|
2002
|
|
|
Ekoturismoak ekosistema naturaletan izan ditzakeen arriskuak argitzeko, NBEren txostenak Galapago uharteak hartzen ditu adibidetzat, paradisu natural bat eta dibertsitate biologikoaren puntu neuralgikoa. Izan ere, hegaztien erdiak, landareen %32 eta bertan bizi diren narrastien %90 ez
|
daude
munduko beste inon. Lehen begiratuan, txostenak dio Galapago uharteek ekoturismoaren promesaren adibide direla.
|
|
|
Oraingoz, Ramos doktorearen arabera, “gaur egun, usaimen erraboiletik lortutako zelula glikoak ezartzen ari dira”. Ikerketa ildo horri jarraiki, hainbat talde
|
daude
mundu osoan, baina oraindik esperimentazio fasean daude animalietan. Duela bi urte inguru, Valentziako Biomedikuntza Institutuko Almudena Ramón Cueto ikertzaileak aurkeztutako emaitzak itxaropentsuak izan ziren.
|
|
|
Bost eskualde biodibertsitatean aberatsak dira. Horien artean
|
daude
munduko hiru baso tropikal handienak: Amazonia, Kongoko erdialdeko oihana Afrikan eta Ginea Berriko uhartea.
|
|
2003
|
|
|
Hegazti sarraskijaleen eta, bereziki, sai arreen sistema immunologikoa gainerako hegaztiena baino askoz indartsuagoa da, immunitate handiagoa garatzen baitute beste jarduera batzuen kalterako, hala nola, janariaren edo ehizaren ondoren hegan egitea. Komodoko herensugearekin eta Ginea Berriko krokodiloarekin egiten diren antzeko bi ikerketa ildo
|
daude
munduan. Bi ikerketak bi animalien odolean zuzenean aurkitzen dituzte infekzioetatik babesten dituzten substantzia antibiotikoak, baina ez dira jatorrira iritsi:
|
|
2004
|
|
|
Egun 8.000 arbola espezie desagertzeko zorian
|
daude
munduan berezko izaera basatian bederen, eta horietatik 976 kinka larrian.
|
|
|
Egun 8.000 arbola espezie desagertzeko zorian
|
daude
munduan berezko izaera basatian bederen, eta horietatik 976 kinka larrian.
|
|
|
hotza. Mila sagar barietate baino gehiago
|
daude
mundu osoan. baina merkatuak eskaintzen digun gama mugatua da, besterik ezin baitugu egin dozena erdi barietate baino gehiagoren artean aukeratu.
|
|
|
Ozeanoen etorkizuna arriskuan jartzen duten lau arazo handi
|
daude
munduan. Gehiegizko arrantza, kutsadura, bai kostaldekoa bai itsaso zabalekoa, gero eta trafiko handiagoa eta talde ekonomikoek eta gobernuek itsasora zuzenean sartzeko egiten dituzten presio politikoak.
|
|
2005
|
|
|
katuena”, haren usain handi eta handiak felido horiek erakartzen baititu. Valerianazeoen familiakoa da, 350 espezie
|
daude
munduan. Horien artean dago Valeriana, ekintza lasaigarri eta lasaigarri ezagunekoak.
|
|
|
Halaber, zehaztu du Gobiko basamortuan Txina eta Mongoliako mugan gertatzen diren hareazko ekaitzek Txinako, Koreako penintsulako, Japoniako eta Ipar Amerikako airearen kalitatea alda dezaketela, pertsonei arnas arazoak sortzen baitizkiete. Lur lehorretan, planeta osoaren %41, 2.000 milioi pertsona inguru bizi dira, eta horien artean
|
daude
munduko pobreen erdiak. Lur hezeetan desertizazioak kalte handiak ere eragiten ditu, hala nola uholdeak, ikatza erauzteko arazoak eta klima aldaketak eskualdean, txostena egiten parte hartu duten adituen arabera.
|
|
2006
|
|
|
Nazioarteko topaketa honen helburua da munduko egoera aztertzea eta planetaren desertizazio prozesuak arintzeko irtenbideak bilatzea. Batez ere nekazaritzatik eta abeltzaintzatik bizi diren 1.200 milioi pertsona inguru lurzoruaren degradazioaren eraginpean
|
daude
mundu osoan, NBEren datuen arabera. Horietatik, 200 milioi inguruk jasaten dituzte ondorioak, eta, iturri beraren arabera, beren lurrak utzi eta emigratzera behartuta daude.
|
|
2007
|
|
|
Nazioarteko eskariak tramitatzeko baimena hamabi bulego bakarrik
|
daude
munduan, espainiarra tartean.
|
|
|
“Gas A Liquidez” teknologiari esker (GTL sigla ingelesetan), gas naturala erregai likido bihurtzen da, diesel gasolina bezala. Gaur egun, dozena bat instalazio
|
daude
munduan, behar diren gas iturri handiak izateko eta azpiegituretan egindako inbertsio handiei aurre egiteko gai diren multinazional gutxik bultzatuak. Prozesu suntsitzailea da, bihurketan gas naturalaren %45 inguru galtzen baita.
|
|
|
Bi zientzialarien arabera, «kapsaizinak saihestu egiten du ondorio fisiopatologiko hilgarriak dituen pasabide biologiko hori». Koipe gutxiago OMEren arabera, 300 milioi pertsona lodi baino gehiago
|
daude
mundu osoan. Estatu Batuetan, biztanleriaren laurdena bat dator obesitatearen eredu unibertsalarekin, eta Europa joera horretara hurbiltzen da.
|
|
|
Azterketa baten arabera, 3.300 milioi telefono mugikor
|
daude
mundu osoan.
|
|
2008
|
|
|
Adituen kalkuluen arabera, gehiegizko pisua duten 1.700 milioi pertsona
|
daude
munduan; horietatik 300 milioi gizenak dira, eta 850 milioi pertsona gosearen biktima dira. Beraz, gizadiaren historian lehen aldiz, obesitatea eta gehiegizko pisua desnutrizioa baino gehiago dira.
|
|
|
Hegaztien aniztasuna planetako espezie handienetako bat da. Horien artean, desagertzeko arriskuan dauden 13 espezie
|
daude
mundu osoan. UNESCOren ondare naturalak Espainian Imagen:
|
|
|
OMEren oharra OMEren arabera, munduko biztanleriaren heren bat (2.000 milioi pertsona baino gehiago) kutsatuta egon liteke Koch en baziloak, tuberkulosiaren eragileak, bizitzan zehar gertatutako kutsatze baten bidez. Zorionez, giza immunitate sistema gai da kasu gehienetan baziloa arrastoan mantentzeko, baina nahikoa da sistema hori ahultzea (hiesa, immunosupresio terapeutikoa edo zahartzea) gaixotasuna agertzeko. OMEren estatistiken arabera, gaixotasun horri egotz dakioke munduko herrialde pobreenetako heriotzen %98 Gaur egun, inoiz baino tuberkulosi gaixo gehiago
|
daude
munduan. Erakunde horrek 9 milioi pertsona inguru gaixotzen dira urtero tuberkulosiak jota.
|
|
|
Gainera, haurren berehalako beharrak asetzen ditu, hala nola intsulina bidezko tratamendua, xiringak, monitorizazioa eta diabetes hezkuntza. " Zoritxarrez, oraindik haur asko
|
daude
munduan, batez ere garapen bidean dauden herrialdeetan, eskura intsulinarik ez dutenak eta hiltzen direnak", gehitu du Feltonek. " Life for a Child", gainera, Diabetearen Nazioarteko Egunaren kanpainaren laguntza jaso du.
|
|
2009
|
|
|
Sarean duten kontrol eta zentsuragatik “Interneten etsaitzat” jotzen diren 12 herrialde
|
daude
munduan. Mugarik Gabeko Erreportariek (RSF) egindako zerrenda honetan Saudi Arabia, Birmania, Txina, Ipar Korea, Kuba, Egipto, Iran, Uzbekistan, Siria, Tunisia, Turkmenistan eta Vietnam agertzen dira.
|
|
|
Non aurkitzen dute babesa? ACNURen “Joera globalak” urteko txostenak dioenez, 42 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan errotuta. Horietatik, 26 milioi barne desplazatuak dira, eta gainerakoak, 16 milioi, errefuxiatuak eta asilo eskatzaileak dira.
|
|
|
Zientzia eta Berrikuntzako ministro Cristina Garmendia eta Kanarietako Gobernuko presidente Paulino Rivero izango dira bertan. Ekitaldira etorritako 500 gonbidatuen artean
|
daude
munduko teleskopio nagusien zuzendariak, Europako Batzordearen eta European Southern Observatory (ESO) erakundearen ordezkariak. Bertan izango dira, halaber, teleskopio hori Zientzia Handiaren proiektu bihurtzeko lagundu duten Mexikoko eta Estatu Batuetako erakundeetako ordezkari nagusiak.
|
|
|
Estatuko Aurrekontu Orokorrei buruzko Legeak urtero eguneratzen ditu. Horien artean
|
daude
Mundu Ondareko ondasun berezi batzuk edo Katedralen Plan Nazionalean sartutako eliz eraikinak.
|
|
|
Funtsezkoa da sartu nahi den unibertsitate zentroak eskatzen dituen mailak aldez aurretik egiaztatzea. Gaur egun, 400 azterketa zentro inguru
|
daude
mundu osoko 80 herrialdetan. Espainian, Alacant eta Granadako unibertsitateetan, Madril eta Bartzelonako Goethe Institutuetan, Tenerifeko Santa Cruz Institutu Alemanean eta Valentzia eta Zaragozako ikastetxe alemanetan egiten da azterketa.
|
|
|
Diru bihurtuko balitz, ekosistema horien balioa 50 bilioi eurokoa izango litzateke, UICNren arabera. Ur gezako ekosistema horiek eskaintzen dituzten baliabideen mende
|
daude
mundu osoko herri asko. Horregatik, Diversitas en arabera, espezie horiek desagertzeak arriskuan jartzen ditu milaka milioi pertsona.
|
|
2011
|
|
|
Erakundearen arabera, prezio globaletan %10eko igoera izanez gero, beste 10 milioi pertsona muturreko pobreziaren lerrotik behera eroriko lirateke; izan ere, hor daude egunean 1,25 dolar baino gutxiagoko diru sarrerak dituztenak. Munduko Bankuaren arabera, 1.200 milioi pertsona inguru
|
daude
munduan pobreziaren lerrotik behera. Ekialde Ertaineko matxinadez gain, prezioak ere garestitu egin dira.
|
|
|
Irakurtzen eta idazten ez dakiten 793 milioi heldu
|
daude
munduan
|
|
|
Espainian, zehazki, hauek dira kutsatuenak: Zaragoza eta Sevilla (45 mikrogramo metro kubiko bakoitzeko), Granada (40), Torrejón de Ardoz (Madril) (39), Albacete (33), Jaén, Cádiz eta Malaga (32), eta Kordoba eta Jerez de la Frontera (Cadiz), 31 Datu horiek gorabehera, Espainiako hiriguneak muga nahiko baxuetan
|
daude
munduko kutsatuenekin alderatuz gero. Ahwaz (Iran), 373 mikrogramo PM metro kubiko bakoitzeko, Ulán Bator (Mongolia), 279, Sanandaj (Iran), 254, eta Ludhiana (India) eta Quetta (Pakistan), 251, planetako hiririk kutsatuenak dira.
|
|
2012
|
|
|
Bai, adibide asko
|
daude
munduan barrena.
|
|
|
Irudia: Federico Mena Quintero Haurrak adina erditze mota
|
daude
munduan. Izan ere, erditzeko prozesua nabarmen alda daiteke, ez bakarrik emakume baten eta bestearen artean, baita ama bereko haur baten eta bestearen artean ere.
|
|
|
Hasieran, sendagai antirretrobiralak gutxienak izan ziren, eta soilik herrialde aberatsetako kaltetuentzat, herrialde pobreenetako populazioentzat. “Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) azken txostenak dioenez, gaur egun, GIBak kutsatutako 8,30 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan dauden 20 milioi pertsonetatik erretrobirusaren aurkako tratamendua jasotzen dutenak, duela bi edo hiru urte gutxiengo bat zenean”, dio Gatellek. Infekzioaren tratamenduan azken urteotan egin den aurrerapen bat pazienteentzat erosoagoak diren botikak garatzea izan da.
|
|
2013
|
|
|
Nork ezartzen dizkie beharrak besteei? Hainbat estrategia
|
daude
mundu guztiak nabigatzaile bera (Chrome, Internet Explorer edo Firefox) erabiltzeko, konfigurazio pertsonalari uko egin gabe.
|
|
|
Zehazki, 78 leku daude guztira, 34 herrialdetan babestuak, arduradunen arabera, Frantziako Ekologia Funtzionaleko eta Ebolutiboko Zentroak (CEFE), Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Elkarteak (UICN), Nazio Batuen Kontserbaziorako Monitoretzako Munduko Zentroak (UNEP WCMC) eta BirdLife International erakunde kontserbazionistak. Babestutako eremuek Lurraren azaleraren% 13 hartzen dute, baina hutsune «garrantzitsuak»
|
daude
Munduan babestuta dauden 173.000 eremu eta Espezie Mehatxatuen Zerrenda Gorriko 21.500 erregistroak aztertu dituzte ikertzaileek. «Ordezkaezinak» diren 78 lekuetan daude 600 hegazti, anfibio eta ugaztun baino gehiago dituzten populazio gehienak; horietatik erdia, oro har, mehatxupean daude.
|
|
|
«Aparteko leku horiek UNESCOren Munduko Ondarearen zerrendan sartzeko lehentasunezko hautagaiak izan lukete», dio estudioan Soizic Le Saout ikertzaileak. Babestutako espazioak benetan babestea Babestutako sektoreek Lurraren azaleraren% 13 hartzen dute, baina «funtsezko» hutsuneak
|
daude
munduko biodibertsitatea kontserbatzeko, ikertzaileen arabera. Beste ikerketa batzuetan ez bezala, babestutako guneen kopurua handitzean oinarritzen da lan hau, eta horrek agerian uzten du lehendik sortutako eremu babestuak, batez ere «ordezkaezinak», behar adina hobetu behar direla.
|
|
|
Estatu Batuetan jaio zen (AEB) 1972an, interes nazionaleko gune izendatutako hezeguneen mantentze lanak bermatzeko. Gaur egun, El País egunkariko datuen arabera, 540 kontserbazio banku
|
daude
mundu osoan barreiatuta, hezeguneetan, erreketan, basoetan eta erriberetan kalteak murrizteko. AEB kontserbazio banku gehien dituen herrialdea da, 400 baino gehiago, baina Australiak ere badu zati handi bat.
|
|
2014
|
|
|
Zenbat txakur
|
daude
munduan?
|
|
|
Zenbat txakur
|
daude
munduan. Galdera hori errazagoa da galdera zehaztasunez erantzutea baino.
|
|
|
Kalkuluak zaildu egiten dira munduko beste leku batzuetan, hala nola Asian eta Afrikan. Baina, zenbat txakur
|
daude
munduan. Artikulu honek zifra hurbilena kalkulatu nahi du.
|
|
|
Irudia: EmeryWay Zenbat txakur
|
daude
munduan? 75 milioi txakur inguru bizi dira Europan, eta 83 milioi baino gehiago Estatu Batuetan Zenbat txakur daude munduan?
|
|
|
EmeryWay Zenbat txakur daude munduan? 75 milioi txakur inguru bizi dira Europan, eta 83 milioi baino gehiago Estatu Batuetan Zenbat txakur
|
daude
munduan? «Planetan bizi diren harburu kopuruari buruzko galdera errazago egiten da», dio Vancouver-eko Unibertsitateko Stanley Coren zientzialariak (Kanada) eta nazioarteko txakur aditu errespetatuenetako batek.
|
|
|
Baina, zer gertatzen da gainerako planetan? Zenbat txakur
|
daude
munduan. Aebetan 83,3 milioi txakur daude, Maskotentzako Amerikako Produktuen Elkartearen arabera.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak uste du 78 milioi txakur afrikar inguru daudela, baina onartu du beste 70 milioi gehiago bizi daitezkeela jaberik gabe. Orduan, zenbat txakur
|
daude
munduan. Orduan, zenbat txakur daude munduan?
|
|
|
Orduan, zenbat txakur daude munduan? Orduan, zenbat txakur
|
daude
munduan. Kopurua zehaztugabea da, eta, ikusi dugunez, hutsunez beteta dago.
|
|
2015
|
|
|
Zenbat zuhaitz
|
daude
munduan?
|
|
|
Bien bitartean, herrialdeen %32 azken helburutik urrun dago. Oraindik 781 milioi heldu analfabeto
|
daude
mundu osoan, UNESCOren datuen arabera. Alfabetatzea eskubide bat da Hezkuntzarako eskubideak barne hartzen ditu alfabetatua izateko eskubidea, bizitza osoko ikaskuntzarako funtsezko baldintza bat eta giza garapenerako eta Milurtekoko Garapen Helburuak. Alfabetatze tasak hobetuz joan diren arren eta arazoari ekiteko sentsibilitate handiagoa dagoen arren, alfabetismo maila nahikoa ez duten pertsonen kopuruak gora egiten jarraitzen du biztanle askoko eskualde batzuetan. Gainera, badakigu alfabetatzea munduko erronka nagusiei aurre egiteko estrategia:
|
|
|
Legez kanpoko arma arinen% 80 eta% 90 baimendutako salerosketak dira 1995ean, Batzar Nagusiak Desarmearen Astean aktiboki parte hartzeko gonbita egin zien gobernuei eta GKEei (50/ 72 B ebazpena), bakea zaintzea estatu guztien erantzukizuna dela ulertuta. Gaur egun, 640 milioi arma txiki eta arin
|
daude
munduan, hamar pertsonako 1.249 enpresa, Small Arms Surveyren «Rigthsatrisk» txostenaren arabera. Gainera, urtean 21.000 milioi dolarreko arma esportazio baimenduek balio dute.
|
|
2016
|
|
|
Panamako paperak izeneko ikerketa da inoiz baino dokumentu handiagoak iragaztea. 11 milioi espediente baino gehiago
|
daude
mundu osoko politikari, enpresari, artista eta futbolarien negozioei buruz, offshore enpresak sortuz, ustez, offshore enpresak sortuz eta haien muntak Mossack Fonseca abokatu bulegoaren bitartez kapitalizatuz, Panaman egoitza duena. Hurrengo lerroetan azaltzen da Panamako paperak zer diren eta zer adierazten duten, zer diren offshore gizarteak eta zer abantaila dituzten, legalak badira eta non dauden, Panaman ez ezik.
|
|
|
Haurrek dieta sinesgarria eta begetarianoa egin dezakete modu osasungarrian. Izan ere, milioika milioi
|
daude
mundu osoan. Praktika arriskutsua balitz, osasun alerta bat egongo litzateke, kasu isolatu batzuen ordez, prentsa txarra bizkor eta titularrez kolpatuz baino.
|
|
2018
|
|
|
Zifra harrigarriak daude. Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) azken txostenaren arabera, ia 700 milioi heldu
|
daude
munduan, eta haur eta nerabeen kasuan, gehiegizko pisua duten 400 milioi inguru. Osasunaren Mundu Erakundeak berak (OME), duela hiru urte, edari azukretsuentzako zerga igoera eskatu zuen, kontsumoa murrizteko. gehiegizko pisuaren kezkagarri, 2 motako diabetes eta hortzetako txantxarra eragiten ditu.
|
|
|
66 milioi haur inguru gosez joaten dira eskolara garapen bidean dauden herrialdeetan, GKEen arabera Zoritxarrez, oraindik haur asko
|
daude
mundu osoan, baita Espainian ere, beren oinarrizko beharrei aurre egin ezin dietenak; esaterako, elikadura bermatua izatea, eskolara joatea edo baldintza duinetan bizitzea. Beste batzuetan, gaixotasun kroniko batekin bizi diren txikiak dira, eta laguntza behar dute gaixotasun horri aurre egiteko edo, gutxienez, poza berreskuratzeko.
|
|
2020
|
|
|
Hainbat mota daude, eta horietako batzuek gaixotasunak eragiten dituzte gizakiengan, hala nola SARSrenak (2002an 8.000 infekzio eragin zituen) eta MERSrenak (2012an batez ere Ekialde Ertainean izan zuen eragina, eta 2.500 infekzio eragin zituen). Gaur egun, SARS CoV kutsaduraren 900.000 kasu baino gehiago
|
daude
munduan. Hain zuzen, birus hau berria delako, zientzialarientzat oraindik ezezagunak diren eta ikertzen ari diren alderdi asko daude.
|
|
|
Katalogo horrek, iparramerikarra bezain zabala ez bada ere, telesailen zaleen eskariak pelikulak barne ase ditzake. Une honetan, 183 milioi harpidedun
|
daude
mundu osoan. Netflix en edukia Smart TV batean ikus daiteke (edo bestela, Chromecast bat erabil daiteke), baina beste gailu batzuetan ere kontsumi daiteke, hala nola mugikorretan, tabletetan edo ordenagailuetan, web nabigatzailea erabiliz.
|
|
|
XIX. mendeko Europan landatzen hasi baino mende batzuk lehenago, arrosak oso hautatuak eta nahasiak ziren, barietate berriak lortzeko. Gaur egun, 30.000 espezie baino gehiago
|
daude
mundu osoan, hiru talde handitan banatuta: antzinako arrosak, arrosal modernoak eta basa arrosak.
|
|
2021
|
|
|
Etiketatu frontalak: hamar sistema baino gehiago Gaur egun, hamar nutrizio etiketatu baino gehiago
|
daude
mundu zabalean; batzuk aktibo daude, eta beste batzuk, berriz, martxan ipintzeko zorian. Herrialde batzuek beren borondatez ezarri dituzte horietako batzuk.
|
|
2022
|
|
|
Telefono mugikorren bidez, batez ere, senitartekoekin eta lagunekin konektatzen dira, gaurkotasunaren berri dute, aisialdiaz gozatzen dute eta beren interes berberak dituzten pertsonak ere ezagutzen dituzte. Kalkuluen arabera, 65 urtetik gorako 39 milioi erabiltzaile baino gehiago
|
daude
mundu osoan Twitter, Skype eta Facebook en. Sare sozialak segurtasunez erabiltzeko aholkuak Zalantzarik gabe, gizarte sareak erabiltzeak abantaila ugari ditu, baina baita zenbait arrisku ere.
|
|
2023
|
|
|
Gainera, gero eta gailu gehiago egiten dira. Gaur egun, 34.000 milioi smartphone, ordenagailu, bideo-kontsola eta telebista
|
daude
munduan. Greenpeaceren aburuz, “trafiko digital frenetiko horren aztarna ekologikoa munduko elektrizitate kontsumo neurrigabearen parekoa da”.
|
|
|
Iturriaren Vâniak ere iritzi bera du Núñezek, OMEren Adinaren aurkako Munduko Kanpainaren arduradunak. “Gaur egun, 65 urtetik gorako pertsona gehiago
|
daude
munduan bost urtetik beherako haurrak baino, eta bizitza luzeagoa lorpen gisa ikusi ordez, adineko biztanleriaren gastuak kostutzat hartzen dira, ez inbertsiotzat. Diskurtso nagusia aldaketa demografiko horren eragin negatiboetan oinarritzen da oraindik ere, eta bizitza luzeagoaren aukera izugarriak bistatik galtzen ditu, osasun onarekin batera badoa”.
|
|
|
Txertoek bizitzak salbatzen dituzte, baina ume gehiegi
|
daude
munduan. 19 covid aren pandemiak kopurua handitu besterik ez du egin.
|