|
2009
|
|
|
Susmoa
|
daukat
Mahoma ez zela sekula mendizale amorratua izan.
|
|
|
Komedia genero zaila da, parodia (pertsonaien imitazioak, estereotipoen ustiaketa) ez hainbeste. Batzuetan, sentipena
|
daukat
, geure buruari barre egitearen aitzakian, ez dugula umorea serio hartzen. Geure buruarengan aski konfiantza ez bagenu bezala.
|
|
|
Mary Poppins en Mr Banks-en antzera hitz egiten dudala iruditzen zait. Filma egin zutelarik haurtxo bat nintzenez, argi
|
daukat
adin horretan entzun genuen hizkera umeei errepikatzeko joera dugula.
|
|
|
Niretzat idaztea ez da istorioak kontatze hutsa. Hizkuntza bat
|
daukat
, eta hizkuntza horrek, hainbat eragozpen izateaz gainera, baditu abantaila egundokoak ere. Eragozpenen tripetan maiseatu eta abantailak ikertzea gustatzen zait.
|
|
|
Eta esan zidan: ez dakit zergatik, baina ez
|
daukat
orain gogorik.
|
|
|
Dendan bakailaoa eta kafe eho berria edukitzen zituen, basamortuko euskaldunentzat. Nire etxeko aurreko portxean
|
daukat
eskuzko kafe ehogailu handia. Esteban hil zen arte, amamak gobernatzen zituen bai denda eta bai hotela, eta hotelarekin jarraitu zuen bere azken egunetaraino.
|
|
|
Eta, halarik ere, heriotzaren harrak, pazientziaz, barrenak jaten dizkit, eta aditzen diot zuloak egiten, eta entzuten dut bere ibiliaren konpasa. Bizirik
|
daukat
barrenean, niri lagun egiten, txakur baten pare, bere onetik aterata arramaska egiten dit erraietan, suntsitzaile aseezin, ederki dakit egunez egun suntsitzen nauela, eta den denean zuloak egin eta egin sentitzen dut jasaten dudan bizitasun orotan. Lur azpiko tunel ikaragarri handiak, haizearen ibiltoki hotzak.
|
|
|
Ordenatu gabeko egunkari txatal pilek betetzen dute bere jantokiko mahaiaren gaina. Bere aitaren heriotzari buruzkoak dira (euskal egunkari baten titulua gogoan
|
daukat
beti: «Agur, Bob»).
|
|
|
Baina, Ane, oreztek, berez, ez dute zertan beste ezeren seinale izan! Ez
|
daukat
isilik egoteko asmorik. Politagoa zinen zu... esan diot.
|
|
|
Ezin nau ikusi, baina badaki hemen nagoela, badaki, eta hori
|
daukat
nire alde: onartu egin du nire presentzia.
|
|
2010
|
|
|
Elorriagak gai inte resgarria aukeratua zuen bere azken nobelarako. Hala ere, irakurle gisa esan beharra
|
daukat
gaiak berak zein atal bakoitzaren hasieran agertzen diren aipuek sorturiko aurreikuspenak asetzeko gai ez dela izan Algortakoaren liburua. SPrako tranbiatik hona gutxi aldatu da Elorriagaren estiloa, hots, aipatu lan horretan bezala, Londres kartoizkoa da nobelan absurdoaren «langue»ra jo du berriro.
|
|
|
Aipagarriak dira horiek guztiak. Baina irudipena
|
daukat
Elorriagaren azken eleberri honetan ere errepikatu egiten direla haren narratiba markatzen duten ezaugarriak, estiloa, besteren gainetik. Esti, zuk aipatutako «langue»a dago batetik, SPrako tranbiatik datorrena, eta edukiari baino gehiago formari errepa rarazten diona.
|
|
|
Biopoesia, edo zergatik jotzen dudan behea, gibela!?, edo zer dela eta egiten didaten begiek negar, azukrea!?, edo nondik norakoak diren nire nekeak, burdina!?, edo dena delakoa. Bilduma ederra
|
daukat
, kasik nire biografia izan litekeena.
|
|
|
errealitateak zientzia fikzioaren gero eta antz handiagoa du, eta fikzioak errealista behar du izan. Ez
|
daukat
nik ezer errealismoaren kontra, Cheever edo Carver errealistak baldin badira, Saizarbitoria errealista baldin bada, gora errealismoa! Aldiz, errealismoa banalitatearen laudorioa eta klitxeen errepikapena baldin bada, orduan nahiago dut errealitatea.
|
|
|
Txapelketa hori 2007an izan zen, irailetik abendura, eta hurrengo urte eta erdian borobildu nuen Aulki jokoa. Eta sekulako gogoa
|
daukat
urtarrila iritsi eta berriro literatura egiten hasteko. Asteburuetan izango ditut saioak, baina astea literaturari eskainiko diot».
|
|
|
Tira, kontuak kontu, esan beharra
|
daukat
biziki maite dudala, ahal dudanean, Iparraldera hurbiltzea. Gustura sentitzen naiz, oso gustura, lurralde horretan.
|
|
|
Eta gainera kontu zahar bat gogorarazten dit istorio horrek». «Zuk gonbidatzen banauzu, ez
|
daukat
hara joateko arazorik», amaitu zuen geroago, irribarre batekin.
|
|
|
Edo, hobeto esanda, Maitaneren etxean bizi nintzen. Orain, beraz, ez
|
daukat
etxerik eta ez daukat lanik. Baina diru pixka bat bai oraindik, denbora batez lasai ibiltzeko lain.
|
|
|
Edo, hobeto esanda, Maitaneren etxean bizi nintzen. Orain, beraz, ez daukat etxerik eta ez
|
daukat
lanik. Baina diru pixka bat bai oraindik, denbora batez lasai ibiltzeko lain.
|
|
|
baina ez
|
daukat
beste irtenbiderik:
|
|
|
Betidanik gustatu izan zait Melville ren nobela hau, eta dudarik gabe iruditzen zaigun baino gauza gehiago adierazten dituela esango nuke, susmo hori
|
daukat
behintzat. Oro har, gizakiaren eta piztiaren (edo naturaren) arteko lehia planteatzen da; Achab en obsesioa, agian eldarnioa, Moby Dick balea zuria hiltzeko.
|
|
|
Itsasoa, heriotza, hor dago, saihestezinezko elementua da, etengabe bertan blaiturik gaude, bere medioan barneraturik. Patua, berriz, nola edo hala eraiki behar dugun zerbait, edo bilatu, edo erditu, edo besterik gabe aurkitu, eta azken unean gazi gozoa izanik ere, ezinbestean onartu; esaldi batean azaltzen da geroago Bartleby ren keinua («Nahiago nuke egin behar ez banu/ baina ez
|
daukat
beste irtenbiderik»). Barne ahotsa aipatzen dut halaber, gure nortasuna eta gure zerizanaren oinarri dena, baina zerumuga zabalagoetara begiratzeko ahalmena izanda, maiz begi bistako begiratzera kondenatzen gaituena.
|
|
|
70eko hamarkadaren erdian, Donostian eman zuen kontzertu batean egon nintzen. Gogoan
|
daukat
oraindik nola, bere Fender Stratocaster gitarra bazter batean utzi eta mandolina hartuz, reel herrikoi batzuk jo zituen berak bakarrik, taldearen laguntzarik gabe, rock, n, roll egarriz zeuden 5.000 ikus entzuleen aurrean. Ikaragarria izan zen.
|
|
2011
|
|
|
Ezen irudipena baitaukat behar baino arreta urriagoa eskaini geniola Lertxundiren saiakerari, atera eta ondorengo hilabeteetan. Eta irudipena
|
daukat
hasiera batean uste baino lan garrantzitsuagoa izan daitekeela Lertxundiren obraren baitan. Alde horretatik, bat nator Lourdesekin ibilbide literario oso bat saritu dutelako teoria planteatzen duenean, Eskarmentuaren paperak ibilbide literario eta pertsonal oso baten konpendioa baita, destilazioa, bete betean agertzen baitzaigu Anjel Lertxundi idazlea, baina batez ere irakurlea.
|
|
|
Hainbertze eta halako lur mokorrek lotsa bat sortzen dauzute barnean. Jakintsu hanitzek baitiote Lurra ez dela Iguzkiak noizbait airez aire aurdiki ziliporta bat baizik, hastapenean su zarionetik emeki emeki azalez hoztua,
|
daukat
etzela iguzkiaren errai samurretarik arroltzearen idurirat osoki biribil eta leun jauzi pikorra, bainan ba ordukotz dena zimur eta konkor, guneka; gune hotan, azala gogortu zelarik behin, eta gero euriteekin zonbait menderen buruko gozatu, zela egin, hanitzez berantago ez dakigu nola Biziaz amatzeko, orai gabiltzan Gipuzkoako eskualde maitea».
|
|
|
Oso deigarria, benetan. Goian
|
daukat
, ene logelan, nonbait gordeta. Hurrengoan bisitan zatozkidanean, oparituko dizut, jada nik ez baitut janzten.
|
|
|
Aita duela 52 urte zendu zen, ama duela 32 urte orai. Etxea
|
daukat
Baigorriko herrian eta ni naiz etxe horren jabe. Nire seme bat bizi da etxe horretan.
|
|
|
Ilun ilun zegoen, eta Foru pasealekuko farolak sugeak bezala islatzen ziren ibaian. Oroitzapen hori
|
daukat
. Hotza, farolen isla haiek uretan, eta zazpi anaia arrebok aitaren harmonikaren atzetik kalejiran.
|
|
|
Eskutik labain egin dit Pattiren poema liburuak. Rimbauden antologia elebiduna Bilbon
|
daukat
. Hara, lagun hark oparitu zidan, otso lanak egiten zituenak, nire urtebetetzean, eta horrexekin izorratu ninduen zeharo.
|
|
|
Poema idatzi nuenetik hona, giltzurruneko kisteak ez dit alamenik eman. Autoan Patti Smithen CD bat
|
daukat
, marraxoaren alabak grabatua. Lana utzi nuen pasa den urrian.
|
|
|
Lana utzi nuen pasa den urrian. Ilegorria izaten jarraitzen dut, baina garbi
|
daukat
printzesarena edo sirenarena ez dela estatus desiragarri bat, baizik eta bizi une jakin batzuetan lilurari bai esateko beharra. Eta baratzea betiko tokian dago, datorrena datorrela.
|
|
|
Albuma, bestalde, hain da korala ezen, batzuetan, marinelaren protagonismoaz zalantza egitera irits baikaitezke: inpresioa
|
daukat
Corto Malteseren abenturatzat hartzen badugu pertsonaia horrek beste album batzuetan segida eduki izanari zor zaiola.
|
|
|
Amaitu baino lehen, esan beharra
|
daukat
Alberto Martínez de la Cuadrak egindako itzulpena bikaina dela, euskara eder, goxo eta baliotsua erabiliz primeran burutu duela bere lana.
|
|
2012
|
|
|
Aurrean
|
daukat
lorategi aundi baten erdian altxatzen dan etxe dotore dotore baten tarjeta, Antonitori eta Inacitori zuzendua:
|
|
|
Ez dakit nondik nora eskuratu zituen berak baina egia da altxortzat zituela. Aipamenen bat edo beste ere egin zidan Borgesen alargunari edo ondorengoei buruz, eskubideak zirela eta ez zirela, baina oso ideia urruna
|
daukat
eta ez dut uste ezer egin zuenik. Kontua da gauzak ez zitzaizkiola nahi bezala atera eta Alemaniara itzuli zela.»
|
|
|
Baserrialdean bizi naiz eta etxe inguruan lur eremu zabalxea
|
daukat
. Horregatik hor, basa zuhaitzak eta fruta arbola batzuk landatu eta txertatzeaz gainera, aldizka fantasiazko gauzatxo batzuk ere prestatu ditut.
|
|
2013
|
|
|
Eta koadroarekin azaldu zitzaidan. Han eduki nuen, baina gero kendu egin nuen, ederrago bat egin zidatelako, berea, eta hau sukaldean
|
daukat
. Baina sukaldetik ez du inork kenduko.
|
|
|
Aldi larria! Negargarrizko oroitz bat
|
daukat
gogoan!
|
|
|
Ez, ez, ez. Irakurrita
|
daukat
, kar, kar... Azkeneko orrialdeak ez, baina ez zitzaidanjakin minik geratu.
|
|
2015
|
|
|
Eleberrian ere gertaera hori da familiaren tatxa, mantxa, bizitza osoan izan dute gogoan. Aldehorretatik egilearen bizitzako liburua edo liburuetakobat behintzat izan ote daitekeen susmoa
|
daukat
–etahori ere ondo ezkontzen da Iban Zalduak «La CôteBasque revisited» ipuinean aukeratu duen TrumanCapoteren aipuarekin: «Idazleak daukan materialbakarra ezagutzen duena da.
|
|
|
Nik ere badakit oroimena ez dela toki segurua. Ez
|
daukat
«ilargiratze» gauaren oroimenik. Max Aubek esaten zuen bazirela oroimena zuten pertsonak, bazirela oroitu eta kontatu egiten zutenak, eta bazirela oroimenik ez zutenak.
|
|
2016
|
|
|
Irudipena
|
daukat
euskararen inguruan egiten den politika eremu elbarritu honen mugetan garatzen dela: egin dezagun egin beharrekoa, betiko horiek esan ez dezaten inposizioa dagoela, eta beste aldeko betiko horiek (beren eskubideak ez direla aintzat hartzen aldarrikatzeaz nekatzen ez diren horiek) isiltzeko; zelai itxi eta kutsatu horretan jokatzen ari garela partida.
|
|
|
Sentsazio horixe
|
daukat
neuk ere. Alegia, gauza guztien hasiera bizi izan genuela:
|
|
|
Handik gutxira, D irakasleak, larri antzean: «Lotsa
|
daukat
ala Lotsa naiz?». E irakasleak, berriz, arnasestuka:
|
|
|
(Deseroso baina bere burua kontrolatu nahian.) Ezin naiz hemen gelditu. Korukoekin entsegua
|
daukat
.
|
|
2017
|
|
|
Hamabi urteko alabatxo eder bat
|
daukat
orain; eta, nahiz eta leihoa zabaltzean ikusten duen lehen gauza Hernaniko Musika Eskola izan, ez da (oraingoz) musikarekin, edo, hobeto esanda, musika tresna bat ikastearekin, zaletu. Txikia zela, «duo»ren bat egin genuen etxeko salan, hori bai!
|
|
|
Ardo txiletarra, prestigio handikoa. Botila hau gordeta
|
daukat
Mikelen ohoretan. Youtuben ikus daiteke Glasgowko kontzertu hura.
|
|
|
Nire bizitza oso dentsoa izan da. Umetatik aktibitate handia izan dut, horregatik
|
daukat
holako bilduma.
|
|
|
Nire eskuetara begiratzen dut, hemen «rakia» deitzen dutena
|
daukat
edalontzi txiki batean. Orujo mota hau lehenengo aldiz edan nuenean gogorra egin zitzaidan, baina orain, ezkontzako koktelean, oso ona dagoela iruditzen zait.
|
|
|
Baina azken mementoan dena «normaltasunera» bueltatu da: «I have a headache, I, m going to vomit» (buruko mina
|
daukat
, botaka egingo dut).
|
|
2018
|
|
|
Horrek ematen dit aukera, Bilbotik kanpo ez nagoenean, lan ordu ugari egiteko, jendea hartzeko, eta abar. Oraindik ere, gogoan
|
daukat
, esaterako, hogeita hamar urte direla nola etorri zitzaidan Jean Etxepare mediku baxenabartarra eta ospe zabaleko euskal idazlea. Liluraturik zetorren hura Bizkaiko ekimenaz eta are liluratuagoa bi biok, hark idatzi zuen bezala, «gure arbasoen mintzaian mintzo ginenean».
|
|
|
Azken urthe hotan ez dugu uste sinadura emanen zioten Etchepare jaun medikuak». Buruxkak liburuaren hainbat xoko, zati eta ideia ez dira kronika egilearen gogokoak izanen, baina nik neuk ziurtzat
|
daukat
Etxepare gazteak bezalaxe Etxepare edadetuak ere emango ziola sinadura hogeita bost urte lehenago plazaratutako Buruxkak liburuari, «bururako usain on ezin galduzko» liburu malurusari. Piarres Lafittek, dirudienez, mundu honetan geratu zirenen etsenplurako erabili nahi du Jean Etxepare hilobiratu berria, Eskualduna astekarian zintzotu edo egin zuena.
|
|
|
Onhartzen dut haurren orotaz argitzea lukela, eta azturen chederratzea. Bainan ikusiak ditut eta haztatuak, nor nahik bezain ontsa, gibelondoak, eta sekula baino azkarkiago
|
daukat
, erlijioneko erakaspen berezi batzuez kanpo, argitzale hedadurakoagoak eta chederratzale chuchenago, apainagoak litazkela apez ez serora ez litazken katholiko batzu, familiadun aitama katholiko batzu, ahalaz, apezak berak eta serorak berak baino.
|
|
|
badu nire bururako usain bat, ezin galduzkoa. Ondo gordeta
|
daukat
hitz maiteen altxorrean.
|
|
|
Intzaren idazkiko zati nagusia jasoz amaituko dugu Erribera kaleko Akademiara egindako bidaia: «Gure orduko Euskaltzaindia, begi aurrean baneuka bezala
|
daukat
gogoan. Bilboko gure aretoan, ango mai luze ta zabal batean nola egoten giñan esango dizuet, bakoitzaz bi itz esanez, maiean zer toki izaten giñuan aipatuz.
|
|
|
[?] Jesusen Lagundiko beste Aita bat, aipamen aundikoa, Pier Lhande giñun. Gogoan
|
daukat
, bein baño geiagotan, batzarrea asi ondorean agertu zitzaigula gure aretoko atetan, bere pipa aundi, kirten makurra, ezker eskuan zuela, eta bere begi urdinxka ta argiz guziok menperatuz, izan zitzaigula esanez: «Agur Yaunak, agur t, erdi!» Irriparrez ta bere eskuña luzatuz joaten zala bere tokira.
|
|
|
Euskara estandarrak ere badu bere ahozkotasuna, eta hori zaindu, aberastu eta zabaltzea funtsezkoa da. Ez nuen Dragoi Bola ren kapitulu bakar bat ikusi, zaharregi harrapatu ninduen?, baina ez
|
daukat
horren beharrik jakiteko Euskal Telebistak telesail horren bitartez sekulako bultzada eman ziola euskarari. Igual esajeratzen ari naiz, beharbada hau nire obsesio txoro bat baino ez da, baina uste dut euskal bikoizleak jo eta su lanean jartzeak, ondo pentsatutako epe luzerako plangintza batekin, jakina, ez txoro txoro unean uneko arrakasta axalekoaren bila?
|
|
|
Ideologiaz ezkerrekoa bazen ere, garaiko sozialismo mota ezberdinak aztertzen aritu zen, eta Maok Txinan erabiliriko gerrillen gerraz ere bere iritzia eman zuen. Ongi gogoan
|
daukat
Vasconiaren argitalpenak garai hartako gazteongan zer nolako eragina izan zuen. Hura izan zen ene belaunaldiko askok Federikoren izena entzuten genuen lehen aldia.
|
|
|
Eta gu han, auto barruan, kristalak lausotuta, eta Arantxa guri errieta egiten! Gogoan
|
daukat
eszena, nahiz Arantxa bera ez den gogoratzen. Bestalde, Arantxari estimatzen diot publikoki esana gurekin sekula ez zela gutxitua edo baztertua sentitu emakumea izateagatik.
|
|
|
Ulertzen dut Ibonek esan duena: «Ez
|
daukat
talenturik». Nik ere horixe pentsatu izan dut, eta, izatez ere, urte asko eman ditut argitaratu gabe.
|
|
|
Gero, jakinaren gainean egonda, XXI. mendean testu horrek izan behar duen eragina hausnartuko dugu. Nik, behintzat, argi
|
daukat
.
|