|
2001
|
|
|
Pentsa dezakegunez, igaroxe omen dugun berrogeizaro higuingarri honetan, mehartu egin dira euskararen mugak; bestetan, hil zeinua, arimezkila, joa dago, ez baita gelditzen 40 urtez beherakorik euskaraz behar adina dakienik. Erdarak, gainera, euskal barrutiaren mugaldeak marraskatu ez ezik, barrendik jaten
|
ditu
euskararen erraiak, eremu barruan bertan ere, hiri larrienetarik behera, erdara ageri baitzaigu gero eta nagusiago. Babesleku genituen baserria eta kostaldea ez dira aspaldidanik lehen ezagutu genituenak:
|
|
2002
|
|
|
Hola sortu ziren ikastolak, adibidez, aitzindari nekaezinak ziren batzuen ahaleginen fruitu oparoa. Ondorioz, eta gauzak onerako aldatu direnean, historia osoan baliabide izan ez dituen horiek
|
ditu
euskarak, eta egiten diren ikerketei begira, euskaldun gehiago dugu gure artean urterik urte. Gazte gehienak gai omen dira euskaraz egiteko ez bada ere, euskararen ulertzeko bederen.
|
|
2003
|
|
|
Dena hori hizkuntza baldin bada, ulertu duzu, eraman indar erraldoiengatik agertzera baino zergatik doan desagertzera; jendeak, banaka justuki, agian ez du hizkuntza horren premiarik eta orduan debalde date ez dakit zein konstituzioren bigarren artikuluaren aldaketa eskatzea. Zeronek diozun eran, nehork ez
|
ditu
euskaraz mintzatzetik trabatzen, non ez den beren baitako ezjakintzak. Hizkuntza estatuaren estigmatizatzeko tresna baizik ez baldin bada, egia da, hizkuntzaren gain jartzen diren sufrantzak, ezerera edo deus gutxira heltzen den jendearen sufrantza areagotzen du.
|
|
|
Bestalde, Euskal Herriko administrazioek konpromiso argiagoa erakutsi lukete euskararekiko, zeren egungo banaketa juridikoak eta administratiboak arriskuan jartzen baitute euskararen aldeko politika sustatzaile arrakastatsuak abian jartzea. Gauzak horrela, XXI. mendeari begira, bai mundu administratiboa, bai akademikoa eta bai soziala bere egin behar
|
ditu
euskarak, bizirik irautekotan.
|
|
2006
|
|
|
Isiltasunaren muga hautsi du, ordea, Dabid Anaut izenpean ezkutatzen den nafar idazle gazte eta ausartak. Bere bizia arriskuan jarri, eta urteak eman
|
ditu
euskara teknikarien artean infiltratuta, beren lana beraietako bat balitz bezala egiten egunero egunero, beren ohiturak ezagutzen, mugitzeko erak aztertzen, pentsatzeko maneretan barneratzen... Hitz batean, beraiek bezala eta beraiekin bizitzen.
|
|
2009
|
|
|
Pluralistak behar dira, hizkuntza auziari mentalitate pluralistaz begiratuko diotenak behar dira. Dagoeneko lagun asko
|
ditu
euskarak, lagun asko hizkuntza bizikidetzak: esate baterako, ez ote dira euskararen lagunak, etxean euskara normaltasunez eta naturaltasun osoz transmititzen duten gurasoak, eguneroko bizitzan, zenbaitetan oso egoera zailetan, gainera?
|
|
|
Garbi eta hitz gutxitan esateko: nazioa bainoago nazionalak behar
|
ditu
euskarak; nazioak baino gehiago, nazionalek behar dute euskara! Nazionalek berentzat beharrezko sentitzen duten neurrian, irabazia du etorkizuna euskarak.
|
|
|
Euskararen beraren lurraldeetan ere ezaugarri ezberdinak
|
ditu
euskararen egoerak. Horregatik, ez da egokia, ez litzateke batere eraginkorra izango, zenbaitek aldarrikatzen duen moduan," euskara bakarra denez, Euskal Herria zatitzen duten muga juridiko administratiboen gainetik, hizkuntza politika nazional bakarra, zazpi herrialdeetako gune sozio funtzional guztietan euskararen erabilera bermatuko duena".
|
|
|
Asimetriak aipatzen ditugunean, hizkuntza bakoitzaren muga funtzionalak zehazteari buruz ari gara. Nagusi izango den erabilera eremuak behar
|
ditu
euskarak hainbat gunetan, nahitaezkoa du hori" iraun eta hazteko", eta hori gogo onez onartu behar dute gaztelania lehen hizkuntza dutenek eta etorkizunean lehen hizkuntza izango dutenek ere. Beste hainbatetan gaztelaniak izango du nagusitasuna, eta horrek ere ez ditu gogo txartu behar euskara lehenetsi nahian dabiltzanak.
|
|
|
Unibertsitatean gradu ikasketak gaztelaniaz nahiz euskaraz egiteko aukera ahalbideratu behar da pixkanaka, besteak beste bezeroen eskaera arrazoizkoari erantzutea bidezkoa delako, eta bistan da guztiz arrazoizkoa dela bi hizkuntza ofizialetan ikasi nahi izatea (hori da gero eta ikasle gehiagoren gogoa). EHU UPVko arduradun nagusien adierazpenen argitan lehenago esan dugunez, ikasturtean, aipatutako ikasketa horietako nahitaezko kreditu guztiak eskainiko
|
ditu
euskaraz Euskal Autonomia Erkidegoko unibertsitate publikoak. Baina horrekin batera onartu behar da unibertsitatean, hainbat ikaskuntza saiotan, bereziki gradu ondoko irakaskuntzan eta ikerketan?
|
|
|
Hori bera gertatu da euskararen historian. Galerak izan
|
ditu
euskarak familian, etengabe gainera. Hala izan da Euskal Autonomia Erkidegoan duela hamar urte arte.
|
|
|
Euskararen erabilera prozesua azkarrago joan ez bada, ez da izan 1982ko Legea eta Hitzarmena eskas eta baliogabe geratu direlako. Mugak beste nonbait daudela, ez legean, garbi asko ikusi du ikusi nahi ez duenak ere; gizartean bertan
|
ditu
euskarak muga nagusiak. Aldiz, lege horrenik gabe, ezin egin ahal izango ziren hainbat eremu sozialetan egin diren urrats aurreratuak, eta ezin bururatu ahal izango zen garatu den hizkuntza politika eraginkorra.
|
|
2012
|
|
|
Beraz Herria bere esanahi komunitario eta tenporalean eta espazioren arloan ere bereizten ditu. Euskal Herri kontzeptuak berez definizio biak hartzen
|
ditu
euskaraz: Herri komunitate gisa, eta Herri lurralde edo espazio fisikoaren adierazle, herri kontzeptu geografiko toponimikoa.
|
|
2019
|
|
|
" Iskilu eskasak
|
ditu
euskerak borrokarako".
|
|
|
Gaur, hizkuntzalari guztiz gehienek ukatzen duten baina garai hartan oso errotua zegoen ustea jasotzen du Mitxelenaren itzulpenak: iskilu gutxi
|
ditu
euskarak borrokarako. Alegia, euskara ez da berez eta estrukturaz literatura, filosofia eta zientzia egiteko gauza.
|
|
|
Iskilu eskasak
|
ditu
euskarak borrokarako. " El euskara tiene débiles armas para la lucha".
|
|
|
Polonierazko t, umaczyc' guztiak ere ez dira beti testu bat hizkuntza batetik bestera ekartzea. Agian harritu egingo zarete, baina itzuli hitzak hogeita hamar adieratik gora
|
ditu
euskaraz, ez da txantxa! Casanova ohetik ohera nola, adiera batetik bestera ibiltzen gara gu hiztegietan.
|
|
2021
|
|
|
69 Adibidez: " pasatu" mailegatzen hasi zenetik, gazteleraz dituen adiera ia guztiak bereganatu
|
ditu
euskarak. Diccionario de la Lengua Española n agertzen diren" pasar" aditzaren 43 adieretako gehienetan erabiltzen da euskaraz ere" pasatu"," igaro"," iragan"," gertatu"," eman"(" urteak eman")," amaitu"," sartu"(" sartu gelara")," ekarri"(" gatza ekarri") eta beste hainbaten kalterako.
|