|
2009
|
|
|
Guztira 229 aditz jaso ditugu bederatzi testuetatik eta hiztegietatik; ondoren, Euskaltermeko terminoekin alderatu ditugu; eta horiek, Euskaltermeko datuen arabera, 64ra bildu ditugu. Testuetatik atera
|
ditugun
aditzak Euskalterm datu basean bilatu ditugunean, hutsune batzuk ikusi ditugu. Alde batetik, aditz batzuk arlo batzuetan agertzen dira, baina ez Matematika arloan:
|
|
2010
|
|
|
b) Bestalde, izenordainen arteko alternantziak nabari dira, txandakatzeak edo konmutazioak. Hala, NI zein GU, edota inpertsonalak ager daitezke jorratu
|
ditugun
aditzekin. Gutxiagotan gertatzen dira inpertsonalak (Oraiñ>).
|
|
2012
|
|
|
Lehen izan
|
ditugun
aditz trinkoak dira gehienak, eta batzuk, analogiaz sortuak. Irakurgaietan, poesian, kantetan eta, oro har, edozein idazkera jasotan, baliagarri zaizkit, eta hantxe erabiliko ditut, ez zurekin hizketan ari naizenean.
|
|
|
Posizioaren zurruntasunaz gain, aztergai
|
ditugun
aditzik gabeko enuntziatu parentetikoak gramatikalizatuagoak daudela ere esaten ausartuko ginateke. Izan ere, askotan, aposizioen araberakoak dira; hau da, zehaztua izan den sintagmak daraman deklinabide atzizki bera eramango du enuntziatu parentetikoak.
|
|
2015
|
|
|
Eta iltzeekin egur zatiak lotzeko erabili ahal izango duzu, eta egur zati bat eta beste bat eta gero beste bat lotuz, etxe bat egiteko, zubipean bizi beharrik izan ez dezagun (eta nahi nuke metafora huts bat izatea, baina ez, ez da). Edo euskara izan liteke, nahi baduzu, eta nahi baduzu soilik, etorkizunez kargaturiko arma bat, hark emango dizkigulako, eta hark soilik, mundua aldatzeko behar
|
ditugun
aditz guztiak (eta, ondoren, hura edertzeko adjektiboak). Euskarak soilik ekar diezagukeelako duintasuna, ezinbestean euskararen eskutik ekarri ditugulako gurera arnasarik gabe uzteraino itotzen ez gaituzten lanbideak, emakumerik hiltzen ez duten gizonak, esna amesten duten pertsonak.
|
|
2017
|
|
|
Halako hitz konbinazioaktestuetan identifikatze hutsa nahiko lan nekeza izaten da, askotan ezaugarri morfosintaktiko malguakizaten dituztelako eta, ondorioz, ez delako nahikoa hiztegietan begiratu eta hitz batez baino gehiagozosatutako sarrerak testuetan hitz segida finkoak balira bezala bilatzea. UF batzuk artikulu honetanhizpide izango
|
ditugun
aditza+ izena konbinazioak, kasu beste batzuk baino malguagoak izaten diramorfosintaktikoki (Inurrieta et al., 2016b), eta horrek bereziki zailtzen du haien prozesamendua.
|
|
2019
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez dugu ukatuko aldea aditz jokoetan aurkituko duzula. Ikusi baino ez duzu egin behar indikatiboan Leizarragak erabili dituen eta guk erabiltzen
|
ditugun
aditz laguntzaileak. Eskema hauetan urdinez jarri ditugu batuarekin konparatzean desberdinak direnak:
|
|
|
• Aditz laguntzaileak osatzeko nahiko hizki bereizi ditugu: bertzeen artean, pertsona hizkiak eta pluralizatzaileak; aditz konjugazioaren bitartez agerian da zer nolako esaldiak
|
ditugun
aditz jokoak erabiltzerakoan.
|
|
2021
|
|
|
Batzuetan adjektibo kategoriako osagaia da errepikatzen dena, baina hortik ez da beste esanahi bat duen adjektiboa sortzen (adjektibo elkartuetan ikusi dugun moduan); indarra emateko modua baino ez da (§ 14.10.3c). Errepikatze estrategia hau adberbioekin ere egiten dugu, ondoko adibideetan ikus dezakegun bezala; direla predikatu sintagma osatzen dutenak (adi adi egon), direla eratorpen atzizkien bidez sortuak (poliki poliki, astiro astiro); beste batzuetan, egin aditzarekin osatzen
|
ditugun
aditz lokuzioetako lehen osagai gisa ageri dira (asper asper egin). Zenbatzaile eta graduatzaileak ere errepika ditzakegu (guzti guztiak) eta, gaur emankortasunik gabeak izan arren, izenordainak ere aurki ditzakegu errepikatuak (bere bere (a)).
|
|
|
agur egin/ agurtu, bultza egin/ bultzatu, lan egin/ landu, amets egin/ amestu, harrika egin/ harrikatu, txalo egin/ txalotu, min eman/ mindu... Baina ez dira guztiz berdinak lokuzioak eta horien ondoan eman
|
ditugun
aditzak: predikatu konplexuek objekturik ez dutenez, ezin dute adierazi ekintza horrek objektuak hunkitu dituen ala ez; bultzatu, harrikatu, mindu edo txalotu aditzek, ostera, objektua hunkitzen duen ekintza adierazten dute.
|
|
|
26.5a Orain arte aipatu
|
ditugun
aditzak, ondare zaharrekoak izan ala maileguak, hitz bakar batez osatuak ziren. Hauez gain, euskarak aditz predikatu konplexu franko dauzka, bi hitzez osatu aditzak.
|
|
|
Ezinbestekoak
|
ditugun
aditzen definizioak lortzeko, Euskaltzaindiaren Hiztegira jo dugu. Definizio horiek komatxo artean("") emango ditugu:
|