|
2013
|
|
|
Baina, euskal eleberrigintzan, gaitzen jatorria giro hiritarrean zegoen eta egoten jarraitzen du. Landa giroan gordetzen den balore sistema kolokan jar
|
dezakeen
leku arriskutsua da hiria. Hiriak balore sistema horretako osagairen baten urraketa balekar, kontalariak ezarritako zigorra bete du urratzaileak.
|
|
|
da Agurnez maitemintzean. Euskal eleberrigilearentzat, daukan nortasunari eusten dion izakia da gizakia, nahiz eta alda
|
dezakeen
. Aldatu, ordea, era bakar batean baino ez du aldatzen:
|
|
|
Aitzolek poesiak herriaren askapena ekar dezakeela sinesten du, baina garbi ikusten du ez duela edozein poesiak balio proiektu hori gauzatzeko. Herria berpiztu
|
dezakeen
forma poetikoa bertsolaritzarena da, Aitzolen ustez. Argibide egokia eskain diezaguke bere El bertsolari artikuluak (Euzkadi,); honela hasten da artikulua:
|
|
|
Ikuspegi epistemiologikoaren aldaketak izan
|
dezakeen
abantailak ageriago geldituko ziren, behar bada. Eta hala ere, inorentzat hurbilketa positibista eta enpiristek oraindik zentzurik balute, aldi horretako euskal literatura penintsularrarentzat izango lukete, aldi horri buruzko ezjakintasunari eta isiltasunari erauzitako ahots aztarna berriak ekarriko lituzkeelako.
|
|
|
Izan ere, literaturgintzan eman daitezkeen aldaketek ez daukate mende aldaketekin batera etorri beharrik. Berez, mendeka edo hamarkadaka edo urteka... literaturaren historia bat egituratzeak periodizatzeari uko egitea dakar, nahiz eta abantailarik izan
|
dezakeen
literaturaz kanpoko irizpide bat hautatzeak. Bistakoa da, mendeka, hamarkadaka edo urteka taxututako literaturaren historia batean, komenigarri den etiketa bat baino ez dela aldia, literaturaren historia ataletan banatzeko premiak sorrarazitako etiketa, hain zuzen ere.
|
|
2014
|
|
|
Zer dela-eta alde hori erabileran Bilbotik Getxora? Honako hau izan daiteke fenomenoa azal
|
dezakeen
arrazoietako bat: Getxon, Bilbon ez bezala, Udalak eutsi egin dio duela urte batzuk hasitako bideari.
|
|
2015
|
|
|
Data daraman gutuna jasotzen du, ez horregatik, gertaerak data horrekiko harremanean harilkatzeko. Kontatutako istorioak zenbateko iraupena izan
|
dezakeen
sumatu ahal izateko aukerarik ere ez du eskaintzen. Testuinguru horretan, atentzioa ematen du, nola denbora mugagabe batean burututako jazoerez diharduen kontalariak, sarritan, jakinarazten duen egindako elipsiari dagokion iraupen zehatza.
|
|
|
Baita ereduzkotasun balioa duen eredu narratiboa izateak ere, ipuin tradizionaleko hartzaileari irabazi moralak eskuratzen zaizkion bezala, Jaioterri Maitiakoari ere helarazten baitzaizkio. Nahiz Etxeitaren eleberriaren morfologiak, nahiz eraketarekin jarraibideak hobesteak seinalatzen duten ildoa da.Horrengatik guztiarengatik, hain zuzen ere, iraganbide erritua oinarri izan
|
dezakeen
istorio moduan irakurriko da gaurko saio honetan.
|
|
|
Iraganbide errituaz jarduterakoan azaldu denez, bizi izan duten abenturan laguntzailearen zeregina ezinbestekoa izan da. Ez da edonork lor
|
dezakeen
bitartekoa: aurreko pasartean aurkeztutakoak lekuko.
|
|
|
Beharrezkoa ikusten dut azpimarratzea batetik, egileek izan duten gaitasuna, kontzeptu bakoitzak, ezaugarri bakoitzak izan
|
dezakeen
ikuspegi eta ikerketa gai ezberdinak banatu, aletu eta xehatzeko; bestetik egin duten ahalegina, zehaztasun bakar bat ere ahazteke, ikerlari bakoitzaren etorriari edo bat batekotasunari lekurik ez lagatzen. Honetaz gain testuak ahal den eta aurkezpen didaktikoena aurkezten digu, gai bakoitza aurkeztu, laburtu, poliki poliki garatu eta tauletan txertatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Ahozko erretorika Haur Literaturan pertsonon garapenenaren alde egin
|
dezakeen
baliabide erakargarria da. Belaunez belaun ahozkotasunaren bidez gure folklorea transmititu izan dugu, pertsonen arteko interakzioa eta harremana sortuz.
|
|
2017
|
|
|
Aragun (911), wadi Aragun eta Nahr Aragun (924). Eta autore berak Iruritako Araongo harria toponimoa azaltzerakoan, zer esanahi izan
|
dezakeen
aipatzen duenean, amaieran, egun Aragon ahoskatzen den Gartzaingo Araun toponimoarekin konparatzeko esaten du, eta dokumentaturik Araun (1703, 1716) eta Aragun (1884) agertzen du. Izen arabiar hauek hidronimoaren bigarren osagaiaren aukera ahalbidetuko lukete, Gascu (n) e abizenak Gascon eman duen bezala eta Mitxelenak (1989, 116) kun, ku (n) e osagaia aztertzerakoan iradoki moduan.
|
|
2018
|
|
|
OEH s.v. ukaldi, lehen bi adierak). Aldiz, (u) kgabeko aldaerarik ez da ageri OEHn, baina bada 1598ko Otsagabiko prozesu batean zentzu berbera izan
|
dezakeen
aldi bat: nic ylarrozaldi bat emanen nioque bellaco çarrari (Santazilia, 2015, 125).
|
|
|
Hain alde handiak agertzea ikasleen artean, eta irakasleen artean, gure ustez da seinalea gai honetan badirela profesionalen artean ikuspegi aski desberdinak (eta muturreko kasuetan iritzi aurkaritza franko nabaria ere bai), alegia nola antolatu behar diren elementuak erranaldietan (behinik behin iker saio honetan analizatu diren itemen gainean). Hori ere, euskararen normalizazio eta biziberritze prozesuaren isla izanen litzateke (ahantzi gabe, jakina, hiztunak gai honi buruz izan
|
dezakeen
jarrera ideologikoaren eragina): euskal hiztunek oso hizkuntza ikaste prozesu desberdinak izan dituztenez (oso egoera sozio psikolinguistiko desberdinak gerta baitaitezke euskal herrietan hiztunak euskara ikasteko orduan), oraindik iduri du darabilten prosa idatziaren eredua ez dela hain ongi asentatua, ez dela aski den dinako kontsentsua erdietsi hainbat puntu zehatzetan.
|
|
|
Horrela, hasierako ustezko arazorik ezari, kezkak jarraitu zion: Zubimendik eta Esnalek 1993an argitaraturiko liburuan, Idazkera liburuan, erakutsi zuten zein den euskarak izan
|
dezakeen
arazoetako bat egoki garatzeko eta komunikazio lanak efiziente burutzeko: atzerakarga erran zioten egileek, geroztik oihartzun nabaria izan duen kontzeptua.
|
|
|
Gure ustez, ezinezkoa da belaunaldi haren kideen sorkuntza literarioa egoki eta osoki interpretatzea kontuan hartu gabe irabazleen diskurtsoaren instituzionalizazioaren aurkako jarrera hartu nahi zuen testu produkzioa zela, eta, zentsurak eragozten eta filtratzen zuen diskurtsoa zenez, idazleek modu zeharkakoan soilik mintza zitezkeela. Horregatik, gizartean oihartzunik izan ez
|
dezakeen
oihua denez, poeta sozialen adierazpenak" esanezin" aren ezaugarriak hartzen ditu eta zeharkako adierazpen gisa hartzen ditu zenbait gai eta jarrera. Besteak beste, poeta sozialek beraien garaiko gizartearekiko arroztasuna adierazten dute, bakar eta isolaturik daudeneko deserrotze sentimenduak adierazten dituzte, eta" barne erbeste" aren adierazpen bilakatzen dute komunikatzeko ezintasuna, beste idazle sozialekin partekatzen dituzten erreferentziak, izenak eta lekuak aipatuz, zeharka bada ere.
|
|
|
Jakina da, halere, hizkuntza trauma adierazteko tresna kamutsa dela, ez dezakeela egokiro adierazi traumak eragindakoa; eta, halere, hizkuntza da horretara gehien hurbil daitekeen baliabidea. Galtzailearen eta isilaraziaren barne mundua modu sortzailean landu
|
dezakeen
kodea hizkuntza da, nahiz eta afektu eta esperientzia horiek adierazterakoan, gerraosteko Espainian bezala, zentsura edota autozentsuraren eragin distortsionatzailea topatuko dituen.
|
|
|
92). Rocamora eta Tovar bezalako politikari frankisten (ik. zehazki, Torrealdai, 2000 liburuan" Antonio Tovar, falangista euskaltzalea" atala) eta gisakoen bitartekaritza aztertzearen garrantzia nabarmendu nahi dugu hemen, euskal literatur eremuaren egituraren eta zentsura aparatuaren eragileen indar harremanen berri eman
|
dezakeen
aldetik, eta egituren eraginak eta produktuen zergatiak hobeto ulertzeko modua ematen duen aldetik.
|
|
|
Azken hausnarketa ildo horrek argitzen du balioztatze sinbolikoen eta continuumaren arteko harreman horretan zentsurak zein eragin izan
|
dezakeen
, espresuki, komunitateen errealitate sinbolikoaren garapenean. Jarraitutasunaren baitako continuum mota kontuan izateak ahalbidetzen du, bertzeak bertze, euskal errealitate sinbolikoaren balioztatze sinbolikoareneta zentsuraren arteko harremana hobe deskribatu ahal izatea; izan ere, hurrengo atalean ikusiko dugunez, AOK k euskal errealitate sinbolikoaren baitan erreferente kolektibo gisa izan zuen funtzionalitatea ulertzeko ezinbertzekoa da osotasun gisa eta elkarreraginean behatzea:
|
|
2019
|
|
|
Lakarra 2018a, prest a) plurala (de/ te/ e) eta ‘inperfektiboa’ (te Ad.Iz.) ere jatorri beretik atera litezkeela(* eden ‘FINISH’) euskaraz zein beste hizkuntza batzuetan. ...e da (txistukari ondokoa, diptongo ondokoak kronologia berriegia bide luke); ez da ahazteko, halere, analogiaren oinarrizko ondorioa (forma berriak funtzio nagusia hartzen duela eta zaharra bigarren mailakoetan baztertua gelditzen dela Kurylowiczek eta irakatsi legez), morfologizazioaz geroztik horrek baitu markatuko alomorfoen distribuzioa, ez hasierako testuinguru fonetikoak. diakronikorako izan
|
dezakeen
egiteko eta interes metodologikoaren adibideak eman dira. Morfologia historikoaren eta etimologiaren alorreko azalpen bide hau oraindik zirriborro hutsean da euskaraz baina, halere, ezin uka etimologia lexikoaren osagarri den gramatikalaren alderdirik emankorrena dugula (cf., zabalago, Lakarra prest. a).
|
|
|
Baina indoeuropar hizkuntzalaritzan ez bezala, non kognatu berriak lehenagotik ezagutzen den hizkuntza arteko kognatu zerrendan sartzen diren (ikus irl. zah. duan), hemen hitz familia osoak agertzen zaizkigu, erroaren teoria berriak eta zenbait bilakaera fonetikok eskatzen dutenaren arabera hitzak analizatu ondoren. Erroaren teoriarik gabe ezinezkoa zitekeen askotan erroa identifikatzea eta familiako hitz ezberdinetan izan dituen aldaketak azaltzea, hala nola metatesia, asimilazioa, desagertzea, etab. Egia da horietako bilakaera askok ez dutela niri gustatuko litzaidakeen ziurtasunik, gehienbat ez dagoelako kanpotik laguntza eman
|
dezakeen
kognaturik. Hasiera hasierako erkaketan esanahia kontuan izan arren, erro teoriaren alde formalak hartzen du lehentasuna eta konparatutako hitzak, semantikoki urruti egon arren, kognatutzat hartzeko joera dago, gehienetan homonimiari esparrurik utzi gabe.
|
|
|
Aldi berean, ongi neurtua eta pentsatua zela froga lezakeen zirikada modukoren bat ere atzeman liteke liburuan barrena. Ildo horretan, behialako haren eppur si muove delakoa ongien isla
|
dezakeen
jarrera, Calvarioco videa
|
|
|
Guk, dena den, ez genituzke beste hauek ere ikusmiratik galdu nahi: liburuaren formatu eta egituraketaren arrazoia, bertan burututako testu kenketa eta eransketa horien funtzio ideologiko defentsiboaren maila, etab. Ikus dezagun zer eman
|
dezakeen
horietan guztietan argitalpenen arteko oihanean barneratzeak.
|
|
|
Munta gutxiagoko idazki banaka batzuk kenduta2, Zerura nahi duenak har
|
dezakeen
bide erraza3 izenda genezakeen liburua da ezagutzen zaion bakarra. Edo zehatzago esanda, liburu bakarra, baina edizio anitzekoa aldi berean.
|
|
2020
|
|
|
Artikulu honetan, euskararen ahoskera eta hizkera mailak dira aztergai. Hain zuzen ere, Alegiako (Gipuzkoa) sei hiztunen hizkera maila arduragabeko eta zainduko jardunak oinarri hartuta, euskararen ahoskerak hizkera mailaren arabera izan
|
dezakeen
aldagarritasuna aztertu da, hizkera mailaren arabera, ahoskera aldatzen den edo ez jakiteko helburuarekin. Bestalde, Euskaltzaindiak 1998an aurkeztutako" Euskara Batuaren Ahoskera Zaindua" proposamenarekin hiztunek duten harremana nolakoa den agerian jartzea da asmoa.
|
|
|
Aitak, laguntzeko nahiarekin mozorrotzen duen arren, bere konplexuetatik bertatik sorturiko aholkua da, eta Martiñak hori jarraitu behar du. Indarkeriaren erabilerak eta hitz egiteko moduak uzten dute agerian gorputzak norbere izaeran izan
|
dezakeen
eragina:
|
|
|
Eta segitzen du: " Azken batean, honelako argitalpen batek izan
|
dezakeen
zentzu bakarra honetan datza, hots: eztabaida eta kritika sortzean.
|
|
2021
|
|
|
55). Hauta honek aukera eskaintzen die ikasgai hori batxilergoan aurkezteko, horrek suposatu
|
dezakeen
puntuazio hobekuntzarekin.
|
|
2022
|
|
|
Huts en (1) (3) esangurek enantiosemia edo kontranimo gardena dakarte, erabateko aurka hitza da, baina zer baloratu genezake bere jatorriari buruz: ausazko homonimoa dela, linguistika kognitiboan muntaren bat izan
|
dezakeen
polisemia ala sakonera ontoepistemikoren bat ekar liezagukeen egitura?
|
|
|
Goian aipatu dira substantibo eta adjektibo gisa funtzionatzen dueneko adibideak, baina aditz forman, hustu gisa, berdin gertatzen da; besteak beste, ‘barrukoak atera’, ‘informazioa lortu’, ‘kezkak adierazi’ edo ‘kaka egin’ adierazi ditzakeelarik (huts egin ek ere, literalki ‘hutsune bat egin’ denak, hainbat esanahi ditu). Arreta jar dezagun orain hustasunaren ontologia hertsiki erakutsi
|
dezakeen
‘hutsune/ hutsarte’ parean.
|
|
2023
|
|
|
Izan ere, Totorikaguenak (2017) horren esanahia argitzeko azpimarratu zituen ardatzak aintzat hartu eta egikaritu dira. Hau da, haurren inklusio prozesuan aniztasunari erantzuteko etengabeko ebaluazioa ziurtatu da (haurren hitza eta sentimenduak hartu dira kontuan), ikasle guztien parte hartzea bermatu da eta bidean haurren integrazio prozesuan azaldu diren oztopoak identifikatu dira (behaketa sistematikoaren bitartez), eta baztertzeko arriskua izan
|
dezakeen
kolektiboa ez ezik (atzerritar jatorria duten eta iritsi berriak diren haurrak), hezkuntza komunitate guztia izan da jagon dena. Kasu honetan, haurraren gertuko ekosistema osatzen dutenak:
|