|
2007
|
|
|
Arestian esan bezala, norbanako dimentsioak, dimentsio makrosozialak eta dimentsio mikrosozialak continuum bat osatzen dute eta hiruek eragiten diote elkarri. Elkarreragite horren bitartez, dimentsio bakoitzeko interbentzio neurri zein baldintzek erabileran duten efektua biderkatuko da, beste
|
bi
dimentsioetara zabaltzen duen zeharkako eraginaren bitartez.
|
|
2008
|
|
|
Hiru alderdi horiek uztartuz, hainbat aukera soziolinguistiko irekitzen dira gutxiengohizkuntzarentzat. Hala ere, artikulugileek, aukera horiek irudi baten bitartez laburtzerakoan, lau aukera ematen dituzte bizindar teoriaren
|
bi
dimentsio bakarrik gurutzatuz: demografia — altua/ baxua— alde batetik, eta babes instituzionala —altua/ baxua— bestetik.
|
|
|
demografia — altua/ baxua— alde batetik, eta babes instituzionala —altua/ baxua— bestetik. Horrela,
|
bi
dimentsio horiek nagusi moduan agertzen dira, honako lau ongizate tipo edo egoera —koadranteak, irudian— bereiziz: (1) ongizate osoa lortzeko susperraldi egoera, (2) eta (4) egoera egonkor baina gaixotasun problematikoa adierazten dutenak, (3) gaixotasun larriko egoera kritikoa.
|
|
|
4a irudian ikus daitekeen moduan,
|
bi
dimentsioko espazioa antolatu dugu, ardatz bertikal batez eta ardatz horizontal batez osatua. Ardatz bertikalak demografia bizindarra adierazten du:
|
|
|
ardatzaren ezker aldeak babes instituzional baxua adierazten du, ardatzaren erdialdeak babes instituzional ertaina, eta ardatzaren eskuin aldeak babes instituzional handia. Bilboko hitzaldian erabilitako ongizate/ gaixotasun metafora erabiliz,
|
bi
dimentsioko espazioaren lau koadranteak honela defini ditzakegu:
|
|
2009
|
|
|
Ikasleek idatzitako kontakizunak aztertzeko,
|
bi
dimentsio hartu dira kontuan: norberaren etxean hitz egiten diren hizkuntzak eta eskolako hizkuntza eredua.
|
|
2010
|
|
|
Elkartasunaren dimentsioa, bestalde, hiztunen zintzotasun eta erakarpen sozialarekin loturik dauden alderdi afektiboek xedatzen dute. horren arabera, elkartasun mailan estimu positiboa erakusten duten hiztunak zintzoak, adeitsuak eta eskuzabalak antzematen dira, eta euren hizkuntza giza harremanetarako eta taldeintegraziorako egokitzat hartzen da. dimentsio bi horien arteko banaketa oso baliagarria suertatu da hizkuntzekiko eta hiztunekiko jarrerak aztertzerakoan eta sarri erabili da hizkuntza eta aldaera gutxituen kasuan, zergatik ordezkatzen diren ala eusten zaien azaltzen laguntzen dute-eta (romaine 1980, woolard 1989, Coupland, williams eta garrett 1994). izan ere, hizkuntza gutxituen kasuan, sarri, hiztunek ospe txikiko hizkuntza modura hautematen dute eurena, estatusaren aldetik —overt prestige, ageriko ospe txikikoa (trudgill 1972) hain zuzen—, baina ospe handikoa elkartasun mailan —covert prestige, izkutuko ospe handikoa— eta elkartasun mailan aitortzen zaion balio handia da, hain zuzen, estatusarekin lotuta dauden funtzioetarako balio txikia duten hizkuntzak bizirauteko arrazoia; taldeko balio afektibo handiak ahalbidetzen du sozialki mailaz igotzeko asmoarekin hizkuntza ez baztertzea. aipaturiko dimentsio bi horiek gazteen euskararekiko jarrerak aztertzerakoan ere agertu dira. unibertsitateko ikasle euskaldunen artean egindako ikerketa batean, bikote ezkutuaren (matched guise) teknika esperimentala erabilita, gazteek euskaraz hitz egiten zuten hiztunak hobeto ebaluatu zituzten estatus edo profesionaltasun mailan gaztelaniaz hiztun berek hitz egin zutenean baino. elkartasunaren dimentsioan, berriz, modu berean antzeman zituzten gaztelaniaz eta euskaraz egin zutenean (amorrortu 2001a). euskararen aldaera ezberdinak (bizkaiera, gipuzkera, batua eta gaitasun mugatuko batua) erabiltzen zuten hiztunak ebaluatzerakoan ere dimentsio berak agertu ziren (amorrortu 2001b). beste ikerketa batean (larrañaga 1995, 2000), 13 urteko gazte euskaldunek egindako euskarari buruzko idazlanen azterketak antzeko dimentsioak azaleratu zituen: ...zuten gaztetxoek eta bigarrenen bidez euskararen balio instrumentala (lana topatzeko, ikasketetan aurrera egiteko, hizkuntza bat gehiago jakiteko, baita euskaldunekin harremanak izateko ere) indartu zuten. hirugarren atalaren ondorenean, ikerketa kualitatiboan euskararen balio instrumental eta integratzaileari buruz aurkitutako emaitzak aurkeztuko dira; gero, ikerketako lekukoen datuak aztertzeko
|
bi
dimentsio klasikoak ez direla nahikoa defendatuko da, eta beste dimentsio bi proposatuko dira. kontuan izan behar da ikerketa kualitatiboaren helburua ahalik eta jarrera eta ideia gehien biltzea dela, sarri zein gutxitan agertuta. horregatik ez da ideien maiztasunari buruzko ondoriorik atera behar. ikerketa kuantitatiboa da biztanlerian ideia bakoitzaren maiztasuna neurtzen duena....
|
|
|
6 gazTeen eraBilera: Helduen perTzepzioaK behin ikerketan agertu diren
|
bi
dimentsioak eta gizarteratzearen kontzeptua ulertzeko proposatu den bi munduko egoeran bizi kontzeptua aurkeztuta, gazteek egiten duten euskararen erabilerari buruz helduek dituzten pertzepzioetara joko da: gazteek gutxi erabiltzen omen dute euskara eta euren erabilera bermatzea da euskararen normaltze prozesuak daukan erronketarik garrantzitsuenetakoa. baina nola sumatzen dute gazteen erabilera bi munduko egoeran bizi diren helduek?
|
|
2012
|
|
|
Bazterreko elementu izateko arrazoi ezberdinak egongo dira horren atzean. Susmoa dugu duela hamarkada batzuk gertuago zeudela
|
bi
dimentsioak eta aro ezberdinen premiengatik, arrakasta moduan bizi izan dela bien arteko banaketa; esate baterako, udal lan sailen egituraketan. euskararen aldeko hizkuntza politika ezin dugu kulturara errenditu. una llengua es un mercat! esango digu batek; erabilerarako aukerak sortu behar ditugu bizitzako esparru guztietan (osasun arloan, hirigintza politiketan, irakaskuntzan, epaitegietan)!, besteak...
|
|
2013
|
|
|
Baina kontua ez da amaitzen sistemaren eta praktika sozialaren arteko dikotomian. Hizkuntza gertakariak beste
|
bi
dimentsio dakartza berekin, hura behar bezala ulertzeko funtsezkoak direnak. Batetik, hertsiki sistematikoa edo estrukturala den dimentsioaz eta praktika sozialaren dimentsioaz gain, hizkuntzak garrantzi handiko beste dimentsio bat du:
|
|
|
ikasleek darabiltzaten hizkuntzen ezaugarri linguistikoak ez ditugu, oro har, aztertu. Aldiz beste
|
bi
dimentsioak, hizkuntzari buruzko irudikapen sinesmenena (3) eta hizkuntza ezagutzena (4) kontuan izan ditugu egindako analisietan. Esate baterako, ikasleen hizkuntzekiko gogo lehentasuna berariaz neurtu izan dugu (ikasleek euskara, gaztelania eta ingelesa zein neurritan duten gustuko galdetuta, adibidez), edo ikasleen hizkuntza irudikapenak (egoera jakinei zein hizkuntza doakien hobeto galdetuz).
|
|
2017
|
|
|
Botere harremanak daude, aliantzak, sinergiak, erresistentziak, kontraesanak... Prozesu sozial guztietan oinarrizko
|
bi
dimentsio daude: bat errelazionala, eta beste bat edukiekin zerikusi duena, sustantiboa deitu izan dena.
|
|
2018
|
|
|
Hizkuntza sozializazioak
|
bi
dimentsio nagusi aztertzen ditu, haurrak nola diren sozializatuak hizkuntzaren erabileraren bidez eta nola diren sozializatuak hizkuntza erabiltzeko(...). Paradigma horretan hizkuntza sozializazioa prozesu dinamikoa, elkareragilea, bizitza osoan dirauena eta inguruneari lotua da (Kasares 2015: 16).
|
|
|
Aldiz, bien arteko lotura estua aldarrikatzen dugu. Halere, puntu honetan
|
bi
dimentsio horien garrantzia azpimarratu nahi izan dugu, hain zuzen ere bion papera eta nabarmentzeko asmoz. Izan ere, susmoa dugu, interes edo helburuen arabera, joera izaten da biak banandurik aztertzea, bata edo bestearen gainean protagonismoa jarriz.
|
|
2020
|
|
|
On genuke
|
bi
dimentsio bereiztea: perspektiba globaleko hiztun elkartea batetik, eta erabilera zuzen egokiaz (de facto edo sinbolikoki) bateraturik euskaraz dihardu (t) en hiztun talde txikiagoa (k) bestetik.
|
|
2021
|
|
|
Interesgarria litzateke proposamen hori euskararen kasura estrapolatzea eta ariketa sakon bat egitea, euskal gazteak aurrez aipatutako lehen nahiz bigarren mailetako baldintza horiekiko zein momentutan dauden aztertzeko. ereduko kirola proiektuan, ez dugu sakondu
|
bi
dimentsio horietan, baina uste dugu jasotako datuek, neurri batean, baikorrak izateko zantzuak ematen dizkigutela.
|
|
2022
|
|
|
Zer berri egin genuke Gasteizen, emaitza hobeak lortzeko? Berrikuntza soziala, gure ustez,
|
bi
dimentsio ditu: (a) eraginkortasuna, gizartearen beharrak hobeto asetzea, eta (b) gizartearen baitan lankidetza sareak sortzea, aukera berriak sortuko dituztenak.
|