|
2001
|
|
|
Bere hirikoen ordez bere euskalkiko argitasunak agertzen  dizkigu, eta Gipuzkoako euskalki hori berak begiz joa da, Beterri aldera. Badaki, ordea, euskalki bat baino gehiago
|
dituela
euskarak eta saiatzen da ahaleginean beste dialektoen berria zabaltzen.
|
|
|
Era berean, horrezkero EAEko hauteskundeak aurreratzearen alde hasitako kanpaina oroko rrarekin ere zerikusia du. Esango da, ezbairik gabe, hain zuzen Nafarroan pairatu
|
dituela
euskararen arautegiak murrizketa larriak, nahiz eta erkidego horretan hauteskundeak urrun izan, eta, gainera, hizkuntzaren auziak giro sozial lasaia bizi zuen une batean. Hala ere, azalpen berberak balio du.
|
|
2002
|
|
|
Aipamen bat bakarrik egingo dut, aski argia delakoan: " Anitzek diote, eta itxurak hala dio, perpaus erlatibo horiek erdal eredu bati jarraiki moldatu
|
dituela
euskarak, hizkuntza idatzian eta hizkuntza jasoan baliatzeko bereziki. Hala izanik ere, esan daiteke aspaldi beretu izan dutela euskal idazleek erabide hau, euskalki guztietako testu idatzietan aurkitzen baita" (EGLU V, 219 or.). Baina ez da baztertze kontua, zeren batek esan dezake, ikerketa mailan, halakoak ageri direla gure klasikoen artean, baina gero benetan beste zerbaiten alde agertu edo kontrakoa gomendatzen dugula.
|
|
2009
|
|
|
Hasiera hasieratik azpimarratu behar da, Merkataritza Kodearen euskarazko testua prozesu luze bezain neketsu baten gailurra ere badela, eta prozesu horrek jardule juridikoaren esku jarri
|
dituela
euskaraz XIX. mendean barrena Espainiako kodegintza osatzen duten bost testu nagusiak: Kode Zibila, Zigor Kodea, Prozedura Zibilaren Legea, Prozedura Kriminalaren Legea eta, oraingo honetan, aipatu Merkataritza Kodea.
|
|
|
–Sarritan esan ohi da Euskaltzaindiaren zereginetan eginkizun dagoela bere lana egoki plazaratzea eta zabaltzea. Begien bistakoa da, bestalde, eskura
|
dituela
Euskararen Akademiak, xede hori betetzeko ahaleginetan, egungo teknika berriek eskaintzen dituzten baliabideak. Horretarako dator Plazaberri agerkari digitala, Akademiaren prentsa bulegoaren eskutik.
|
|
|
Inork okerreko interpretaziorik egin ez dezan, komeni da hemen esatea, nolanahi ere, nahitaezkoa dutela hizkuntza bizikidetzak eta hizkuntza pluraltasunak hizkuntza politika publiko bat, nahitaezkoak
|
dituela
euskarak herri aginteen eskutik bere aldeko politika aktibo eta sustatzaileak, nahitaezkoa duela euskarak bere biziberritze prozesua sendotzeko herri aginteen aitzindaritza, eta ezinbestekoa dela euskara indarberritzeko prozesuan herri aginteek ahaleginari geldialdirik gabe eustea, ahalegin hori etengabe eguneratzea eta, ahal bada, areagotzea.
|
|
|
Erabilerarik gabeko ezagutzak zimentarri ahulak ditu. Horregatik ez da ahantzi behar, hizkuntza ikasteredurik eraginkorrenak ere muga nabarmenak
|
dituela
euskara gaitasuna eskuratzerakoan. Mugak eskolari gizartetik datozkio, gizartean eta euskararen errealitate sozial anizkoitzean baitaude euskalduntze beteagoa eragozten duten mugak, ez eskolan.
|
|
|
Halere, ez da ahantzi behar eta oso kontuan izan behar da, abertzaletasuna sortu aurretik ere" beti krisian" bizi izan den euskarak defendatzaile eta erabiltzaile ugari izan zituela. Egia da, halaber, eta hau ere esan egin behar da?, euskaltzale ez abertzale ugariren konpromisoari esker ekarpen erabakigarriak eta urte luzeetarako arrastoa utzi dutenak jaso
|
dituela
euskarak. Urrutira gabe, adibidez, Euskaltzaindian bertan hasiera beretik izan dira aitzindaritza lanetan ez abertzaleak.
|
|
|
Horrek, ordea, inola ere ez gaitu eraman behar etorkinen presentzia euskararentzako mehatxu moduan hartzera, gutxiagorik ere. Behar den ardura guztiaz eta, batez ere, buruargitasun osoaz, baina inolako beldurrik gabe eta jarrera defentsibo orotatik urrun onar bedi hori dela euskararen bizilekuaren errealitatea, eta bizileku horretan aurkitu behar
|
dituela
euskarak arnasbidea eta bizigiro goxoa. Ez ona ez txarra:
|
|
2010
|
|
|
Nola neurtu behar da, 16 edo 17 urteko ikasle batek, benetan erabiltzeko adina? menderatzen
|
dituela
euskara eta gaztelania. Esaldiari iruzurrik egin nahi ez bazaio, argi dago edozein gaitasun mailak ez duela balio.
|
|
|
Pentsa dezakegu ere beren ingurune euskaldunak ikasleak bultzatzen
|
dituela
euskara ikastera.
|
|
2011
|
|
|
Hemen, ordea, ETBk arrakasta duen programa bat egitea lortzen du, El conquistador del fin del mundo programarekin lortu duen bezala, baina gaztelaniaz egiten du, nahiz eta bertan agertzen ziren pertsonaia asko euskaraz gaztelaniaz baino hobeto moldatu. Adibide batzuk baino ez dira hauek, sinpleegiak agian, eta gaia aztertzea merezi luke sakonago baina argi dagoena da, modan dauden kirolari, musikagile eta artistak behar
|
dituela
euskarak. Literatura aipatu dudanez Hasier Etxeberriaren blogean irakurri dudan aipamen iradokitzaile honekin amaituko dut:
|
|
2012
|
|
|
Ikerketa honetan konparatzen dira lan eremuan euskararekiko jarrera eta erabilera hobetzeko helburuarekin bi pertsuasio estrategiaren eraginkortasuna (erdiko bidea eta bide periferikoa). Emaitzek erakusten dute pertsuasiorako erdiko bidean oinarritzen den estrategiak emaitza hobeak eta iraunkorragoak ematen
|
dituela
euskararen erabilerari dagokionez.
|
|
2013
|
|
|
Hezkuntza testuinguru horretan, autore batzuek berresten dute ingelesaren ikaskuntzak ondorio negatiboak ekartzen
|
dituela
euskararekiko jarreran eta komunikazio gaitasunean (Osa 2004); beste batzuk, aldiz, (Etxeberria 2004: 197) kritikoak dira atzerriko hizkuntzaren ikaskuntza goiztiarrarekiko honakoa berretsiz, «none of the studies examied provide the slightest theoretical justification that these kinds of programmes can be carried out with a minimum guarantee of efficacy or success».
|
|
2014
|
|
|
Adibide ugari Erakunde batzuk saiatzen dira, baina trabak dituzte haiek ere. Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitatean bilduta dauden udalek salatu dute Iruñeko gobernuak laguntzarik gabe utzi
|
dituela
euskara sustatzeko, eta beren dirutik aritu behar dutela zeregin horretan, beste sail batzuetatik kenduta. Halako neurriekin euskararen hedapena geratu nahi du UPNk, udalen ustez.
|
|
|
Duela hogeita hamabi, duela hogeita bi, duela hamabi, duela bi urte ere bai. «Bozeramaileen batzordeak hitzematen du aukera gehiago irekiko
|
dituela
euskara erabiltzeko, eta, horretarako, errespetatuko dituela pertsona guztien hizkuntza eskubideak eta euskararekin bat egiteko askatasuna». Orain artean ez bezala, erran nahi baita.
|
|
|
Bilboko Udaleko Bozeramaleen Batzordeak publiko egin duen adierazpen instituzionalean dio" aukera berriak irekiko
|
dituela
euskara erabiltzeko, eta horretarako, errespetatuko dituela pertsona guztien hizkuntza eskubideak eta euskararekin bat egiteko askatasuna".
|
|
|
Ibon Areso alkateak ez ezik Ibone Bengoetxeak (EAJ), Beatriz Marcosek (PP), Helena Gartziak (EH Bildu) eta Alfonso Gilek (PSE EE) ere sinatu dute, biharko Euskararen Eguna dela eta, adierazpen instituzionala. Bertan, Udaleko Bozeramaleen Batzordeak" hitzematen du neurri malguak eta politika sendoak eta egokiak bultzatuko
|
dituela
euskara indartzeko asmoz, betiere gure bi hizkuntza ofizialen arteko oreka gero eta handiagoa bilatuko duen elebitasunaren ildotik".
|
|
2015
|
|
|
Prosarako, ordea bentaja hori zerbait kaltegarri bihurtzen da, ez dago argotarik, aditza baldarra da, elkar hizketak asmatzerakoan kitaezina da ia artifizialtasun zaporea(" qué pasa contigo, tio" esateko" zer pasatzen da zurekin, osaba" ipintzea heroitasun bat da) eta, hitz batetan laburtzeko hizketa oso pobrea izanik, edo hizkuntzara pasa gabeak hizketaren bariaketak, oso zaila da edozein historia kontatzea garantia minimo batzurekin (beste exenplu bat ene irakurle maiteak, ez al duzue probatu inoiz zein zaila den euskaraz txiste bat kontatzea?) Honek guztiak ez du esan nahi euskal linguista askori entzun diodan bezala, bere esperientzia pertsonala kontatu didatenean gazteleraz izkribatzea errazagoa zaionik euskal idazle bati ere. Horrek esan nahi duena zera da, planteamendu literario bereziak egin
|
dituela
euskaraz nobela hori egiten hasterakoan, eta Bilboko subauzunetaz testu errealista bat egiteari adibidez utzi egin diola euskarak edo txukerak aldaketa handi bat ematen ez duen bitartean.
|
|
|
Bidea egin dela dio Garmendiak eta dudarik ez gaur egun duela urte batzuk baino jende gehiagok irakurtzen
|
dituela
euskarazko kazetak; horrez gain, euskarazko kazetak eurak ere duela urte batzuk baino dezente gehiago dira (eguneroko bat ere badugu, esanikoaren erakusgarri). 70 Nolanahi dela, euskal prentsaren funtsezko estatusari erreparatuta, bada edonoren errezeloa pizteko moduko konturik: XIX. mendean sorturiko Eskualdunak bere garairik onenetan, 1930eko hamarraldian 8.000 ale saldu ohi zituen, eta Espainiako gerraurreko Argiak ere bezero kopuru bertsua zeukan.
|
|
|
Aitzitik, aipatu datuek, euren txikian, zera erakusten digute: hiztunak galdu ordez, irabazi egin
|
dituela
euskarak.
|
|
2016
|
|
|
Gero eta gehiago dira euskara eskolan edo euskaltegietan jaso duten euskaldunak. Sarritan aipaturiko datua da azken hamarkadetan 300.000 hiztun irabazi
|
dituela
euskarak, horietatik heren bat euskaltegietan. Euskara biziberritzeko prozesuan ezinbesteko ekarpena egiten dihardute euskarara etorri berri horiek guztiek.
|
|
2017
|
|
|
euskaraz aldia, aspektua eta modalitatea, sintetikoki adierazten direla, eta ez indoeuropar hizkuntza gehienetan bezala aditz askeen bitartez. Aipatu nahi dugu, gainera, aditz denborakbi dimentsio
|
dituela
euskarazko ISO TimeML eskeman (±PRESENT eta ±PAST), eta horiek uztartuz lortzen dela gertaeren denboraren anotazioa. (Altuna et al., 2016) argitalpenean adierazten denez, tempusamarkatzeko orduan aditz laguntzaileari begiratuko zaio aditz perifrastikoen kasuan, eta tempusa adierazten duen morfemari aditz trinkoenean.
|
|
2018
|
|
|
Nekez iristen da gauza bat gizartearen geruza guztietara baina gure asmoa da leku gehienetara iristea. Horrek ez
|
dituela
euskararen inguruko arazo guztiak konponduko. Jakina, Euskaraldia ez da magia, Mirenek esan duen moduan, baina oinarriak ipiniko ditugu gizarte hitzarmenerako, non adostuko dugun zein hizkuntzatan hitz egingo dugun.
|
|
2019
|
|
|
lau iritzi emaile adituon testigantza aski argigarria da, gero eta arrisku nagusi horren jakitun garela uste izateko. Beranduxko bada ere, hasi gara konturatzen hizkuntzaren geroa ez dagoela goi esparruetan bakarrik. ez han bakarrik eta, agian, ez han nagusiki. gero eta argiago ikusten dugu belaunez belauneko jarraipen transmisioak oin ahulak
|
dituela
euskarazko eskola, egunkari aldizkariak, irratitelebista eta unibertsitateko zein administrazio esparruko idatz langintza jasoa hartzen badugu lehentasun osoko, kasik lehentasun bakarreko, xede eta harrobi. Lehentasun eskemez hitz egin beharra daukagu, goiko (eguneroko jardun arruntaren sostengu fisiko territorial eta soziofuntzional diren jardungune, harreman sare eta rol harremanetatik goragoko) eginbehar jasoetan zentratu ordez itsu itsu. hizkuntzaren (hiztun elkarteen eta, bereziki, bizienik dauden hiztun taldeen) eginbehar
|
|
|
Agerikoa da, beraz, aurrerapauso handiak eta nabarmenak egin
|
dituela
euskarak azken urteetan Informazio eta Komunikazio Teknologien (IKT) alorrean eta Interneteko esparruan; hala ere, ezin da ahaztu, aurrerantzean hizkuntza bizia izango bada, euskara teknologia berrietan integratzen jarraitzeko ahalegin bateratuak egiten segitzea ezinbestekoa dela." [Eusko Jaurlaritza, 2016b] euskararen bizitasun digital ona adierazteko erabilitako datu horietako batzuk hobea... Ildo hori sustatzeko politika aktiboak eta diru-laguntzak ere bideratu dira administraziotik, eta horrek guztiak euskarak duen bizitasun digital ona (waliño, 2016b) izan du emaitza, beste hizkuntza batzuekin gertatzen ez den moduan. egoera hau azaltzeko, andras kornaik" goraldi digital" kontzeptuaz hitz egiten du Berriako elkarrizketan, heriotza digitalaren kontrako prozesu moduan:
|
|
|
Fundazioaren datuen arabera, euskarazko edukia duten Euskal Herriko webguneak 26.663 dira, guztien %16 Euskarazko Wikipedia 29 lekuan dago munduan, 350.000 artikuluen muga pasatuta. Baina hori guztia alferrikakoa da, erabiltzaile euskaldunak ez badio sistemari esaten aukeran nahiago
|
dituela
euskarazko edukiak lehenestea, fundazioaren arabera. Izan ere, gutxi egin da aurrera horretan azken urteotan.«Duela hamar urte egin zuten kanpaina Sustatukoek eta CodeSyntax enpresetakoek; ez da ezer berria.
|
|
|
Eta publiko zabaletara iritsiko diren formatuak behar
|
dituela
euskarak. Produktu eta eskaintza horiek ezagutarazi.
|
|
|
Eta, euskararen estandarizazioarekin zuzenean lotutako lanetatik landa, gizartearekin harreman zuzena izaten gogotik ahalegindu da, gizartean bete betean txertatzen. Horren adibide nabarmen bat da euskal kulturaren hainbat eta hainbat arlotako sortzaileen hitzaldiak eta emanaldiak antolatu
|
dituela
euskararen akademiak, horietako asko hementxe bertan, Bilboko Plaza Barriko areto nagusian. Idazle, musikari, dantzari, bertsolari, aktore?
|
|
2020
|
|
|
" Benetan balore politiko bat zeukatelako", dio Atxagak. Euskal literaturarekin gauza bera gertatzen dela uste du, gizarteak onartu ez ezik babestu ere egin
|
dituela
euskarazko liburuak. " Euskararen balio politikoa oso posizio fuertea da, non eta eusten diogun.
|
|
|
... ikasleen zati esanguratsu batek bere eskola giroko hizkuntza ohituretako batzuk aldatu egiten
|
dituela
euskaratik gaztelaniara 10 eta 14 urteen artean. (...) Eskola giroko lau erabilera motak irakurketa longitudinalaren argira aztertuz, ikusten da erabilera mota guztietan gertatzen dela atzerakada.
|
|
2021
|
|
|
Berek frogatzen dute, ikusgarrietara hurbiltzen den jendea, haurrekin etortzen badira ere, ikusle horien begiak dirdiratuak ikusten dituzte, haurrek bezainbat atsegin hartzen dutela. Ipuinen entzuteak ateak idekitzen
|
dituela
euskararen onerako dudarik ez dute. Gaurko egunean, nun entzun ikus diren gauzak garatuz abian diren, irudiak hitzari gaina hartuz, beharrezkoa iduritzen zaie istorio bat entzuten denean hitzari lekua emaitea.
|
|
|
" In that case, what we are faced with could well be a purpose clause disguised as a gerundive" (2008: 395); adibide gisa aipatzen du Testamentu Berriko esaldi batek bietako itzulpenak izan
|
dituela
euskarazko bertsioetan: gu galtzeko etorri zara?
|
|
|
31.4.4c Anitzek diote perpaus erlatibo horiek erdal eredu bati jarraiki moldatu
|
dituela
euskarak, hizkuntza idatzian eta hizkuntza jasoan baliatzeko bereziki. Hala izanik ere, esan daiteke aspaldi beretu izan dutela euskal idazleek erabide hori, euskalki guztietako testu idatzietan aurkitzen baita:
|
|
|
IEE1 ek kopuruan irabazi egin dela uste du, hau da, euskaldun gehiago lortu
|
dituela
euskarak, baina maila eskasagoarekin. Bere esanetan, horrek erabilerarekin baino, ezagutza eta gaitasunarekin du zerikusia, eta horren atzean motibazioa legoke; kasu horretan, motibazio falta.
|
|
2022
|
|
|
Hala ere, esan beharra dago, beraiek azpimarratzen dutela agian ingurua dela eragin handiena duena, hots, unibertsitateak berak baino eragin handiagoa duela pisukideek (29) nahiz unibertsitatean elkartutako lagunek euskaraz hitz egiteak (30) edo giro euskaldun batean sartzeak (31). Honela, zehazten dute ingurua euskaraz hitz egiteko aproposa denean edo inguruan zailtasunik ez dagoenean, inguruak bultzatzen
|
dituela
euskaraz hitz egitera. Bestela esanda azaltzen dute euskaraz hitz egiteko bizi dituzten zailtasun horiei aurre egitea zaila dela (32).
|
|
|
Testuinguru hori guztia aintzat hartuta ekin dio Euskal Encodingsek euskarazko edukiak Youtuben jartzeari. «Logikak dio zenbat eta eduki gehiago egon euskaraz, orduan eta proposamen gehiago egingo
|
dituela
euskaraz Youtubek».
|
|
|
Martxoaren 15ean, Netflixek iragarri zuen urtean berrehun ordu azpidatziko
|
dituela
euskaraz, eta hogei ordu bikoiztuko dituela. Bikoiztutako edukiak haurrentzat izango dira.
|
|
|
Martxoaren 15ean, Netflixek iragarri zuen urtean berrehun ordu azpidatziko
|
dituela
euskaraz, eta hogei ordu bikoiztuko dituela. Bikoiztutako edukiak haurrentzat izango dira.
|
|
|
Horren aurrean Gaubekak dei berezia egin die parlamentu taldeei. Gaubekaren arabera, talde gehienek onartu dute adierazpenen bitartez hizkuntza eskubideak ez direla bermatzen departamenduetan eta oro har gobernuak «zailtasun bereziak»
|
dituela
euskaraz lan egiteko eta zerbitzuak eskaintzeko. Gaubekaren arabera, urraketa horien aurka neurriak hartu ordez «behin betikotu» egiten dira eta ondorioz, taldeei eskatu die horren aurka egiteko.
|
|
|
Eta etortzen dela argentinar bat, eta egiten duela filma euskaraz: Akelarre. Eta Eugene Greenek, Parisen bizi den amerikarrak, bi film
|
dituela
euskaraz eginak, eta bidean duela hirugarrena. Nik horiek hurbilago sentitzen ditut Bilbon jaioagatik ere Madrilen edo Parisen filmak hango diruarekin, hango aktoreekin egiten dituen zuzendaria baino.
|
|
2023
|
|
|
Izena ezaguna zait ba, eta ilustrazio hauek, lehenago ikusiak ditut antzekoak, kolore gama zabal hau, ilunabarrak argitutako Arroila Handiaren ikuspegi panoramiko eder hauek...". Wikipedian irakurri dut Harriet argitaletxeak nork bestela! autore frantziarraren hainbat komiki
|
dituela
euskarara ekarriak Miel Angel Elustondok itzuliak, eta jabetu naiz horietako bat etxean dudala gordeta: Itzulera, Lanzarote izan zitekeen uharte bolkaniko batean kokatua.
|
|
|
Gogoratu dute Eusko Legebiltzarrak «kontsentsu zabalez» onartu zuela udal legea. Nabarmendu dute, halaber, argitaratu berriak direla VII. Inkesta Soziolinguistikoaren datuak, eta horietan «argi» ikusten dela «gizartearen gehiengo zabal batek» babesten
|
dituela
euskararen normalizazioaren inguruan egiten diren politikak. «Beraz, epaia, euskararen biziberritzearen aurkakoa ez ezik, adostasun sozial handi baten kontrakoa ere bada».
|
|
|
Gogoratu zuten Eusko Legebiltzarrak «kontsentsu zabalez» onartu zuela udal legea. Nabarmendu zuten, halaber, argitaratu berriak direla VII. Inkesta Soziolinguistikoaren datuak, eta horietan «argi» ikusten dela «gizartearen gehiengo zabal batek» babesten
|
dituela
euskararen normalizazioaren aldeko politikak. «Beraz, epaia, euskararen biziberritzearen aurkakoa ez ezik, adostasun sozial handi baten kontrakoa ere bada».
|
|
|
Behotegiren hitzetan, «borondate politiko partekatua» da gehiagora heltzea, eta zehaztu du Frantziako Hezkuntza Ministerioak «milioiak» eman
|
dituela
euskararen alde. Bi helburu eman ditu:
|
|
|
Egitasmoa Ikastolen Hizkuntza Proiektuan kokatzen da eta Zirimola Ikastolen Aisialdi Proiektua du oinarri. “Horrela, gutxiagotutako hizkuntza eta kultura baten testuinguruan gaudela aintzat hartuta, euskaratik eta euskaraz lan egiteko esku hartze pedagogikoa proposatzen du, horren ardatz
|
dituela
euskara, hizkera eta ikastolako eremu informalak, kulturartekotasuna, emozioak, ludikotasuna, jolasa eta atxikimendua”, gaineratu du.
|