|
2000
|
|
|
4 Irudia. Lehen
|
bi
dimentsioen gurutzaketa eta kategorien eta herrialdeen kokapena
|
|
|
Fenomenalismo honen defentsak, gainera, ‘ilusioen argumentuaren’ babesa jaso zuen. Batzuetan berez ez dituzten propietateak izango balituzte bezala hautematen ditugu objektu fisikoak —uretan goilara okertua dagoela dirudi,
|
bi
dimentsioko irudiek hiru dimentsio dituztela dirudi, etab.— Goilara okertua ez dagoenez eta marrazkia hiru dimentsiokoa ez denez, ikusten dugunak zerbait gehiago izan behar du, goilara eta marrazkia errepresentatzen dituen irudi mentalaren antzeko zerbait. Gauza bera gertatzen da haluzinatzerakoan, ikus dezakegun objektua benetan ikusten dugun tokian ez dagoelako.
|
|
2001
|
|
|
Gauzak horrela, paradigma berriaz hitz egin dezakegu hizkuntzalaritzan ere, Enrique Alcaraz ek egiten duen bezala: pragmatika testualaren paradigmaz (1996,26 or.). Hizkuntzaren bi alderdi(
|
bi
dimentsio) berreskuratzen ditu ikuspegi berrihonek: testuala (esaldiaz gaindikoa) eta pragmatikoa.
|
|
|
Berdin gertatzen da beste bi pareekin ere. Ikuspegi formaletiktestu dena, ikuspegi pragmatikotik diskurtso da; eta ikuspegi formaletik monemadena, ikuspegi pragmatikotik hitz. Tauletara itzulita, testuak
|
bi
dimentsio ditu etadiskurtsoak hiru.
|
|
|
Zientzia filosofikoak
|
bi
dimentsio dauzka. Lehenik, eztabaida baten baitan eta eztabaidaren baitatik sortzen da:
|
|
2003
|
|
|
Gure ahultasuna aitortzeak
|
bi
dimentsio ditu: bata maila indibidualean eta bestea sozialean.
|
|
2004
|
|
|
norbanakoarena, batetik, eta banako hori nor izango bada, talde nortasunarena, bestetik. Hizkuntzaren identitate eragina, gure ustez,
|
bi
dimentsio horietan mamitzen da, banakoaren nortasunak ez duelako funtsik giza harremanen existentzia ukatuta. Horretara, inor euskalduna izango bada, euskararen eskutik gizartekotzearen beharra ukaezina dela dirudi.
|
|
|
Estatu totalitarioen zimentarrietan dagoen sistema sozioekonomiko hau ote da, hortaz, askotariko naziotasunaren biziera ukatzen duena? Munduaren izaera ñabarra hilobira daraman auzi honetan ez ote dago oinarri oinarrizko
|
bi
dimentsioren arteko elkarreragina. Alegia, alde batetik, egin dezagun gizarte egituraren sistema sozioekonomikoa daukagula, eta, beste aldetik, berriz, gizarte molde horri berari dagokion dimentsio nazionala.
|
|
|
batzuk estatusari atxikiak dira, beste batzuk berriz corpusari dagozkionak. Eta oinarrizko
|
bi
dimentsio horien arteko dialektikak erakusten digu delako mintzaira horren kemen eta ahalmen orokorra.
|
|
|
Esperientzia sozio-ekonomikoen dibertsitate horrek baditu
|
bi
dimentsio globalitateari begira. Batetik, orain eta hemen ekarpen dira, errealitate, pertsona askorengarapenerako bide.
|
|
|
CSICeko (IIBB) Bartzelonako Ikerketa Biomedikoen Institutuko eta IDIBAPSeko ikertzaileek azterketa orokor bat egin dute sindrome hori jasan zuten pertsonen gazuraren proteina adierazpena eta hori garatu ez zuen kontrol taldea konparatzeko. Adituek
|
bi
dimentsioko gelekin proteina bereizketa erabili dute. Gel horiek proteinak beren puntu isoelektrikoaren eta pisu molekularraren bidez bereizten dituzte, eta, ondoren, identifikazioa egin dute, bi serumetan modu desberdinean adierazten diren proteinen masa espektrometriari esker.
|
|
|
Sun multinazional informatikoak jakinarazi duenez, “Looking Glass”, hiru dimentsiotan garatzen ari den interfaze grafiko berria, software librea izango da eta GPL lizentzia (Linuxekoa) izango du. Horri esker, aurkeztutako zehaztapenak betez gero, sistema horrek goitik behera aldatuko du erabiltzaileek ordenagailua erabiltzeko modua, eta idazmahaiaren
|
bi
dimentsioko ikuskera amaituko du. Horri esker, Linuxek jauzi kualitatibo handia emango du bere bi lehiakide handien aurrean:
|
|
|
Esan bezala, ez da hau nahikoa izango frogatutzat jotzeko Ni pentsatzailetik ezberdina den errealitate fisikoa badela. Honek balioko du ni deritzogun gorputzarentzako, Ni fisikorako, Ni pentsatzailea ez den niarentzako; eta balio badu, gainera, ez dago-eta batere garbi, oraingoz, Nire
|
bi
dimentsio horien arteko bereiztasuna, urrun baitago nahitaez onartu beharreko egia izatetik. Oso zaila da, ezinezkoa seguruena, nire izate fisikoa frogatutzat jotzea gainerako mundu fisikoaren izatea frogatu gabe.
|
|
2005
|
|
|
Ikasleriaikasmailetan edo kurtsoetan kokatzeko era izango litzateke. Ikastetxearen antolamendua kontuan harturik,
|
bi
dimentsio aipa ditzakegu:
|
|
|
Hizkuntzaren esentziara hurbiltzeko beste bide bat, zehazki, Humboldtek lantzen eta eskaintzen duen kontzepzio linguistiko berriaren eskutik datorkigu, funtsezko bi ideia nagusitan laburtu eta azaldu daitekeena. Horietako batek, lehenengoak, hizkuntzak
|
bi
dimentsio dituela edota berau bi perspektibatatik kontsideratua izan daitekeela dio, ideia hau azaltzeko hark" ergon eta energeia" kontzeptu pare ezaguna erabiltzen duelarik: esan beharra dago, hasteko, antzeko bereizketa egingo dutela askoz ere beranduago F. Saussure-k (1916) eta N. Chomsky-k (1965), hurrenez hurren," langue eta parole" eta" competence eta performance" bezalako kontzeptuak proposatzerakoan.
|
|
|
Bestetik, beharrezkoa izango du ere, egun" antropologia filosofikoak" edota" antropologia pedagogikoak" egiten dutenaren ildotik, gizakia bere izate posiblean edo etorkizunean izatera irits daitekeen horretan ulertzea eta, azken batean, gizakiaren beraren giza-tasuna kontsideratzea eta pertsonen humanizazioa bultzatzea. Antropologiaren
|
bi
dimentsio hauek, bata" zientifikoagoa" eta bestea" humanistikoagoa", ezberdinak dira gizakiaren aspektu ezberdinetan zentratzen direlako; baina eta hain zuzen batak bestea ezin duelako ordezkatu, honengatik, Humboldtek biak elkarren osagarri bezala kontsideratzen ditu. Berak, hala ere, ez du elkarrenganako osagarritasun hau era aseptiko edo neutral batez behatzen baizik eta, egiaz, perspektiba jakin eta jarrera propio batetik:
|
|
2006
|
|
|
Ideia hau oinarritzat hartuta, transmisioa ahanzturaren aurkako borrokatzat jotzen dut, borroka horrek oroimena eraikitzeko ahalegin paralelo bat inplikatzen duelarik. Beraz, transmisioaren ideiaren baitan
|
bi
dimentsio nagusi aipa daitezke.
|
|
|
Gorputzaren zati luzeenean dorreak bi leiho ditu, bata hegoaldera eta bestea elizaren aldera (erlojuaren alboan). Kanpaien gorputzean, erlojuaren gainean dago leiho handiena, kanpaiarekin, hegoaldera leiho txikiago bat dauka (irudia
|
bi
dimentsiokoa izaki, ez da ikusten simetriarik dagoen dorrearen beste aldeetan).
|
|
|
Izan ere, badirudi antinomia erreal baten aurrean gaudela, benetako aurkakotasun baten aurrean. Ikus dezagun Horkheimer en eskutik ondorengo lerroetan espirituaren
|
bi
dimentsio horien azpian ezkutatzen dena.
|
|
2007
|
|
|
Arestian esan bezala, norbanako dimentsioak, dimentsio makrosozialak eta dimentsio mikrosozialak continuum bat osatzen dute eta hiruek eragiten diote elkarri. Elkarreragite horren bitartez, dimentsio bakoitzeko interbentzio neurri zein baldintzek erabileran duten efektua biderkatuko da, beste
|
bi
dimentsioetara zabaltzen duen zeharkako eraginaren bitartez.
|
|
|
Bestalde, eta ikusi berri dugunarekin bat etorriz, Konstituzio Auzitegiak jurisprudentzian behin eta berriro ezarri du (azken epaiak aipatzearren, adibide moduan uztailaren 18ko 154/ 2002 KAE eta ekainaren 2ko 101/ 2004 KAE aipatuko ditut) erlijio askatasuna gizabanakoei zein erkidegoei bermatzen zaiela, eta dimentsio objektiboarekin uler daitekeela (horrek, era berean, eskakizun bikoitza dakar: botere publikoen neutraltasuna, EKren 16.3 artikuluan erlijioei dagokienez ezarritako estatu izaerarik ezatik eratorria, eta botere publikoek eliza desberdinekin lankidetza harremanak izatea) edo
|
bi
dimentsioko eskubide subjektibo moduan: bata, barrukoa (erlijio fenomenoaren aurrean sinesmenen barne esparrua eta adimen autodeterminaziorako espazioa egotea bermatzen duena, bakoitzaren nortasunari eta duintasunari lotuta) eta bestea, kanpokoa (herritarrei ahalmena ematen zaie euren sinesmenen arabera jarduteko eta horiei hirugarrenen aurrean eusteko, estatuaren edo edozein gizarte talderen derrigortze guztien aurrean ukiezintasuna izanda; erlijio fenomenoaren agerraldi edo adierazpenak diren jarduerak egiteko aukera dute, hurrengo hauek barnean hartuta:
|
|
|
Grafikoki, jokoa hiru dimentsioko ingurunean garatzen da eta, beraz, oso ikusgarria da da, baina
|
bi
dimentsioko ingurunean jolasten da (aurrera, atzera, eskuinera eta ezkerrera mugituz), sistema hori egokiagoa baita 5 urteko haurrentzat.
|
|
|
Estatistika Itziar Gurrutxagak, Jon Iradik, Ibon Zamanillok eta Ernesto Cilleruelok atondutako lana da. Besteak beste, probabilitatearen axiomatika eta kalkulua, dimentsio bakarreko zein
|
bi
dimentsioko aldagaiak, funtzioak, banaketa diskretuak eta jarraituak, limite teoremak, balioztatze teoria, konfiantza tartea eta banaketari buruzko hipotesiak lantzen dira, betiere, industrian aplikatzeko estatistikaren oinarrizko kontzeptu bateratuak ezartzeko xedez.
|
|
|
Hautaketa zeren arabera egin luketen begiratzerakoan, aldiz, herriaginteek dituzten
|
bi
dimentsioak, alegia, zerbitzuzko edo administraziodimentsioak eta dimentsio exekutiboak, azken batean, politikoak, orekatutaegon lukete.
|
|
|
alegia, hizkuntzak bereizaeraren ezaugarria eransten dio gizarteari, horrela, hizkuntza frantsesak sortzendu neurri ohargarri batean herri eta herritar frantsesaren nortasun frantsesa?, etagizartearen izaera nazionalari darion identitate kolektiboak eransten dio bereberezko ezaugarria hizkuntzari. Elkarrekiko jardunean dihardute
|
bi
dimentsioek: kolektibo orokorrak batetik, hizkuntzarenak bestetik. Hizkuntzaren fenomenoa, alderdi horretatik begiratua, ezin da gizartearen identitate ekonomiko, politiko, sozial, juridiko, historiko, sozial, kultural eta lurraldezkotik bereizi eta eten.Bizitza sozial eta pertsonalaren dimentsio horietan gauzatzen da hizkuntzarenkomunikazioa, eta komunikazio horretan darabilgun hizkuntza barne harremanestuz loturik dago dimentsio horietan nagusi diren identitate, balio, interes, helburueta atxikimenduekin.
|
|
|
Bestetik, ordea, ezin gaitezkeela etnozidio nazionalak eragindako bidegabekeria historikoen eta egungoen legitimatzaile bihurtu geure, errealismoaren, izenean. Eta, zoritxarrez, pentsamendu ahulak,
|
bi
dimentsio horien arteko dialektikan jardun beharrean, bigarren egia aurreneko egiaren mirabe bihurtzen du. Hortxegaltzen du bere duintasun morala eta intelektuala pentsamendu ahulak.
|
|
|
Alfabetizazio zientifikoaren maila neurtzeko
|
bi
dimentsio horiek erabili dira; aldaratua utziz hirugarren dimentsioa2 Maila kontzeptualean, bi dimentsio horietan maila altua erakusten duten banakoak ondo informatuak eta alfabetatuakdirela kontsideratuko da. Hori dela eta, zientzia eta teknologia gaietako eztabaidapolitikoak ulertzeko gaitasuna izango duela usteko da.
|
|
|
Alfabetizazio zientifikoaren maila neurtzeko bi dimentsio horiek erabili dira; aldaratua utziz hirugarren dimentsioa2 Maila kontzeptualean,
|
bi
dimentsio horietan maila altua erakusten duten banakoak ondo informatuak eta alfabetatuakdirela kontsideratuko da. Hori dela eta, zientzia eta teknologia gaietako eztabaidapolitikoak ulertzeko gaitasuna izango duela usteko da.
|
|
|
Orain arte aipatutako autoreek ez bezala, Rodrigo-k (1994) uste du gizarteezagutzak
|
bi
dimentsio dituela: eta sozietala.
|
|
|
Sozializazio estiloak
|
bi
dimentsiotan oinarritzen dira: afektuan eta eskaera/ kontrolan.
|
|
|
norberaren ezagutza. Ezagutza horretan
|
bi
dimentsio bereiziohi dira: kognitiboa eta afektiboa.
|
|
|
Dimentsio afektiboa, berriz, gizabanakoak bere gaitasunei eta ezaugarriei buruz egiten duen balioespenaridagokio, eta autoestimua deritzo (Hidalgo eta Palacios, 1999). Hala, norberarenezagutzaren
|
bi
dimentsio horien garapena deskribatzen da.
|
|
|
Lewis eta Brooks Gunn (1979) ikertzaileen arabera, norberari buruzko lehenezagutza horiek Ni existentziala osatzen dute. 1890 urtean James-ek egindakoekarpenetan oinarrituz (ikus II. kapitulua), autore horiek Niak
|
bi
dimentsio dituelaaldezten dute: Ni existentziala eta Ni kategoriala.
|
|
|
NI hainbat alderdi biltzen dituen sistema konplexua da. Ildo horretatik, Martyn Barrett (2000) ikertzaile ingelesak
|
bi
dimentsio aipatu zituen, alderdihoriek sailkatzeko: ezagutzazkoa eta afektuzkoa.
|
|
|
Autore horren iritziz, bakeak
|
bi
dimentsio biltzenditu: bata negatiboa eta bestea positiboa (Galtung, 1964). Bere planteamendua azaltzeko, oinarrizko bi kontzeptutatik abiatzen da Galtung:
|
|
2008
|
|
|
Hiru alderdi horiek uztartuz, hainbat aukera soziolinguistiko irekitzen dira gutxiengohizkuntzarentzat. Hala ere, artikulugileek, aukera horiek irudi baten bitartez laburtzerakoan, lau aukera ematen dituzte bizindar teoriaren
|
bi
dimentsio bakarrik gurutzatuz: demografia — altua/ baxua— alde batetik, eta babes instituzionala —altua/ baxua— bestetik.
|
|
|
demografia — altua/ baxua— alde batetik, eta babes instituzionala —altua/ baxua— bestetik. Horrela,
|
bi
dimentsio horiek nagusi moduan agertzen dira, honako lau ongizate tipo edo egoera —koadranteak, irudian— bereiziz: (1) ongizate osoa lortzeko susperraldi egoera, (2) eta (4) egoera egonkor baina gaixotasun problematikoa adierazten dutenak, (3) gaixotasun larriko egoera kritikoa.
|
|
|
4a irudian ikus daitekeen moduan,
|
bi
dimentsioko espazioa antolatu dugu, ardatz bertikal batez eta ardatz horizontal batez osatua. Ardatz bertikalak demografia bizindarra adierazten du:
|
|
|
ardatzaren ezker aldeak babes instituzional baxua adierazten du, ardatzaren erdialdeak babes instituzional ertaina, eta ardatzaren eskuin aldeak babes instituzional handia. Bilboko hitzaldian erabilitako ongizate/ gaixotasun metafora erabiliz,
|
bi
dimentsioko espazioaren lau koadranteak honela defini ditzakegu:
|
|
|
Mapak interesatzen zaizkizu. Baina hiru dimentsioko gauza bat
|
bi
dimentsiotan irudikatzea ezinezkoa da. Matematikaria izanda, ez al dizu frustraziorik sortzen?
|
|
|
Erraza da begiei ziria sartzea hiru dimentsioko irudi bat ikus dezan
|
bi
dimentsioko irudi pare bat dagoen tokian. Zailena da ilusio optiko hori ona izatea, hau da, hiru dimentsioko errealitatea ondo simulatzea ikuslea nekatu eta zorabiatu gabe.
|
|
|
Disneyren esanean, hiru dimentsioko Chicken Little 3D filmarekin
|
bi
dimentsiokoarekin baino diru gehiago irabazi zuten. Aztertzekoa da, hala ere, datu hori zinemaren industriaren adierazgarria den ala ez.
|
|
|
Argazkietan, objektuen
|
bi
dimentsioko irudiak jasotzen ditugu. Horietan, ordea, irudiaren sakontasuna galtzen da; objektu ororen hirugarren dimentsioa, alegia.
|
|
|
Estandar eta dialektoaren arteko bateratzea
|
bi
dimentsiotan ematen da: –horizontala?
|
|
|
Kontzientzia fonologikoak
|
bi
dimentsio ditu:
|
|
|
Zuntz optikozko kable bat du, eta haren zeregina da laser argi urdin, gorri eta berdezko sortekin egiten duen ibilbide endoskopikoa argiztatzea. Hala, espektroaren kolore guztiak estaltzen ditu, eta zuntz optikozko beste sei kable, irudiak ordenagailu baten pantailara
|
bi
dimentsiotan eta koloretan jaso eta transmititzeko. Kapsula hau erabiltzeak ez du anestesiarik behar, ezta lasaigarririk ere, oso txikia eta erabiltzeko erraza izateak ez baitie eragozpen handirik sortzen pazienteari.
|
|
|
burua, Sweet Home 3D egokiena izan daiteke, bai guztiz doakoa delako, bai ‘open source’; horrek esan nahi du erabiltzaile guztiek onura ateratzen dutela komunitateak sortutako garapenena. Egia esan,
|
bi
dimentsioko mahaigaineko programa bat da. 3D rako perspektiba estrapolazioa, oso erabilgarria espazio baten banaketaren ideia egiteko.
|
|
|
Lehen gauza bera egin dute Europa erdian. Orain arte Googlek eskaintzen zituen zerbitzuak harrigarriak ziren, eta
|
bi
dimentsiotan soilik jolasteko aukera ematen zuten kale eta hiriekin; Google Street View zerbitzuak hirugarren dimentsioa eransten du, zehatz mehatz, auto beltzek kaleetatik atzematen dituzten irudiekin, astez kale ibiltzen baitira. Luego, Googleren egoitzan, ordenagailuaren pantailan irekitzen diren ogitarteko bakarretan saguarekin klik egiteko aukera duten demodo mapen irudiak muntatzen dituzte.
|
|
|
Gainera, energia kantitate bera lortzeko material erdieroale gutxiago behar da. Eguzki zelula berri horretan,
|
bi
dimentsioko kristal fotonikoa egin da nanoteknologia prozesuen bidez. Kristal hori 200 nanometroko diametroa duten nanozuloek osatzen dute. Nanometro horiek bata bestetik 600 nanometro dituzte, eta simetria triangeluarreko sare periodikoa osatzen dute.
|
|
|
«Zergatik atera argazki karratu edo angelu zorrotzak eta
|
bi
dimentsiotan, gure begietatik biribil forman eta hiru dimentsiotan ikusten dugula jakinda?». Funtsezko teoria hori gogoan, lanari lotu zaio Franck Laharrage miarriztarra.
|
|
|
Argazki biribilak hartu, esfera batetik begiratuta balira bezala. Aldi berean, ordea,
|
bi
dimentsiotan ematen ditu, planiesferak sortuz.
|
|
|
«Globoa espaziotik ikustean, esfera bat dela konturatzen gara, biribila edo esferikoa, eta hiru dimentsiotan ulertu behar dena», azaldu du. «Guk, nahi edo ez, beti lau eta
|
bi
dimentsiotan irudikatzen dugu».
|
|
|
Eta kasu, lortu duzunean, segituan ohartuko zara irudiek testuak adina eta gehiago adierazten dutela, beren bikaintasunean. Orriz orri paperaren
|
bi
dimentsioak gainditu eta irudiak bolumena hartzen ikusiko dituzu eta oraindik areago mugitu egiten direla irudituko zaizu. Aitak, Ameliak, animaliek eta jostailuek, denek egiten dute ihes paperaren mugetatik.
|
|
|
Hegelen terminologian, subjektibitateak beti objektibitatean dauka bere determinazioa, bere zehaztasuna. Baina Hegelek esanahi metafisikoa eman zion horri; horren arabera, azkenean
|
bi
dimentsio horiek elkar aurkitzen dute beste dimentsio berri batean, eta dimentsio horrek lehenengo biak biltzen ditu. Hori da bere dimentsio" absolutuaren" zentzua.
|
|
2009
|
|
|
Gainera, Bilbora itzuli nintzenetik mugitzen diren eskulturak egiten ari naiz. Agian eskulturetan
|
bi
dimentsio horiek, espazioa eta denbora, jasotzeko ahaleginean.
|
|
|
Ikasleek idatzitako kontakizunak aztertzeko,
|
bi
dimentsio hartu dira kontuan: norberaren etxean hitz egiten diren hizkuntzak eta eskolako hizkuntza eredua.
|
|
|
Aipaturiko hiru dimentsioen iraultzak ez du
|
bi
dimentsioko proiekzioen amaiera ekarriko. Oraindik ere bi dimentsioko proiekzioak nagusi izango dira, krisi ekonomikoak zinema aretoen birmoldaketa atzeratu baitu.
|
|
|
Aipaturiko hiru dimentsioen iraultzak ez du bi dimentsioko proiekzioen amaiera ekarriko. Oraindik ere
|
bi
dimentsioko proiekzioak nagusi izango dira, krisi ekonomikoak zinema aretoen birmoldaketa atzeratu baitu.
|
|
|
Iparralderen kasuan, berritasun horretaz gozatu nahi dutenek Angeluko Oscar aretora mugitu dute. Hala ere, Euskal Herrian egingo diren filmaren proiekzio gehienak
|
bi
dimentsioetan izango da.
|
|
|
Jules Verneren klasikoan oinarrituta dagoen filmeko pertsonaiek ez dute giza itxurarik. Gaur egun, hiru dimentsioek geroz eta presentzia handiagoa badute ere, zuzendariak
|
bi
dimentsioak erabiltzearen hautua egin du.
|
|
|
Munstroek estralurtarren aurka borrokatu dute, harik eta Lurra suntsipenetik salbatu nahi badute.Dreamworks etxeak animaziozko lanaren bi bertsio plazaratu ditu: bata
|
bi
dimentsiotan eta bestea hiru dimentsiotan. Gaur egun hiru dimentsioko filmak proiektatzeko prest dauden bi zinema areto daude Euskal Herrian:
|
|
|
Jules Verneren Munduaren bira klasikoan oinarritutako filmean gizaki itxurarik ez duten pertsonaiak ageri dira,
|
bi
dimentsiotan eginak.
|
|
|
This is It filmaren bi bertsio izango dira ikusgai: hiru dimentsiotan eta
|
bi
dimentsiotan. Barakaldoko Yelmo Cineplex Megapark, Leioako Cinesa Artea, Durangoko Zugaza, Portugaleteko Ballonti, Gasteizko Yelmo Cines, Donostiako Antiguo Berri, Iruñeko Golem La Morea, Uharteko Cinebox Itaroa eta Baionako Mega CGR zinema aretoetan ikusgai izango da This is It filmaren hiru dimentsioko bertsioa.
|
|
|
Barakaldoko Yelmo Cineplex Megapark, Leioako Cinesa Artea, Durangoko Zugaza, Portugaleteko Ballonti, Gasteizko Yelmo Cines, Donostiako Antiguo Berri, Iruñeko Golem La Morea, Uharteko Cinebox Itaroa eta Baionako Mega CGR zinema aretoetan ikusgai izango da This is It filmaren hiru dimentsioko bertsioa. Hala ere, toki horiez gain, beste hainbatetan ere ikusi ahal izango da, baina
|
bi
dimentsiotan: Gasteizko Boulevarden, Irungo Cinebox Mendibilen, Usurbilgo Cinebox Urbilen, Errenteriako Multicines Niessenen, Donostiako Ocine La Bretxan, Irungo Ocine Txingudin, Iruñeko Saide Carlos IIIn, Santurtziko Serantesen, Basauriko Bilbondon, Barakaldoko Max Ocion, Bilboko Zubiarten eta Getxoko Lauren Getxon.
|
|
|
Akatsek hainbat dimentsio izan ditzakete: 0 dimentsiokoei monopolo deritze; dimentsio bakarrekoei, soka;
|
bi
dimentsiokoei, domeinu pareta.
|
|
|
Poincaréren aierua oso sinplea da itxuraz. Imajinatu esfera baten gainazala; hiru dimentsioko espazioan dago, baina
|
bi
dimentsiokoa balitz bezala tratatzen dugu, gainazal bat bezala, alegia (munduko mapa egiteko, adibidez, horixe egiten dugu). Gainazal horretan marraztutako edozein kurba itxi txikiagoa egin daiteke, puntu batean bildu arte.
|
|
|
Atxikimendu ez segurudun bi estiloak (ikuspegi kategoriko batetik hartuta), ekidingarria eta antsiatsu anbibalentea? edota atxikimenduaren
|
bi
dimentsioak, intimitatearekiko erosotasuna eta harremanekiko herstura? (dimentsiozko sailkapena eginda) bikote asegabetasun maila handiarekin loturik daude; bikote asegabetasunaren aurresale hobea da harremanekiko herstura dimentsioa intimitatearekiko erosotasuna baino (Feeney, 1994).
|
|
|
Lehenengo arazoari dagokienez, argitalpenetan dagoen ideia honako hau da: emakume femeninoak gizonak baino atseginagoak direla eta konpetentzia gutxiagodituztela hautematen da (Spence eta Helmereich, 1972). Izan ere, edukiari dagokionez, estereotipoek
|
bi
dimentsiotan kategorizatzen dituzte taldeak (Fiske, Cuddy, Glick eta Xu, 2002; Glick eta Fiske, 1999). Alde batetik, konpetentzia edo gaitasun dimentsioa dugu, gizartean esanguratsuak diren helburuak lortzeko trebetasunari lotzen zaiona.
|
|
|
Emakume hauek genero igurikimenak apurtzendituzte, ez dute behar heterosexualik asetzen eta gizartearen botere harremaneiaurre egiten diete. Horrela, sexismo anbibalentearen teoriak bi emakume motaproposatzen ditu, exotalde estereotipatuen
|
bi
dimentsioetan bereizten direnak, gustukoak baina errespetatu gabeak eta ez gustukoak baina errespetatuak, alegia.Edukian ezberdinak diren estereotipo horiek adierazten dituzten jarrerak ereezberdinak dira, emakumeen azpiestereotipoek jarrera polarizatuak islatzendituztelarik. Hortaz, gizon sexistek emakume tradizionalen eta ez tradizionalenartean bereizten dituzte, alegia, genero estereotipoen inguruko ikertzaileen araberaegu neroko interakzioan gehien erabiltzen den maila, azpiestereotipoena (Deaux, Winton, Crowley eta Lexis, 1985; Haddock eta Zanna, 1994).
|
|
|
Horretarako, metodologia esperimentala erabiliz egin ziren hiru ikerketa aurkezten dira. Lehenengoan, taldeak kategorizatzeko oinarrizko
|
bi
dimentsioez baliatuz, atsegintasuna eta gaitasuna?, emakume eta gizonekiko estereotipikoak, eta estereotipoaren aurkakoak, diren egoerak sortu ziren, nortasun ezaugarrieneskutik.
|
|
|
Horretarako, argi iturri distiratsuaerabiltzen da, laser argia izan ohi dena, eta gainera, argi hori, bi diafragmafokukidetatik barna iragaten da (bata, laginaren aurretik kokatua dagoenaeta, bestea, berriz, laginaren ondoren), eta hauei esker, argia laginaren puntuzehatz batean bakarrik fokuratzen da, eta argiztaturiko puntu horren materialak igorritako fluoreszentzia ere, bigarren puntu zulo formako irekigunetikpasarazten da, argi detektagailuak jasotzen duelarik (5 irudia). Modu honetan, puntuz puntuko ekortzearen bidez
|
bi
dimentsioko irudia lor dezakegu (7 irudia B), eta sakonera ezberdin jarraituen ebaketak behatuz, hiru dimentsioko irudiak lor ditzakegu ordenagailuan (6 irudia).
|
|
|
Ondoz ondoko ebakien mikroskopia elektronikoak (SSEM: ingelesez serialsection electron microscopy)
|
bi
dimentsioko ebaki ultrafinaren bereizmenahobetzen du, hirugarren dimentsioari buruzko informazioa gehituz. SSEMteknikak egitura konplexuak espazialki ikusten laguntzeaz gain, egitura horiek sare baten barruan beste elementuekin daukaten erlazioa erakusten du.Gainera, metodo honi esker, ebaki bakarrak erabiltzeak dakartzan interpretazio akatsak murrizten ditu eta egituren neurri zehatzagoak lortzen dira, adibidez:
|
|
|
21 Immunoprezipitatua azter dezakegu dimentsio bakarreko elektroforesi bidez,
|
bi
dimentsioko elektroforesi bidez, immunoblot bidez...
|
|
|
Horrela, antigeno antigorputz matrize konplexua prezipitatu egingo da eta gureantigenoa isolatua izango dugu (Bonifacino et al., 1999; Pound et al., 1998; Scopes, 1993). Immunoprezipitazioa burutu ondoren gure antigenoa aztertuahal izango dugu dimentsio bakarreko eta
|
bi
dimentsioko elektroforesi bidez (ikusi 5.3 atala), immunoblot bidez, antigenoaren egituraren azterketa eginahalko dugu, gure laginean urria den antigenoa kontzentratu ahal izangodugu.
|
|
|
IPGak (Immobilized pH Gradient) komertzializatuak egotea (Gorg et al., 2000), 2DDIGE teknika garatzea (Unlu et al., 1997), urrats batzuen automatizazioa (irudi analisia, puntu biltzea, puntuaren digestioa, etab.), espektrometriateknika eta software berriak zein eskuragarriak. Azkenik, aipatu baino ez, datu baseen garrantzia eta Internetena
|
bi
dimentsioko elektroforesiaren garapenean.
|
|
|
Informazio optikoa irakurtzeko laugarren era Orain arte, informazioa modu optikoan komunikatzeko hiru modu zeuden:
|
bi
dimentsiotan, barra kodeen bilakaera osatzen duten bidiak bezala; denboran zehar aldaketak eginez, bai itzaltzen eta pizten den argiarekin, bai mugimenduarekin; eta uhin luzeraren aldaketengatik, zuntz optikoan erabiltzen den sistema. Bokodeek, aldiz, angeluaren bidez zifratzen dute informazioa:
|
|
|
Teknika askotako filmak ekoitzi zituzten estudio ezagunean:
|
bi
dimentsiotan eginikoak, ordenagailu bidezko lehen teknikekin sorturikoak, txotxongiloekin ekoitzitakoak, hiru dimentsiotakoak...
|
|
|
Artista japoniarrak bere idatzietan superflat nozioa barneratu izan du:
|
bi
dimentsioen ezaugarriak jaso eta bere estilo artistikoa zehazteko balio izateaz gain, artearen beraren egitura kritikatzen duen kontzeptua ere bada hau, goi mailako eta behe mailako kulturaren arteko mugak desegiteko asmotan. Hala, Warhol jarraituz Murakamik sorturiko KaiKai Kiki enpresak enpresa tradizionalen egiturari jarraitzen dio, eta Tokio eta New Yorken dituen egoitzetan aldi berean artelanak, animazio lanak, proiektu zein merchandising gaiak ekoizten dituzte bere langileek, munduan osoan barreiatuz guztion eskura jarri asmoz.
|
|
|
Horien arabera eta teoria feministaren aburuz, emakumea eta irudia berdintzen dituzte hedabideok, eta ekuazio hori azaleratu nahi izan dut. Emakumea
|
bi
dimentsiotara murrizten dute: erotismoa eta heriotza.
|
|
|
Gero, mugimenduarekin, gorputzaren bitartezko eraldaketa landu dut. Lehen esan dizut emakumea
|
bi
dimentsiotara murrizten dutela hedabideek. Bada, nik dantza bi dimentsiotan egiten saiatu naiz.
|
|
|
Lehen esan dizut emakumea bi dimentsiotara murrizten dutela hedabideek. Bada, nik dantza
|
bi
dimentsiotan egiten saiatu naiz.
|
|
|
Nola egiten da dantza
|
bi
dimentsiotan. Zaila da irudikatzen.
|
|
|
Zaila da egiten, batez ere mugimendu aukera guztiak murriztu behar izan ditudalako
|
bi
dimentsioko efektu hori lortzeko. Inprobisazio pauta batzuk erabili ditut.
|
|
|
Kritika egiten duzu, baina proposatzen al duzu beste irudirik hedabideek emakumeari ezarritako
|
bi
dimentsioko kartzela horretatik ateratzeko?
|
|
2010
|
|
|
Elkartasunaren dimentsioa, bestalde, hiztunen zintzotasun eta erakarpen sozialarekin loturik dauden alderdi afektiboek xedatzen dute. horren arabera, elkartasun mailan estimu positiboa erakusten duten hiztunak zintzoak, adeitsuak eta eskuzabalak antzematen dira, eta euren hizkuntza giza harremanetarako eta taldeintegraziorako egokitzat hartzen da. dimentsio bi horien arteko banaketa oso baliagarria suertatu da hizkuntzekiko eta hiztunekiko jarrerak aztertzerakoan eta sarri erabili da hizkuntza eta aldaera gutxituen kasuan, zergatik ordezkatzen diren ala eusten zaien azaltzen laguntzen dute-eta (romaine 1980, woolard 1989, Coupland, williams eta garrett 1994). izan ere, hizkuntza gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik —overt prestige, ageriko ospe txikikoa (trudgill 1972) hain zuzen—, baina ospe handikoa elkartasun mailan —covert prestige, izkutuko ospe handikoa— eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia duten hizkuntzak bizirauteko arrazoia; taldeko balio afektibo handiak ahalbidetzen du sozialki mailaz igotzeko asmoarekin hizkuntza ez baztertzea. aipaturiko dimentsio bi horiek gazteen euskararekiko jarrerak aztertzerakoan ere agertu dira. unibertsitateko ikasle euskaldunen artean egindako ikerketa batean, bikote ezkutuaren (matched guise) teknika esperimentala erabilita, gazteek euskaraz hitz egiten zuten hiztunak hobeto ebaluatu zituzten estatus edo profesionaltasun mailan gaztelaniaz hiztun berek hitz egin zutenean baino. elkartasunaren dimentsioan, berriz, modu berean antzeman zituzten gaztelaniaz eta euskaraz egin zutenean (amorrortu 2001a). euskararen aldaera ezberdinak (bizkaiera, gipuzkera, batua eta gaitasun mugatuko batua) erabiltzen zuten hiztunak ebaluatzerakoan ere dimentsio berak agertu ziren (amorrortu 2001b). beste ikerketa batean (larrañaga 1995, 2000), 13 urteko gazte euskaldunek egindako euskarari buruzko idazlanen azterketak antzeko dimentsioak azaleratu zituen: ...zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez euskararen balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan euskararen balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko
|
bi
dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defendatuko da, eta beste dimentsio bi proposatuko dira. kontuan izan behar da ikerketa kualitatiboaren helburua ahalik eta jarrera eta ideia gehien biltzea dela, sarri zein gutxitan agertuta. horregatik ez da ideien maiztasunari buruzko ondoriorik atera behar. ikerketa kuantitatiboa da biztanlerian ideia bakoitzaren maiztasuna neurtzen duena....
|
|
|
6 gazTeen eraBilera: Helduen perTzepzioaK behin ikerketan agertu diren
|
bi
dimentsioak eta gizarteratzearen kontzeptua ulertzeko proposatu den bi munduko egoeran bizi kontzeptua aurkeztuta, gazteek egiten duten euskararen erabilerari buruz helduek dituzten pertzepzioetara joko da: gazteek gutxi erabiltzen omen dute euskara eta euren erabilera bermatzea da euskararen normaltze prozesuak daukan erronketarik garrantzitsuenetakoa. baina nola sumatzen dute gazteen erabilera bi munduko egoeran bizi diren helduek?
|
|
|
Donostian DIPCren ospakizunetan zegoela esandakoa egia bihurtu zen astebete geroago. Hain zuzen, Andre Geim eta Konstantin Novoselov errusiarrek jasoko dute 2010eko Fisikako Nobel saria, zergatik eta, grafeno
|
bi
dimentsioko materialarekin egindako esperimentu iraultzaileengatik, Nobel Fundazioaren hitzetan.
|
|
|
Latitudearen eta longitudearen sistemarekin batera, nabigatzaileek Mercator proiekzioa erabili dute mapetan. Beste proiekzio aukera asko ere badaude, lurrazala hiru dimentsioko gorputz bat izanda,
|
bi
dimentsiotan irudikatzeko modu asko daudelako. Edozein mapa egiteko lurrazala proiektatu egin behar delako dira, hain zuzen, proiekzioak.
|
|
|
Ezin da hiru dimentsio baino gehiagoko unibertsorik imajinatu. Baina imajina daiteke
|
bi
dimentsioko bat. Hori egin zuen Edwin Abbott Abbott idazle ingelesak Flatland liburuan, 1884 urtean.
|
|
|
...–nola ez zion, bada, kordetik zorabiora eta zorabiotik kordera zebilèn epilepsiak jotako gizon batek gure barruko mekanismoen konplexutasunari antzemango, zeinak bihurgunez osatutako ibilbide baten antza behar baitzuen??, baita nortasunaren plano batetik bestera doazen era guztietako marrak ere, argia eta iluna segundo hamarren batek bereizten ditu, segundo hamarren batek elkartzen?, pertsonaiak
|
bi
dimentsiotako sistema planotik hirutakora daramatzatenak, non barruko munduak, kanpokoak bezala, bere bolumena har dezakeen. Begiak itxi ziezazkidakeèn bala zauri batek, egunetan egon nintzen hil edo bizi?
|
|
|
dimentsioko munduan hemen
|
bi
dimentsiotan marraztuta,
|
|
|
imajinatzen du,
|
bi
dimentsiotan. Hiru dimentsioetan pentsatu
|
|
|
Ikerketa gerontologikoan zama kontzeptuak
|
bi
dimentsio ditu. Hain zuzenere, zama objektiboa eta subjektiboa.
|
|
|
Mendekotasunak
|
bi
dimentsio desberdin zituen: politikoa eta ekonomikoa.Alde politikoan, munduko periferia estatusaren ondorio ezkorrak gainditzekoautonomia eta «zentro»ko herrialdeekiko loturak apurtzea eskatzen zuen.
|
|
|
Garunak bi irudi horiek bakar batean batzen dituenean, 3Dko pertzepzioa sortzen da. Prozesu horrek esperientzia sentsorial berria adierazten du, eta burmuinaren ahalegin gehigarria eskatzen du,
|
bi
dimentsioko (2D) film konbentzional bati begiratzean egiten duen lanaren aldean. Lehenengo kasuan, sortzen den ilusioa ez da berdin kalibratzen garunean eta begietan.
|
|
|
Horretarako, kodeka erabiliko du. MPEG4 MVC (Multiview Video Coding) bideoarena, kodetzeko aukera ematen duena hiru dimentsioko bideo seinale bat, diskoan %50 espazio gehiago erabiltzean
|
bi
dimentsioko bertsioa. Oraingoz, Sonyk bakarrik aurreratu du 3D diskoekin bateragarria izango dela PlayStation 3 kontsola, Blu Ray irakurgailuarekin Berria teknologia Bateragarria da Blu Ray disko hauekin:
|
|
|
Gainera, hamar galderako eskala laburra denez, beste eskala batzuekin erabil daiteke, langilea aspertu gabe, eta ausaz erantzun. Gainera, ikertzaileak gaineratu du eskala berri horrek, azkenean, “lanerako mendekotasuna denaren definizio doitua” duela ardatz, eta
|
bi
dimentsio nagusiak hartzen dituela kontuan: gehiegizko lana eta bultzada sendaezinarekin lan egitea.
|
|
|
Hori dela eta, unibertsitate zentroak eta Jiménez Díaz Fundazioak garatutako proteomika azterketa berriek “arazo hori hein handi batean konpon lezakete”. Bi erakunde horiek egindako azterketak, “Journal of the American College of Cardiology” aldizkarian argitaratuak, erakusten duenez,
|
bi
dimentsioko elektroforesia eta masa espektrometria konbinatuz gero, proteina lanketak ehunaren laginak arakatzeko gai dira, kantitate desberdinetan dauden proteinak bilatzeko. Horri esker, aterotrombosia duen pertsona baten ehuna pertsona osasuntsu baten ehunarekin konpara daiteke, eta esperimentu bakar batean, ehun gaixoan kantitate desberdinean dauden hainbat proteina aurkitu daitezke, biomarkatzailetzat har daitezkeenak.
|
|
|
Grafitoaren
|
bi
dimentsioko era horretako aurkitzaileei eman berri zaien Nobel saridunak agerian utzi ditu pantaila eta prozesadoreak fabrikatzeko aukerak.
|
|
|
...bada, kordetik zorabiora eta zorabiotik kordera zebilèn epilepsiak jotako gizon batek gure barruko mekanismoen konplexutasunari antzemango, zeinak bihurgunez osatutako ibilbide baten antza behar baitzuen? —, baita nortasunaren plano batetik bestera doazen era guztietako marrak ere —argia eta iluna segundo hamarren batek bereizten ditu, segundo hamarren batek elkartzen—, pertsonaiak
|
bi
dimentsiotako sistema planotik hirutakora daramatzatenak, non barruko munduak, kanpokoak bezala, bere bolumena har dezakeen. Begiak itxi ziezazkidakeèn bala zauri batek —egunetan egon nintzen hil edo bizi— ireki zizkidan begiak, baina Dostoievskik are gehiago ireki zizkidan, eta geroztik halaxe nabilkizu, Damaso, gure baitaren baitako errealitate agortezinari begira, introspekziora emana...
|