|
2023
|
|
|
lege organikoak eta lege arruntak. Horien arteko bereizketa ezartzen da bakoitzak arau
|
dezakeen
gai esparruaren arabera. Jakina denez, lege organikoaren bitartez arautu behar dira oinarrizko eskubide eta askatasun publikoen garapena, autonomia estatutuak eta hauteskunde araubide orokorra (EKren 81.1 artikulua).
|
|
|
74 Interesdunak prozedura hasteko eskatu eta ondorengo ezetzaren aurka errekurtsoa jartzeko aukerari dagokionez," egintza ez dela egokia agerian utz ditzaketen gertatze bidezko inguruabarrak" interpretatzeari dagokionez, eta egoera partikular sendotua uki
|
dezakeen
eta ebazteko organoa izango da egintza eman zuen berbera (Araban prozedura hasi dela komunikatu behar zaio Organismo Juridiko Administratiboari). Espedientean interesdunei entzunaldia egingo zaie hamabost eguneko epean eta, beharrezkoa izanez gero, aholkularitza juridikoaz arduratzen den organoari txostena eskatuko zaio.
|
|
|
Ez dago garbi, hala ere, ordaintzaileak konturako sarrerengatik ordaindutakoa noren kontura izan behar den, etekinak lortu dituenaren kargura ala ordainketa egin duenaren kontura. Edozein kasutan, errenta lortu duenak zergaren kuotaren kontura kendu
|
dezakeen
zenbatekoa da. Errentaren ordaintzaileak konturako sarrera jasan duenean, errenta lortu duenak bere zerga oinarrian sartu du konturako sarrera hori, berarentzat irabazitako diru gehiago delako.
|
|
|
© Enpresa batzordeak eskubidea du, informatuta egon eta kontsultak jasotzeko, enpleguak enpresan edo lantokian duen egoeraren eta egituraren gainean, bai eta 3 hilabeterik behin informatuta egoteko ere, enpleguak izan
|
dezakeen
bilakaeraren gainean. Azken kasu horren inguruan, aldaketak aurreikusten direnean kontsulta jasotzeko eskubidea ere izango du.
|
|
|
(a) Hauteskunde prozesuko bermeetan eragina izan eta hauteskundeen emaitza alda
|
dezakeen
akats larriak izatea.
|
|
|
Kirolari profesionalen ordainsarien zenbatekoa da hitzarmen kolektiboan edo banakako lan kontratuan itundutakoa. Ondore horietarako, alokairutzat jo da lanbide zerbitzuak ordaintzeko kirol klubak edo erakundeak eman eta kirolariak jaso
|
dezakeen
guztia.
|
|
|
Hala ere, esparru pribatu batean eskainitako jarduera artistikoak 1435/ 1985 Errege Dekretutik baztertu dira, kalterik egin gabe esparru horretako kontratazioak lan zuzenbidera biltzeari, eta, hala denean, jurisdikzio ordena sozialak izan
|
dezakeen
eskumenari, kontratazio horiek sor ditzaketen gatazken gaineko ardura izateko.
|
|
|
Hitzarmen edo akordio kolektiboek, euren esparruko jarduera zehatzak izan
|
dezakeen
berezitasunaren arabera, ezar ditzakete distantziara lan eginez gauza daitezkeen lanpostu eta eginkizunak, lan jarduera modalitate horri ekin eta bere horretan jarraitzeko baldintzak, distantziara egindako lanaren gehieneko iraupena, bai eta distantziara lan egiteko akordioaren eduki gehigarriak eta beste edozein gai ere, gai horiek arautzea egokitzat jotzen bada.
|
|
|
★ Batetik, enpresaburuak kontratua azken dezake atzera egite hutsarekin, hots, kontratua azkentzea justifika
|
dezakeen
inolako arrazoirik gabe. Hori gorabehera, langileari aurreabisua eman dio idatziz.
|
|
|
(b) Modu egokian bete behar du berari dagokion jarduera, enpresa batzuekin izan
|
dezakeen
elkarlehia desleiala saihestuz eta bere enpresaren entzute galtzea eta enpresaburuaren interesen aurkako edozein jarduera saihestuz.
|
|
|
Hartara, intimitaterako oinarrizko eskubidearen eginkizuna da pertsona babestea norberaren nahiz familiaren bizitzan izan
|
dezakeen
edozein esku sartzeren aurka. Aitzitik, datuak babesteko oinarrizko eskubidearen xedea da pertsona horri bermatzea beraren datu pertsonalen eta datu horien erabileraren gaineko kontrol ahalmena, datu horiek trafikatu ez daitezen modu ez zilegian eta beraren titularraren duintasuna eta eskubidea urratuz.
|
|
|
(c) Langileak bidegabeko kaleratzearen ondorioz izan
|
dezakeen
kalte ordainaz gain, kalte ordain berezia jasotzeko eskubidea izan dezake, baldin eta langile horrek bezero gehiago lortu baditu eta ondoko baldintzak bete badira:
|
|
|
(c) kontratuaren iraupena ezin da izan 6 hilabetetik beherakoa, ezta urtebetetik gorakoa ere. Muga horien barruan, sektorearen estatuko edo autonomia erkidegoko hitzarmen kolektiboek edo, halakorik izan ezean, sektorearen esparru txikiagoko hitzarmen kolektiboek ezarri ahal izango dute kontratuak izan
|
dezakeen
iraupena, sektorearen eta egin beharreko lanbide praktiken ezaugarriak kontuan hartuz.
|
|
|
(d) Enpresa berean edo beste enpresa batean inori ezin zaio kontratu modalitate hau egin, kontratuak gehienez izan
|
dezakeen
iraupena gaindituz, titulazio, ziurtagiri edo lanbide master berean oinarrituta.
|
|
|
Behin eta berriro ildo beretik doan jurisprudentziarekin bat etorriz, langilea enpresan zein datan sartu eta data horretan oinarritzen diren desberdintasunak justifikatuak ala justifikatu gabeak izan daitezke, kontuan harturik inguruabar horrek izan
|
dezakeen
garrantzia, ukitutako langileen lan kontratuen arauketari eta kontratatutako lana gauzatzeari begira [2006ko martxoaren 14ko (181/ 2004 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2005eko apirilaren 20ko (51/ 2004 errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2002ko azaroaren 12ko (4334/ 2001 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; eta 2018ko urriaren 24ko (1177/ 2018 errek. zk.) Valladolideko/ Gaztela eta Leongo ANE, 4 Salakoa]. Horrenbestez, ez dago erantzun bakarra izaera horretako hitzarmen klausulak baliozkoak diren edo Zuzenbidearekin bat datozen erabakitzeko [2007ko urriaren 30eko (425/ 2007 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
Era berean, enpresa berean, lanpostu berbererako ezin da kontratu modalitate honekin kontratatuta egon, kontratuak gehienez izan
|
dezakeen
iraupena gaindituz, nahiz eta titulazio, ziurtagiri edo lanbide master desberdinean oinarritu.
|
|
|
(d) Adinaren eta prestakuntzarako lan kontratuak gehienez izan
|
dezakeen
iraupenaren inguruko mugak ez dira aplikatuko, kontratua egiten denean desgaitasuna duten pertsonekin edo abenduaren 13ko 44/ 2007 Legearen, laneratze enpresen erregimena arautzekoaren, 2 artikuluaren arabera gizartean baztertuta dauden kolektiboekin, betiere, kolektibo horiek laneratze enpresek kontratatzen badituzte eta laneratze enpresa horiek kualifikatutakoak badira eta kasuan kasuko adminis...
|
|
|
Enpresaburuak informazio hori langileen lege ordezkariei helarazi die. Informazio horrek balio du enpresaburua arduretatik askatzeko, kontratu horrek gehienez izan
|
dezakeen
iraupena ez gainditzeari dagokionez.
|
|
|
Horrenbestez, enpresaburuak ezin du distantziara egindako lanik ezarri, LELTBren 41 artikuluko lan baldintzak eraldatzeari buruzko prozedura baliatuta. Horrek guztiorrek ez dio kalterik egingo legeriak (adibidez, LELTBren 23.1, 34.8 eta 37.8 artikuluetan) edo negoziazio kolektiboak aitor
|
dezakeen
eskubideari distantziara lan egiteko. Are gehiago, posible da legegileak, zenbait kasutan, derrigorrez ezartzea distantziara egindako lana, Covid pandemiaren ondorioz egin bezala (ikusi martxoaren 17ko 8/ 2020 Errege Lege dekretuaren 5 eta 6 artikuluak), edo hitzarmen nahiz akordio kolektiboek beste horrenbeste egitea.
|
|
|
Oinarrizko kopia horrek kontratuaren datu guztiak jasoko ditu. Datu horien artean ez dira jasoko, ordea, nortasun agiri nazionalaren zenbakia, bizilekua, egoera zibila eta norberaren intimitatean eragina izan
|
dezakeen
beste edozein datu.
|
|
|
Bermatutako erakundeak konstituzio ordenaren ezinbesteko egituraren elementuak dira, eta horiek babesten dituzten arauak, zalantzarik gabe, antolaketa arauak dira, baina Estatuko erakunde gorenekin gertatzen ez den bezala, azken horien arauketa organikoa konstituzio testuan bertan egiten baita, haietan instituzio konfigurazio zehatza legegile arruntaren esku geratu da, eta horri muga bakarra ezartzen zaio: Konstituzioak bermatzen duen erakundearen muin xedaezina edo funtsezko nukleoa" 75, hau da, toki autonomiak, erakunde juridiko bezala, legegileak gainditu ezin
|
dezakeen
oinarrizko edo funtsezko edukia du. Epaiak nukleo deitzen dio eduki horri.
|
|
|
" eskumenen egikaritzari dagokionez, autonomia printzipioa legalitate kontrol batekin bateragarria da. Baina ezin daitezke esparru honetan ulertu toki erakundeen gaineko kontrol generikoak eta zehaztugabeak, horiek Estatuko administrazioaren mendetasuna ekar
|
dezakeen
heinean" 167.
|
|
|
" Lege hau onesten da Euskal Autonomia Erkidegoari Konstituzioaren lehenengo xedapen gehigarriak, Euskal Autonomia Estatutua onesten duen abenduaren 18ko 3/ 1979 Lege Organikoak eta Euskal Autonomia Erkidegoarekiko Ekonomia Ituna onesten duen maiatzaren 23ko 12/ 2002 Legeak ematen dizkioten eskumenak baliatuz". Oinarri horretan lurralde historikoen papera ere nabarmendu nahi izan zuen artikulu berberak bigarren parrafoan, eta horren arabera, Eusko Legebiltzarrak toki araubidean egikaritu
|
dezakeen
lege ahala lurralde historikoek gaiaren inguruan dituzten berezko eskumenak kaltetu barik egin da256.
|
|
|
Tresna horiek zehazten dute: lehenengoak, toki erakundeearen gastu ez finantzarioen egoera; bigarrenak, zenbateko gastua gauzatu
|
dezakeen
toki erakundeak; eta hirugarrenak, zein den zorpetze egoera legeak zehaztutako portzentaia gainditu ez dezan.
|
|
|
Konstituzioaren 140 eta 142 artikuluen arabera, Kataluinako Kontuen Sindikadurari buruzko Legearen 9.8 artikuluaren arabera, toki kmporazioen gaineko fiskalizazioa —ikusiko dugunez, haien finantzajarduera a posteriori kontrolatzea da—finantza zaintzaren edukiaren zati bat da, eta, beraz, estatutu manu horretatik eratorritako eskumenaren parte. Eta ildo horretan, Kataluniako Autonomia Erkidegoak erkidego horretako organo bati Kontuen Sindikatuaritoki korporazioen finantza jarduna kontrolatzeko jarduera bat esleitzea ezin da Konstituzioaren edo Estatutuaren aurkakotzat jo" 469 Modu horretara, KAk toki erakundeen finantzaeta ekonomia jardueraren gaineko kontrol bikoitza aitortzen du, horrek ekar
|
dezakeen
bikoiztasunarekin.
|