|
2002
|
|
|
Hala ere, ongizate estatuari lotutako eskumenen transferentziak EAEko aberastasunen eta errentarenbanakuntza bidezkoagoa eta etekin sozial hobeak ekar litzake. Dena den, lehiakorrago izatea eta etekin hobeak lortzea helburu bakartzat duten sektoreek etataldeek oztopa
|
lezakete
eskumenen transferentzia hori. Beraz, talde eta sektorehoriek ez lukete izan behar ongizate estatuari lotutako gaien autogobernua (aseguru sozialak, lan legeak eta politikak, eta beste politika sozialak) erdiesteko lehentasuna eta premia; besteak beste, arlo sozialetan gerta litezkeen aurrerapenak etaeraginkortasunaren helburua batera ez doazelako.
|
|
2004
|
|
|
Demandatuak deklinatoria bidez sala
|
dezake
eskumen objektiborik eza*.
|
|
2006
|
|
|
Lehenengo kasuan, egun berean egingo dio jakinarazpena epaile agindei hartzaileari, horrek eginbideak igor
|
diezazkion
eskumen arazoa ebatzi behar duen epaile edo auzitegiari, 20 artikuluan xedatutakoari helduta; berak, ordea, bereak igorriko ditu hurrengo hogeita lau orduetan.
|
|
|
(30e) Epaile agindei emaileak auzi paperak jaso ondoren adieraziko du, bestelakotatik aldentzen den. Lehenengo kasuan, egun berean egingo dio jakinarazpena epaile agindei hartzaileari, horrek eginbideak igor
|
diezazkion
eskumen arazoa ebatzi behar duen epaile edo auzitegiari. izapide gehiagorik gabe eta hogeita lau orduko epean, eskumenari eusten dion edo horre
|
|
2007
|
|
|
Autonomia erkidegoen ahalmen eta botere horiek ez ditu Konstituzioak zuzenean esleitzen. Horren ordez, Konstituzioak autonomia erkidegoek euren gain har
|
ditzaketen
eskumenen esparrua eta mugak ezartzen ditu. Batez ere, autonomia erkidegoetako autonomia estatutuetan ezarri ohi da zein diren autonomia erkidegoek euren gain hartutako eskumenak Konstituzioan ezarritako esparruaren barruan, betiere, aipatu autonomia erkidegoen artean printzipio hauek errespetatuta:
|
|
|
Ondorio moduan, eskumen printzipioari erreparatu behar diogu gai zehatz bat arautzeko eskubidea nork duen jakiteko (hori Konstituzioak, autonomia erkidegoetako estatutuek eta «konstituziotasun bloke» izenekoaren gainerako arauek esango digute, guztiak Konstituzio Auzitegiak interpretatuta). Zein antolamendu aplikatu behar dugun dakigunean, hau da, Estatukoa edo autonomia erkidego batekoa, antolamendu horren barruan hierarkia printzipioa aplikatu dugu (legezko arauek lehentasuna dute erregelamenduen gainetik, etab.). Behin printzipio horiek aplikatuta, bi arau homologoren artean gatazka planteatzen bada (jo
|
dezagun
eskumena Estatuarena dela, Estatuaren bi arauk lerrun bera dutela, adibidez, bi lege arrunt direla; orduan, horiek interpretatzen eta integratzen ahalegindu dugu, biak bateragarri eginez. Hori ezinezkoa balitz, geroko arauak aurrekoa indargabetzen duela ulertu da).
|
|
|
Eroan
|
dezagun
eskumatara ezkerreko aposizio hori (Indiaren menpeko Jammu eta Kaxmir estatuko gobernuburuorde), zeina para daitekeen modu bitara, izen propioaren segidan koma barik edo koma artean:
|
|
2012
|
|
|
a) Eduki ditzakeen zauriak, erredurak eta hausturak behatuko dizkiogu. b) Ezkutuko lesioren bat duen ikusiko dugu. c) Aurreko biak zuzenak dira. 27 Lot itzazu gezien bidez arrisku faktoreak eta eragiten dituzten kalteak Erradiazio ionizatzaileak Azaleko gaitzak Erradiazio ez ionizatzaileak Itzulezinezko asaldurak Bibrazioak hepatitisa Mikroorganismoak Raynauden sindromea 28 Sua sor dadin hiru oinarrizko elementuk bat egin behar dute; gezien bitartez, lot
|
ezazu
eskumako elementu bakoitza, dagokion ezkerreko elementuarekin Erregaia Txinparta Aktibazio energia Oxigenoa Erregarria Gasolina 29 Hainbat motatako suteak daude, erregai motaren araberakoak. Taulan agertzen diren substantziek eragin ditzaketen su motak adierazi Erregaia Mota Papera A Azetilenoa C Zura D Potasioa D Butanoa C Gasolina B 30 Segurtasun maskara batek arriskua prebenitzen du ala saihestu egiten du?
|
|
|
Gizarte laguntzari dagokionez, Gizarte Segurantzak babesten ez dituen etabeharrizan egoeran daudenei laguntzera zuzendua, Europar Batasunak gaiaestatuen esku uzten du, eta soilik laguntzaile gisa agertzen da, estatuen artekoelkarlana eta koordinazioa bultzatuz37 Espainiako estatura etorrita, gizarte laguntzaautonomia erkidegoek beren gain har
|
dezaketen
eskumena da (EKren 148.1.20art.). Hortik abiatuta, eta aukera hori baliatuz, EAEk eta Nafarroa Garaiak gizartelaguntza eskumen esklusibo gisa bereganatu dute38.
|
|
2013
|
|
|
Eta hain kezkatuta badaude abortuarekin, «hilketa» (sic) delakoan, nahi gabeko haurdunaldien kopurua murrizteko jo eta ke lanean ikusi genituzke aurrerantzean abortuaren kontrakoak, heziketa eta informazio sexuala bazter guztietatik zabaltzen. Baina azken hori desira guztiz alferrikoa dela jakinda, oraindik inork pentsatu
|
dezake
eskuma katolikoa abortatzeko eskubidearen kontra dagoela bizitzaren izenean. Edo, enbrioi eta fetutik kanpo, bizitzaz arduratzen dela?
|
|
2015
|
|
|
Ahalmen erregelamentarioan, bai Estatuak bai autonomia erkidegoek jaso
|
dezakete
eskumena. Konstituzioaren 149.1.17 artikuluak aukera hori jasotzen baitu, ondorengoa dioenean:
|
|
|
5.Osasun eta gizarte segurantza arloan beregana
|
ditzaten
eskumenak erabiltzerakoan, euskal herri aginteak interesdun guztien partaidetza demokratikoaren irizpideari lotuko zaizkie eta baita langile sindikatuen eta enpresario elkarteeneri ere, legeak finka dezan moduan.
|
|
|
Osasun eta gizarte segurantza arloan beregana
|
ditzaten
eskumenak erabiltzerakoan, euskal herri aginteak interesdun guztien partaidetza demokratikoaren irizpideari lotuko zaizkie eta baita langile sindikatuen eta enpresario elkarteeneri ere, legeak finka dezan moduan (Estatutuaren 18.5 art.).
|
|
2017
|
|
|
Nola eskuratu
|
ditzake
eskumen gehiago?
|
|
2019
|
|
|
–Begira
|
iezaiozu
eskumako hanka ere? –murmuratu dio?.
|
|
|
Zaila da, e?, eta saiatzen dira ni taldean sartzen, gauza txikietan behintzat nire iritzia eman dezaket, baina? zera, nik ere ez dut egundoko iniziatibarik, eta ez dakit ere zein puntutaraino izan
|
dezakedan
eskumena halakoetan. Agian ez dut asmatu nabarmentzen?
|
|
2022
|
|
|
Batzorde horrek bidea eman zuen gizarte programen arloan (langabezia asegurua, erretiro pentsioak) Ottawaren aldeko eskumen banaketa berraztertzeko eta, ondoren, parekatze programa bat ezartzeko. Ekimen horiei guztiei esker, gobernu zentralak herritarren bizitzan eragin zuzenik handiena izan
|
zezaketen
eskumenetako batzuen kontrola hartu zuen, eta, horrela, kanadarren artean zuen legitimitatea modu erabakigarrian handitu zen.
|
|
2023
|
|
|
Hala ere, esparru pribatu batean eskainitako jarduera artistikoak 1435/ 1985 Errege Dekretutik baztertu dira, kalterik egin gabe esparru horretako kontratazioak lan zuzenbidera biltzeari, eta, hala denean, jurisdikzio ordena sozialak izan
|
dezakeen
eskumenari, kontratazio horiek sor ditzaketen gatazken gaineko ardura izateko.
|
|
|
Horrek estatua deszentralizatzea eragin zuen (11 eta 12 artikuluak). Modu horretara, estatu zentralaren eta erregio autonomoen arteko eskumen banaketan, Espainiako estatuari eratxiki zitzaizkion eskumenak gizarte legegintzari eta aseguru orokorren eta gizarte aseguruen araubideari zegokienez, kalterik egin gabe erregio autonomoek gai horiek betearazteko izan
|
zezaketen
eskumenari. Hala ere, gizarte legeak betearazi aurretik, Errepublikako Gobernuak ikuskatu behar zuen betearazpena, lege horiek eta gai hori ukitzen zituzten nazioarteko tratatuak oso osoan betetzen zirela bermatzeko (15 artikulua).
|