|
2000
|
|
|
Baina idazle profesional esaten diogu askotan mila gauza akzesorio idaztetik bizi
|
denari
ere, gero bere gauzak idazteko denborarik ez duenari. Idazle profesional mota hori da nik nahi ez dudana.
|
|
|
Orixe-ren kritiken lehen zioa erlijiosoa eta morala da, nola ez! Baina, barnagoko diferentziafilosofikoari ere, Orixe-k oso ongi erreparatu dio (existentzialistak eta Blondel nahasten dituen arren): alegia, Leartzaren subjektibismoari, funtsean subjektibismo modernoa besterik ez
|
denari
, onartezinaOrixe rentzat; eta bereziki, onartezinagoa, existentzialismoari hain zuzen, substantzia eta esentziaaristoteliko tomisten ukoari.
|
|
|
Kazetaritza ikasleen artean joera nabaria dago albisteak kazeta eran idazteko, irratiak idazkuntza berezia behar duela ahantziz. Gaurkotzea ez da bakarrik orain edo une hauetan gertatzen ari
|
denari
buruz hitz egitea, zeren askotan, gertaturik egon arren, oraindik interesa mantentzen duten datuak ere gehitu behar baitizkiogu albisteari. Gaurkotze honek berritasuna ematen die notiziei.
|
|
|
Etika zuzena
|
denari
edo ez denari buruzko ezagutzaren gorputz legez ulertuz gero, eta ez horrenbeste giza ekintzen jatorriari buruzko ikerketa enpirikoa bailitzan, orduan etikak ez luke inolako zentzurik Zirkuluko partaideentzat, ezagutza mota hori ez zelako posible. Horren aurrean, enpirista logikoek, beren printzipioak asetuko zituen eta beraiekin koherente izango zen ‘balio judizioen’ deskribapena eskaintzera behartuta ikusi zuten beren burua.
|
|
|
Antxon gaztea zenean, urruti baino urrutiago ikusten omen zuen 2000 urtea, eta milurte hasiera horretan non eta nola egongo ote zen galdetzen omen zion bere buruari, etorkizun asmaezinari begira galdetzen den moduan, ia fantasia
|
denari
begira aritzen garen bezala. Duela hemezortzi urte ere, atxilotu zutenean, artean urrun eta ia harrapaezin ikusiko zuen seguru asko 2000.aren muga hori; baina iritsi zaigu, eta hemen gaude, muga horren atarian, muga askoren atarian beharbada.
|
|
2001
|
|
|
giza lengoaiak makina lengoai bihurtu behar dira, makinak oraindik jendearen hizkera arrunta ulertzen ez duelako. Oso aditu ez
|
denari
, itzulpen automatikoa harira etorri orduko, alorraren alde bat baino ez zaio burura etorriko: makinak berez itzultzea, bakarrik, jende laguntzarik gabe.
|
|
|
" Profeten antzera, badu Oteizak ere garra eta etorria, badu deadarka opportune et importune mintzatzeko deia. Eztio ajolakaberiaren pake gozoan
|
denari
pake gozorik utzi nai eta pakearen besteak beste jabe direnek eztiote berari ere barkatuko. Gerra badakar, gerra gorria izango du berak ere.
|
|
|
" Bada zenbait, gehienetan etxetik kanpo bizi direlako eta diruz ondotxo dabiltzalako, beren aurrei jostailu gehiegi ematen dionik. Profesio aldetik pozik bizi
|
denari
, au sarri askotan gertatzen zaio: agian aurtzaroan ez zuen jostailu gehiegi eduki, eta orain, frustazio artaz oroiturik, frustazio ori berori aurrak zer-nahi jostailuz inguraturik eta beterik, ase nahi du.
|
|
|
Ondoren," iru urtetik zazpitara gabe
|
denari
" oparitu beharrekoak. " Sikologoek iru zatitan banatzen dute aro au.
|
|
|
Horrez gain, hori guztia trasmititzen jakin du. Bakarkako elkarrizketetan esaten denari, esaten ez
|
denari
eta esateko moduari ahalik eta etekin handiena ateratzeko gai izanbeharko du, eta hori guztia, ahal dela, momentuan bertan. Aurrean duenari egokitzen jakin du aholkulariak, ikaslearen beharretara eta moduetara makurtubeharko baitu.
|
|
|
Hizkuntza eskolen testuinguruan egitarauez mintzatzen garenean, ikaskuntzareneta irakaskuntzaren bitartez lortu nahi
|
denari
buruzko planez ari gara. Plan horietan, ikas prozesua arrakastaz bideratzen laguntzeko asmoz, ikasleen eta irakasleenlanaren ondorioz eskuratu nahi diren jakintzak eta gaitasunak antolatu ohi dira.Baina, aipatutako antolaketa baliagarria izatea nahi badugu, zenbait baldintza betebeharko dira:
|
|
|
Otutzen zait begi lausoz so egiten diogula
|
denari
, gure bizimoduaren argitasun eta erabakikortasuna azalekoa dela, eta gutako bakoitza mundu zarratua dela, parentesi artean bizi garela, nire lagun betikomaitea ia ezezaguna bihurtu baitzait berehalakoan. Eta itolarria sentitu dut, igarriz ez nagoela etxean, ez nagoela portuan, eta naufragoak garela.
|
|
|
Kezkagarria izan zitekeena, umorez edo hartzen dut orain. Den
|
denari
hartzen zaio neurria, orain edo gero. Azal dezadan, ordea, koadroa:
|
|
|
Profeten antzera, badu Oteizak ere garra eta etorria, badu deiadarka opportune et importune mintzatzeko deia. Ez dio axolagabekeriaren bake gozoan bizi
|
denari
bake gozorik utzi nahi eta bakearen, besteak beste, jabe direnek ez diote berari ere barkatuko.
|
|
|
Ahalgarria, erreala eta beharrezkoa lotuta daude, edozer gauza hiru hauek izango da egoera bakoitzean dugun ezagutza mailaren arabera. Ahalgarria
|
denari
ezin zaio ezer gehitu objektuaren edukian horrela erreala bihurtzeko, baizik eta hautemapenarekin harremana da gehitzen dena. Martitzeko biztanlea ikustean ahalgarritasunetik errealitatera igarotzen naiz.
|
|
|
Baina hau bai dela argia, niretzat: egarri
|
denari
baso bat ur ematea, ez dela ona bakarrik, baita ere ederra eta egia. Bestalde, nork du onaren, ederraren eta egiaren argipen osoa, guztiz osatua85?
|
|
|
Gauza edo ekintza batzuk maitagarri direla beretzat eta beste batzuk ez. Bere gogoko
|
denari
ongia (edo egia, ederra) deitzen diola; bere gogokoaren onartze hutsari, maitatzea. Ongia bere gogokoa delako hobesten du, eta gaizkia bere gogoaren kontrakoa delako gaitzesten du.
|
|
|
Seigarren egunerako ordea zerbait aldatu zela konturatu nintzen. Aspertu egiten nintzen
|
denari
eta denei begira, eta begia Anjelitari ematen nion bakarrik. Berak ere niri begiratzen zidan, eta ilbeltzaren bortzeko arrats hartan," Aski duk!" erranez bezala, ohatzera joateko" Goazen primo" erran zidanean, otxan otxan segitu nion, inori kasurik egin gabe, mundu osoan bera eta ni bakarrik bageunde bezala.
|
|
2002
|
|
|
Orain
|
denari
trantsizio esaten zaio, ez dakit egokia den. Egia da, Lizarra Garaziko Akordioak herria ukitu zuela, jendeak aurrera egiteko modua ikusi zuen, esperantza bat piztu zitzaion.
|
|
|
Adikzioa sendatzeko klinika birtualak gaixoak tratatzeko desiratzen dira. Horrela, ez
|
denari
adikzio hitza jartzea nahikoa da negozioa errentagarria izan dadin
|
|
|
Denbora kontua izango da seguruenik, akaso era askotako zailtasunak egon daitezkeelako eta tentu handiagoarekin jokatu nahi delako. Beste hipotesirik ere izan liteke, Ertzaintzaren kasuan esate baterako, agindua apropos atzeratzen ari dela ere pentsa liteke, Garzoni berari bere auto korapilotsua nola bete behar
|
denari
buruzko argibideak eskatzen ari delako. Bestalde, Batasunako zuzendaritza ukituko duten atxiloketak berandu baino lehen hasiko diren ustea ere gero eta sendoagoa da.
|
|
|
Presio delako hori jakin dut bereizten edo galbahea ezartzen, jakiten nondik datorren, nork esaten duen, horrek zer sinesgarritasun daukan. Ez zaio
|
denari
kasu egin behar, merezi duenari baino ez.
|
|
|
Lurrak Unibertsoan duen tokiarekin hasita, gizakiak naturan betetzen duen lekuraino, dena auzitan jarri du Elizak, dena ukatu,
|
denari
egin dio aurre.
|
|
|
Hemen garenez, bizitzeko zoriontasun itzela edukitzearren eta horretaz jabeturik izatearren eman diezazkiogun eskerrak patuari edo nahi
|
denari
.
|
|
|
Irakasleak momentuanapuntatzen ditu akatsak, landu beharrekoak, ikasleen gustuak, iradokizunak, etab., hurrengo saioetarako edo zuzenketarako kontuan hartzeko. Ikaslea zer eta nolaesaten ari
|
denari
erreparatu behar dio irakasleak; bietan jarri behar du arreta, hizketaldia jarraitu ahal izateko eta hobetu beharrekoa apuntatzeko.
|
|
|
Nolanahi den, hurbilpen historiko horien balioa inola ere lausotu gabe, idazlanhonetan zehar, falta
|
denari
–ere erreparatu diogunez, ezin dira aipatu gabe utzi egiteke dauden lanak; besteak beste:
|
|
|
norbaitek hormaren baten kontra pinturaz blai dagoen zapiren bat bota ondoren, zapi zikinak karean utzitako lohiuneari begiratzen jartzen garenean, berehala aurkitu gura izaten dugu paisaiaren edo aurpegiren baten zantzua, zapiak horman utzitako arrastoan. Irudiaren munduan sartzen garenean, eremu hautemangarriak semantizatzeari ekiten diogu berehalakoan, den
|
denari
aurkitu gura izaten baitiogu esanguraren bat, zentzuren bat.
|
|
|
Mutur horietako bati pergamino zati bat lotzen zitzaion (titulus edo index) idazlanaren izenburuarekin. Zedro olioa ematen zitzaion
|
denari
, hezetasunak kalterik egin ez ziezaion eta larruzko liburu kutxetan (capsa edo scrinium) gordetzen zen, kutxak gorriz edo urre kolorez margotuta. Hara nola hitz egiten dion Martzialek (III, 2, 7) berak idatziriko liburuari:
|
|
|
Gero beste zerrenda batzuk jartzen ziren horien gainean, trebesetara, eta egurrezko mailu batez jotzen zen dena landarearen izerdi itsaskorra atera arte. Izerdi horrek gorputza ematen zion
|
denari
, xafla edo orri modukoak osatuaz. Halako xaflak elkarri itsatsita jartzen ziren, luzetara, 6 metroko zerrendak eginez.
|
|
|
Hauek dira porrot terapeutikoa eragiten duten elementuetako batzuk: automedikazioa, zenbait medikuren kontsulta paraleloa, pazienteak medikuari hartzen ari
|
denari
buruzko informaziorik ez izatea eta tratamendua bertan behera uztea. Francisco Martínez Nafarroako Unibertsitateko farmazialari eta irakasleak emandako datuen arabera, Espainiako hamar pazientetik seik ez dute betetzen agindutako botikak.
|
|
|
Horregatik, María Luisa Francok bistakoa dirudien zerbait gogoratzen du, baina hori ez da hain garrantzitsua. «Minaren unitateak sufritzen ari
|
denari
laguntzeko gaude; ez, askok uste duten bezala, gaixo terminalei erantzuteko». Bizkarreko eskolak Lunbaroaren osasun eta gizarte kostua oso handia da, zenbait herrialdek bizkarreko eskola deritzena sortu baitute.
|
|
|
Poliziez beste aldeko tartea igarotzerakoan, begiak ordurainokoan fabrikako atari alde hartara erne jaso egin zituen, eta haien so urduria geldiaraziko zuen ikuskaririk non topatuko, azkenean fabrikako teilatu hegala konpontzen ziharduten beharginengan finkatu zituen; hain irmoki finkatu ere, non, bai baitzirudien ikusle harentzat ez zegoela inguru hartan ezer teilatuko lanak bezainbat merezi zezakeenik. Hala, gora begira, ozenago entzun ahal izan zituen itsu
|
denari
legokiokeen zolitasunez, alegia behetik ailegatzen zitzaizkion hots metalezkoak: zirela ordezkoek beren armak soinean egokitzean sorturikoak, zirela haien mugimendu bakoitzak jantzi eta botei erantsitako uhal eta abireta muturreko burdin ziriak irabiatzean sorturikoak, zirela haien desplazuek furgoien ateetako erro eta kisketak bortxatzean sorturikoak.
|
|
|
Nola izango da orduan haiena, hizkuntza bat, azken batean, hizkuntza horretan mintzo diren hiztunena bakarrik baldin bada? Sinbolo kontuetan gabiltza, halaber, erdaraz baizik ez dakienari, edo euskaraz erdipurdika, txalo eta xalo egiten bazaio, eta bizkarra likurtatu, euskararen izen onean gainera, eta aldez aurretik euskaldun garbia
|
denari
ziztu atsitua jo, hor inolako kontraesanik ikusi gabe. Edo Euskaltzaindiari ongi etorri beroa egiten bazaio oihuka euskararen ofizialtasuna aldarrikatuz.
|
|
2003
|
|
|
...deritzola;" drogoso" endredo bila dabilenari esaten zaiola; etxearen kalte eta familiaren hondagarri ekintzak burutzen dituztenei" etxekalte" deritzela; gutxi garbitzen denari" koipesto" deritzola; pertsona altua eta ibiltzeko modu baldarrekoari" kankailu" esaten zaiola; kiroletan eta batez ere futbolean txarra denari" taket" deitzen zaiola; txikia
|
denari
" txatxar" deitzen zaiola; buru arina duenari" txotxin" deritzola; juiziorik ez duenari" gijabakoa" deritzola; tontoa izanda, bestela pentsatuta, asko dakiela uste duenari" tontoarroa" esaten zaiola...
|
|
|
Alabaina segur izanez ezen Heuskaldunak berze nazione guzien artean ez garela hain basa, non gure lengoaiez ezin ezagut eta lauda dezagun gure Jauna. (Joana Albrete Nafarroako Regina eta Bearnoko Andre gehien
|
denari
–Joanes Leizarraga Beraskoizkoaren eskaintza)
|
|
|
Gucizco andre noble Ioanna Albrete Naffarroaco Reguina Bearnoco Andre guehien &c,
|
denari
(...) Huneçaz testimoniage ekar ahal dieçaquede prinzipalqui cargu hunen hartzera incitatu ukan nautenec. Eta dena den beçala erran deçadançat, Çure verthute handiac, Andrea, eta principalqui nic orain aippatu ditudanac, bayeta orduan çure Loctenent general Agramondeco Iaunaren ezhortatione handiac, eta Belçunceco eta Meharaineco Iaunen eta cenbeit berce ene adisquideren sollicitatze ardurazcoac(...) Alabaina segur içanez ecen Heuscaldunac berce natione gucien artean ezgarela hain basa, non gure lengoagez ecin eçagut eta lauda deçagun gure Iainco Iauna(...) eta hunetacotz çu Andrea, hunez cerbitzaturen cinadela trompettabaten ançora, ceinez Iaincoac deitzen baitzaitu hala çure Naffarroaco resuman ere Satani guerla eguitera(...) 16
|
|
2004
|
|
|
Ez dut hain argi, jipoi emailea gure arteko gizon txuri eta zuriren bat denean halakorik egin ohi denik. Gure artekoa ez
|
denari
, halakorik ezin diogu onartu, baina guretarikoa denean, beste alde batera begiratzen dugu?
|
|
|
Bestetik, zeinahi ikaskuntzatan bezala (are nabarmenago bizitzaz egiten den horretan), ikasten ari
|
denari
eskain dakiokeen segurtasuna izango da egunerokotasunean helduleku irmoa.
|
|
|
Arduradunak urtero aztertuko ditu laugarren atalean indarrean dauden idazkunak, eta Fiskaltzari kontu arrazoiak emango dizkio, bere ustez tutoretza edo ordezkaritzaren interesak hobeto defendatzeko komeni
|
denari
buruz.
|
|
|
Nonbaitera jo behar horretarako. Bertakoa ez
|
denari
eske ibili behar, Maalouf-ek iradoki berri digun legez. Euskara ez da aurreragarria izan, ezta euskaltasuna ere oro har, aurrerabidearen eskumenak ere kanpokoen eskutik kudeatuak izan direlako.
|
|
|
(...) Ez jauna, ez: delako esaldi hori ezin esan dakioke erdararen hemengotasun itogarria ia momentuoro nozitzen ari
|
denari
; eskarmentu txarra sobran duenari esplikazio lehorretan ekitea itsusia da oso; ezin zaio bildotsari, ia itoan daukan otsoagatik,, otsoa ere hemengoa da, esan.
|
|
|
Euskalduna, euskararen jabe dena da. Baskologoa eta baskofiloa, aldiz, ez euskarari, baizik Euskal Herriari da gokion kontzeptua da, berari buruzko jakintzaz ari
|
denari
edota bera maite du enari aplikatzen zaiona. Euskoaren eta baskoaren erro etimologikoa desberdin tzat hartzean oinarritzen du bereizketa hori.
|
|
|
Ez diogu guk oro har filianozioari ematen diogun esanahi bera eman behar, dena den; izan ahai da aita semeen artean, senar emazteen artean, buruzagi eta mendckoen artean. Baina hiri estatu txiki batcanaurkitzen da aiseenik, Posible
|
denari
buruz mintzo da Aristoteies eta ohartarazten diguEros eta Filias bereizi beharrean zcgoela Platon, Ongi absolutua zeukalako gogoan, Hortaz, politikaren arloan doa Aristoteles emeki cmeki jartzen bcrtutea eta bizioa, judizio batzukargi dituen heinean; esate baterako, tiranoa ez dela zuzena, edo aristokrazian aberastasunakusteltzcn duela jendea.
|
|
|
Bi arerio izanez gero –teoria gogoratu zuen, beste behin–, lehenbizi egin aurre arriskutsuenari. Buru
|
denari
. Bigarrena, bakarrik eror liteke.
|
|
|
Bestela da, ordea: " Gizakien egungo egoeran estatuen zoriona eta gizakien miseria aldi berean hazten dira";" Egin behar
|
denari
buruzko legeak egiten den horretatik hartu edo horren bitartez mugatzea gaitzesgarria da".
|
|
|
Euskal diskogintzan ere bere CINSA etxea izan genuen gidari, Euskal Kantu sariketak, Tx is tu la rialdizkaria, Dantzarialdizkaria...
|
denari
heltzen zion eta denetarako denbora eta adorea aurkitzen zuen. Tratu errazeko gizona izan da beti.
|
|
|
Geuk ere bereizketa egiten dugu beharrezko denean, argigarri eta aberasgarri delakoan. Hartara, etika adigaiaz baliatuko gara" on
|
denari
buruzko ikerketa orokorra" izendatzeko, G. E. Moore-ren definizio ezaguna ontzat emanez lehen hurbilpen gisa. Moralaren kontzeptua, berriz, erabiliko dugu betebeharreko arau, obligazio eta debekuen eremu praxikoa adierazteko.
|
|
|
Gogora dezagun, bada, Mooreren definizioa, Principia Ethica izeneko obra mardulean demaiguna: " On
|
denari
buruzko ikerketa orokorra da etika". 18 Definizio honekin Moore lotzen zaio Sokratesekin indartzen hasi zen tradizio etiko filosofikoari. Antzinagoko tradizio etiko erlijioso garrantzitsuak (profeta hebrearrena, esaterako) eta Heraklito, Xenofanes eta sofisten gogoetak ahantzi eta gutxietsi gabe, Sokratesi zor diogu" on denari buruzko" lehen ikerketa filosofiko sendoa, Platonen obraren bidez, bereziki, ezagutzen duguna.
|
|
|
" On denari buruzko ikerketa orokorra da etika". 18 Definizio honekin Moore lotzen zaio Sokratesekin indartzen hasi zen tradizio etiko filosofikoari. Antzinagoko tradizio etiko erlijioso garrantzitsuak (profeta hebrearrena, esaterako) eta Heraklito, Xenofanes eta sofisten gogoetak ahantzi eta gutxietsi gabe, Sokratesi zor diogu" on
|
denari
buruzko" lehen ikerketa filosofiko sendoa, Platonen obraren bidez, bereziki, ezagutzen duguna. Sokratesentzat gizakiaren helburu (on) gorena zuzen jokatzea da, edo, orobatsu dena berarentzat, zuzen jokatzen jakitea (ezagutzea), ezen zuzen jokatzen jakinez gero, zuzen jokatuko baitu gizakiak.
|
|
|
Hartara, mintza ezin daitekeenaz isilduz, propedeutika eta zuhurtasun sano bezain beharrezko bat praktikatzeaz gainera, gure errealitateaz (honago eta haratago, gorago eta beherago) eta misterioaz hobeki jabetzen gara. Kontenplazio isilean antzeman (gogo bihotzaren begiez) diezaiokegu mistiko
|
denari
, honek bere burua agertzen duenean eta agertzen duen neurrian. Mistiko dena ezin da gobernatu.
|
|
|
Behia ez da edozein. Begira bestela hementxe bertan gertatzen ari
|
denari
. Nor dago hemen, desertu hotz honetan, bakardade honetan?
|
|
|
Egiten ari zenaz Estik zer pentsatuko ote zuen itaundu zion bere buruari. Ergelkeria zela seguru aski, baina Estik azken boladan, haurraz aparte,
|
denari
irizten zion ergelkeria. Esti eta izan behar zituzten haur guztiak, Esti eta zeramaten bizimodua, Esti eta seme atzeratua.
|
|
2005
|
|
|
Azkeneko hilabete hauetan greba, manifestazio, itxialdi eta era askotako mobilizazio ugari egin dute langileek, egoera salatzeko. Espainiako Gobernuari, bere garaian BWren jabetza izan zuen Sociedad Estatal de Participaciones Industriales (SEPI) erakundearen jabea
|
denari
, eta Gasteizkoari eskatzen diete multinazional austriarrak utz dezala enpresa, kontratuak bete ez dituelako, eta aurki dezatela beste jabe bat.
|
|
|
Horretarako, uste dut, euskal idazleak badituela, lehen aipatu bezala, Ezagutzaren Gizartean behar beharrezko diren bi ezaugarri: etorkizuneko gizakiak sormena eta sorlana du behar beharrezko; ezezagun
|
denari
galdetzeko nahi ta nahiezko joera, besteak beste, alegia, esperimentatzeari beldurrik ez izatea.
|
|
|
Eguenetik aurrera irakurri ahal izango da" Noticias de Gipuzkoa". Nafarroan
|
denari
edo Araban ezagutzen dugunari jarraiki sortuko da egunkari berria. Ikusteko dago euskarak izango duen lekua.
|
|
|
Orain
|
denari
hartzen dio itxura misteriotsua, ilunpetan eta hutsik dagoen dendari ere bai. Madokak ateko sarraila ireki eta berriro itxi du Naroaren atzean.
|
|
|
Eta amaitzeko esan zien ebanisten lanak elizan utzi behar zituztela konpetizioa amaitu eta gero, bietako bat behintzat. Ingelesek
|
denari
baietz.
|
|
|
Nik
|
denari
baietz buruaz. Sentsazio mordo bat nahastu zitzaidan:
|
|
|
Hotz bat dabilkio eder
|
denari
.
|
|
|
6 Philosophy and Social Hope liburuan modupragmatis tan Rortyk esan bezala, berak ez du" uste gauzak berez diren bezalako modu bat dagoenik", eta nahiago du" itxurazkoa errealitatea desberdintasuna mundua eta gu modu erabilgarrietan eta ez hain erabilgarrietan deskribatzen dituzten irudien arteko desberdintasunaz ordezkatu" (27 or.)." Ez dago egiarik", berresaten du Truth and Pro gress idazkian (1 or.), zeren berak" Nietzsche eta Jamesengandik, beste askoren artean, itxurazkoa errealitatea desberdintasunaz susmoak izaten" ikasi du. " Guk (pragmatistok) gertatzen ari
|
denari
buruz mintzatzeko modu ugari dagoela uste dugu, eta horietatik bat ez dago gauzak berez diren bezalako modutik gertuago beste bat baino. Ez dakigu ‘berbaitan’ek zer esan nahi duen ‘errealitatea bera berbaitan den bezalakoa’ adierazpenean".
|
|
|
Eta hala diogu bidezkoa dena egitera behartzen duela, ez bakarrik zuzena dena, zuzenbideak, ordena horietan, ez baita soil soilean justizia horren objektua, ezpada beste bertute batzuena ere. Zuzenbide horretan, alabaina, bidezkoa
|
denari
zuzena ere esan ohi zaio, esanahi zabalago batean.
|
|
|
Lehenengoetatik hainbat gauza hartzen ditut, euren arrazoiak, askotan, bikainak baitira, zuzenbide naturala zer den egiaztatzeko, eta, ez horretarako bakarrik, baita jendeen zuzenbidea zer den egiaztatzeko ere. Maiztasun berberarekin, lekukotza asko ematen dituzte; baina, hori egitean, izenak nahasten dituzte, eta okerrago dena, jendeen zuzenbide deitzen diote herri zehatz batzuen zuzenbide besterik ez
|
denari
, zuzenbide hori ez baita adostasunez onartu, baizik eta imitazioz edo ustekabean. Eta benetan jendeen zuzenbidea dena sarritan zuzenbide erromatarrarekin nahastean aztertzen dute De captivis eta Postliminia kapituluetan ikus daitekeen bezala.
|
|
|
Manuez ari naiz, zilegi
|
denari
buruz kontu handiarekin hitz egin behar baita. Legeak ematen duen baimena —hemen ez baita aztertzen egitezko hutsa dena eta oztopoaren gainditzea dakarrena— edo osokoa da, legearen arabera zerbait egitea ahalbidetzen duena edo osokoa ez da, gizakien artean ukiezintasunak bakarrik ematen duena, eta inork beste inorena ez debekatzeko eskubidea.
|
|
|
Etimologia, eskuarki, erro hitzak edo enbor hitzak bilatzen dituen zientzia bezala azaltzen da. Baina zuzenagoa eta egokiagoa izango litzateke, ikertu behar
|
denari
buruz (egiaz enbor hitzak ba ote dauden edo ez galderari buruz) aurresuposiziorik egin gabe, hura hitzen tonuen eta hauen esanahien arteko analogiaren arauak aurkitzearen artea bezala definitzea. Ze, baldin eta singularra denak beti orokorragoa den zerbaitetara itzultzen bagaitu, zeinetatik egiaz hura deribatua den, orduan honela erro kontzeptu bateraino —nahiz eta ez beti erro hitz bateraino— iritsi ahal izango gara gutxienez.
|
|
|
Beti izan dut entzumen ona. Eta dagoenak ez du argi tunelik ikusten, baina badago zerbait, zentzuen bat bateko zorrozte bat, logikarik batere ez duen norabide batean gauzatzen dena eta ez diona
|
denari
deusetarako balio, nire kasuan gertatu zen bezala, bere ohiko eskumenetik kanpo legokeen esaldi bat entzutea ez baita inolaz ere kontsolagarri. Eta esaldia hau zen, zehazki:
|
|
|
Desira ez dezakeenari? Nola deitu behar zaio, izen batzuk entzuteko berez gorra
|
denari
–Nola behar zaio deitu ni bezalako gizon ezindu bati?
|
|
2006
|
|
|
Oraindik ere, okerrago begiratzen diogu kalean mozkor doanari, erretzen ari
|
denari
baino, baina oro har, Atlantikoaren beste aldetik etorri zaizkigun tabakoaren kontrako haizeek ez diote alkoholari eragin momentuz. " Tabako paketeetan, oraingo esaldiak ez ezik, birika gaixoen irudiak jartzea proposatu izan da", dio Espallargasek," baina norbaitek irudika dezake zirrosiak jotako gibel baten argazkia edo' alkoholak sexu harremanak eragozten ditu' bezalako esaldi bat Errioxa ardo botila on batean itsatsita?".
|
|
|
«Oso ondo dakite zein trataera dagokion kargu bakoitzari, eta oso adi egoten dira ea ondo erabiltzen den. Berbarako, askotan esaten dute' txit prestua'
|
denari
' txit gorena' deitzea ez dela hain huts larria. Bera pozik egongo da, goragoko mailan jarri duzulako, argudiatzen da.
|
|
|
Bera pozik egongo da, goragoko mailan jarri duzulako, argudiatzen da. Eta hala izango da, bai, baina aldamenekoari, benetan' txit gorena'
|
denari
, ez zaio hain ondo irudituko. Seguru».
|
|
|
Momentuz ez da hala, eta gatazka egoten da behin baino gehiagotan ospitaletan. Normalean, gaixoak ezin duenean bere nahia adierazi, berekin bizi
|
denari
dagokio erantzukizuna. «Arazo handienak gaixoak inongo seniderik ez duenean sortzen dira, edo senide bakarra urtetan ikusi ez duen iloba bat denean, kasu baterako.
|
|
|
Heriotza ez da lehen munduko munstroa baino. Hemen, laurogeita hamar urte dituen pertsonari ere, hiltzen ari
|
denari
, badirudi ezin diozula egia esan, esan behar diozu «zein ongi zauden, zein polit, bihar zinera joango gara». Mesedez, hori absurdua da, zu hiltzeko jaioa zara.
|
|
|
Eraikina edo tokia 547 artikuluko 2 zenbakian aipatutako horietatik bat bada, jakinarazpena egingo zaio bilera establezimendua edo aisia establezimendua zuzentzen duenari, edo horren eginkizunak betetzen ari
|
denari
, hura absente dagoenean.
|
|
|
Behin hori eginda, bera ez denean epaile eskuduna, eskudun
|
denari
igorriko dizkio eginbideak, eta preso dagoena ere, halakoa izanez gero, haren esku utziko du.
|
|
|
Hilko den beldur da (torturatzen ari
|
denari
buruz ari da). Ez da nahikoa.
|
|
|
Arzallus: " ...edukazio gutxiko hitza ez ote da izan hori guk zaharrari ez, entzun behar diogu gaur gaztea ez
|
denari
".
|
|
|
Ekaterinski Zavoden orduak mantso pasatzen ziren... Hilabete zenbaitez ondo penarazi zuten, gogorrean zaildu, ea oilartzen zen ikusteko; eta Rufinek eutsi egin zion
|
denari
, dena jasan. Gordinak pasarazi ondoren bidali zuten bulegoetara... eta urte erdiz preso eredugarri gisa portatu ondoren kendu zizkioten hanketako girgiluak...
|
|
|
Feudalitate unibertsal horri aurre egin eta desegitea gizateria osoari dagokio: lur jabeari, salerosketan aritzen denari, hiritarrari, landa zabalekoari, bere lanaz bizi
|
denari
...".
|
|
|
Guardietako batek bekozko jarraitu zigun lehenengo pisura; bestea bebarruan geratu zen,
|
denari
begira, katu iruzurtiaren antzera. Mirra arestian burutik kendu ezinik banuen, orduan hazi egin zitzaidan harenganako ardura.
|
|
|
Katalin hil eta gero, osabak hondoa jo zuen, katea hautsitako aingurak legez, eta
|
denari
utzi zion. Nik ez nuen hondorik jo Mirra falta zenetik, baina branka ondo beheratuta nenbilen.
|
|
|
Lapurtzea bekatu zela eta horrelakoak esaten zizkion. Zera izango da bekatua gose
|
denari
esnea ematea!
|
|
|
" Ekin", esaterako. Gaur egun
|
denari
ekin egiten zaio. Edo zergatik dute hain gustuko bertsolariek" hainbat" hitza?
|
|
|
Ekin, esaterako. Gaur egun,
|
denari
" ekiten" zaio. " Afaltzeari ekingo diogu"," etxeko atea irekitzeari ekingo diot"," ekiteari ekin zion"...
|
|
|
Ez da garrantzi gabeko datua, bai curriculumari begira bai mailegu bidezko doakotasunak eragin dezakeenari begira. Ekaitzari aurre egitea askoz ere errazagoa zaio itzulpenetik edo egokitzapenetik bizi
|
denari
, egin behar duen inbertsioa ez baita laurdena ere lantaldeak sortu eta landu behar dituenaren ondoan. Kaltetuenak, hortaz, bertoko enpresak izango dira.
|
|
|
aedoak gazteen eta helduen heziketa —ideologizazio— iraunkorra bideratzen ikusten ditugu han hemenka Homeroren testuetan. Gertakari handiak buruz errezitatzen dituzten kantari —erdi mistiko, erdi poeta— horien ahotik etenik gabe ari zaio erakusten —jauregian, kalean edo agoran— narrazioa entzuten ari
|
denari
, nola jokatu zuten heroi gogoangarriek, eta, ondorioz, nola jokatu behar duen berak, bere bizitzan heroi izan nahi badu67.
|
|
|
eta gure alaba
|
denari
erantzuten
|
|
2007
|
|
|
Egia da nire burua ongi ezagutzen dudala, eta baita nire miseriak ere, eta esango nuke besteenak usaintzeko ere gauza banaizela. Nik neure burua ikonoklastatzat hartzen dut, gauzei buelta eman eta
|
denari
punta ateratzea da nik egiten dudana.
|
|
|
Beste modu batera esanda, inkesta bidez, norberak bere buruari aitortzen dion erabilera maila jasotzen da; hau da, erabilera aitortua edo subjektiboa deitu ohi dena. Kale Neurketan, berriz, inkestetan ez bezala, mintzatzen ari
|
denari
ez zaio ezer galdetzen, entzun eta hizkuntza jasotzen da modu objektiboan."
|
|
|
Hala eta guztiz ere, eskariek ordezko izaera dute, parlamentuko, arlo judizialeko edo admini strazioko prozedura formal eta zehatzei dagokienez. Horrexegatik, eskarien esparrua mugatzen da zuhurtziaren edo aukeran ematearen araberakoa
|
denari
, hots, modu berezian araututako prozeduraren objektu ez denari.
|
|
|
Jatorriz espainiarra
|
denari
ezin izango zaio bere naziotasuna kendu.
|
|
|
Aprobetxamendu desberdineko finken kasuan, finka osotasunean errentari desberdinei laga bazaie, aprobetxamendu nagusia duen errentariari dagokio eroslehentasun eskubidea eta atzera eskuratzeko eskubidea egikaritzea; eta errentari nagusi bat baino gehiago izanez gero, nekazari gazte
|
denari
, eta, errentari batek baino gehiagok badu egoera hori, errentamenduan denbora gehiago daramanari.
|
|
|
Era berean, Legean ezarri da eskariek ordezko izaera dutela, parlamentuko, arlo judizialeko edo administrazioko prozedura formal eta zehatzei dagokienez. Horrexegatik, eskarien esparrua mugatzen da zuhurtziaren edo aukeran ematearen araberakoa
|
denari
, hots, modu berezian araututako prozeduraren objektu ez denari. Oro har, iradokizunak, kexak, etab. dira, Konstituzio Auzitegiak irailaren 20ko 161/ 1988 eta uztailaren 14ko 242/ 1993 epaietan ezarri zuen moduan.
|
|
|
EKren 11 artikulua monografikoa da horren inguruan, eta horren arauketa lege arruntera igorri arren (11.1 artikuluaren arabera, Espainiako naziotasuna legeak ezarritakoaren arabera eskuratu, gorde eta galtzen da, kasu honetan, Kode Zibilaren lehenengo liburuko lehenengo tituluak ezartzen duen eran), edonola ere, baldintza argi batzuk ezarri ditu, eta legegileak horiei men egin behar die: lehenengo eta behin, jatorriz espainiarra
|
denari
ezin izango zaio bere naziotasuna kendu (EKren 11.2 art.), hau da, Espainiako naziotasuna eskuratzen dutenei naziotasun hori kendu ahal zaie, baina inoiz ez jatorriz espainiar direnei, azken horiek naziotasun horri uko egiten badiote soilik gal dezakete?. Bigarren, EKren 11.3 artikulua dela bide naziotasun bikoitzaren erakunde juridikoa Konstituziora bildu da.
|
|
|
ostera oasietan zerbitzatua izan ez
|
denari
,
|
|
|
Jakin badakigu ez dela inondik erehauturik errazena. Gertatzen ari
|
denari
buruzko kultur analisi deskriptiboak gainditzea ekarriko luke jarrera honek. Gizartearen larruazalaren azpian sartzea, bereizate kolektiboa eta ezagutzak bereganatzeko giza prozesua aztertzea, azkenbatean, ezagutza pertsonalaren nondik norakoa ikertzea lekarke.
|
|
|
Kulturari buruzko gogoeta eta ikerketetan bi diskurtso nagusi agertzen diragaur egun. Biak erabiltzen ditugu, arrunki biak nahasturik, nahiz eta bietatikmunduan eta kulturan gertatzen ari
|
denari
oso modu diferentean iritzi. Gaur egunezin da kulturari buruz hitz egin hibridazio, nomadismo, diaspora, aniztasun, mestizaje hitzak aipatu barik.
|
|
|
Imitazioari dagokionez, Baldwin ek bi mota daudela aldezten zuen: imitaziozko iradokizuna (imitative sugestion) eta imitazio saiatua (persistentimitation) (Valsiner, 2001). Lehenengoa, imitaziotzat hartu ohi
|
denari
dagokio; hots, ereduak egiten duena errepikatzen saiatzea da. Hona hemen imitazio motahori argitzeko egoera bat:
|
|
|
Bada, balio abstraktuak oso dira baliagarriak kritika egiteko, eta egokiak dirudite ezarritako ordena aldatu gura duenarentzat. Balio konkretuak, aldiz, egokiagoak dira
|
denari
, statu quoari, eusteko. Errazagoa da balio konkretuei eustea politika kontserbadoreetan; aldiz, gauzak irauli eta aldatu gura direnean, badirudi buruak eskatzen duela argudioa balio abstraktuetan oinarritzea.
|
|
|
Bukatzeko, esan dezagun ezen metaforak eta bere munduak euren indar erretorikoa eta arrazoizkoa gal ditzaketela, beste edozein tropok bezala, gehiegikeriaren bidetik. Gehiegizko erabilerak indarra kentzen dio
|
denari
, zeren azkenean iruditzen baitzaigu ezen pentsamendu, esaldi nahiz termino arrunt eta berezien artean dagoen harremana ohikoa dela. Zerbait arrunta bilakatu bada termino bien arteko harremanean, indarra galdu du metaforak, eta berdin sinestesiak, ironiak, hiperboleak nahiz alegoriak.
|
|
|
Subjektibotasunari aldiz ez zaio deus ebasten, gizon emakumea beti bat sentitzen da-eta gizon emakumeagaz; ezpada hori ere gehitua gelditzen da, hizkuntza bihurturiko errepresentazioa ja ez baita gehiago subjektu bakar baten edukitasuna. Besteengana pasatuz gizajende osoaren komuna
|
denari
lotzen zaio, bakoitzak haren modifikazio bat baitauka, eskaera bat dakarrena besteen bitartez osaketarena»251.
|
|
|
Esan nahi dut, mintza daitekeela hizkuntza bat oso korrekto eta hala ere oso arrotz. Natiboarentzat lexiko landua edo apala
|
denari
, askotan nekez antzematen dio atzerritarrak, etab. M. Ereñok bertsolaritzaren fenomenoa ailegatu du adibide gisa: euskaraz, hobeto, euskararen unibertsoan zentzuz beteriko fenomeno bat, handik kanpora geza samarra irudi lezake.
|