|
2000
|
|
|
Desregulazioaren eta teknologiaren garapenaren eskutik, askoz konplexuago bilakatu dira. Zabalduegin da kanal kopurua, ugaritu transmisio
|
bideak
, biderkatu zerbitzuak. Are gehiago, irratiek eta telebistek telekomunikazioekin bat egitera jotzen dute gero eta indar handiagoz.
|
|
|
Sistema publikoaren ondoan, eta ikus entzunezko komunikazioa askea denneurrian, ekimen pribatua eta soziala garatzeko moduak eta
|
bideak
ere zehazten dira.Horiek bereizteko, eta bakoitzaren egitura, ezaugarri eta betebehar ezberdinakzehazteko, erabilitako teknologia hartuko dugu aintzat.
|
|
|
Besteekiko harremanetan, denboraren joan etorrian, gizakiak garatu egin du beretzat duen territorioaren errepresentazio ulerkorra izan daitekeen irudi bidimentsionala, non marrazten ikasi baitu bereak diren errekak eta mendiak, herriak eta
|
bideak
; batetik, kideak eta lagunak non bizi diren irudikatzeko; eta, bestetik, besteek, etxezkanpokoek, lurralde hori errespeta dezaten.
|
|
|
Batere susmagarria ez den Giovani Sartori k dioskunez (Elementos de TeoriaPolitica. Alianza, 18 or.) gobernuaren antolaketa azaltzeaz gain, konstituzioak biztanleriaren eskubideak zaintzeko
|
bideak
argitaratu behar ditu; eta goian aipaturikoeklehenengo baldintza besterik ez dute betetzen. Estatuaren bermea dira soilik, gizakiekiko duten betebeharrari muzin egiten dioten era berean.
|
|
|
Horregatik, indarrez gauzatu nahi den kultur ezabatzearen aurrean, izaera desberdinduaren ukaziori jaurkitzen, kanpotik baldintzaturiko gizabanakoen zeinherrien existentzia askatzen joateko, mota guztietako
|
bideak
zilegi bezain etikodira, baita erresistentzia armatua bera ere.
|
|
|
Herritartasuna bi mailatan finkatzen da: maila ekonomikoan, herritar bakoitzak baditu Estatuarekiko betebeharrak (zerga kontuak) etaeskubideak ere (Estatutik jaso ohi den gizarte asegurantza, hezkuntza,
|
bideak
etahorrelakoak). Herritartasunaren bigarren dimentsioa politikoa da; alegia, norberakomunitate baten partaide sentitzen da eta hori hauteskundeen bitartez gauzatzendu.
|
|
|
3) Prozesu hain sakonak Euskal Herriko herritarren babesa izan dezan, erabakitako
|
bideak
demokratikoa izan behar du izan, erabat.
|
|
|
Azkenik, Harold Searles aipatuko dugu; bereziki eskizofrenikoekin lan eginzuen psikoanalista estatubatuar honek, eta eskizofrenikoen familiak aztertzenlehenengoetakoa izan zen, nahiz eta gero, familiaren garrantzia azpimarratu arren, bere arreta fokua gizabanakoarengan jarri zuen, eta ez familian. . Norbaitzoratzeko sei
|
bideak
–deskribatu zituen (Searles, 1959).
|
|
|
Hori 1967an gertatu zen. Hamar bat urte geroago, ikusiko genuen berriz ere, JoseLuis ezkerreko abertzaleen artean, beharrik!?, zeinetatik hainbatek eta hainbatek argieta garbi aldarrikatzen baitzuten berenak egiten zituztela Marx-en ideiak eta
|
bideak
.
|
|
|
Soziolinguistikak euskararen fenomeno sozialak barrutik ezagutzera eraman beharbagaitu, ezin ditugu kanpoko esperientziak ahaztu, hizkuntza gutxituak edo erabileramurritzekoak normaltzeko egin izan dituzten
|
bideak
, alegia. Aldizkariaren erredakziotik Txillardegiren zuzendaritza lana ezagutu izan dugunok, zinez berretsi beharradaukagu berak gai horri eman izan dion garrantzia.
|
|
|
Ingurumenak badu garrantzia. Lehenbiziko inpresioek baldintzatuko dituzteondorengoak hartzeko
|
bideak
. Ezagupen prozesuaren bitartez hartuko dugun oro, hasierakoaren konparazioan hartzen da eta sailkatzera doa gure baitan poliki eratzenden sarean.
|
|
|
Ezinbestekoada politikari kolektibo antolatu gisa eustea; bestela, jai. Halaber, enuntziatu horrekzabaldutako
|
bideak
ahalik eta anitzen uzten saiatu beharra dago, suturaren tentazioaukatu beharra dago, nahiz eta tentazioan erortzeak lasaitu egiten gaituen eta gauzakerraztu, pentsamenduaren alorrean batez ere. Orobat, izatearen legeak bigarren hauhobesten du; lehen bideak, ordea, esfortzu gehigarri eta iraunkorra eskatzen du.Elementu objektibagarria hartuz gero, sinbolikoki puztuta agertzen da, eta osotasunmodura.
|
|
|
Halaber, enuntziatu horrekzabaldutako bideak ahalik eta anitzen uzten saiatu beharra dago, suturaren tentazioaukatu beharra dago, nahiz eta tentazioan erortzeak lasaitu egiten gaituen eta gauzakerraztu, pentsamenduaren alorrean batez ere. Orobat, izatearen legeak bigarren hauhobesten du; lehen
|
bideak
, ordea, esfortzu gehigarri eta iraunkorra eskatzen du.Elementu objektibagarria hartuz gero, sinbolikoki puztuta agertzen da, eta osotasunmodura. Arana Goiriren Foruak, esan dugu jada, ez dira foru probintzial zaharrenbatuketa, komunitate historikotik omen datorren eta eternitaterantz proiektatzen denespiritua baizik.
|
|
|
Gazteek hitza har dezaten eta hori berenbaitako (barneko eta kanpoko) egin dezaten ahalegindu behar dugu. Azken buruan, lurhonen, gizarte honen eskuko izan daitezen, gatazkak bideratzeko, konponbideakaurkitzeko eta utzi dizkiegun
|
bideak
eta beren kabuz sortuko dituztenak egin ditzaten.Kontua da, kultura garatzen ari dela eta aurrera egiten duela on txar guztiekin, liburueta abestiekin, eskola eta harreman modu berriekin.
|
|
|
Bera eta David Stampe ren irakatsiak diraOñederraren iruzkinetarako inspirazio iturri askotan. Ea denon artean eta Txillardegirenomenez, diskusio
|
bideak
irekitzea lortzen dugun, eztabaidarako baino predikurako joeranabarmenagoak dituen gure akademiaren onerako.
|
|
|
Ikus, Mujika Luis M., Lizardi-ren lirika
|
bideak
. Ed. Haranburu, 1 alea.
|
|
|
Ikus teknika honetaz gure Lizardi-ren lirika
|
bideak
, 2 alea, 135 orr. –Begitarte 3?
|
|
|
Funtsezkoakizan zaizkigun egileek (Basil Bernstein, Michael Apple edo Pierre Bourdieu eta JeanClaude Passeron1) irakaskuntzak indarrean zegoen gizarte mota iraunarazteko besterikez zuela balio zioten. Bai hizkuntza mailan baita hezkuntza arloan ere, sistemarekikokonplizitatea ala salaketa
|
bideak
ziren azaleratzen ziren aukera bakarrak. Etsipenhonen aurrean Txillardegiren zeregin erradikala, nola irakatsitako edukietan halaemandako eskola formetan, intelektualarena izan da eta, praktikan, Henry Giruox ekteorizatutako irakasle eraldatzailearen eredua2 gorpuztuz joan da.
|
|
|
Irrati kamaleonikoak dira, irratsaio eta esperientzia onak zein txarrak sor ditzaketenak. Esparru mediatikoa etsai dute irrati hauek, zeren eta darabiltzaten ekoizpen moldeak eta finantzazio
|
bideak
ez baitira nagusi.
|
|
2001
|
|
|
Ikasle bakoitzak bere arrazoiak ditu euskara ikasteko, besteak beste, lana bilatzekoaukerak gehitzea, gizartean hobeto integratzeko
|
bideak
eraikitzea, seme alabei ikaslaguntza eskaintzea, administrazioetako euskara plangintzetan parte hartzea, eta abar.Bestetik, ikaslea euskaltegira joaten denean, euskara ahalik eta azkarren ikasi nahidu. Bai HABEk bai euskaltegiek saiatu behar dugu ikasle bakoitzak nahi duen horilor dezan kalitatezko irakaskuntza eskainiz.
|
|
|
Hirugarrenik, ikuspegi komunikatibotik, ikasleak hizkuntza bere egingo badu, bere kasa jarduten ohitu du. Alegia, ingurune sozialaren unean unekoeskakizunetara makurtzeko trebetasuna garatu behar du; sor dakizkiokeenkomunikazio beharrei bere burutik erantzun die, eta bere gaitasunarieusteko (edota zabaltzeko)
|
bideak
jorratu ditu.
|
|
|
b) Sor dakizkiokeen behar komunikatibo berriei eraginkortasunez erantzutea, bere hizkuntz maila horien neurrira zabaltzeko
|
bideak
jorratuz.
|
|
|
Esan berri dugunez, autonomiari helduko dion ikas/ irakas ereduak, autonomiarengaiari heltzeko ikuspegi jakina lehenetsi eta, horrenbestez, helburu orokorretaraeramateaz gain, estrategia zehatzak hautatu, horiek lantzeko ingurunea proposatueta horien garapenaren segimendurako
|
bideak
zehaztu ditu.
|
|
|
Ziur aski, hobeki ulertuko da adibidebaten bidez. Oporretan Peru-n bagaude, diru guztia lapurtu badigute eta behardugun dirua bidal diezaguten geure familiarekin harremanetan jartzen bagara, aukeratzen dugun bidearen arabera, komunikatzeko modua desberdina izango da.Telegrama erabiltzen badugu, ez dugu azalpen askorik emango eta zuzen zuzeneanharira joango gara; telefonoz egiten badugu, ordea, azalpen gehiago emangobadugu ere, hainbat ideia geroko utziko ditugu; eta eskutitza erabiliz gero, patxadaeta zehaztasun handiagoz azalduko ditugu gauzak. Hau da, ideia bera azaltzekomodua aldatzen da, erabiltzen dugun
|
bideak
zuzen zuzenean eragiten baitu komunikatzeko moduan.
|
|
|
Hirugarren lana psikologikokieustea izango da. Gauza jakina da, ikas prozesuak desorekak sortzen dituela ikasleengan, eta are gehiago horrelako egoera batean; beraz, aholkulariaren lana ikasleari desoreka horiei aurre egiteko moduak, desorekak erlatibizatzeko
|
bideak
, etab.eskaintzea izango da.
|
|
|
Beraz, talde bakoitzeko ikasleen hutsuneek adieraziko dituzte mailarenhelburuak. Bestalde, ikasleek hobetzeko duten motibazioa bultzatu behar da, hutsuneez konturatzeko, eta haiek gainditzeko
|
bideak
erabakitzeko eta jorratzeko.
|
|
|
ikasleen erritmo ezberdinei erantzuna ematea. AEKn, beraz, auto-ikaskuntza
|
bideak
erabilgarriakizan daitezke ohiko ikas prozesuaren indargarri (eta osagarri) gisa. Helburua ez baita bakar bakarrik zerbitzu bat eskaintzea; euskalduntzea baizik.
|
|
|
Mundu zaharra bizi dugu, baina arnasten dugun ezinegona berria da. Lehen, ideologiak edo erlijioak
|
bideak
zehazten zizkigun eta aginduak ematen, orokzehaztasunaren (ondo eginaren) itxura izan zezan. Orain, ordea, lehen ondoegintzat geneukanak, etengabeko egokipena behar du.
|
|
|
azaldu beharretik begiratzeaz gain, bertzelako gai eta kezkezaritzera behartuko baikaitu. Bertzelako
|
bideak
urratzera, azken batez, karrikakozirimola bortitz hurbilegiek trabatu gabeak. Parada polita dugu geure aitzinean.
|
|
|
auzo herrietan obratzen den eran, dela argitaletxea, dela aldizkaria, dela, azkenik, sariketa propioa. Idazletasuna kontzientzia indibidualean geratu zitzaigun, Europan edo Estatu Batuetan bere eraginkortasun frogak eginak zituen Komunitarismoaren
|
bideak
ekarriko zigun elkartasunera lerratzeke. Uste dut, larriki, agian, tragikoki?
|
|
|
AEK herri mugimenduak 1978an hasi zituen bere lehen harremanak Gasteizko Euskal Kontseiluarekin instituzionaltzera iristeko
|
bideak
urratzeko asmoz.AEK k aurkeztutako alternatibak, ordea, ez zuen aldeko erantzunik jaso, eta 1981eanAdministrazioak Helduen Alfabetatze Berreuskalduntze Erakundea (HABE) organismoa sortu zuen, praktikan AEKren plataforma paraleloa eta alternatiboabilakatuz.
|
|
|
2 Euskal Herri osoan euskararen normalkuntzarako
|
bideak
urratu.
|
|
2002
|
|
|
Errege Ogasunak, justiziaegiteagatik kobratzen zuenak? ondaretik onurak jasotzen zituen eta aduanetanzergak biltzen zituen; Foru Ogasunak, ordea, kontsumoaren, tabakoaren eta txokolatearen estankoen eta artilearen ustiakuntzaren gaineko zergak jasotzen zituen.Bere aldetik, Foru Ogasunak defentsako gastuei eta
|
bideak
eraikitzeko gastuei egiten zien aurre. Konbentzioaren Gerrak? 1793 eta 1795 bitartean?
|
|
|
eta Gerra Napoleonikoak? 1808 eta 1814 bitartean? larriagotu egin zuten
|
bideak
eraikitzekoezarritako zergak aski ez izateagatik 1780tik hazten joandako defizita. Egoera horri konponbidea emateko, zorpetzea hautatu zen; baina hautu horrek arazoa larriagotu baizik ez zuen egin, korrituen eta kapitalaren ordainketa gehitu behar izanbaitzitzaien ohiko gastuei.
|
|
|
Nazioarteko
|
bideak
, Europako lurralde kontinentalarekin lotzen dutenak etaiparra hegoa ardatz egituratzaile gisa dihardutenak:
|
|
|
lehendabizikoan, zerga harremanei buruzko zatia dago, eta bigarrenean, kupoari dagokion zatia dago. Lehenengoan, zergen araugintza harmonizatzeko
|
bideak
eta zerga bakoitzaren lotuneak zehazten dira. Horretarako, Estatuko Ogasunaren eskumenak eta Foru Ogasunenak bereizten dira, zerga bakoitzaren kasuanaraugintza eta kudeaketa nori dagokion ezarriz.
|
|
|
Sindikatuen eskakizun eremua zabala da (enplegua, soldatak, pentsioak, lan baldintzak...) eta helburuak lortzeko era askotako
|
bideak
dituzte, erlatiboki mugatuak diren bideak.
|
|
|
Sindikatuen eskakizun eremua zabala da (enplegua, soldatak, pentsioak, lan baldintzak...) eta helburuak lortzeko era askotako bideak dituzte, erlatiboki mugatuak diren
|
bideak
.
|
|
|
Lege baliabide horiek eratzeko orduan, eta ondorioz, murrizketaren erritmoaeta finantzapen
|
bideak
eratzeko orduan?, Hego Euskal Herriak ez du eskumenik, eta lanegunen murrizketa herri administrazioan soilik jarri izan da indarrean. Bainahori ez da nahikoa lanegunen murrizketa ekoizpen sistema osora hedatzeko.
|
|
|
Lanegunen murrizketaren finantza-bideei buruz, lanegunen murrizketa horrekha siera batean enpresari dakarkion lanordu bakoitzeko kostu gehikuntzakonpentsa tzeko
|
bideak
aipatuko ditugu.
|
|
|
Gizarte estratifikazioaren eskutik sortzen diren desberdintasunak arintzeko etaerrenta birbanatzeko
|
bideak
osatzen dute gizarte babesa.
|
|
|
Azurmendi, J. (1982): . UZEI auzitan edo normalizazio
|
bideak
auzitan?, Jakin 23: 77
|
|
|
Izan ere, Euskal Unibertsitatearenizenpean oso egitasmo desberdinak biltzen ziren. Hiru dira, nagusiki, proposatutako
|
bideak
. Lehenak Euskal Herrian kokatutako unibertsitate ofiziala zuenburuan.
|
|
|
Bere lan esparrua Lehen Mailako Hezkuntzara bideratu zuen, euskararen eta euskarazko hezkuntza bultzatuz. Joan Mari Torraldaik onartzenzuenez, «uste dut(...) eraman duen
|
bideak
irakaskuntzaren normalizapeneanfruiturik emango duela»11.
|
|
|
Ez zen hori, ordea, talde horren jarduerariknabarmenena. Izan ere, 1975/ 76 ikasturtean Zientzia Mintegia sortu zuten, euskarateknikoak zientzia gaiak erabiltzeko zituen eragozpenak eta
|
bideak
aztertzeko.ZEKT izan zen, bestetik, lehen aipatu dugunez, UEUren bultzatzaileetako bat19.Bide bera hartu zuen 1972an Donostiako Goi Mailako Ingeniari Eskolako ikasleeta tituludunen talde batek, Elhuyar izenez bataiatuz beren mintegia20 Horienlanak zerikusi gutxi zuen EKTekin; larunbateko mintegiez gain, Elhuyar aldizkariakaleratzen zuten, teknika arloko testuliburuak prestatu eta irakasleak gai t... Ez da harritzekoa, beraz, AdolfoSuarez ek Paris Match eko kazetariari esan omen zionean esaldi xelebre hura? «Euskaraz ez dago fisika nuklearra ematerik»?
|
|
|
Joseba Intxausti, lehen zuzendariaren esanetan, «UZEI ez da euskal unibertsitatea. Unibertsitate euskaldunari bidea ebaki nahidion zerbait da UZEI»22 UZEIren ustez, euskal unibertsitatearen
|
bideak
euskaltaldeen mugimendutik pasatu behar zuen eta posible ikusten zuen bospasei urteraeuskarazko unibertsitatea indarrean egotea23 Horretarako plangintza zabala egiteapentsatzen zuen UZEIk, «aurreunibertsitatea sortuz»24 Bilboko Unibertsitatearakinharremanak eduki arren, proposamen hura ez zen gauzatu, ezta erakunde horrekinlankidetza eraginkorrik egon ere (Azurmendi, 1982).
|
|
|
Bi izan ziren, esan bezala, hirurogeita hamarreko hamarkadaren azkenurteetan garatutako
|
bideak
. Irakasle eskolena eta fakultateetako euskal taldeena.
|
|
|
Ondorengo urteetan, unibertsitatetik irtengo diren profesionalen euskarari buruzkoezagutza handia izango da; enpresak geroago eta euskaldunagoak izan daitezenhazia jarrita dago, eta ikerketa enpresetan eta beste jardueretan euskararen erabilera indartzeko ekintzak definituak izan dira, adibidez: praktiketako lanak euskarazbideratzeko
|
bideak
erraztea, karrera bukatu ondorengo proiektuak euskarazbideratzeko bideak zabaltzea eta enpresekin elkarlanean bideratutako ikerketa proiektuetan euskarari bideak zabaltzea.
|
|
|
Ondorengo urteetan, unibertsitatetik irtengo diren profesionalen euskarari buruzkoezagutza handia izango da; enpresak geroago eta euskaldunagoak izan daitezenhazia jarrita dago, eta ikerketa enpresetan eta beste jardueretan euskararen erabilera indartzeko ekintzak definituak izan dira, adibidez: praktiketako lanak euskarazbideratzeko bideak erraztea, karrera bukatu ondorengo proiektuak euskarazbideratzeko
|
bideak
zabaltzea eta enpresekin elkarlanean bideratutako ikerketa proiektuetan euskarari bideak zabaltzea.
|
|
|
Ondorengo urteetan, unibertsitatetik irtengo diren profesionalen euskarari buruzkoezagutza handia izango da; enpresak geroago eta euskaldunagoak izan daitezenhazia jarrita dago, eta ikerketa enpresetan eta beste jardueretan euskararen erabilera indartzeko ekintzak definituak izan dira, adibidez: praktiketako lanak euskarazbideratzeko bideak erraztea, karrera bukatu ondorengo proiektuak euskarazbideratzeko bideak zabaltzea eta enpresekin elkarlanean bideratutako ikerketa proiektuetan euskarari
|
bideak
zabaltzea.
|
|
|
Aldebatetik, ikertzaile eta euskaldun izatetik euskaraz ikertzera tarte handia dagd. Ikertzaile euskaldunak elkartzeko
|
bideak
indartu egin lirateke, eta batez ereelkarlana bultzatu, gainerakoetan nekez sortuko baitira ikerketa talde euskalduneta lehiakorrak. UEUk urte luzetan irakasleen artean egin duen katalizatzaile lanaren antzeko zerbait behar da ikerketaren munduan ere.
|
|
|
Normalizatzen? Ez, ez,
|
bideak
urratzen».
|
|
|
Horixe da aldatu behar den grina txarra. Zipotza, unibertsitatearen ateetanezarri dute, ongi baitakite euskarari
|
bideak
irekitzekotan, bere berekoak di tueneskubideak onartzekotan, egoera eskuetatik joanen litzaiekeela, unibertsitatea erabat euskaldundu eta Nafarroa bera den baino oraindik euskaldunago bilakatukozela; eta zipotza ezarri behar izan zuten. Nonbait jarri behar eta guri egokitu zaigu.Baina holako ziria ez da nahikoa euskararen upelaren zuloa behar den moduanixteko.
|
|
|
Aldatuko ez dena, irakasleen edo ikertzaileen eta ikasleen arteko harremanarenbeharra izango da. Baina horien arteko harreman
|
bideak
ere aldatuko dira (bideokonferentziei esker, adibidez).
|
|
|
Jakintzarik oinarrizkoena eta aurreratuena dabilensareetan txertatu behar ditugu geure saregune unibertsitarioak. Horrela eskaini ahalizango diegu Unibertsitatera hasi berriei edo berriro bertaratuei goi mailakojakintzarako
|
bideak
zabaltzea, horretantxe baitatza aukera unibertsitarioa.
|
|
|
Aurreko ereduaren akatsak eta Euskal Herriari dagokionez jartzen dituen oztopoakkontuan izanik, bistakoa da Euskal Herriaren zerbitzurako eraiki nahi den EuskalUnibertsitatearen sistema propioaren funtsetako bat irakasle egitura propioa izanbehar dela. Zer esanik ez, hori ez da oinarri bakarra, zeren, horrekin batera, osoardura handiz finkatu baitira euskal curriculumaren definizioa eta osaketa, finantzaketa
|
bideak
, autonomia unibertsitarioarekin batera legebiltzarretikofinantzaketaren kontrolerako bideak eta abar. Dena den, gure komunikazioarenhelburua irakasle egituraren inguruko hausnarketa egitea denez, ez gara besteoinarriez arduratuko, eta zuzen zuzenean aipatuko ditugu guk azpimarratu nahiditugun puntuak.
|
|
|
Aurreko ereduaren akatsak eta Euskal Herriari dagokionez jartzen dituen oztopoakkontuan izanik, bistakoa da Euskal Herriaren zerbitzurako eraiki nahi den EuskalUnibertsitatearen sistema propioaren funtsetako bat irakasle egitura propioa izanbehar dela. Zer esanik ez, hori ez da oinarri bakarra, zeren, horrekin batera, osoardura handiz finkatu baitira euskal curriculumaren definizioa eta osaketa, finantzaketa bideak, autonomia unibertsitarioarekin batera legebiltzarretikofinantzaketaren kontrolerako
|
bideak
eta abar. Dena den, gure komunikazioarenhelburua irakasle egituraren inguruko hausnarketa egitea denez, ez gara besteoinarriez arduratuko, eta zuzen zuzenean aipatuko ditugu guk azpimarratu nahiditugun puntuak.
|
|
|
Barrutinazionalaren aldeko ekimen zabala aurrera eraman behar da, helburua EuskalBarrutia sortzea izanik. Horretarako, ondoko
|
bideak
jorratzea proposatzen dugu:
|
|
|
Gaur egungo Udako Euskal Unibertsitatea funtsezko akuilua da etorkizuneko unibertsitate propio horren bideanteorian zein praktika mailan aurreratzeko. Halaber, interesgarria izangolitzateke ikastolen mugimenduaren tamainako herri ekimena aurreraeramatea, eta horretarako guk jarri behar ditugu
|
bideak
.
|
|
|
Herri Ardularitzarako Euskal Erakundea (1996);. Argi idazteko
|
bideak
–, Administrazioa Euskaraz, [osagarria], Gasteiz.
|
|
|
ikasten ikasten dakiten pertsonak nahi ditugu. Asko dira ikasten ikastekoproposatutako
|
bideak
, baina, dirudienez, guztiek ez dute eramaten autonomia mailaeta autonomia mota berdinera. Henri Holec autoreak (1988) Europako hamabiesperientziatan oinarrituta sailkapen bat egiten du.
|
|
|
estrategia metalinguistikoak (erabileran formari erreparatu eta arauak ateratzea: estrategia metadiskurtsiboak, metapragmatikoak, metafonologikoak, metatestualak, metalinguistikoak...), konpentsazio estrategiak (nor bere mugen kontziente izanik, horiek gainditzeko
|
bideak
aurkitzea: parafrasiak, birformulazioak, laguntza eskatzea...), estrategia metakognitiboak (ikasteko epeak eta helburuak finkatzea, autoebaluatzea, estrategiak kontziente bihurtzea, aukeratzea eta modu estrategikoan erabiltzea...).
|
|
|
UNESCOren ordezkari honen ustetan, globalizazioa eta teknologiaberriak gutxiengoen mesederako ere erabil daitezke, horiek erabiltzeko moduandago gakoa, ez horrenbeste fenomeno horien baitan. Beraz, iritzi horrekin bateginez gero, ezer baino lehen teknologia berriak eta globalizazioaren fenomenoakeskaintzen dizkiguten
|
bideak
eta tresnak ezagutu genituzke eta horiekgaratzen eta erabiltzen hasi genuke, gaur bertan, euskararen mesedean.Etorkizunean gerta daitekeenaren inguruko beste hipotesi ezkorragoetara lerratukobagina, aldiz, ez genuke irtenbiderik aurkituko eta lanerako tresnarik gabegeldituko ginateke. Horregatik, nik behintzat, apustu egingo dut fenomeno horiekguztiek eskaintzen dizkiguten bideak eta tresnak garatzearen alde.
|
|
|
Beraz, iritzi horrekin bateginez gero, ezer baino lehen teknologia berriak eta globalizazioaren fenomenoakeskaintzen dizkiguten bideak eta tresnak ezagutu genituzke eta horiekgaratzen eta erabiltzen hasi genuke, gaur bertan, euskararen mesedean.Etorkizunean gerta daitekeenaren inguruko beste hipotesi ezkorragoetara lerratukobagina, aldiz, ez genuke irtenbiderik aurkituko eta lanerako tresnarik gabegeldituko ginateke. Horregatik, nik behintzat, apustu egingo dut fenomeno horiekguztiek eskaintzen dizkiguten
|
bideak
eta tresnak garatzearen alde.
|
|
|
Ildo horretan, gaur egun aztertzen ari gara webgunea izatetik ataria izaterapasatzea. Gure ustez, jauzi horrek, lehenago aipatutako ikasleen komunikazio gunea sortzeko
|
bideak
erraz ditzake. Kuriositate moduan baino ez bada ere, esanaztertzen ari garela ahotsa duen chat gela antolatzea, mintzamenaren lanketakdakarren arazoari aurre egiteko.
|
|
|
Azalpenak ere momentu honetan bidaltzen zaizkio. Ahal den neurrian, eskatutakoari erantzuna eman beharrean, erreferentzia liburuetan non eta nola argitubere dudak azaltzen saiatzen gara, momentuko azalpena baino hurrengo zalantzakargitzeko
|
bideak
erakustea interesgarriago iruditzen baitzaigu.
|
|
|
Nabarmendu beharradago, beraz, gai horren inguruan kaleratu diren bi lan interesgarri. Lehenak, BlancaUrmenetarenak (1997), Nafarroako erakundeek, gizarte taldeek eta zenbait pertsonak euskararen inguruan azaldutako jarrera eta jokabideak aztertu ditu, euskararenaldeko mugimenduak deskribatuz eta gaztelaniaren zabalkundearen
|
bideak
erakutsiz. Guztiz bestelakoa da Xabier Erizeren liburua (1997).
|
|
|
Euskal Herriko hezkuntzaren historia une honetan zein egoeratan dagoenjakiteko, ezinbestekoa da aipatutako historiografia horretara hurbiltzea, gure jakintza arloak hor aurkituko baitu azken finean oinarrizkoa duen justifikazioa, eta baitaaurrerantzean jarrai ditzakeen
|
bideak
ere. Azterketa historiografiko honi ekiteak, gainera, Euskal Herri osoa kontuan hartuko duen historia egitea eskatzen du, nahizeta errealitate politiko administratibo ezberdinek batasuna izan dezakeen historiazaildu (ukatzerik ez dagoen zailtasuna, edozein eratan).
|
|
|
Haurtzaroari buruz jarduteko garaian, arlo hori nahiko berria dela esan beharda, eta azken urte hauetan zenbait lan, hauetako asko emakumeek egindakoak, egiten ari direla horren inguruan. Berrikuntza sozialaren gaia jorratzean zenbaitlanek ez dituzte ahanzten haurtzaroari eta emakumeei zuzendutako asistentzia
|
bideak
, eta giza talde horien inguruko diskurtsoa eta trataerak.
|
|
|
Zentzu horretan, aro garaikidean garrantzi handia izan du Foru Aldundietanbenefizentziaren eskuduntza mantentzeak, horrek, hain zuzen, interesa, gizartearekiko gertutasuna eta ikerketarako
|
bideak
pitzarazi baititu. Zentzu horretan Gipuzkoako Foru Aldundiak Aurrezki Kutxa Probintzialarekin estu loturik bultzatutako erreformismo sozialerako egitasmoan, haurtzaroari zuzendutako zenbaitekintza aipa daitezke, hala nola Gota de Leche izenekoa, Fraisoroko Ama etxea etaEsposito etxea, amatasun asegurua, asistentzia soziala, aurrezkia, etxebizitza, etab.Gai horien inguruan badugu lan sistematikorik, baita Bizkaiko lehenengo industrializazio kasuari dagokionez familia estrategiak eta genero harremanak ardaztendituen azterketarik ere 22.
|
|
|
proiektua alkateak eta udal taldeak onesten dute; bitartean, talde ekologistek zalantzan jartzen dute (bai kutsadura igorpenengatik, bai haragi irinari bestelako hondakinen errausteak eman diezaiokeelako jarraipena). Beharrezkoa da bestelako
|
bideak
ikertzea, hala nola, konpostaia, nekazaritza ongarri modura irinetan dauden elikagai edukiak aprobetxatuz. Aukera hori, esaterako,. Sociedad de Agricultura Biológica, k eta. Instituto Valenciano de Investigaciones Agrarias, ek ere proposatu dute.
|
|
|
Baina ordainetan (edo horretarako baldintza bezala) gizonei eta emakumeei aurrezartzen zitzaien eginbeharra gizarte garaikidean ahuldu egiten da. Gizonen eta emakumeen arteko generoaren auzien berregituratzeak (emakumeak heziketan eta lan merkatuan txertatzeak, dibortzioak, haurdunaldia ekiditeko
|
bideak
, etxeko lanen deskualifikazioak, etab.),, familia txikiak, bere baitan jasotzen zuen oro eraldatzen du.
|
|
|
Horretarako hauexek azpimarratzen ditu: duela hamabi mila urteko ehiztariek ahitutako pleistozenoko megafauna, duela hamar mila urte nekazarien iraultzak hiri estatu neolitikoak sortzean asmatutako epidemia kutsagarriak, duela hiruzpalau mila urte inperio hidrauliko handiek eraldatutako ibaien
|
bideak
aldaketa klimatikoa bultzatu izana, duela milurteko bat nekazaritza feudalek eta ontzi eraikitzaileek suntsitutako Europako basoak eta diezmatutako amerindiar biztanleria eta duela berrehun urte sortutako kapitalismo industriala, bere efektu kolateralak eta guzti.
|
|
|
Askotarikoa izan den segurtasun horrek bide egitea eskatzen du, hau da, mapa eta proiektu ziurrak behar direla laborategietan aurreikusi. Iragarpena egin eta berau lortzeko bitartekoak eta
|
bideak
zehaztea. Konstituzio bat egin, eta hiritarrak horra egokitzea.
|
|
|
Mugetan sinesteak irudi bat errepresentatzea eta bere mugiezintasuna nahi izatea da. ...a uzten ez duen errealitate bati aurre egitea da; mugaren barnean eta kanpoan mugitzea da; modu efektiboan eta politikoan onartu beharra dago dibertsitatea eta baztertua barnean, kanpotik eraikia izaten jakitearekin batera; jakin beharra dago ez daudela nortasun eta diferentzia zehatzak, bere testuingurua amaiezina baita eta botere jokoek etengabe aldatzen baitituzte; mugek ez dituzte soilik euren
|
bideak
eraldatzen, baita esanahia ere. Herri bat soilik politikoki egiten da, historian.
|
|
|
Arauturiko kontzentzuaren arriskuez hitz egin bada aurreko lerroetan, bestalde, orain arte patologikotzat jo diren gizartearen eskaerak prozesu politikoaren esparru ere badirela onartu da. Konplexutasunaren dilemak zabalik mantendu behar dira eta hori, soilik, gatazkak izendatzeko eta mugimenduen ekintzak aurrera eramateko
|
bideak
irekiz lortuko da.
|
|
|
Guri dagokigunez, komunikazioaren esparrutik begiratuta, globalizazioaren paisaje teknologikoari eta finantzieroari hedabideena gehitu behar diegu. Izan ere, medioetako produkzio
|
bideak
eta ereduak gero eta kontzentratuago agertzen zaiz kigu europar estatubatuar paradigmaren baitan. Komunikazio enpresa erraldoiak gero eta handiagoak dira; egia da gero eta enpresa txiki gehiago ere badaudela, baina erraldoien indarra gero eta nabarmenagoa da merkatu handian; eta, bestalde, txiki horiek gero eta menpekotasun zor handiagoa diete handiei.
|
|
|
Industriaren eta gizartearen funtzionamendurako ezinbesteko gailu izateari utzi gabe, komunikazioak eginkizun berri bat eskuratu zuen: dirua egitea, dirua sortzea, produktu industriala izatea.Industrializazioak zabaldutako
|
bideak
zirela eta, kontraesanak zirela medio,
|
|
|
Horrela, botereak kontzientzia nola moldeatzen duen ikustea da eginbeharra. Pentsamendua konfiguratzeko eta jokaerak bideratzeko boterearen
|
bideak
zeintzuk diren detektatu behar da. Gizarte komunikazioaren ikuspuntutik begiraturik, klase, arraza, hizkuntza eta genero desberdintasunak areagotzen laguntzen duten jarreren, hitzen eta kontzeptuen erabilerak analizatu behar dira, salatu eta pertsegitu.
|
|
|
Garapen bidean dauden herrietako hedabideak daude gure buruan eredu hau aipatzean. Garapen
|
bideak
desberdinak dira leku batean eta bestean, eta, hartara, teoria desarrollistaz berba egin beharrean, egokiago litzateke eredu desarrollistez berba egitea. Hemen UNESCOk 70 urteetan garatutako teoria komunikatiboa azaltzen da, berriagoen oinarri fundamentala dena.
|
|
|
Iradokizunen jokoa zabala da, eta botereak dei egiten dio kazetariari albistea non dagoen jakinarazteko, edo gertakarian azpimarragarria zer den ikustarazteko. Maniobra lagungarriak deskubritzea eta sare horietan ez jausteko
|
bideak
jartzea, nahitaezkoa du kazetariak, bere jarduera independienteari eutsi gura baldin badio. Inoiz, iradokizunak mehatxu bilakatzen dira.
|
|
|
Era guztietako aztarnak daude giza komunikazioaren lehen urratsetan. Zehaztasun txikiko komunikazioa da hori, askotariko interpretaziorako
|
bideak
zabal zitzakeena.
|
|
|
Hizkuntzak gizartea existitzea ahalbidetzen du. Hizkuntzak komunikazio zehatza, pentsatua eta bizkorra sortzeko
|
bideak
zabaltzen ditu. Lengoaiak, jakina, gizartearen arautegiak sortu ahal izatea dakar, giza harremanetan beharrezkoa den informazioaren trukaketa garatuz.
|
|
|
Jakobson autorearen teorien arabera, zeinu baten funtzio nagusia mezuen bidez ideiak komunikatzea da, eta komunikazio prozesuetan honako sei elementu hauek hartzen dute parte: igorleak, hartzaileak, kodeak, testuinguruak, mezuak eta
|
bideak
–ezagunak dituzu, honezkero?.
|
|
|
Harrezkero, mende luzea igaro da. Fortuna handiagoaz edo txikiagoaz, prentsak bere
|
bideak
egin ditu. Esan egin da, sarritan gainera, prentsa galbidean dagoen hedabidea dela.
|
|
|
Komunikazio publikoa presiopean............................. 297 Boterearen
|
bideak
prentsaren kontrolean. Estilo liburuak eta kontrola.
|
|
|
Informazioaren teknologia aurreratuek eurek ere, agintari klaseen aztura kulturalei egin diete mesede, batez ere. Teknologia berri horiek, oro har, kontsumo
|
bideak
errazteko lagundu dute gehienbat, eta ez komunikazio bide onestagoak eraikitzeko Lehen Munduaren eta Hirugarren Munduaren artean, esate baterako.
|
|
|
Izan ere, asko dira formula baliagarriak, nahiz eta oraindino gutxi diren funtzionatzen duten era horretako benetako hedabideak; agian komunikabideak deitu genieke horiei. Prentsa undergrounda, irrati piratak, kable bidezko telebista komunitarioa, herri edo auzo aldizkariak, plakat edo kartel politikoak, sarea bera... izan daitezke eredu demokratiko indartu ditzaketen
|
bideak
. Teknologia berriek aukera berriak ireki ditzakete estilo horretako komunikabideak ugal daitezen; baina hori, oraindino, ikusteko dago.
|
|
|
7.3.1 Boterearen
|
bideak
prentsaren kontrolean
|
|
|
egon dagoen, den, existitzen den zerbait desagertaraztea, ezkutatzea, halako moldez non hartzaileak pentsatu behar baitu ez dagoela, existitzen ez dela. Hiru dira prozedura horren
|
bideak
:
|
|
|
zer txarrik egin lezakean zurekiko nire Enea, k? Zer egin izan dizute Troia, tarrak, ainbat zori nekez lorpetuta, lurbira guztian Itali, rako
|
bideak
itxitzen ba, zaizkie. Zuk, ordea, urteak joan urteak etorri, erromatarrak emendik sortuko zirala agindua duzu; emendik irtengo zirala, Teukro, ren odola berriturik, buruzagi zangarrak, noizbait ur ta lur aginpide betea izango zutenak.
|
|
|
Gure soro hau dela eta, berriz, salneurria gogokoa badu, gauza askok erakartzen dute nire lagunaren gogoa: hiriaren hurbiltasunak, behar denezko
|
bideak
, landetxearen egokitasunak, alderdi horren egoerak, erakarri gehiago egiten bait du uxatu baino. Gurea bezalako jabe eskolatuentzat, gainera, aski da horrelako lur arloa:
|
|
|
Eta noragabean batera eta bestera gabiltzala, gidariari jarraitu gabe, harat hunat deitzen gaituzten iskanbila eta garrasi ezberdinei kasu eginez, ahitu egingo zaigu ingurukeriatan gure bizitza, laburra baita bera gau eta egun etengabe animaren onerako lanean dihardugunontzat ere. Erabaki dezagun, bada, norantza joan eta nondik, baina ez, gabiltzan
|
bideak
aurrez arakatu dituen gidari baten aholkurik gabe, ibilaldi hau ez da ta gainontzeko bidaien gisakoa. Haietan bidea seinaleztatua badago eta bertokoei galdetuz errakuntzak saihesten dituzu; hemen, berriz, gehien ibilia eta ezagunena duzu gehien engainatuko zaituena.
|
|
|
Egoitza madarikatu hura ere laga genuen, eta nekazariak dolumin handitan utzirik, bideari ekin genion berriro; zelaietako
|
bideak
egun osoan zeharkatu eta gero, hiri
|
|
|
Italia Galiatik bereizten duen Alpeetara, berak baino lehenago gudarostearekin sekula, Herkules Greziarrak ez bada (zeinen eraginez gaur egun Greziar Zintzurra deitzen baita), beste inork zeharkatu ez dituen mendietara iritsi ondoren igarobidea eragozten saiatu ziren alpetarrak triskatu egin zituen; lekuak agerian jarri zituen,
|
bideak
eraiki eta lehenago armarik gabeko gizon bakarra nekez herrestan joan ahal izaten zen bideetatik, elefante bat hornidura eta guzti pasa zedila lortu zuen. Bide horietatik gidatu zuen bere gudarostea eta Italiara heldu zen.
|
|
|
Hainbat egunetan jarraian zirku jokoak arretaz ikusten ari zirenek, euren sentimenak hartan ipintzeari utzi diotenean, hala ere, ikusi ohi dugu gogoaren
|
bideak
zabalik uzten dituztela, gauzen simulakro berdinak etor daitezen; honela, egun askotan zehar, irudi haiexek begietaratzen dira eta, itzarrik ere, iruditzen zaie dantzarien lohadar bigunak mugitzen ikusten dituztela eta zitararen kantu gardena eta kordelen hotsa entzuten eta ekitaldi bera eta eszenako apaindura ezberdinak distiratzen direla. Halakoxe eragina daukate zaletasunak eta gozamenak eta bakoitza zertan aritu ohi izanak, gizakietan ez ezik, animalia guztietan.
|
|
2003
|
|
|
Gure ustezgarrantzizko gai bat da, ez bakarrik kontrol ekonomikoa eta jabetasuna, baizik etazientifikoek diotenez, gertatzen den kutsadura genetikoagatik. Teknologia totalitarioa da, ezin da mantendu nekazaritza eta elikadura konbentzionala, transgenikorikgabekoa eta batera transgenikoak, bi
|
bideak
ezin dira batera egon, horrexegatik datotalitarioa.
|
|
|
I. B.: Zein dira esaldi ekologista famatu hark esaten zuena (globalki pentsatueta tokian tokikoa eragin) konbinatzeko irizpideak edo
|
bideak
–Izan ere, gauregun, globalizazio neoliberalaren aurkako mugimenduak mundu globalean etamaila lokalean pentsatu eta jardun behar duela kontuan izaniak, nola uztartzen dirabi betebehar horiek?
|
|
|
1 taula. Ondarea, baliabideak, beharrizanak eta tresna
|
bideak
|
|
|
5 Ikerketa, informazioguneak, ingurumen heziketa, jardunaldiak, partaidetzako
|
bideak
, gardentasuna eta abar sustatu dira goiko tresnei ganorazkojantzia gehitzeko. Puntu honetan, Interpretazio, Ikerketarako eta Heziketarako ingurumen plana (IIHIP) (1997) aipatu behar da.
|