|
2001
|
|
|
Gure adituaren aholkua
|
denetik
jatea da eta ahal bada, bazkari nahiz afarian lehenengo platera lehen egiten zen moduan egin behar da, zuntzean aberatsak diren elikagaiak erabiliz. Hots, barazkiak eta lapikokoak.
|
|
2002
|
|
|
Nutrizionistek diote ohitura osasungarriak hartu behar direla
|
denetik
jateko.
|
|
2003
|
|
|
\ Aholkurik onena
|
denetik
jatea da, dieta bariatua egitea, eta proportzio egokian: fruta gehiago, berdurak, lekaleak, zerealak, fruitu lehorrak.
|
|
|
Arrisku bizieneko gizataldeak zaharrak, haurdunak, inmunodeprimituak, haurrak eta gaitz kronikoek jotako pertsonak badira ere, aipatu gaixotasunetakoren bat maizen harrapatzen duen bidaiariaren profila bestelako hau da: 30 urtez beherako gaztea, bidai kontuetan eskarmentu gutxikoa, aire zabalean kanpin egin, toki ibiltarietan saltzen
|
denetik
jan eta mundu zabaleko baserri mundua zeharkatuz hilabete baino gehiago (euri sasoian, batik bat) ematen duena.
|
|
|
Duela hiru urte hasi ziren ikertzen Australiako eta Zeelanda Berriko taldeek asmaren eta elikagaien arteko harremana. Espainian, pneumologoek oharrak hartzen dituzte, eta aholku berrienak ematen dizkiete
|
denetik
jan eta aire gosea pasatzen duen kolektibo bati.
|
|
2004
|
|
|
Familiako menuetan sartzen diren elikagaien gama zabala bada, haurrak aldatzeko aukera gehiago ditu eta askoz errazagoa da elikagai gehiago onartzea. Aitzitik, familiako elikadura ohiturak elikagaien kontsumo maiztasunari buruzko gomendioetatik urruntzen badira edo elikagai aukera gutxi badituzte (bi edo hiru barazki edo fruta mota bakarrik), ez da koherentea haurrarentzat
|
denetik
jan behar duela ulertzea. Haurrak etxean dituen elikadura ohiturei buruzko adibideak ia seguru markatuko ditu bizitza osorako elikadura ohiturak.
|
|
|
Haurrek aukera zabala dutenean, erraz handitzen da onartutako elikagaien kopurua. Aitzitik, familiako elikadura ohiturak zenbait elikagairen kontsumo maiztasunari buruzko gomendioetatik urruntzen badira, edo elikagai mota gutxi badituzte (2 edo 3 barazki eta/ edo fruta mota bakarrik), ez da koherentea haurrarentzat
|
denetik
jan behar duela ulertzea. Aholku errazak Haur eta nerabe gehienek ez dituzte jan behar dieta orekatuaren irizpideetan gomendatutako bost fruta eta landare errazioak.
|
|
2005
|
|
|
Garbitzeko produktuak eta tresnak bereiztea. Aurrera Eremuen antolamenduak bermatuko du elikagaiari egiten zaion eragiketa bakoitza, lehengai gisa jasotzen
|
denetik
janari bihurtuta zerbitzatzen den arte, pixkanaka eta atzera egin gabe jariatzen dela. Horrek esan nahi du, hurrenkera horretan, lehengaiak hartzeko, elikagaiak biltegiratzeko, gela hotzak, egostea eta pasea eta bezeroen jantokia eduki behar direla.
|
|
2007
|
|
|
CI duten gaixo batzuek elikagai bat jan dezakete inolako eragozpenik sentitu gabe, baina gehiegi jateak krisia eragin diezaieke. Beste batzuk ez dira gai elikagai hori sintomak areagotu gabe probatzeko, eta, jakina, batzuek
|
denetik
jan dezakete inolako arazorik gabe. J.Kellogg Parsons ikertzailea da Johns Hopkins University School of Medicine unibertsitatean (Kalifornia, AEB), eta ikusi du gaixo askok erreakzio negatiboa dutela elikagaien potasioarekin eta elikagai azidoekin.
|
|
2008
|
|
|
Haurtzaindegian lagunak egin eta arau sozialak ikasiko ditu: ondo jokatzen, jostailuak partekatzen,
|
denetik
jaten, etab.
|
|
|
Kopuru hori bikoiztu egiten da 12 eta 14 urte bitarteko taldean. Amen %64k uste du hezi egin behar dela haurrek
|
denetik
jan dezaten, eta %40k dio hala egiten dutela. Inkestatutako haurren %10ek bakarrik aitortu du prestatzen dioten guztia gustatzen zaiola.' Amen %81 pozik daude seme alaben eskolek eskaintzen duten menuarekin, eta haurren %45ek diote janaria ez dela etxekoa bezain ona.
|
|
|
Kontua da zerbait ahora eramatea, bere antsietatea asetzeko. Horretarako, elikagai mota batekin hasten dira, beste batzuk mokokatzen dituzte eta une batean
|
denetik
jan dute. Aseak sentitzeko, organismoak karbohidratoak kontsumitzera bultzatzen ditu, asetzaileagoak, koipetsuagoak eta gozoagoak baitira.
|
|
2009
|
|
|
Koipe asko kontsumitzeak, edo gure eguneroko jan neurrian janari kardio babesle arrain urdina, haziak edo fruitu lehorrak dira nagusiak gutxi sartzeak bihotzeko alterazioak ekar ditzake. Beraz, zaindu zure pisua gizenegi bazaude, flakatzeko neurriak hartu, eta elikadura egokia egin,
|
denetik
janez, modu orekatuan eta mota askotako jakiak hartuz. Murriztu gatz kopurua.
|
|
|
Pertsona horrek jantzi egin behar duelako eta
|
denetik
jan behar duelako, horregatik ere bai.
|
|
|
" Beti eskertu izan diot amari
|
denetik
jaten irakastea eta elikadura onak duen garrantzia azpimarratzea". Seme harro baten deklarazioa monetaren alde bat da, positiboa.
|
|
|
Joan zure ezaugarri eta beharren arabera elikatzen irakatsiko dizun aditu batengana. Gogoratu
|
denetik
jan behar dela.
|
|
|
Jateko moduak ere ez direla naturalak dio, tomate bat erdibitu eta ontzen duzunetik. Orojale izanda ere, ez dugu
|
denetik
jaten, gustukoa duguna baizik. Orojaleak gara, baina selektiboak.
|
|
|
Zenbat? Bada,
|
denetik
jan behar dugu eta neurrian?. Hain zuzen, haurraren elikadura beharrak landu ditu liburuaren lehen zatian.
|
|
2010
|
|
|
Bitxikeria gisa esango dut bere garaian Santi Brouardek ikuskatu zituela menu horiek. Orain berritu egin ditugu, baina betiere kalitatearen eta orekaren irizpideak kontuan hartuta; argi izanda haurrek
|
denetik
jan behar dutela.
|
|
|
–Gure etxean ez dago haragirik, barazkijaleak gara. Nik arraina ekarriko diet;
|
denetik
jaten ikasi behar da, ez da hala aitona Martzel?
|
|
|
Bazkaria aurrera zihoan neurrian, korapiloak askatzen joan ginen, konfiantzaren eta ardoaren eraginez Odol analisien gaia atera zenean, osasun ezin hobea neukala deklaratu zidan,
|
denetik
jateko moduan nengoela, hemezortzi urteko gazte baten analitika neukalako. Orduan neronek atera nion ipotxarena, batzuetan kontrolatzen ez nuen bigarren ahots batek gainezka egiten zidala alegia.
|
|
2011
|
|
|
LURDES. Hala espero dut,
|
denetik
jan behar da. Beraz, apetitu onekoa zara, e?
|
|
|
Myrrien Dena jaten irakastea ikasgai handia da seme alabentzat eta haurren obesitateari aurrea hartzeko modu bat, baztertutako elikagaiak osasungarrienak izaten baitira maiz, eta, gehiegitan, aukera kalorikoagoekin ordezkatzen baitira. Aldiz,
|
denetik
jaten duen haurrak bat egiten du jarraibide osasungarriekin, eta aukera ugari ditu. Jangela on bihurtzeko aukera hori familia osoarentzat da, irakasteko unea gurasoek berrikasteko aprobetxa baitezakete.
|
|
|
Familiako menuetan sartzen diren elikagaien gama zabala bada, haurrak aldatzeko aukera gehiago ditu, eta askoz errazagoa da plater gehiago onartzea. Aitzitik, familiako elikadura ohiturak kontsumo maiztasunari buruzko gomendioetatik urruntzen badira edo barietate gutxi badute (bi edo hiru barazki edo fruta mota bakarrik), ez da koherentea haurrarentzat
|
denetik
jan behar duela ulertzea. Haurrak etxean dituen elikadura ohiturei buruzko adibideak ia seguru markatuko ditu bizitza osorako elikadura ohiturak.
|
|
|
Vietnamdar txerriak euskal txerriak baino txikiagoak dira eta ezaugarrien artean, oso geldoak direla aipatu du, “gutxi ibiltzen dira, etzanda egoten dira gehienetan eta beti jaten. Jan,
|
denetik
jaten dute. Birziklapen lana egin izan du txerriak beti baserrian:
|
|
|
Hasieran hemengo janarira ohitzea kosta bazitzaion ere, orain ia
|
denetik
jaten omen du, eta aurten ere bi hilabetetan sei kilo hartuta itzuli da etxera; hori bai, datorren udarako arropak hemen utzita.
|
|
2012
|
|
|
Dilista asko eta patatak jaten ditut. Zorte handia dut,
|
denetik
jaten dut eta, azaldu du.
|
|
|
KARLA. Bueno,
|
denetik
jaten ikasi behar du.
|
|
|
Oliver Serrano Nekazaritzako Elikagaien Kooperatiben Elikagaien Kalitate eta Segurtasun Saileko arduradunak esan du erakundea “kontziente” dela haurren obesitatearen arazoaz. Ekimen horien bidez, haurrei irakatsi nahi die zer garrantzitsua den frutak eta barazkiak kontsumitzea,
|
denetik
jatea eta kirolen bat edo jarduera fisikoren bat egitea.
|
|
|
Ideia ona eta beharrezkoa da haurrari ogitarteko horiek barazkiekin laguntzea (tomate xerra batzuk, tomatearekin igurtzitako ogia, letxuga freskoaren orriak, tipulin fresko edo sueztituko uztaiak). Haurra jantoki ona bada eta
|
denetik
jaten ohitu bada, ez zaizkio bere adineko janari tipikoak bakarrik jan, ez du eragozpenik izango ogitarteko mamitsua barazki erreekin, indioilarrarekin eta Edam gaztarekin probatzeko. Jatorrizko ogitartekoak:
|
|
|
Horretarako, boluntarioak eserita edo zutik dauden orduak kontatzen dira, eta, gainera, mahai egokitu batzuk jarri dituzte langileen eskura, egunean zenbait orduz zutik lan egin ahal izateko. Era berean, aditu horrek gogorarazten du paziente diabetikoak ia
|
denetik
jan dezakeela, baina kantitate jakin batzuetan, eta zuzeneko azukreak eta edari azukretsuak dituzten produktuak saihestu. Diabeteari buruzko hezkuntza programak Bizimodu osasungarriak hartzeko, sarritan, diabetes hezkuntzako programa baten jarraipena egin behar izaten da, eta programa hori gehiago garatzen da arreta espezializatuan edo ospitaleetan, oinarrizko laguntzan baino.
|
|
2013
|
|
|
Dieta orekatua izan dadin,
|
denetik
jan behar dugu, baina elikagaien osagaien proportzioak mantenduz.
|
|
2014
|
|
|
Esan dezaket
|
denetik
jaten zela gure etxean, gurasoen eta izebaren ustez normala zen denetik. Uste dut izebak, hil arte, beti errezeta berak egin zituela.
|
|
2015
|
|
|
Baina minbizia borrokatzeko, aldatu egin zuen estrategia. Gaitzak kendu bazion kirola, berak kendu zizkion mugak elikadurari eta hasi zen aspaldiko partez
|
denetik
jaten eta edaten, gozatzen mokadu eta trago bakoitza. Askatasunaren plazera dastatu zuen Joxek.
|
|
2016
|
|
|
Horrez gain, Homo sapiensek
|
denetik
jaten duela gogorarazi du, baina badirela sekula haragirik jaten ez dutenak eta barazkiak probatzen ez dituenak. Eta mendian bizi daiteke, landa eremuan, hirian, hondartzan, basamortuan eta iglu batean.
|
|
|
Funtsezkoa da sendagilea eta dietista nutrizionista izatea elikadura plan egokia ezartzeko. Ondorio gisa, eta ondorio gisa, esan daiteke ez dagoela elikagai perfekturik eta diabetesa duen pertsonak
|
denetik
jan dezakeela, beti neurrian, bitamina, mineral eta zuntz ugariko elikagaiei lehentasuna emanez, prozesatuen aldean.
|
|
|
Industriaren esparruan, esaldi horrek nola funtzionatzen duen erakusten du, eta, zalantzarik gabe, interpretazio txarra egiten du: «Hartu snack ak, ez baitago produktu onik eta txarrik, eta
|
denetik
jan behar da». «Ez dago ez onik ez txarrik»:
|
|
|
Interpretazio txarraren adibide bat: «Aparteko elikagai ugari har ditzaket,
|
denetik
jan behar delako: gozo pixka bat, hestebetea, gailetak, garagardoa, ardo ontzi bat…».
|
|
|
Irudia: In61 tunela Haurrek ikusten dutenean gurasoek
|
denetik
jaten dutela, ariketa fisikoa egiten dutela, ez dutela bizimodu sedentarioa izaten, ez dutela erretzen, alkohol kontsumoa moteltzen eta eguzkitik modu egokian babesten direla, askoz errazagoa izango da bizimodu hori ikastea. Gainera, ez badira onartzen, beti izango da kongruenteagoa gurasoek eska dezaten.
|
|
2017
|
|
|
Sicut enim cum quis non comedit, dentibus nocet; ita qui comedit non accomoda stupescere facit (Krisostomo, 36 hom., Acta Apostolorum 16). Nola ez jateak galtzen baititu hortz haginak, hala behar ez
|
denetik
jateak ere hozkitzen ditu.
|
|
|
Aholku horiek gehiegizkoak edo alarmistak direla esaten dutenentzat, «denetarik jan behar da», esan behar da esaldi honen bigarren zatia falta dela: «Bai,
|
denetik
jan behar da… oso osasungarria dena».
|
|
2019
|
|
|
Horrez gain, Homo sapiensek
|
denetik
jaten duela gogorarazi du, baina badirela sekula haragirik jaten ez dutenak eta barazkiak probatzen ez dituenak. " Eta mendian bizi daiteke, landa eremuan, hirian, hondartzan, basamortuan eta iglu batean".
|
|
|
Norbereren gustukoena. Nik
|
denetik
jaten dut, aldatzen joaten naiz. Esnekiak, hidratoak, proteinak… dituztenak.
|
|
|
–Nik uste nuen beganoek
|
denetik
jaten zutela haragia eta arraina izan ezik, esan zuen Martinek.
|
|
2020
|
|
|
OMEren arabera, galtzen den gehiegizko pisuaren 5 kg ko, tentsio sistolikoa 2 eta 10 puntu bitartean murriztu daiteke. Elikadura osasungarria izanez gero, tentsioa kontrolpean eduki daiteke, hau da,
|
denetik
jan daiteke (osasungarria dena) pixka bat (barazkiak, frutak, lekaleak, osoko zerealak, esneki gaingabetuak, arraina, arrautzak edo haragi gihartsuak), eta gutxien komeni diren gantzak (gurina, margarina, koko olioa edo palma…) kendu. Guztiaren errua Neurri batean.
|
|
2021
|
|
|
Ikastolako lehen egunean esan ziguten legez: jantokian bazkari osasuntsu eta orekatua emango diogu, baina ondo eta
|
denetik
jaten etxean ikasi behar dute.
|
|
|
[Irriz] Ez, ez,
|
denetik
jaten dut, zorionez ez dit deusek minik egiten. Janari maiterik?
|
|
|
Erronkaribarren, otordu oparoa,
|
denetik
jateko dagoela esateko erabiltzen da.
|
|
2022
|
|
|
Dagoeneko dena ez zitzaion iruditzen hain natural eta zilegi; pentsatzen hasi zen, beharbada, animalia gehiegi erailtzen zirela ongi justifikatu gabe, eta, agian, ez zela guztiz etikoa izanen jatea hainbeste haragi, arrain eta itsaski, munduan beste hainbat eta hainbat barazki, fruta, fruitu lehor, perretxiko, landare osasungarri eta abar egonda, eta, gainera, hain gustagarriak izanda. Beste alde batetik ere, bera ere ohartzen zen oso erakargarria zela ehizan eta arrantzan aritzea, eta, nola ez?,
|
denetik
jatea, nahiz eta horrek animalia batzuk hiltzea ekarri; tentazioa nonahi zegoen.
|
|
|
Manex, tira!, utzi berriketak eta hartu dena oraintxe bertan! Pertsonak
|
denetik
jan eta edan behar dik! Aditu?
|
|
|
, adibidez, diabetea eta gibel koipetsua. Horrek azalduko al luke zergatik pertsona batzuk beti mehe mantentzen diren,
|
denetik
jaten duten arren, eta beste batzuei zergatik kostatzen zaien pisu berean mantentzea? “Kaloriak erretzeko gaitasunaren aldea da —ez bakarra— pertsona batzuek beste batzuek baino joera handiagoa izatea obesitaterako.
|
|
|
• pantofagoak: zernahi,
|
denetik
jaten dutenak, • saprofagoak: batez ere sarraskiaz elikatzen dira, • saproxilofagoak:
|
|
|
Etxean ez du apenas gosaltzen baina hotelean
|
denetik
jan du, arrautza nahasiak, laranja zukua, urdaiazpiko egosia, kruasan bat... Gutxienez abantaila bakar hori du hotelak, gainerako guztiak etxe mina eragiten dio.
|
|
2023
|
|
|
“Hazten laguntzen du. Bitartean, lagundu egin diezazuke zure haurrari
|
denetik
jaten irakasten diozun bitartean” edo “Haurrentzako elikadura orekatua”; horrek esan nahi du aukera egokia dela haurrak elikagai jakin batzuk baztertzen baditu. Espainiako Pediatria Elkartearen (AEP) gomendioen arabera, “pediatrak baloratu behar du elikagai gotortuak edo gehigarri artifizialak erabiltzea bitaminak edo mineralak modu desegokian hartzeko arriskua dagoenean”.
|