|
2000
|
|
|
Testularitza dugu, zalantzarik gabe, bat batekotasunaren adierazpenik argiena. (...) Adibide gisara ondo
|
datorkigu
behin Balendin Enbeitak erdi testulari bati Gernikan erantzundakoa. Lepoan jo eta hala agurtu zuen gure bertsolaria:
|
|
|
Era berean, berez ingelesez dagoena erdararen galbahetik
|
datorkigu
; bada, galbahe hori kentzeko balio dezake. Euskarak ez du bitartekaririk behar, txokokeria ez delako, unibertsala baizik.
|
|
|
Aitor Arana euskarazko lehen ipuin liburu erotikoaren (Ipuin Lizunak, 1994) egilea dugu. Haur eta gazte literatura idatzi du batez ere; oraingoan, aldiz, nerabe bati buruzko helduentzako liburu batekin
|
datorkigu
|
|
|
Bukatzeko, zuzeneko lehiaketak ere izango dira, unean bertan telefonoz parte hartu eta sariak irabazteko aukeraz. Azken finean, Andoni Aizpuruk adierazi moduan, dinamikoago, arinago, biziago eta aktualitateari lotuago izango den" Bertatik Bertara" bikoitza dugu IOSU ETXANIZ Aurreko zenbakian aurreratzen genizuen bezala," Bertatik Bertara" saio arrakastatsua aldaketa handiekin
|
datorkigu
bere seigarren denboraldian.
|
|
|
Nafarroa Oinez ekitaldia ohi baino beranduago
|
datorkigu
aurten. Ohikoena Nafarroako ikastolen aldeko jaia, Kilometroak izan eta bi astera egitea da, baina iragan asteko zubia zela-eta, hilaren 22an egingo da 2000 urteko edizioa.
|
|
|
Gure kasuan, bada, mehatxu garrantzitsuena ez
|
datorkigu
EspainiakoHistoriaren Errege Akademiatik geure iraganaz aritzeko datorkigun zentsuratik, geure hizkuntza, kultura, herri eta nazioaren etorkizunaz aritu ahal izateko kanpokodebekua ezartzeko erakusten duten ahalmenetik bertatik baizik.
|
|
|
Beharraren asetasuna nahitaez bestearen bidez
|
datorkigu
(Grinberg etalankideak, 1971) eta honek kanpo mundua objektibatzea dakar, baina baita horrenbarne irudikapena egitea eta, beraz, fantasmatizazioa ere (barneratutako objektuaren eta benetako objektuaren arteko ezberdintasuna eta harremana).
|
|
|
Hizkuntzaren barne egiturak, besterik gabe, gure ideia eta pentsakizunen mamikuntza goitik behera baldintzatzeko ahalmenik ez badu, gizartearen eta hizkuntzarenarteko dialektika horretan, kultura kategoriaren bitartekotza aipatuko digu, Whorf eneskutik. Amerikarraren babesean
|
datorkigu
hemen: –Hizkuntza bakoitza estrukturazosatutako sistema zabal bat da, beti ere hizkuntza bakoitzean berezia.
|
|
|
Jakina, hizkuntzaren gaineko definizioan bertan dago gakoa: Txillardegi hizkuntza erakunde bat dela esanez
|
datorkigu
, eta baieztapen horrek hankaz gora jarriko dituhizkuntza izaera neutralaren ikuspegi koitaduak. Gizarte erakunde bat, izatez, nolaizan liteke gauza guztien gainetik dagoen zer edo zer?
|
|
|
Hitz hau zibernetikatik
|
datorkigu
; psikologian erabilia izatera pasatu zen, eta gaur egun komunikazio sozialean ere erabiltzen da.
|
|
|
—Sosega zaitez, ene espos Martin. Zeren bihotzak itsutzen gaituenean galtzen baitugu burua, eta buruaren galtzetik
|
datorkigu
ondikoa, nola etorri baitzitzaion Kaini, Abel hil zuenean. Eta sua ez da olioz iraungitzen.
|
|
|
Gure  tzat aberasgarria eta, bereziki, osasungarria da: ondo
|
datorkigu
urtean zehar elkarrengandik apur bat urruntzea.
|
|
|
Uste batera etorri gara, eta horren arabera, ezkontza kristautasunaren aurrekoa dela egiaztatu dugu. Lege positibo guztiak baino lehenagokoa da, gure izatetik bertatik
|
datorkigu
eta. Ez da egintza zibila ezta erlijiosoa ere, ezpada egintza natural hutsa, legegileen arreta antzeman eta erlijioak ere santifikatu egin duena.
|
|
|
Irudikapen argi honek ulermena errazten du, hain justu" erlazioak ikustean" datzan ulermena. Elkartzen duten katea mailak aurkitzearen garrantzia hortik
|
datorkigu
.
|
|
|
Gizartearen erregelei eta arauei buruz Wittgensteinek egindako analisia erabiliz, Winchek antropologiaren arazoak mahai gainean jarri zituen beste gizarteak edo kulturak aztertzerakoan. Agian, Winchek kultur erlatibismorako joera du, baina ez
|
datorkigu
gaizki antropologiaren eta gizarte zientzien muga epistemologikoak eta metodologikoak ez ahaztea (Frazerren lanetik haratago). Liburu bitxia.
|
|
|
Ez erlijioan, ez iritzi politikoetan. Hortik
|
datorkigu
Wittgenstein ipurtarina zelako susmoa. Baina irakurleak jakin behar du hau hurrengo orrialdeak irakurtzen hasi baino lehenago.
|
|
2001
|
|
|
Proiektu energetikoez hitz egiten denean, Euskal Herrian bizi eta urte batzuk jada ditugunoi, indarrean ezarri nahi izan zen Lemoizko proiektuaren historia guztia
|
datorkigu
gogora. Proiektu hura, azkenik, herriak geldiarazi egin zuen bere mobilizazioekin eta hainbat ekintzekin, armatuak barne.
|
|
|
Egungo landare apostuzaleenen loreen moduan, azalean zabaltzen zitzaizkigun sumendi tankerako zuldarrek gure poxpolina txintxostagarri salatzen zuten garai motzatxo hartan. Buff... udaberri atari ederra
|
datorkigu
...
|
|
|
dabiltzan ainbat eztabaida dabiltzalarik euskal aldizkarietan eta euskeraz: aldizkariak eztabaidaz aspertzen ari omen diran ontan; euskal aldizkariak iritzi bati ateak itzi eta beste bati ireki, bakoitza beren bidea artzen ari dan garai ontan, or
|
datorkigu
Villasante' ren" liburuska" eta" polemikoa" omen dena. Zertara dator?
|
|
|
Euskal Herriarekiko eragina aurreko arro planek sortutakoa da, ez zuzenean PHN honena; arazoa lehendik
|
datorkigu
. Arro planek honetarako bidea prestatu zuten, gure kasuan adibidez, Pirinio alde osoa urtegiz josi nahi zuten, Itoitz kasu.
|
|
|
Beraz, gauzak horrela gertatzera, estratega argiek pretenditzen zutenaren guztiz aurkakoa lortuko da. Epitafio famatu hura
|
datorkigu
gogora: " Nahi ez genuen guztia lortu dugu..."
|
|
|
" Ainhoa" ere abangoardiazko giroan sortu baita: Izagirrek Zergatik bai nobelan egin zuen moduan, hemen ere haurraren hizkera jaso nahi duen testu baten ondoren
|
datorkigu
Ainhoa haurrari egiten zaion poema.
|
|
|
–Nola? hau aipatzean, motibazioa
|
datorkigu
burura (oraingo honetan, motibazioa, zentzu hertsiago batean).
|
|
|
Orain arte gauza jakintzat eman dugu errealismo kontzeptuak adierazten duenerreferentea. Esan bezala, XIX. mendeko eredu bat, industrializazioak sorturikomundu hiritarraren deskribapen garaikidea egin ohi duena,
|
datorkigu
burura. Ereduhonen mugek nahiko zehatzak dirudite:
|
|
|
Hau ere lehen esana dago baina ez dut uste kalterik egingo duenik berriz esateak. Euskal literatura diogunean, ikaragarrizko nahas mahas bat
|
datorkigu
gogora. Aski duzue euskal  literaturaren kondairaren bat, esan nahi dut mardul eta lodi horietakoren bat, hartzea, eta orain baditugu bizpahiru, eta hor aurkituko dituzue urteak eta tituluak eta gainerakoak.
|
|
|
Unibertsitate gaia luzaz ukitu dut mundu guztiak beti pentsatu  duelako hor dagoela, nolabait ere, gure irakaskuntza osoaren giltzarria. Gaitza, irakaskuntza sailean, aspaldidanik
|
datorkigu
. Gure agintariak, eta foruen garaiko agintariez ari naiz, ez ziren inoiz gehiegi arduratu ez euskaraz, ez euskal kulturaz, ezta, batez ere, kulturaren zimentarri den irakaskuntzaz.
|
|
|
Guri geuri, berriz, ez dakit zer sorginkeria dela medio, geure egiaz  ko irudia atzendu edo zaigu eta amets irudipenezko argitan ikusten ditugu  behialako geure buruak. Kontu kontari hasten bagara, ez dugu kontatuko oraingoek begi onez ikusiko luketen eginik; gaitzi izan dakiekeenik esan eta egin badugu, horixe
|
datorkigu
ahora. Nekez hartuko dugu elkar, elkarri gibela emanik gabiltzaino.
|
|
|
Norma hori, egia esan, Schuchardt-ek erabilia da Bartolik baino lehenago, bataiatu gabe, ordea. Euskal gaia zuenez gero, egoki
|
datorkigu
hemen adibide gisa. Euskaraz baditugu inurri eta inurriren ereduko hi  tzak, batetik, dakigun xomorroa izendatzeko; baita txindurri, txingurri, xin (h) aurri eta horien gisakoak ere, bestetik.
|
|
|
Askoz ere latzagoa izan zen frankismo gorriko 50 urteetakoa eta, hori kontraesana, urte horietan berorietan kokatu ohi daeuskararen berpizkundearen sorburua. Hala zen, urte latz haietatik
|
datorkigu
euskararen biziberritzeko bultzadarikinda rtsuena. Gerora egindakoak, eta egiteke daudenak, urte haietan ereindakotik eratorriak dira.
|
|
|
Zorionik ezaren gailurra. Nondik
|
datorkigu
gorroto izatea. Gorrotoa gezur bikoitza da, gezurretan gezurrik handiena:
|
|
2002
|
|
|
Erakusketaren tituluari erreparatuz (1966ko «Orain, Gaur, Hemen» berritzailean oinarrituta dago, hitzen ordena aldatuta ere) galdera bat
|
datorkigu
gogora. Artelanak oraingoak direla zalantzarik ez dago.
|
|
|
Mehatxurik nabarmenena kanpo komertziotik
|
datorkigu
. Hego Euskal Herriko ekonomia oso irekia izanik, kanpoko koiunturak asko baldintzatzen gaitu.
|
|
|
Nobela erabat politiko batekin
|
datorkigu
oraingoan Joxe Iriarte, «Bikila». Txalaparta argitaletxearen bidez plazaratzen duen bere bigarren idazlana da «Ekaitz aroa», eta bertan, Euskal Herriak jasaten duen egoeran egiaz gertatzen denaz areago doa egilea, izan zitekeena ere asmatzeraino.
|
|
|
Beste aldetik, ETAk ez digu ezer onik ekartzen. Beste kontsiderazioak alde batera utzita, euskaltasun aldetik begiratuta ere txarto
|
datorkigu
borroka armatua.
|
|
|
Maiatzaren amaieratik osatuago
|
datorkigu
Hari berria, albisteez gain, adierazpen, iritzi eta aldizkari ofizialetako deialdiak jasotzen baititu. Guztiak euskal kulturaren ingurukoak eta Harik dituen atalen arabera sailkatuak:
|
|
|
Aitor Aranak Euskaltzaindia BBK k antolatu ohi duten Txomin Agirre eleberri saria eskuratu zuen 2000 urtean orain Txalaparta argitaletxeak plazaratzen duen «Historia lazgarria» izenburuko nobela honekin. Ia inork gurean ukitu ez duen gai batekin
|
datorkigu
Aitor Arana «Historia lazgarria»n, nekrofiliaren inguruko idazlana baita bere hau. Nekrofilia, heriotzarekiko zaletasunari eta irrikak hilotzekin asetzeko joerari esaten zaio, eta grina horien menpe bizi dira nobela honetako pertsonaia nagusiak.
|
|
|
Kable koaxiala ezezik, DSL eta satelite bidezko teknologiak ere zabaldu behar dira ezinbestez. Zuntz optikoa aurreko mendeko 70etako urteetatik
|
datorkigu
eta gauza batzuetarako oso ona den arren, ez dugu ahaztu behar zein diren era honek dituen eragozpenak: garestia da oso, zuntza oso ahula da, konektoreak lortzeko zailtasuna eta matxura egotekotan zuntza konpontzeko problematika.
|
|
|
AEBetan 1947tik 1950era bitartean agertu ziren lehen 10 kasuak eta horrek eragin zuen" plater hegalariez" mintzatzea. Guk plater hegalaria entzunda, forma
|
datorkigu
burura, plater bat buruz behera jarrita imajinatzen dugu. Bada, plater hegalariaz mintzatu zen lehen lekukoa ez zen OHEaren formaz ari.
|
|
|
Malda gogor samarra, baina terreno garbia dugu aurrean. Euria egin du azken egunotan eta ur dezente
|
datorkigu
maldan behera, nonahi errekatxoak osatuz. Gu uraren kontrako norabidean goaz, ordea, Binbaletako lepoaren bila.
|
|
|
Deustuko Unibertsitatea (Bilbo eta Donostia) eta Nafarroako Unibertsitatea (Iruñea eta Donostia). Hirugarren unibertsitate pribatua mugimendu kooperatibistatik
|
datorkigu
: MondragonUnibertsitatea (Arrasate).
|
|
|
Hemen, AlbertoAngulok, bibliografiaren azken urteotako bilakaera azaltzen digu. Bibliografia, itxuraz genero historiko klasikoa bada ere, susperturik eta zaharberriturik
|
datorkigu
, eta, Angulok argitzen digunez, lan ildo emankorra gertatzen ari da Aro Berrikoikerketetan. Garai berean baina bestelako arloan, David Zapirainek pertsonen bazterketa fenomenoa lantzen du.
|
|
|
Eta Euskal Herrian? Hona hemen gure artean ia ukitzeke dagoen gai bat, edo, irakurleak metafora onartzen badigu, oraindik kolonizatu gabeko kontinente bat.Ekarpen garrantzitsurik egin ez duten artikulu laburrak bazterturik, Berant Nafarroari dagokionez, lan bat
|
datorkigu
burura: Guerra y sociedad enNavarra durante la Edad Media21, Jon Andoni Fernandez de Larrea-rena, hainzuzen.
|
|
|
Irreala erreala da. Alegiazko irudiaz jardutean, ordenagailua
|
datorkigu
burura. Alegiazko irudia ordenagailuaren produktua da.
|
|
|
¡ Eriotz erruki gabearen ondoren gudara jutia erokeria ez al da! Atzetik ibilli gabe ere ez dabilkigu urruti ta oñotsik atera gabe ixil ixilik
|
datorkigu
, gaiñian degu.
|
|
|
Arazo guziok bearrezkoak ziran bete zenitun egunean, baiñan, egun guzien yarduna bat bera izan dala gogoratzean, utsak agertzen zaizkigu, bakarrtegian, batez ere. Ordun ba
|
datorkigu
gogoratze au: «Zenbat egun galdu ditudan yardun ain alperrikakotan!».
|
|
|
Erasoa baina, ez
|
datorkigu
, soilik, indar espainolistengandik. Aurkakoa etxean ere badaukagu:
|
|
|
Ikastoletako ikasleek Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari eta gaztela niari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanakingeles ez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren hizkuntzari dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria
|
datorkigu
, beraz.
|
|
|
Gurean, ostera, politika arloan garatu ez zena Unibertsitatearen garapen bidean ezin izan zen burutu. Garai hartatik
|
datorkigu
egun eztabaida berdina pausatzearen beharra.
|
|
|
Kulturak ere ez du sinesten dagoeneko herri honetan? Eta orain, Donostiako Tabacalera
|
datorkigu
, eta hobe izango da Iruñeko Ziudadelako proiektua ez aipatzea.
|
|
|
zure ziegaren iluntasuna
|
datorkigu
gogora.
|
|
2003
|
|
|
Hona hemen Donostian sortutako Banda Bat Kultur Elkarteak plazaratzen duen «Bart» aldizkariaren azkenengo zenbakia, dagoeneko laugarrena. Literatur aldizkari aldezahartarra bezala aurkezten du bere burua, eta izenari izana emanaz literaturaz blai blai
|
datorkigu
oraingoan, Paddy Rekalde, Karmelo C. Iribarren, Leire Cancio, Yolanda Extremera, Jose Fernandez de la Sota, Pablo Casares, Itziar Eizagirre, Pello Otxoteko Vaquero, Armando Mendoza eta Joan Margariten poemekin; Harkaitz Canok eta Imanol Lizarraldek idatzitako artikuluekin; eta Juan Velazquezen, Asier Serranoren eta Luis Frias Goldarazen narrazioekin. Eta hori guztia gutxi balitz, Karmelo C. Iribarrenek Roger Wolfe poetari eginiko elkarrizketa ere bertan aurkituko duzue.
|
|
|
Galdetu, bestela, plazaz plaza dabilen hainbat bertsolari gazteri ea zenbat urterekin utzi dion Dragoi Bola ikusteari. Kontuz, behar bada hura ikustetik
|
datorkigu
sormena e. Ni ez naiz horren kontra ari, ni, geure bizi filosofiaren transmisioa gauzatzeaz ari naiz, hori interesatzen baitzait bereziki.
|
|
|
Gero, gure ahalmen guztiekin borrokari eutsi diogu. Hor pultsu gogorra
|
datorkigu
. Baina guk, ezker abertzaleak ez bezala, herri honen indarrean sinesten dugu eta demokraziaren indarrean ere bai.
|
|
|
Leporia sentitzen da inguratzen gaituen propaganda inozoarekin. Barra barra
|
datorkigu
gainera. Ematen du propaganda politiko kulturalaren geruzak dena estaltzen duela.
|
|
|
Bestalde ere, litekeena da Europako han hemengo euri ereduak aldatzekobidean izatea, eskualde batzuetan behintzat, orain arteko euriak ekialdetik nagusianetorri izan badira ere, kasu baterako, mendebaletik etortzera aldatzeko bidean.Norabide aldatze honek garrantzi handia hartzen du uholdeei begira, ibai arro zabalbaten barruan azpiarro handiak izan daitezkeelako, erliebez eta kokapenez desberdinak, eta, hortaz, euriak norabidez aldatzeak areagotu egin dezake azpiarro batzuen uholde arriskua eta moteldu beste azpiarroena. Gainera, igarri edo egindaitezkeen era horretako aldatzeak oso urte serie gutxiko eurietan oinarritu dira, eta, beraz, betiko zalantza
|
datorkigu
burura: epe luzeko berezko klima aldaketarenberezko ondorio ala epe motzeko klima aldaketa antropikoaren ondorio, zer diraeuri eredu horien aldatzeak?
|
|
|
Oliba olio birjinaren zorrotadatxo bat eta gatz apur bat gehitu, eta mineral eta bitaminatan kontzentratutako salda lortzen da.Bere horretan har daiteke, nahiz eta ore fina (fideoak, estrellitak…), arroza, semola edo patata egosia gehitu dakiokeen trinkotasun handiagoa emateko. Zukua hartzekotan, laranja zukua
|
datorkigu
burura. Hala ere, edozein fruta edo barazki irabiagailu baten edo, hobeto, likuatzeko makina baten laguntzaz ematen da zukua egiteko.
|
|
2004
|
|
|
Jabetza intelektuala arriskuan egon daiteke eta horrekin batera baita gizartearen sorkuntzarako gaitasuna eta ezagutza bera ere. Baina norbanakoaren pribatutasun eskubidea ere kolokan egon daiteke eta guztion artean neurria hartzen ez badiogu, Pedro de las Heras Quiros eta Jesus M. Gonzalez Barahonak, software librearen inguruan dabiltzan bi autorek, artikulu batean 2010 urterako aurreikusten duten etorkizuna
|
datorkigu
gainera, munduko aparailu bakoitzak erreproduzitzen dituen soinu eta irudiak kontrolatuko dituen mundua, hain zuzen ere.
|
|
|
Gaur egun, aipatzen denean «komunikazio sarea» automatikoki
|
datorkigu
koadrikularen irudia, erregularra, berdina edozein puntutan. Eta irudi hau aplikatzen badiogu munduaren antolaketari, emaitza litzateke milaka milioi puntu berdin, koadrikulan lotuta, abiada itzelak hutsean utzita distantzia, parean direla urrunekoa eta hurbilekoa.
|
|
|
Hori bai, sistemarik hoberena dela aldarrikatzen du jarraian". Zalantza
|
datorkigu
berehala: demokrazia parte hartzaile esaten zaion hori ez ote da, azken batean, partitokrazia parte hartzailea?
|
|
|
Bizhozkadaz, eta bihotza betean, bizi eta idatzi zuen Mikel Zarate euskal idazlea hil zeneko 25 urtemugaren inguruan
|
datorkigu
Haurgintza minetan nobelaren berrargitalpen hau. Abade, idazle, irakasle, eta euskaltzain izan zen Lezamako seme euskaltzale honek bere aldikoengandiko itzal zabala jaso zuen, eta ordukoek erakutsi zioten estimazioa ahozko esanetan kabitu ezinekoa egiten zaigu gaur ere.
|
|
|
Filosofo handi baten gidaritzapean atera gaitu eztabaiaren plazara Txelisek. Eta beste filosofo entzutetsu baten esanetara
|
datorkigu
ondoren Xabier Lete. Zertara, zehazki?
|
|
|
Bigarren tokian, Jose Felix Azurmendiren iritzia
|
datorkigu
: –Gu txarrena pasata gaude.
|
|
|
Agindutakora: kritikaren sena zorroztuta
|
datorkigu
Aitor Arana Atxagak harrotutako eztabaidaren plazara. Euskaldungoa aurrerabidean sartua dakusa, susperraldiaren garai emankorretan:
|
|
|
Azkenik, euskalgintzari euskal abertzaletasunaren aldetik babes moduan orain arte zetorkion ideologiaren harrobia agortuxea ote dagoen esaka
|
datorkigu
Saizarbitoria: –Baina, eta hau da esan nahi nuenaren mamia, denborak aurrera egiten duen neurrian, gero eta zailago egiten da euskarari eustera behartzen duen kontrol ideologiko eta sozialaren defentsa.
|
|
|
Pare bat adibide, besterik ez, diodanaren lekuko. Lehendabizi, Juan San Martin, hizkuntzak diren direnean bakean uzteko gomendioa eginez
|
datorkigu
: –Hemen gerra egiten ari gara hizkuntzarekin, baina hizkuntzak politika guztiak baino aurreragokoak dira.
|
|
|
Izan ere, ez dira falta problemak mundu horretan; ez horratik. Halere, gaitasun kritikorik eza nondik ote
|
datorkigu
–Euskaldunaren izaera pragmatikotik?
|
|
|
Pako Aristiren iritzia besterik da. Ez
|
datorkigu
eremu erdaldundutik, Eguzkitzaren kasuan bezala, euskararen gotorleku izan den eskualde horietako batetik baino. Jakingarria da zinez bien arteko iritzi desberdintasuna erreparatzea:
|
|
|
Hondar hondarrean, Luis Nuñez
|
datorkigu
, zentzuzko balioztapenak esku artean hartuta: –Sólo hay tres maneras de que el euskara no siga discriminado en su casa:
|
|
|
Era esanbetean da, hitzak dioen eran? adierazi nahi dena modu betean esatea, osoan, borobiltasunez, nolabait esateko?. 546 Hastapeneko zehaztapen horren ondoren, emaitzen muina
|
datorkigu
: –Zentzu orokor honetan esan nahi nuke ahozko adierazkortasuna erdalduntzen ari dela.
|
|
|
Zer egin behar da, ordea, zuzentasun zurrunak adierazkortasunaren izpiak erabat itzaltzen dituenean? Amonarriz bera
|
datorkigu
oraingoan ere erantzule, galdera horren gainean hausnartu ondoan: –Batuaren zurruntasuna ere apurtu beharra dago.
|
|
|
–Ahozkotik idatzizkora pasatzerakoan, euskarazko eredurik ez dugunez, edo egonda ere horretan jantzi ez garenez, dugun erreferentzia erdararena da. Idaztera jartzen garenean erdararen pisua
|
datorkigu
, erdararen eredua, eta erdararen eskemekin aritzen gara. Berez duguna baino arazo handiagoa dugu.
|
|
|
hizkuntza baten transmisio gune nagusia gizataldearen bizigune hurbila dela. Gaur hortixe
|
datorkigu
mintzoaren galera eta sendabideak jartzen saiatu behar dugu. Elebakartasun territorialak ametsak dira?. 666
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatzerakoan (16 urte), Dekretu ofizialetan euskarari buruzko gaitasunak gainditzeaz gainera, ahozko eta idatzizko harremanak ingelesez mantentzeko gai izan behar dute elkarren arteko komunikazio arrunt batean, baita ingelesa transmisio hizkuntza bezala aldez aurretik seinalatutako eskola gaiak jorratzeko ere. Atzerriko bigarren hizkuntzari dagokionez, hau da, frantsesari eta kasu batzuetan alemanari dagokionez, hizkuntza horrekiko lehen hurbilpena egiten da egun. Euskaraz, gaztelaniaz ala frantsesez ondo dakien eta ingelesez ondo moldatzen den belaunaldi berria
|
datorkigu
, beraz?. 689
|
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz edo frantsesez, ondo dakien? belaunaldia omen
|
datorkigu
, ingelesaren erronka itzelari aurre egiten hasi omen garen honetan. Horrelakoak esatea gauza ederra da, pozgarria, pozarren egoteko ziorik eta arrazoirik dagoenean.
|
|
|
Esanak esan, euskal esparruaren barren barrenean zein osagarri da muin muinekoena? Euskal izatearen funtsa zertatik
|
datorkigu
oroz gain: euskaratik ala espaziotik?
|
|
|
Goazen, arazo honekikoak egin baino lehen, Pruden Garziari kendutako iruzkin baten esanetan murgiltzera. Txepetxen itzalean
|
datorkigu
; sinesgogor, halere: –Politika eta euskararen berreskurapenaren uztardurari buruz diharduela, Txepetxek honako hau esaten digu:
|
|
|
Arangurenen ekarpen hau ere oraindik orain aipatu dudan debatearen testuinguruan txertaturik
|
datorkigu
: –Baina euskaldunon lurraldea zabalagoa izan da eta da.
|
|
|
–Fishmanek esaten du hizkuntza baten transmisiogune nagusia gizataldearen bizigune hurbila dela. Gaur hortixe
|
datorkigu
mintzoaren galera eta sendabideak jartzen saiatu behar dugu. Elebakartasun territorialak ametsak dira gaur gaurkoz.
|
|
|
Zertan egin du huts? Ikastolek urratu duten bidea zirriborratzerakoan, dohain zerrenda zabala hartuta
|
datorkigu
: –Ikastolak urratu, landu, erein eta jorratu du hezkuntza proiektu berri bat:
|
|
|
Ikusiak ikusita, horren ulergaitza al da Luis Mari Mujikak hemen agertu nahi digun errezeloa? Ingelesa euskararen aurretik jarri behar zela uste zuen Buesaren garaiko kezkekin
|
datorkigu
idazle lizartzarra: –Hori guztiaz gain, Buesaren buruzagitza Hezkuntza Kontseilaritzan eusteak errezeloak ugaritzen ditu.
|
|
|
Etsipenarenaren zantzuak, ezagun denez, nabarmenak dira euskaltzaleen artean. Julen Kaltzadaren kritika jarioa ere isurbide beretik
|
datorkigu
: –Eusko Autonomia Erkidegokoek agindu ziguten kalitatezko euskara irakaskuntza lortuko zutela curriculumean eredu ezberdinak jarrita eta neskato/ mutiko guztiek amaituko zutela lehen mailako irakaskuntza euskaraz hitz egiten dakitela.
|
|
|
Bigarren jarrera, osorik edo partez, Henrike Knörren eskutik iritsiko zaigu ondoren. Aierberen adierazpenenetan ñabardurarik falta ez bazen, euskaltzain gasteiztarraren aitorpen hau ere xehetasunez hornitua
|
datorkigu
: –Espainiako legeriaren menpe gaude eta eredu horrek agintzen du.
|
|
|
Frankismoaren adibidea
|
datorkigu
gogora Mitxelenak izendatu digun hizkuntza politikaren lehen eredua aditutakoan. Alegia, zapalkuntza gorria, beltzak ezagututako garaia.
|
|
|
Euskarazko egunkari bakarreko zuzendariak egoera horretan badu noski zertaz kezkatu eta zertaz pentsatu. Martxelo Otamendi galdezka
|
datorkigu
, kezka sakonen agergarri: –Aspaldi honetan egiten dudan galdera da:
|
|
|
Baiezkoa berehala bihurtuko zaigu ezezko, bestetan ere erabili izan dudan mezu honetan: . Fishmanek esaten du. Mikel Zalbide ere lagunarte bikainean
|
datorkigu
, bistan denez, hizkuntza baten transmisio gune nagusia gizataldearen bizigune hurbila dela.
|
|
|
Egia esan, Hokkaidoko lagun bat
|
datorkigu
etxera eta zuei mesede eske nator.
|
|
|
Atzetik
|
datorkigu
!
|
|
|
Puntu honetara heldu ondoren galdera nabarmena
|
datorkigu
burura: zer da, baina, bcrtute bat?
|
|
|
Hala ere, nondik
|
datorkigu
kultura hitza. Gure inguruan begiratuz gero, hurrengozerrenda eman dezakegu kultura adierazteko erabiltzen diren hitzak jakin ditzagun:
|
|
|
Herri horietan 690 mila lagun bizi dira eta hauetatik 13 mila familiek jasoko dute kanpainaren berri etxeetan. Alkarbide foroak koordinatua
|
datorkigu
egitasmoa.
|
|
|
Emendik
|
datorkigu
joera galgarri bat: proietu miña.
|
|
|
Gauza jakina da eskizofrenia dela euskaldunon habitat naturala eta bertan igeri egiten ongi ikasiak gaudela, hiru fasetako prozesuan: lehenengoan, gauzak buruz pentsatzen eta idealizatzen ditugu; bigarrenean, errealitate gordina
|
datorkigu
, oinak lur gainean jarrarazten dizkiguna; eta hirugarren eta azken fasean, pentsamendua gure interesetara birmoldatuz, oinen zerbitzura eta esanetara jartzen dugu burua –total, bi egun bizi behar eta! – Hala eta guztiz ere, aitortu beharrean nago barne haustura hura ez zela hain handia izan nire kasuan, zeren eta, sortzez eta lortzez futbolaria izanik, aspalditik ohitua bainengoen burua... hots, nik futbolari profesionala izan nahi nuen beste ezeren gainetik eta, asmo horretatik zetorkidàn poza gainerako minak eta saminak baino handiagoa zenez, poza sentitu nuen batez ere, Espainiako selekzioko entrenatzailearen deia jaso nuenean.
|
|
|
Autoritatearen lana aisago da, jendea otzanagoa da halakorik ez bada. Hemen goitik —goi agintaritzatik— mugatua
|
datorkigu
kulturak hartu behar duen dimentsioaren luze laburrera.
|
|
|
Zuhaitza Erdozaintziren paisaia natural guztietako elementu nagusia bada, haritza da guztien artean nobleena, oroitzapenen eta irudipenen sortzailerik handiena. Urrutitik
|
datorkigu
haritzaren balio sinbolikoa (Gernik ako haritz santua dugu euskaltasunaren sinbolo ezagunenetakoa), eta Manex, beste hainbat autore bezala, hartaz baliatuko da sarritan Euskal Herria irudikatzeko. Zuhaitzek eskaintzen dizkiguten irudiak konparaketarako elementu egokiak dira herri baten suspertzea, askapena etairaunkortasuna aldarrikatu nahi duen autore batentzat:
|
|
|
Estatua ren kontzeptuaren gainetik Nazioarena izango du beti, Nazioa baita, Erdozaintzirentzat, gizabanakoaren burujabetasuna, askatasuna, nortasuna eta kultura babes dezakeen bakarra. Puntu horri loturik kolonialismoaren auzia
|
datorkigu
.
|
|
|
Lurrak bai materia edo substantzia gisa, bai egoitza edo sorleku gisa, iruditegi eta sinbologia aberats baten iturri izan da literaturan, eta halaber Manex Erdozaintziren obran. Poetaren iragan galdu eta naturalaren poesiaazte rtzen ari garen honetan, intimitatearen eta itzuleraren irudiak osatzera
|
datorkigu
Lurra. Izan ere euskal mitologian, hainbat sinesmen primitibotan bezala, gauza guztien sorleku edo iturri da; Lurra Ama Handia da, Ama Lurra, bizitza ororen sorrera eta amaiera, Eguzkiaren eta Ilargia ren ama, zioen Barandiaranek (Barandiaran 1990, 96 or.; Ortiz Oses 1996, 45 or.). Emakumea bezala, lurra bizi emaile eta sortzaile da," le ventre maternel dont sont issus les hommes", esaten digu Durandek (Durand 1979, 262 or.). Lurraren emetasunak, beraz, intimitatearen, sakoneraren eta atsedenaren ametsetara eramaten gaitu berriro ere:
|
|
|
askoz ere eskaintza handiagoa egongo da, ikus entzulegoa are gehiago zatikatuko da, telebista kate bakoitzak gero eta ikus entzule kopuru txikiagoa izango du, publizitatearen diru sarrerak gero eta gehiagoren artean banatu dira... Beraz, kontsumo aldetik ezaugarri arras ezberdinak izango dituen fenomenoa
|
datorkigu
urte gutxitan.°
|
|
2005
|
|
|
Prezioak zehaztuta, berehalakoan
|
datorkigu
galdera. Gogoaz eta buruaz gain, poltsikoak ere astintzen al dizkigu kulturak?
|
|
|
2003ko Zarauzko Lizardi saria irabazi zuen Gaur egun handia da lanarekin eman zen idazle bezala ezagutzera Imanol Azkue Ibarbia. Orain, berriz, Erein argitaletxearen eskutik plazaratu duen Egunerokoa ez dena ipuin bildumarekin
|
datorkigu
. Sei narrazio labur azaltzen ditu bertan.
|
|
|
Lehen lana duela bi urte argitaratu eta gero, hamahiru kantaz osatutako lan berriarekin
|
datorkigu
hirukote donostiarra. Oraingo honetan diskoetxe baten babesarekin gainera.
|