|
2007
|
|
|
batetik, jatorrizko ordena, eta berau liburuan agertzen da; bestetik, beste bat edo batzuk, gure ustez, onargarriak, betiere kontuan hartuta zelako adibideak ikusi ditugun unitate honetan, hiru artikuluetan, idazleen lumetan eta hiztunen ahotan. Bestalde, soluzioetan kortxete barruan sartuko
|
ditugu
aditzak.
|
|
2010
|
|
|
Urte franko
|
ditugu
aditzen zein eskasa den lan itzuliei euskal irakurleak bihurtzen dien harrera. Erantzun ustez kaskar horrek ez du kanpoko lanak etxekotzeko ekimena bazter uztarazi.
|
|
2015
|
|
|
Kontua da euskara formaltasunarekin eta aldi berean formaltasuna zuzentasunarekin lotzen dela eta horren arrazoi nagusietakoa eskola dela uste duela. " Eskoletan urteak egin
|
ditugu
aditz taulak ikasten, berridazketak egiten eta euskarazko idazlanak borobil gorriz beteta jasotzen. Nire ustez euskara, beste edozein hizkuntza bezala, komunikazioarekin lotu genuke orokorrean:
|
|
2019
|
|
|
Konjugazio trinkoan bazterketak eginez heldu gara indikatibora. Honetan, dudarik ez, aurkituko
|
ditugu
aditz konjugazioa indarrean jartzeko eman zituzten lehenbiziko urratsak; eta, horrenbertzez, adi egon behar dugu, jakin nahi baldin badugu nondik nora joan ziren.
|
|
2021
|
|
|
Izan ere, osagai batez baino gehiagoz eratuak daude, askotan izena dute lehen osagai (horrek hurbiltzen ditu aditz elkartuetara); ezkerreko osagaiaren jokabidea edo izaera, ostera, aditz elkartuetakoa ez bezalakoa da. Hemen labur aipatuko ditugu egitura horiek guztiak, baina aditzaren aurkezpen kapituluan aztertuko
|
ditugu
aditz predikatu konplexuei eta aditz modalei eskainitako ataletan (§ 23.2.1.3, § 23.4).
|
|
|
Horiek guztiek indartu baino ez dute egiten Hitz Elkarketa/ 3 liburuan esana. Horregatik aztertuko
|
ditugu
aditz predikatu konplexuen artean (§ 23.2.1.3.1).
|
|
|
Jatorriz izenak dira, baina ahal eta ezin izenekin batera partizipioen ondotik modalitatea adieraztea beste eginkizunik ez dute. Horregatik aztertuko
|
ditugu
aditz modalei eskainitako atalean (§ 23.4).
|
|
|
23.2.2.1a Aukeratzen duten laguntzaile motaren arabera bereizten
|
ditugu
aditzak hiztegian da, du, zaio eta dio motako aditzak. Zehatzagoa litzateke esatea aditzek ezartzen dutela, esanahiaren arabera, zenbat parte hartzailek eta zer motatakoak agertu behar duten perpausean.
|
|
|
Nolanahi ere, ez da beti erraza zehazten aditz batek zenbateraino galdu duen bere esanahi semantikoa, edo zenbateraino eusten dion esanahi horren muin nagusiari; ñabardura eta xehetasun asko aurkituko
|
ditugu
aditzaren eta egitura bakoitzaren arabera, eta horien berri ematen saiatuko gara; batzuetan ez da argia lehen mailako predikazioaren aurrean gauden edo bigarren mailako predikazioaren eredura hurbildu garen. Hiru azpisail nagusitan emango ditugu era honetako egiturak, nagusiki Zabalari (2003) jarraituz:
|
|
|
23.1a Honela definitu
|
ditugu
aditzak Gramatika honetako bigarren kapituluan (§ 2.3.1): gertaerak, ekintzak, egoerak, prozesuak, deskribatzen dituzten hitzak.
|
|
|
Aurreraxeago itzuliko gara izan,* edun,* edin eta* ezan laguntzaileen arteko bereizketara (edo, nahiago bada, benetako formak erabiltzearren da, du, dadin, dezan bereizketara). Adizki jokatuen kapituluan ikusiko
|
ditugu
aditz laguntzaile hauek ere (ikus § 26.3.3).
|
|
|
Euskal aditzek duten morfologia egitura aztertuko dugu hurrengo puntuan, eta ondorengoan, berriz, aditzen balentzia (zein laguntzaile mota hartzen duten). § 23.3 atalean arduratuko gara argumentuez; eskatzen dituzten parte hartzaileen (eta parte hartzaile hauek duten paper tematikoaren) arabera sailkatuko
|
ditugu
aditzak.
|
|
|
bihotz ukitu (Orixe), esku etendu (Mogel), gogobete, indarberritu, itxuraldatu, odolustu, antzaldatu, lokartu eta horien gisakoak. Egin aditzaz baliatuz osatzen
|
ditugu
aditz lokuzio asko euskaraz. Holako aditzen ezaugarriak gramatikek (EGLU II 1987b, EGLU Laburra 1993) eta hainbeste autorek aipatu izan dituzte:
|
|
2022
|
|
|
Adibideak gaur egungo grafiarekin jarri ditugu eta azken urteetako adibideei pisu handia eman diegu; literatura zaharreko adibideei pisu txikiagoa, eta laburtuta eman ditugu, erabiltzaileak errazago ulertzeko. ...dukien aldetik, ‘hitz ordena’ kontzeptua ikuspegi zabalago batetik aztertu da, eta ‘sintaxi egitura’ eta ‘informazio egitura’ bereizi dira; ‘deklinabide’ eta ‘kasu sistema’ kontzeptuak bereizi ditugu, bai eta ‘kasu atzizkiak’ eta ‘postposizio atzizkiak’ ere; argumentu egiturak’ eta ‘paper tematikoak’ kontuan hartu
|
ditugu
aditzen sailkapena egitean, eta hitz elkarketa eta eratorpena aztertzean; morfologia lexikoari zazpi kapitulu eskaini dizkiogu: Euskaltzaindiak hitz elkarketaz argitaraturiko lau liburukiak laburtu eta eratorpen atzizkiak banan banan aztertu ditugu; izenari, adjektiboari, izenordainei, adberbioari, determinatzaileei eta aditzei eskainitako kapituluak sakonki berritu ditugu…
|