inongo elizak eskumikatu ez inongo legek debekatu. Beraz, nirean ariko naiz horrelakorik ez den bitartean edo U. jaunak hileroko euskaldun soldata ordaintzen ez didan bitartean:
|
|
|
Orixe ere joan zaigu. Zaratarik gabe, har ezkutuaren antzera, azpilanean ari den denbora iheskorrak erauzi
|
du
gure artetik udaren erdian. Guztiok, ezjakinean edo jakinaren gainean?
|
|
|
Jakin, badakigu ez zela bera izan hasiera, baina antzinagokoen berririk ozta ozta iritsi da gureganaino eta guregana direnak negarbide ditugu pozbide baino gehiago. Oroitzapenik asko eta asko galdu
|
du
gure herriak azkeneko bost mendeetan; goragokoetarik," Bereterretxen khantoria" gelditu zaigu, bere bakardade soilean miresgarri, osatzeko gauza ez garen zenbait zatitxoren aldamenean. Paper zaharrek gorde dutena, eta neroni saiatua naiz besteren ondotik hainbat zuzenen argitaratzen, inoiz berdinduko ez dugun egarria pizteko da aski.
|
|
|
Beste itsasketa larri bat burutu
|
du
gure hizkuntzak Zaitegi lemari duela.
|
|
2002
|
|
|
Itxaron egiten du, gure paretik pasatu diren bi neska urrutiratu arte. Ez
|
du
gure artekoaren lekukorik nahi, ezagutzen diot jokabide hori. Atzera begiratzen du, gero hatz artean darabilen gomari.
|
|
|
Emeki emeki ibili beharrean, euskara maila unibertsalera presaka eta taka taka igaro nahi izate horrek, tarrapataka, esan dudan bezala, gero eta zulo handiagoa egiten
|
du
gure eta iparraldeko gure anai arreben artean, euskara, zerbait baldin bada, hizkuntza nazionala dela atzenduz: " ministeritza"," delegaritza"," magisteritza"," arratxa"," biztanle entitate"," altak eta bajak" edo" erretxazea" dabiltza gure euskara landu eta zainduan, hitz hauen erabiltzaile asko" esne desnatatuaren sindromeak" ukituak direla, Sarasolak aipatu liburuan dioen gisa.
|
|
|
Handik eta hemendik tiraka baratua dugun komunitate gaixo eta hertsatu honetan bizi gara, baina agian hortik etorriko da noizbait konponbidea, egoera hori onartzetik eta sinpatikoengandik bereizten gaituzten mugak ere ongi bereiztetik. Hortaz, bada, iduri
|
du
guk geuk aurkitu ditugula aterabideak, besteren buztanarekin ez baitira euliak kentzen ahal.
|
|
|
Gauzak aldatzen ari direla uste dut, bai, oraindik tran  tsizio garai batean gaudela ematen duen arren. Emakumeak, gauzak normal badoaz, geroz eta presentzia handiagoa izango Â
|
du
gure literaturan, ingurukoetan bezala, eta, agian, horrek ikuspuntu aniztasun handiagoa ekarriko du, oso positiboa izan daitekeena. Baina susmoa dut liburu txarren portzentaia gizonezkoek merkatua erabat menderatzen zuten garaiko beretsua izango dela.
|
|
|
Gure letren osasun ezin sendoagoa nabarmentzen du, behin eta berriz, Euskadi Sarietako ekitaldi ezin dirdaitsuagoak, eta, bestalde, gure literatura âeta, bide batez, gure kulturaâ simulakroa ez dela frogatzen du, antza, Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan elkarrizketa liburu ederrak. Eta, jakina, Unai Elorriagaren SPrako tranbia nobelari emandako Espainiako Narratiba Sari Nazionalak puztu egin
|
du
gure letren gaineko triunfalismo moduko hau.
|
|
2003
|
|
|
Labirinto sakona
|
du
gure herriak. Zigorraren eta per  tsekuzioaren poliedroa, bera ere, ertz anitza da.
|
|
|
Diktaduratik euskaldun atera ginen, kostata baina euskaldun; itxaropentsu etorkizunari begira, harro egin ahal izandakoaz. Talentuak eutsi ei gaitu bizirik, talentuak proiektatuko
|
du
gure ametsa horizonte berrietarantz.
|
|
|
Logikoa da horrela mintzatzea, euren interesak zein  tzuk diren ikusita. Prentsa diglosikoak inbutua sortu
|
du
gure artean. Inbutuaren aho txikia utzi zaie euskarari eta euskal komunitate linguistikoari; eta euskaldunak ez du lekurik aurkitu hortik igarotzeko.
|
|
2006
|
|
|
Errealitateak, ordea, indar gehiago izaten
|
du
gure aurreikuspen eta ilusio guztiek baino: brastakoan, zakur batek ipurdian horz  ka egin izan balio baino biziago zutitu zen gizona eta kaiolatutako abere amorratu baten moduan hasi zen, aurrera eta atzera, ipurdia non zuen ere ez zekiela.
|
|
|
Noiz deskuidatu gara, gainera zetorkigun zoritxar honetaz ez ohartzeko? Zergatik ez
|
du
gure alabak bere ikaskideek bezalako lanbide duin eta gizartean erakusteko modukoa aukeratu. Zergatik ez da dentista, arkitekto, garraiolari, irakasle edo futbolari izango?
|
|
|
Etorkizunean, uste baino lehenago ziur asko, teknologiak gobernatuko
|
du
gure bizitza ia osoa. Eta teknologia horren erabileran hizkuntza lanabes garrantzitsua izanen da; ahozkotasunean oinarrituta gainera:
|
|
|
Behar ez den tokian agerrarazten gaituzte, eta behar den tokian ez gara agertzen. Absolutiboak hartzen
|
du
gure tokia! Halakorik!
|
|
|
Bertsogintzaren balio terapeutikoa onartuz gero, izanen da terapiarako metodo eta teknika zorrotzagoak eta egokiagoak landuko dituenik. Barreak, besarkadak, itsasoko urak eta beste zernahi gauzak terapia egiteko balio baldin badute, zergatik ez
|
du
gure bertso estimatuak balioko?
|
|
|
Esaterako, akaso irizpide nagusia izan behar ez duen arren?, zuzentasunaren oinarrizko arau batzuk era zaindu dira, ezta? Eritzi edo iritzi esateak ez
|
du
gure mintza jardunaren kalitatean eragin handirik izanen, baina ni/ nik nahasteak noski. Zuzentasuna ere ez da dena, ez dugu horrekin itsutu behar, baina bai kontuan hartu.
|
|
2008
|
|
|
Sexu jazarpenak lege federal zein estatalak hausten ditu, eta baita University of Alaska Anchorageko arautegia bera ere. Iraingarria eta legez kanpokoa den heinean, mota horretako gertakari oro erakundearekin lotutako pertsona guztiei eskatzen zaien portaeraren urratzetzat hartuko
|
du
gure unibertsitateak. Sexu jazarpena honela definitzen da:
|
|
|
A.D. Nuttall ek bere Zergatik sortzen digu plazera tragediak? liburuan idazten duenez," Beldurra eta penaren eztitasun arraro horrek" ezaugarritzen
|
du
gure artearekiko arrapostua. Platonek, ildo horretan, Filebon tragediaren ikusleak atsekabeaz pozten agerrarazten dizkigu, eta Fedonen Fedonengan berarengan Sokratesen heriotzak eragindako mina eta plazera azaltzen.
|
|
|
" Kierkegaardek, bere aldetik, uste
|
du
gure mundua tragikoa dela Jainkoarengandik tarte gaindiezinez banandurik dagoelakoz. Beraz, filosofo horrendako, munduaren egitura bera da tragikoa, ez pertsonaien egoera.
|
|
|
Ekintza ankerren atzean logika klaseren bat egon ohi dela jabetzen zara; pitzadura handirik gabeko koherentzia halako bat. Ez
|
du
gure logikak bezala funtzionatzen, baina munstroak bere logikaren legeak betetzen ditu, hori da aldea.
|
|
|
Ba omen da insomnio klase bat gehiegizko zorionak dakarrena. Zorionak ere tamainakoa behar
|
du
gugan, neurrikoa, bere batekoa: arrazoizkoa, zentzurik txarrenean.
|
|
|
, zorabelarrik edo mozkortzeko zerarik batere gabe ezin etsi izan
|
du
gure espezie honek. Noiztik hona?
|
|
|
Batik bat, ez gaude behar bezain erantziak. Funtsean," arropa erosoak" estaltzen
|
du
gure espiritutxoa.
|
|
2009
|
|
|
–Nork esan
|
du
gu ez garela itzuliko?
|
|
|
...nahi horiek bezalakoa izan zaitezen, erotu egingo zara bestela, ez mehatxurik egiteko, beldurra ematen didazu, baina ez naiz isilduko, gehiegi isildu dut, buru kamutseko dislexiko gaixo honek bere erara bizi nahi du, ez naiz esker txarrekoa, ez, badakit zuei guztioi esker landu dudala adimena, baina laguntza horren ordainetan atxilo hartu nauzue, ni neu izan besterik ez dut nahi, Lidia, Lidia, ez
|
du
gurekin hitz egin nahi, ahizpak ez digu uzten deitzen ere, berak ez du hitzik egiten, mutu dago, ia ez du mugitzen ahorik, jateko juxtu juxtu, ospitalean erizain dabilen ikasle ohi batek esan dit, begirada galduarekin ematen ditu orduak, Lidia, zergatik ez zara zeu ere istripuan hil, Lidia, bizian hila.
|
|
|
eta hiru ispilutatik oihartzun egiten
|
du
gure irudi hondatuak
|
|
|
Euskara nahi eta behar dugu, baina gainera euskara bera da gu guztion bultzadaren beharrean. Gaztelania ere nahi eta behar dugu, askok gainera bereagoa dute gaztelania euskara baino, eta normaltasun osoz onartu behar da hori; baina gaztelaniak ez
|
du
gure bultzadaren beharrik. Kultur hizkuntza dugu, gizarte bizitzako alor ugaritako hizkuntza dugu, aberastu egiten gaitu, eta gero eta euskal hiztun gehiagoren harreman afektiboetako hizkuntza ere bada.
|
|
|
Oinarrizko lege horrek bideratu du, neurri handi batean, Euskadiren gizarte eraikuntzaren ardatz nagusietako bat. Eta horrek, horrek ere, goititu
|
du
gure hizkuntza. Nekez uka daiteke hori.
|
|
|
Europar herritarroi galdetuko balitzaigu zein den Europako hizkuntzarik zaharrena, ziur gehienek ez luketela jakingo zer erantzun; eta, erantzuteko atrebentzia erakusten dutenen artean, seguruenera ez dira gehienak izango" Aitorren hizkuntza zaharra" erantzungo dutenak. Euskara da Europako hizkuntzarik zaharrena, baina Europako herritarrek belaunez belaun transmititzen duten oroimenean oso leku txikia hartzen
|
du
gure hizkuntzaren ezaugarri horrek, lekurik hartzen baldin badu. Eta gure hizkuntzari europar hizkuntza ondare zaharrenaren merezimendua aitortzen dioten europarrak ez dira konstatazio horren indarrez suhartzen euskarari ez dakit nolako arnasa ematearen alde.
|
|
|
" Mundua kolore bakar batez ikusteko modua da elebakartasuna. (...) Elebitasunak malguagoa egiten
|
du
gure gizartea", dio Dyane Adams Kanadako Hizkuntza Ofizialetarako komisarioak, eta, erratzeko beldurrik gabe, gure ustea da aniztasunarena dela etorkizunari begira nagusitzen ari den joera. Hala dio, esate baterako, Manuel Castells soziologo eta globalizazioari buruzko pentsalari ezagunak (Pascual, 2006):
|
|
|
Ulergarria da. Egoera honek ez
|
du
gure historia guztian aurrekaririk, horregatik zaigu hain zaila berorri aurre egitea.
|
|
|
Burmuinak ahazten omen
|
du
gure umetako zein gaztetako aurpegia: bizirauteko mekanismo ebolutibo bikaina, bai jauna.
|
|
|
Egia esan, Grup de Folk taldeak aparteko arreta merezi
|
du
gure aldetik, kantari eta talde asko bildu baitziren haren babesera. Iraupen laburra izan bazuen ere? 1967 urtetik 1969 urtera?, kalitate handiko erreferentziez beterik utzi zuen Herrialde Katalanetako musika panorama:
|
|
|
Zuloaren kaltea gehiago inporta zaie nonbait, hainbat hildako baino. Jardun luzearen ostean, gainera" ETAk ez
|
du
gure jarduera inoiz baldintzatuko", harro eta klaro esateko. Baldintzarik txarrenaz kutsatuta ez baleude, sikiera!
|
|
|
ez da berdin lur barrualdeko mendebal lehorra, lehorretik lehorrera, galiziar bailarak eta Leon aldeko idorrak pasatuz, Palentzia eta Burgos goitik iristen zaigun mendebal antzua, hori bata, eta bide paraleloan, Asturiasko kosta umelean zigi zaga, Kantabria berde hezea pasatuz, Bizkaiko kostan barrena, Txingudi Bidasoa nahiz Lapurdira bustita datorren aire arre urdindua; hori da bestea, mendebala izan arren, oso bestelakoa. Horrek lanbroa, xirimiria nahiz xaparrada bat edo beste aise sartzen
|
du
gure euri putzu nagusi diren Artikutza eta Bidasoa bailara emankor horietara. Kontuak ateratzeko gauza denak, horixe bentaja!
|
|
|
diruaren nagusikeria, bankarien diktadura. Eta etsai horri aurre egiteko arrazoia oso ondo armatuta izan behar
|
du
gure errepublika laikoak. Hori da, azken funtsean, arrazoi armatuaren zergatia, kapitalaren mafiei aurre egin beharra.
|
|
|
Nork, hegoak ebaki gabe? Presoak kartzeletatik ateratzeko, nork borrokatuko
|
du
guk baino. Gure presoen amnistia (amnistia osoa gure garaian oihukatzen genuenez) lortu arte, nor ahaleginduko da gu baino?
|
|
2010
|
|
|
–Egia da, adinak zer ikusi handia izan
|
du
gurea hain azkar eta ondo joatean. Jendearentzat errazena Magdalenarena jokaera interesatua dela pentsatzea duk:
|
|
|
Nork erabakitzen
|
du
gure bidea
|
|
|
Gobernuak gizartea kohesionatzeko ahaleginak egin behar ditu, ez bakarrik ekonomi mailan, baizik eta kultur mailan ere bai. Honek izan behar
|
du
gure ekarpena mundu berriarentzat: kohesio politikoa, kohesio sozioekonomikoa eta kohesio kulturala.
|
|
|
Egungo autogobernuko esparrua bidegurutzean dago. Baina, are larriagoa dena, une bakoitzean zegoen Espainiako Gobernuak jarraitutako estrategiak gure autogobernuaren benetako edukia eta ahalmenak murriztu ditu; horrek arrisku larrian utzi
|
du
gure ekonomia sarearen lehiakortasuna eta euskal gizartearen ongizatea.
|
|
|
Hori salatzen duenerako, sinale ez zuela Berdabio oso maite. Zorioneko auzi hura, Berdabioren kantakoa bezalatsu, 1747an hasi eta 1753an bukatu zen, horrek esan nahi
|
du
gure Pelaio oiartzuarra, ezkondu eta laster 1715 aldean Elamara etorria izan zitekeela.
|
|
|
Bai zera! Aurten, oporraldi laburra eta extu eskasa izan
|
du
gure artean: " Pazkoz kuku, san Isidroz mutu!".
|
|
|
Sermoia txalotu dionik ere izan da. Deskantsu ederra hartu
|
du
gure Ermanoak. Siesta ongi bota omen du.
|
|
|
" Dena daukanak ez omen dik beharrik". Hala esaten
|
du
gure Ermano Baserritarrak. Eta erantsi ere bai agudo:
|
|
|
Filosofian (eta zientzian) ez dago erabateko ziurtasunik, baina ziurtasunik ezak ez dakar ahuleziarik. Ziurtasunik ezak islatzen
|
du
gure ezagutzaren izaera; ez gehiago ez gutxiago. Horrelakoa da zentzu komuna, eta horrelakoak gara gu.
|
|
|
Hori da usteen jokoa. Neurri handi batean, egiarekiko konpromiso horrek bideratu
|
du
gure gogoeta. Egiarekiko konpromiso horretan oinarrituz, usteak finkatzeko ereduen artean aukera bat egin dugu, eta justifikatu dugu, egiaren izenean, zentzu komunaren eredua egokiena eta naturalena dela.
|
|
|
Hau da, egiazkotasun eta sinesgarritasun printzipioen eskutik, lekukotasunak izugarrizko eragina
|
du
gure bizitzan eta, orobat, lekukotasunaren eskutik autoritatea nagusitzen da usteak finkatzeko eredu gisa. Horrela baldin bada, guk defendatu dugunaren aurka, zentzu komunaren eredua bezain garrantzitsua da autoritatearen eredua.
|
|
|
David Humek ere lekukotasunaren garrantzia onartzen du. Adibidez, Humek onartzen
|
du
gure usteen erdia baino gehiago hezkuntzaren bidetik eskuratu dugula (zein garrantzitsua den hezkuntza!); eta lekukotasuna hezkuntza prozesuan baliabide nagusia da. Humeren hitz hauek ondo laburbiltzen dute beraren ikuspegia:
|
|
2011
|
|
|
Egunerokotasunak (bizi dugun egoerak), zerikusi handia
|
du
gure pertzepzioan, esaten eta idazten ditugun kontuetan. Leteren adierazpenok poetaren denbora errealaren ispilu dira, eta han hemen darabilen tonuak (samina, egonezina, kemena, bulkada...) arrasto asko ematen dizkigu elkarrizketaren unean poeta bizitzen ari zen egoeraz.
|
|
|
Gaur egun zientzien laguntza daukagu eguzkiaren sistema eta galaxiak ulertzeko, gure arbasoentzat guztiz ezezagunak ziren milaka eta milioika gertakari asimilatu ditugu. Halatan ere, mundua gero eta ulertezinagoa egiten ari zaigu, gardentasun gutxiago
|
du
guretzat. Gero eta gehiago jakin, kontzienteagoak gara gure ezjakintasunaren handiaz".
|
|
|
Uste baino sakonago interpelatzen gaitu kontuak. Orain arte geure Gutasunaren biziraupenak ardaztu
|
du
gure minaren eta esperantzen zati handia. Hemendik aurrera, oinaze hori, norbere txoko kolektiboaren patua auzitan egoteak sortzen duena, ez dago bakarrik (internazionalismoaren intuiziorik onenarentzat sekula ez da egon).
|
|
2012
|
|
|
Mannen Faustok Wagner gogorarazten dio gure Faustori, Mannek kontzienteki bilatutako paralelismo horrek helburu jakina
|
du
gure Faustorentzat: Alemania ere erotu ez zen ba kontrolik gabeko ni batek puztutako identitatearen gehiegikerien erruz?
|
|
|
Baina arazo handi bat
|
du
gure Faustok: zeren truke salduko luke bere arima, zer eskatuko luke, nolakoa eta zein esparrutakoa izango litzateke deabruari eskatuko liokeen jakituria?
|
|
|
Hark estilo bat lotu zuen itzultzea erabaki
|
du
gure Berbelitz dontsuak, irakurle abisaturen batek lotu eta lortu aditzen arteko hurbiltasunari erreparatuko diolakoan.
|
|
|
Dena esanda dago? Lepoan sentitu duen zerbait mingarriak esnatu
|
du
gure Berbelitz dontsua amesgaiztotik.
|
|
2018
|
|
|
–Asko dira bekatuak. Guztietan lehena, panteismoa, izan ere unibertsoa eta Jaungoikoa bat eta bera direla aldarrikatuz, aditzera ematen
|
du
gure Jauna ez dagoela gauza guztien gainetik, berak ez dituela zuzentzen mundua eta mundutarrak. Naturalismoa daukagu gero, defendatzen baitu gauza guztien atzetik arrazoi naturalak daudela.
|
|
|
–Madame Mystére Errusiatik etorri zaigu, jarraitu zuen Girardon andreak?, eta ez
|
du
gure hizkuntza oso ondo menderatzen; hala ere, gaurko saioaren nondik norakoak azaldu dizkit, gainetik besterik ez bada. Atlantidako tenplu bateko sazerdotesa izan bide zen aurreko bizitza batean, eta handik datorkio zenduei hots egiteko gaitasuna.
|
|
|
Otto Petteri tarteka antzematen zaion jite eszeptiko horrek, beste garai batzuetara igortzen gaituztela esango nuke orobat, hala nola, Bigarren Mundu Gerran ondoko existentzialismo girora. Idazle askok oraina eraman nahi dute, zigilatu nahi dute, iraganean; Lertxundik iraganaz idazten
|
du
gure munduaz idazteko beste modu bat balitz bezala.
|
|
2019
|
|
|
Ibairi eskutik heldu eta jirarazi egin dut, berak beste horrenbeste egin dit eta nik eraman nazan utzi diot. Mirarik eskutik heldu dio Ottori eta ahalik eta gehien urrundu
|
du
gu gauden lekutik, bizkarrez jarri zaio eta paketea igurzten dio ipurdiarekin. Ez begiratzera behartu dut neure burua.
|
|
|
Goazen harago, mendien bestaldera, Espainia aldera. Hartara, gure hegaldia aparta izango da eta Zénith globoaren arrakastak nekez berdinduko
|
du
gurea...
|
|
|
Gure arazoa al da? Ez da gure arazoa, funtsean, jendeak gogoan atxiki behar
|
du
gure borrokak ekar liezaioken arriskuaren mehatxua. Helburua bete dugu eta nola!
|
|
|
Bataioaren zeremonian ez
|
du
gure artzainak sermoia egin; ezagutzen ez dudan beste batek egin du. Gure artzainak ez du behin ere hitz egiten batzar handietan.
|
|
|
Hemen gaudenok ohartarazi genien, daukagun onena eman dugu, eta gogotsu animatu genituen gure Jaunaren arka ikusezinean jarrai ziezaguten, eta zer egin dute?, ezer ez, guri entzun ez, o, ez!, ez digute entzun, ez! Gizonaren aberastasun goseak hondamenaren ertzera eraman
|
du
gure mundua. Krisi finantzarioaz hitz egiten dute, katastrofe nuklearrez hitz egiten dute, baina gizateria osoa da galbidean amildu dena".
|
|
|
Eta esan ere esan dute hango itsasoa erabat kutsatuta dagoela. Horrek esan nahi
|
du
gurea ere hala egongo dela, itsaso guztiak elkartuta daudenez gero. Baina hori inork ez du esaten.
|
|
|
Justu udan sartu baino lehen, aitak harrizko aulkian eser  tzeko eskatu digu amari eta bioi. Paper bildu handi bat du eskuan, eta poliki poliki zabaldu
|
du
gure aurrean. Orria marrazkiz eta zenbakiz beteta dago.
|
|
|
Bai, Jainkoa da kanikula. Behin, artzainak esan zuen Israel basamortuko herri bat zela, eta horrek esan nahi
|
du
gu ere hala garela, basamortuko herri bat, Jainko bera adoratzen dugulako haiek eta guk. Gero artzainak erantsi zuen basamortuko herriak gogorrak zirela, herri zailduak.
|
|
|
–Etengabe esaten duzu menderatu hitza, eta horrek aztoratu egiten
|
du
gure alaba.
|
|
|
" Geografia ikasteko modu ona", esaten du amak. Indar ikusezin ia magiko batek batzen
|
du
gure kongregazio txikia urrutiko herrialde zabalekin, eta leku horietan guztietan ongi etorria egiten didate, nik nahi badut. Toki guztietan etxean bezala nago, nik nahi badut, denok berdinak garelako.
|
|
|
Tira, kontua da ni jaio eta bi egunetara konturatu zirela gurasoak zera hori neukala (nabarmena omen zen hasieratik), eta zeharo aztoratuta galdezka hasi omen ziren ospitalean: zer
|
du
gure alabak. Zer dauka?
|
|
|
Prebentziozko jarrera dugu, hari askokoa, itzulpenaren aurrean. Orain berrogeitsu urte eaeko administrazioa zerotik eta presaka euskalduntzen hasi izanak asko indartu
|
du
gure prebentzioa. Logikoa ere bada.
|
|
|
Zer egiten du lur-azalak jasotako beroarekin? Eguzkiak emaniko horretatik, atmosferako galbahe iragazleak igaro eta gero, gutxi asko,% 44 edo 45 jaso
|
du
gure Ama lurrak. Zer egin?
|
|
|
Kopuru hauxe du azaleko biziaren euskarri eta pizgarritarako erabili behar duena. Horrek biziarazten
|
du
gure ludi honetako bizidun oro. Eta, azkenean, erradiazio neto garbi hau da, baita ere, klimaren beraren egitura, proportzio eta fluktuazioak egin eta mantentzen dituen faktore printzipala.
|
|
|
Neguaren bihotzeko garai honek izen trukaketa izan
|
du
gure baserritarren artean. Euskal laborari gureei berdintsu zitzaien abendu urtarril ilbeltz izan, neguaren bihotza deitzen zioten eta kitto!
|
|
|
Abuztuaren azken aldera, bere egunak, festa apur batzuk biltzen ditu artean ere gurean. Euskal Herrian izan duen debozio aspaldikoak, aztarren franko utzi
|
du
gure hiriburu, herri eta auzuneotan. Agustin deunaren deituraz 6 parrokia baditugu hegoaldean:
|
|
|
Kexu franko bildu izan
|
du
gure martxoak, baserritarra erabat ezkor kuzkur  tzeraino. Baina, alabantza eta abonoa ere bai, ez gutxi.
|
|
|
Ilgora osoan, berritik betera bitarteko bi asteotan, ilargia betelanean doa, trinkotzen eta indartzen. Horrek bere eragina omen
|
du
gure soinean eta gorpu  tzean. Eragina erantsi egiten omen zaio gure soinari.
|
|
|
Neguak negu behar duela, hori beti eskatu
|
du
gure zaharrak. Bestela gero izaten baitira giro nahasiagoak, eta horiekin ez dator gauza garbirik gure lurralde honentzako, ez barruti eta larreentzako (abeltzainak gogora  tzen dira bai!), eta ezta baratze eta soroetan lan eginez beren etekina atera behar dutenentzako ere.
|
|
|
Ilargiarekin aldaketa askotxo egokitzen dira pare parean. Eta ilargiak, lotsarik gabe esan dezakegun oparia berekin ekartzen duelako hori, ba, gaztelau hauek ezetz eta ezetz egon nahi badute ere, igoal igoal dio, berdin dio, horregatik halatsu jarraiko
|
du
gure ilargiak eta.
|
|
2020
|
|
|
Lagun baten moduan, aurrez abisatu gabe eta egoki iruditu zaionean jo
|
du
gure atea Gilles de Rais zaharrak, Anjel Lertxundiren konpainia ezinago noblean.
|
|
|
Ramonekin dago eta ez du pentsatzen Dariorengan, zeinak bota militarrak erantzi dituen, eta horrela sekulako arindua hartu duen lurrera so eginez, barruaren barrutik hotz eta erdeinuz begiratzen dion emakume hari begira egon beharrean; bulegoan edozein lekutara jaurti ditu botak, bat airean atera da eta libururik gabeko apalategi bat jo du. ...ngo dugu, eta hala ez bada, buruz errezitatuko ditut hango poemak bizitza izpi bat geratzen zaidan bitartean; gogoratzen dut nola esaten zenidan, gerra hasi aurretik, elkarrenganako maitasuna behin eta berriz berritzen genuenean, Orobatasunaren parte ginela eta Orobatasunak gu zoriontsu izan gaitezen nahi zuela, orain, nire eguzki erregea, Ezerezean bizi eta hiltzen gara, Orobatasunak Ezereza nahi
|
du
guretzat. Anak ez du pentsatzen Dariorengan, baina kontziente da aurrena jaka erantzi eta gero tiranteak kendu dituela, eta lurrera bota dituela denak, berari begira, kapaz baita berriz ere berari begiratzeko, irmo eta basaki, katu gose batek etxeko sagu bakarrari nola; serio begiratzen dio, suharki, desioz, eta antsika ari da maitale baten gisa, bai, baina ez da kasua, demonioa baita bere aurrean biluzi dena, eta Satanasek ez du desiratzen, ezinezkoa da, Satanas Gaizkia egiteko baitago, eta desioa, Ramonen esanetan, Ontasun Absolutua da.
|
|
|
Oihuka ari zitunan: " Nork hil
|
du
gure ugazaba maitea?". " Non daude anaia madarikatuak?
|
|
|
" Egingo dudanak ez
|
du
gure Agate kaltetu behar, ez Agate ezta bere familiako inor". Manuelari bere loba Katalina etorri zitzaion burura.
|
|
|
Halan beharrez, mutila leku seguruan dago. Orain arte Manuelak ederto zaindu
|
du
gure Sebastian. Berea izan balitz ere ezin izango zukeen hobeto hazi. Manuelarenganako esker ona sumatzen zitzaion Jagoberi ahotsean.
|
|
|
" Pavese irakurri duenak ezin du Pavesez gogoratu gabe ibili haren antza omen duen hiri honetan", idatzi zuen Anjel Lertxundik, Turinen zebilela, Italia, bizitza hizpide liburu delikatuan. xx. mendeko europar luma interesgarrienetakoa izanik ere, kuriosoa da Paveresen figurak gurean izan duen oihartzun luzea, bai baitira harena baino obra handiagoak eta estimatuagoak xx. mendeko italiar literaturan. Nola edo hala, baina, Pavesek hartzigarri paregabea aurkitu
|
du
gurean hazten jarraitzeko.
|
|
2021
|
|
|
jakin mina pizten digu adiskide pobreen talde batek, urguiluz alderatzen gara egunero berogailurik gabeko haien etxera. Orain harro daramagu jantzita zira zaharra; pertsona egokia aurkituko dugulakoan gaude beti, baina maite
|
du
gure zira zaharra, maite ditu gure zapata desitxuratuak, gure zigarreta merkeak, gure esku gorri eta biluziak. Zira zaharra jantzita, bakarrik goaz oinez, ilunabarrerantz, aldirietako etxeetan barrena; aurkitu ditugu aldiriak, ibaian zeharreko taberna txikietako kartelak, liluratuta gelditzen gara dendatxo batzuen aurrean, non eskegita baitaude elastiko arrosa luzeak, beharginen lan jantziak eta kulero kafesne kolorekoak; xarmaturik geratzen gara postal eta urkila zaharrak dituen erakusleiho baten aurrean; zaharra, hautseztatua eta pobrea den oro dugu gogoko:
|
|
|
Harritzekoena da pertsona horrekin gogara eta bakean sentitzen garela beti, arnasa nasai, urte luzez belztuta eta ilunduta izan den kopeta bat batean argiturik; eta behin ere ez gara aspertzen mintzatzeaz eta aditzeaz. Ohartzen gara sekula ez dugula antzeko harremanik izan gizaki batekin, denbora gutxiren buruan gizaki guztiak begitantzen baitzitzaizkigun hain kaltegabe, hain xalo eta txiki; pertsona honek, gurea ez bezalako bere ibilera horrekin eta bere soslai zorrotzarekin ondoan dabilkigun bitartean, ahalmen izugarria
|
du
guri onura eta gaitz oro egiteko. Eta, hala ere, ezin lasaiago gaude.
|
|
|
Baina besteekiko interes horrek, hain samurtasunik gabeak, pertsona horien axaleko azpildura bakan batzuk baizik ez du atzematen. Munduak dimentsio bakarra
|
du
guretzat, ez du sekreturik ez itzalik; akuilatzen gaituen indar fantastikoaren indarrez lortzen dugu ezezagun zaigun mina igartzea eta sortzea, baina beti begiesten dugu argi antzu eta izoztu haren azpian, zeina gureak ez diren, gugan erroturik ez dauden gauzen argia baita.
|