|
2001
|
|
|
Nebak, ordea, burdin haria lepoan kiribilkatu zion eta indar handiz estutu. Haria eztarri eztarriraino sartu zitzaion eta Punjabi zerraldo hila erori zen,
|
beste
hitzik erran gabe.
|
|
2002
|
|
|
Bai bainekien nik orduko, natur zientzietan ikasitakoaren arabera," apendizitisa" zela termino zientifikoa. Eta berehala jakingo nuen
|
beste
hitz antzeko bat: peritonitisa.
|
|
2003
|
|
|
Emakumeak eten egin zuen bere lanturu tristea eta begira geratu zitzaidan. Malkoak xurgatu zituen eskumuturrarekin eta, ni ezagutzean, beheko ezpainari amorruz hozka egin zion lehenik eta, duda muda labur baten ondoren, lepora oldartu zitzaidan, nire izena, ulertezinak ziruditen
|
beste
hitz batzuekin batean ahopeka, otoitz baten gisan, errepikatuz.
|
|
2004
|
|
|
Lotura hori berezkoa dela, naturala, inolako esanahi eta izari ideologikorik gabea? Edota,
|
beste
hitz batzuetara itzulita, erdaldunak bere hizkuntzarekin daukan lotura ideologiko inplizitua ez ote da aurrekoa bezain ideologikoa. Itxura denez, ideologiaren funtzio inplizitua ez da nabarmentzen, hegemoniaren naturaltasuna dariolako noski, eta ideologiaren eginkizun esplizitua berriz antinaturala den izakitzat jo izan da.
|
|
|
Ondoriorik ateratzekotan, nik honako alde hau nabarmendu nahi nuke: atxikimenduaren indarra,
|
beste
hitz batzuetan, komunitatearen bizi indar etnolinguistikoa izango genukeenez, etnozidioak eragindako ordezkapen heinari hertsiki loturik dago. Alegia, Irigaraik aipatu dizkigun alienazioa eta ordezkapen linguistikoa eta kulturala txit aitzinatuak dauden herri menderatuetan, biziberritze nazionalaren aldeko urratsetan jatorrizko ezaugarri antropologikoa maila sinbolikoan eta folklorikoan soilik agertuko zaigu.
|
|
|
–Ixo! –erantzun zidan ezin lehorrago, buruan nuèn esaldiaren
|
beste
hitz guztiak irenstarazten zizkidala.
|
|
|
Baina nik lezioa ikasia nekarren, eta aurrera ekin nion, serio serio, Ritxarren
|
beste
hitz batzuk oroiturik:
|
|
2005
|
|
|
Berehala puntu gorri batzuk agertu dira maparen txoko ezberdinetan dirdirka. Egun onak eman eta
|
beste
hitzik egin ez duen mutil gazte uniformez jantziak bost botilatxo ur mineral eta bost edalontzi ekarri ditu erretilu batean. Emakumeak banatutako orri multzo bakoitzaren ondoan botilatxo eta edalontzi bana utzi eta, ia zaratarik gabe agur esanda, berriro desagertu da.
|
|
2006
|
|
|
Cristinak ez zion erantzun, eta ez genuen haren
|
beste
hitzik aditu. Kanpoan ondo jelatu eta gero sartu zen barrura, hitzik esan gabe bere puskak jaso, motxilan sartu, kotxera eraman, eta, buruaz adio keinu bat eginda, alde egin zuen San Miguel del Montetik.
|
|
2007
|
|
|
zioten estoikoek. Edota
|
beste
hitz hauetaz: –Orduak iritsi eta iragan egiten diren bezala, ni neu ere, iritsia naizenez, iragan egin behar dut?.
|
|
|
askatasunaren bilaketan ageri den, askatasun zibilen mugaketa eta kontrol beharraren paradoxarekin. Kant-ek erabiltzen zuen jada herri gogo edo izpirituaren espresioa(. Geist des Volkes?) 218, eta askoz gehiago kontzeptua bera
|
beste
hitz batzuekin (aiurria, etab.). Ameriketako indioen izpirituaz mintzo da219, etab. Izpiritu espainolaz, esate baterako, esaten du bere Antropologian, hura aldarte erromantikokoa dela(, von romantischer Stimmung des Geistes?), ankerra, lan izua, harroa, arrotzengandik ezer ikasi gura ez duena, edozein zientziatatik ere beti urrutia; bere gustuetan ez dela herri guztiz europarra erakusten omen du,... Kant ez da bereziki erromantikoa kontsideratzen.
|
|
|
hitz bat esan zuen, hitz bakar bat. Munduan dauden
|
beste
hitz guztiak baztertu, eta Sandra esan zuen senarrak. Sandra baino ez, bere sei letrekin.
|
|
|
Perfektua. Ez zuen
|
beste
hitzik bikotearentzat.
|
|
|
Bat ikusi, eta hura ulertzeko, neurtzeko, betetzeko beharra sentitzen omen zuen: urrutitik begiratzen zion lehendabizi, pistaren baten zain edo, eta goitik behera hasten zen ondoren, poliki, ahal beste misterio eta sekretu deskubritzen saiatuz, hutsuneak betez, hark
|
beste
hitz batzuekin esaten zion hura ulertzen ahaleginduz, pazientziaz eta kariñoz. Gauza bera egiten zuen gero alderik alde, begiradaren perspektiba aldatuta, gurutzegramei ere, emakumeei bezala, era askotan begiratu behar baitzien beren sekretuak azalera zitzaten, zerbait esan zezaten.
|
|
|
–Orga?, bururatu zitzaion orduan, motzegia zen, ordea. Bururatzen zitzaizkion
|
beste
hitz guztiak ere,, zaku?,, motxila?,, zorro?,, kostal?... edo motzegiak ziren, edo ez ziren, o, letrarekin hasten.
|
|
2008
|
|
|
Aita sutan zegoen, jakina, eta sua ere lagungarri zuen, ausaz, gaizki eginak kontzientzian sorrarazten ziòn zama errausteko saioan; esan nahi baita suak erregai gehiago behar zuela?
|
beste
hitz batzuk, alegia, errausten hasia guztiz errausteko, eta orduan esan zuen:
|
|
|
esan behar baitizut, alde batetik, kanpoan bazkaldu genuela, etxearen teilatu hegal zabal baten izalpean; eta ulertu behar baituzu, bestetik, nola zihoazen jantzita gure emazteak, goitik beherainoko soineko mahuka luze ezin dotoreago batzuek estaltzen zituztela bai bata bai bestea, hemengo edo Europako aristokraten modan, badakizu. Zeinen dotoreak ziren, bai, haien soinekoak, baina zeinen desegokiak, aldi berean, giro hartan, eta zeinen astunak,
|
beste
hitzik ez baitut aurkitzen, berandu gabe frogatu nuen bezala! Horrekin ez dizut esaten indioek bezala jantzita ibili genukeela?
|
|
|
Halaxe jan zuen Beñardok hitza, errudun uste handirik gabe, itxura batean, orain kantu eta orain irri aritu baitzen, axolagabe. Hitzari zegokionez, gainera, ez al zen bertsoa sortzen zuèn hitza
|
beste
hitz guztiak baino hitzago, inori emandako hitza baino hitzago ere bai. Eta Ismael eta Honorato tabernara une batez agertu zitzaizkion arren, pozik jarri zen hasieran Beñardo, azkenean anaiak irabazi zituelakoan edo, baina jakin zuenean izebak bidaliak zirela emandako hitzaz ohartarazteko, lehor baino lehorrago erantzun zien, hisiaz:
|
|
|
–Gizon horrek
|
beste
hitz bat esaten badu, lehertu egingo naiz, esaten zuen.
|
|
|
Zuen itsasontzia kateatua dago, Silver jauna; haizebeko kostaldean zaudete, laster jabetuko zareten bezala. Hemen geratzen naiz ni, eta horiek dira nire hitzak; eta ez duzu nigandik
|
beste
hitz onik izango, zeruaren izenean esaten baitizut hurrena ikusitakoan bala bat sartuko dizudala bizkarrean. Aire hemendik, adiskidea.
|
|
|
Koroa bateko txanponaren tamainako biribila zen. Alde bat zuri zeukan, azken orriari baitzegokion; bestean, berriz, Apokalipsiaren txatal bat edo bi zeuden, eta besteak
|
beste
hitz hauek, nire baitan zirrara bizia eragin zutenak: –Utikan zakurrak, hiltzaileak?.
|
|
|
Dick ez zen luzerako joan, eta hura kanpoan zen bitartean Israel belarrira aritu zitzaion sukaldariari. Ez nuen hitz bat edo beste baizik harrapatzerik izan, eta, hala ere, jakin nuen garrantzizko berririk; zeren, zentzu bereko
|
beste
hitz solte batzuez gain, ondorengo esaldia entzun bainuen osoosorik:
|
|
|
–Oso ondo, esan zuen kapitainak?. Orduan, orain arte pazientzia handiz entzun didazuenez frogatzerik ez dudan gauzak esaten nituen bitartean, entzun
|
beste
hitz pare bat ere. Bolbora eta armak brankako sotoan ari dira jartzen.
|
|
|
–Bai, signore?
|
beste
hitzik ez zuen esan, bera ez baitzen inor Don Marcori ezer galdetzeko.
|
|
|
Polizi departamentuan
|
beste
hitzik ez zen entzuten. Hilabeteetako zelataldiak, hilabeteetako informazioa, hilabeteak atzetik, eta azkenean kale ertz bateko espaloian aurkitzeko.
|
|
|
Eskuak jasoz eta ezpainak mugituz, kaliza bedeinkatzeari ekin zionean don Martinek,
|
beste
hitz salda batek irakiten zion buruan Markoxi. Dena batera zetorkion, ez zuen sekula ahazterik izan orduko gertakizuna.
|
|
|
Imazen
|
beste
hitz gako bat, partekatu, hitza da.
|
|
|
Borroka politikoaren zalaparta eta burrunba etengabea aski engainagarria eta itxurazkoa izan da hein ohargarri batean. Ez baitu eragin duen istiluaren neurriko nazio emaitzarik hezurmamitu;
|
beste
hitz batzuetan esateko, eragin duen oihartzunarekin erkatuta, itxurazko burrunbarekin alderatuta, euskal nazioari ez dio oinarrizko euskarri zutaberik ezarri. Nire iritzian, euskalgintzaren isiltasunak erraz hartu dio gaina iskanbila politikoaren zalapartari.
|
|
|
Baina egoeraren jabe egin zaitezen, bi datu eman behar dizkizut... esan behar baitizut, alde batetik, kanpoan bazkaldu genuela, etxearen teilatu hegal zabal baten izalpean; eta ulertu behar baituzu, bestetik, nola zihoazen jantzita gure emazteak, goitik beherainoko soineko mahuka luze ezin dotoreago batzuek estaltzen zituztela bai bata bai bestea, hemengo edo Europako aristokraten modan, badakizu. Zeinen dotoreak ziren, bai, haien soinekoak, baina zeinen desegokiak, aldi berean, giro hartan, eta zeinen astunak,
|
beste
hitzik ez baitut aurkitzen, berandu gabe frogatu nuen bezala! Horrekin ez dizut esaten indioek bezala jantzita ibili genukeela... jantziak erantzita, alegia, nahiz eta bere aldeko arrazoia ere baduten:
|
|
|
Halaxe jan zuen Beñardok hitza, errudun uste handirik gabe, itxura batean, orain kantu eta orain irri aritu baitzen, axolagabe. Hitzari zegokionez, gainera, ez al zen bertsoa sortzen zuèn hitza
|
beste
hitz guztiak baino hitzago, inori emandako hitza baino hitzago ere bai. Eta Ismael eta Honorato tabernara une batez agertu zitzaizkion arren –pozik jarri zen hasieran Beñardo, azkenean anaiak irabazi zituelakoan edo, baina jakin zuenean izebak bidaliak zirela emandako hitzaz ohartarazteko, lehor baino lehorrago erantzun zien, hisiaz:
|
|
2009
|
|
|
Ausarta. Ez neukan
|
beste
hitzik. Gelakide guztien aurrean eskua altxatu eta galdera bat egitea benetan ausarta zen.
|
|
|
edo, ni bidea naiz? moduko
|
beste
hitz batzuek baino ulerpen arazo gehiago aurkitu izan dutenik. Baina kultura arabiarraren influentziarekin mendebale kristau oihesa arrafintzen eta razionalizatzen, filosofiazaletzen hasi da.
|
|
|
Baina aita kalonjearengan baino gehiago emaztearengan jarria zuen Nazariok bere arreta, don Anizetok bukatu ez
|
beste
hitz egin baitzuen Reginak:
|
|
|
Kisketa hark espazio bat itxiz espazioa zabaltzen zion, Adaren espazio propioa, mila aukera eskaintzen zizkiona, zernahi egiteko: ...baitzen; hartarako, gelako leihoa zabaldu, etxekoen mugimendu guztiak zelata zitzakeen handik?, zigarroa piztu eta, besoak koskan bermaturik, xurgada bat ematen zion edo ez zion ematen, begi aurrean zuèn ikuspegiaren arabera; Ada, hala ere, murriztuta bezala sentitzen zen, aldian behin, esate baterako, muturra okertu eta irri etsi bat egiten zuen, bere buruarekin ados ez balego bezala?, Txaroren
|
beste
hitz haiek buru buruan zituelako, beharbada: –Xurgadak bi eratakoak dira, bakarrik edo besteekin gauden; besteekin gaudenean, begiak zabalik eduki behar baititugu, hurkoak merezi duen errespetuagatik; bakarrik gaudenean, ordea, begiak itxita erre dezakegu, eta hara, sekretu bat kontatuko dizut:
|
|
|
Hiru kasualitate gehiegi dira, ordea, Jainkoaren eskuan ez pentsatzeko, eta horrek aditzera ematen digu Jainkoak arindu egin nahi izan dituela Benjamin Maria gaixoaren sufrimenduak eta penak. Jainkoaren probidentzia ez baita zerbait abstraktua. Reginak atsegin zuen hitz hura, Villalbako markes jaunari ikasi ziona,
|
beste
hitz hanpatu batzuk ere, goi jatorrikotzat edo zituenak, atsegin zituen bezala?, zerbait konkretua baizik. Aita kalonjea hemen dago, eta berak esango digu zuzen nabilen ala ez, eta nola on Anizetok buruaz esan baitzion baietz, eta eskuaz aurrera jarraitzeko, keinu bikoitz batean, Reginak aurrera ekin zion?:
|
|
|
Eta orduan, berdin gertatzen zitzaion Nazario Orberi, emaztearen irri biribilari beste irri batekin ihardesten ahalegintzen zela, baina nekez biribiltzen zuela halakorik, aurkako indarrak, muturra okertzera bultzatzen zutenak, nagusitzen zitzaizkiolako edo? nahiz eta jarraian okerrak zuzentzen saiatzen zen berriro ere,
|
beste
hitz batzuen bidez:
|
|
|
denborak baitu denbora urtzen, aitaren denborak semearena eta semearenak aitarena?, denborak denbora ezabatzen; Teofilo Mariak ere, bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik? inoiz baino batago behar zuen aitarekin une haietan; gero, ziegan sartu eta besarkada hartan lotu zirenean, materiaren mintzoan adierazten ari ziren, agian, espirituak aurretik jada adierazitako sentimendua, orbetartasunaren batasunik benetakoenari zeriona; horregatik, aitak lokietatik heldu eta Teofilo Mariari
|
beste
hitz haiek zuzendu zizkionean, zoritxarraren bestaldean zorionaren irudia erakutsita, honek, aitari ezin ziola huts egin iritzita edo, bi gorputz eta bi arimek bat egiten zutèn une betiereko haien magiari eusteko, beraz?, hitz are potoloagoak bota zizkion:
|
|
|
Seinale bat eman didazu, bai, eta beste seinale bat eskatzen dizut, lehenengoarekin zer egin behar dudan jakiteko. Esadazu hitz bat?
|
beste
hitz bat?, eta ni atzetik joango natzaizu. Amen?.
|
|
|
–Zuri ez zaizu gustatzen, baina Domingori bai, eta hori da axola zaidana!?; nora iritsi zen, baina, eta nola itsutu, Txarorengana eraman zuèn ibilbidearen pausoak neurtu gabe?; ez al zen Domingo bere bizitzaren erdigunea izan, bere maite ezinezkoa, ezinezkoa zelako are gehiago maite zuena? Nola barkatu bere buruari, bestalde,
|
beste
hitz haiek, Txarori gutun batean esan zizkionak: –Nire izena, zuk idatzia, Txaro:
|
|
|
Kisketa hark espazio bat itxiz espazioa zabaltzen zion, Adaren espazio propioa, mila aukera eskaintzen zizkiona, zernahi egiteko: ...gelako leihoa zabaldu –etxekoen mugimendu guztiak zelata zitzakeen handik–, zigarroa piztu eta, besoak koskan bermaturik, xurgada bat ematen zion edo ez zion ematen, begi aurrean zuèn ikuspegiaren arabera; Ada, hala ere, murriztuta bezala sentitzen zen –aldian behin, esate baterako, muturra okertu eta irri etsi bat egiten zuen, bere buruarekin ados ez balego bezala–, Txaroren
|
beste
hitz haiek buru buruan zituelako, beharbada: " Xurgadak bi eratakoak dira, bakarrik edo besteekin gauden; besteekin gaudenean, begiak zabalik eduki behar baititugu, hurkoak merezi duen errespetuagatik; bakarrik gaudenean, ordea, begiak itxita erre dezakegu, eta hara, sekretu bat kontatuko dizut:
|
|
|
Nazario Orbe, izan ere, semearen ezpainetatik –ziegara sartu aitzin– harako esaldi hura entzun zuenean, aitagatik hiltzeko prest zegoela aditzera ematen ziona, alegia bi sentimenduk inarrosita sentitu zen, antza, semearekiko harrotasunak puzten baitzuen barrutik eta beldurrak –militar itxurakoak hantxe garbi baitzezakeen Teofilo Maria– puzgabetzen; jarraian, baina, semea trantze hartatik onik irten zela egiaztatu zuenean, harrotasunak, baita harrotasunak zekarkiòn pozak ere, gainezka egin zioten: ...ofilo Mariak ere –bizia eskainia zion aitari, ez era sinboliko batean soilik– inoiz baino batago behar zuen aitarekin une haietan; gero, ziegan sartu eta besarkada hartan lotu zirenean, materiaren mintzoan adierazten ari ziren, agian, espirituak aurretik jada adierazitako sentimendua, orbetartasunaren batasunik benetakoenari zeriona; horregatik, aitak lokietatik heldu eta Teofilo Mariari
|
beste
hitz haiek zuzendu zizkionean, zoritxarraren bestaldean zorionaren irudia erakutsita, honek, aitari ezin ziola huts egin iritzita edo –bi gorputz eta bi arimek bat egiten zutèn une betiereko haien magiari eusteko, beraz–, hitz are potoloagoak bota zizkion:
|
|
|
Eta orduan, berdin gertatzen zitzaion Nazario Orberi, emaztearen irri biribilari beste irri batekin ihardesten ahalegintzen zela, baina nekez biribiltzen zuela halakorik, aurkako indarrak, muturra okertzera bultzatzen zutenak, nagusitzen zitzaizkiolako edo... nahiz eta jarraian okerrak zuzentzen saiatzen zen berriro ere,
|
beste
hitz batzuen bidez:
|
|
|
" Zuri ez zaizu gustatzen, baina Domingori bai, eta hori da axola zaidana!"; nora iritsi zen, baina, eta nola itsutu, Txarorengana eraman zuèn ibilbidearen pausoak neurtu gabe?; ez al zen Domingo bere bizitzaren erdigunea izan, bere maite ezinezkoa, ezinezkoa zelako are gehiago maite zuena? Nola barkatu bere buruari, bestalde,
|
beste
hitz haiek, Txarori gutun batean esan zizkionak: " Nire izena, zuk idatzia, Txaro:
|
|
|
Baina aita kalonjearengan baino gehiago emaztearengan jarria zuen Nazariok bere arreta, don Anizetok bukatu ez
|
beste
hitz egin baitzuen Reginak:
|
|
|
Hiru kasualitate gehiegi dira, ordea, Jainkoaren eskuan ez pentsatzeko, eta horrek aditzera ematen digu Jainkoak arindu egin nahi izan dituela Benjamin Maria gaixoaren sufrimenduak eta penak. Jainkoaren probidentzia ez baita zerbait abstraktua –Reginak atsegin zuen hitz hura, Villalbako markes jaunari ikasi ziona,
|
beste
hitz hanpatu batzuk ere, goi jatorrikotzat edo zituenak, atsegin zituen bezala–, zerbait konkretua baizik. Aita kalonjea hemen dago, eta berak esango digu zuzen nabilen ala ez –eta nola on Anizetok buruaz esan baitzion baietz, eta eskuaz aurrera jarraitzeko, keinu bikoitz batean, Reginak aurrera ekin zion–:
|
|
2010
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: bat erori egiten da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait;
|
beste
hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit, zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura?, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez ... gizartea antolatzeko, eta hor hasten baita beste historia bat:
|
|
|
hitzik eta argirik gabe; baina gaizki ari naiz, izebak bai baitzituen orduan ere bere hitzak? bereak izan arren, bereak ez zirenak, haiek
|
beste
hitz batzuk baitziren: hitz merke distirarik gabekoak, nekez ase nintzaketenak (eta neure egin nituenak, hala ere, ohikeriaren ohikeriaz!), galderaren bat egiten nionean beti berdin erantzuten baitzidan, papagai baten antzera:
|
|
|
–. Gauza gehiago ere bururatu zitzaizkidan, erantzun luzea etorri baitzitzaidan, hitz batek
|
beste
hitz batera ninderamala, eta esaldi batek beste esaldi batera: alferrik, hura ez baitzen ezer esateko mementoa, bistan da, eta isilik gelditu nintzaizun.
|
|
|
Zer harrokeria zen hura, jendea bultzatzen zuena hitz hura, iraultza?
|
beste
hitz guztien gainetik jartzera, baldin eta lehenengo oinaze oinazetsuarekin topo egiten zuenean, oinaze horrek ezabatu eta oinazearen itzalean gelditzen bazen! Eta oinazearen parean heriotza.
|
|
|
Iraultza, proletarioen diktadura eta antzeko
|
beste
hitz asko: hitz handi hotsez beteak:
|
|
|
Sentimenduen urtebeteko irakinaldi kartsua izan zen, burua galarazi zidana? ez baitago
|
beste
hitzik, orduan gertatua hobeto azal dezakeenik: burua galdu.
|
|
|
erantzun zidan eztiro;. Orduan???, bota nion; eta izebak halaxe esan zidan, bere hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik: . Gizonak, bere buruaren berri jakiteko, hitzak asmatzen ditu, baina hitz bakoitzak du bere marra,
|
beste
hitzetatik bereizten duena, gizona beste gizonengandik ere bai. Eta marra horiek nekez hauts daitezke, etxe inguruetan jartzen ditugun hesiak nekez hauts daitezkeen bezala.
|
|
|
Bost oinarri politikoei buruzko atalean proposatutako beste aldaketak garrantzi gutxiagokoak ziren, baina ez ziren esanahirik gabeak: kendu esaldi hau eta jarri beste hau, ezabatu hitz hau hemen eta gehitu
|
beste
hitz hau han?
|
|
|
Ezker abertzaleak gerora aitortu du, 2009ko udazkenean barne eztabaidarako testua publiko egin duenean? Fase politikoaren eta estrategiaren argipena?, negoziazio prozesuari ekin zionean kohesio arazoak zituela;
|
beste
hitz batzuekin esanda, negoziazioari aurre egiteko moduaz ikuspegi ezberdinak zeudela.
|
|
|
–Ez nago hain ziur. Hipotesi bat besterik ez da, erantzun zuen Amaiak, klasean ikasitako
|
beste
hitz bat erabiliz?. Baina pentsa ezazu momentu batez.
|
|
|
Azken urteetan
|
beste
hitzik ez zerion haren ahoari. Etorri da eta bihar etorriko da.
|
|
|
Baina Benjamin Mariari lotutako afera hartan guztian, izebak bere tokia galdu zuen, bai, eta hala geratu nintzen ni, izebaren hitz argigarriak gehien behar nituenean —galderak eta galderak etortzen baitzitzaizkidan, ilunak baino ilunagoak— hitzik eta argirik gabe; baina gaizki ari naiz, izebak bai baitzituen orduan ere bere hitzak... bereak izan arren, bereak ez zirenak, haiek
|
beste
hitz batzuk baitziren: hitz merke distirarik gabekoak, nekez ase nintzaketenak (eta neure egin nituenak, hala ere, ohikeriaren ohikeriaz!), galderaren bat egiten nionean beti berdin erantzuten baitzidan, papagai baten antzera:
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: bat erori egiten da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait;
|
beste
hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit —zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura—, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, ... izan ere, edifizio bat erortzen da eta bestea ez, eta hori da kontua... eraikinak azpian harrapatzen bazaitu, zer esanik ez.
|
|
|
Orduan...? Zer harrokeria zen hura, jendea bultzatzen zuena hitz hura —iraultza—
|
beste
hitz guztien gainetik jartzera, baldin eta lehenengo oinaze oinazetsuarekin topo egiten zuenean, oinaze horrek ezabatu eta oinazearen itzalean gelditzen bazen! Eta oinazearen parean heriotza.
|
|
|
Iraultza, proletarioen diktadura eta antzeko
|
beste
hitz asko: hitz handi hotsez beteak:
|
|
|
giroaren kontua bokazio batena baino gehiago... nik —hemezortzi urte nituen, eta Heinrichek hamaika, gerra hasi zenean— bat bateko zaletasun itsu batek menderatuta egin bainuen gerra boluntario... gerraren aldeko propagandak —hitzaldiak, himnoak eta desfileak— liluratu baininduen, antza, eta laguntaldeko giroak —nerabezaroan eta gaztaroan laguntaldeak erabakitzen du sarri, eta beste hiru kide zihoazen boluntario— guztiz baldintzatuta. Sentimenduen urtebeteko irakinaldi kartsua izan zen, burua galarazi zidana... ez baitago
|
beste
hitzik, orduan gertatua hobeto azal dezakeenik: burua galdu.
|
|
|
‘Hoc erit post me quod ante me fuit’..". Gauza gehiago ere bururatu zitzaizkidan, erantzun luzea etorri baitzitzaidan, hitz batek
|
beste
hitz batera ninderamala, eta esaldi batek beste esaldi batera: alferrik, hura ez baitzen ezer esateko mementoa, bistan da, eta isilik gelditu nintzaizun.
|
|
|
" Jesusek pobreak maitatzeko agindu zigun, eta zer dago gaizki, bat neskame batekin maitemintzen bada?";" Ezer ez" erantzun zidan eztiro;" Orduan...?", bota nion; eta izebak halaxe esan zidan, bere hizkera berezi hartan, isilune baten ondotik: " Gizonak, bere buruaren berri jakiteko, hitzak asmatzen ditu, baina hitz bakoitzak du bere marra,
|
beste
hitzetatik bereizten duena, gizona beste gizonengandik ere bai. Eta marra horiek nekez hauts daitezke, etxe inguruetan jartzen ditugun hesiak nekez hauts daitezkeen bezala.
|
|
2011
|
|
|
Ez ninan hik baino hobeto asmatuko gure artekoaren zer nolakoak azaltzen, elkarrenganako maitasuna hobeto deskribatzen; ez, ez huen hitz hori erabili, bazekinat kariñotik eta galduta nola ibili ginen gau osoan, bakanegi erabiltzen dugun
|
beste
hitz horren itzuri, neuk maitasuna zer den ere ez nekiela esan eta gero. Polita izan zunan hori hiri entzutea, baina nik une hartan alde batera nahi nuen bion egoera ere ekarri hidan gogora, lagunak, inguruaren trabak, hire mugak, nik ez bezala, garbi aski baiheukan muga horiek, gau hartan behintzat, bi ohe haien arteko tarte hotzean zeudela, nahiz hala onartu ez?, hire gogo bihotzak bestetan hituela.
|
|
|
Hurrengo egunetan,
|
beste
hitz batzuk irakatsi nizkizun: semea, alaba, anaia, arreba, osaba, izeba, iloba, aitona, amona, biloba?
|
|
2012
|
|
|
Denek ez dute, agian, halako konfiantzarik bere buruarekin, egundokoak esaten hasteko. Osasunaren inguruan eratu den kulturak ere badu eraginik, eta gure zorigaitzen faktoria erraldoian bada
|
beste
hitz bat,, urrun, hitzaren anaikidea, gure desoreka indartzen eta sendotzen duena:
|
|
|
–Ai ama, ai ama. Rikardok ez daki
|
beste
hitzik ahoskatzen. Eta Margak negarrez jarraitzen du, gelditu ezinik.
|
|
|
Torturatuak, ikuskari mitologiko bat ikusten ari balitz legez, esperientzia bat egin du bizitzako ohiz gaindikoa, irudimenaz ere gaindikoa, posibletzat edukiko zukeen guztiaren eskemetatik erradikalki bestelakoa,, absurdoa? , ez daki
|
beste
hitz bat esaten?, orain beti horrore haren mendean bizi baitu, inoiz ulertu ahal gabe, sinetsi ere ezinda: printzipioz bera bezalakoxe gizakoxkorrengan, baina haien gainetik nolabait, ikusezin, konpreni ezinezko, botere absolutu itzuriezin bat egunetan bizitu du infernu zulo batean beldur panikoz, itsutuki oldartua bere aurka, gaizki absolutua bera bezalakoa, ez arrazoiketarik, ez giza sentimendurik ezagutzen du?, jainko ero destruktibo huts batek maneiatuko balitu bezala gizakoxkor polizia haiek.
|
|
|
Banekien hala ere familia zahar hura, aspaldi aspalditik, sentikortasun bitxi batek nabarmendu zuela, eta sentikortasun gehiegizko hori arte asaldatuzko obretan gauzatu zela denbora askoan; eta banekien halaber, azken garaietan, karitatezko egite eskuzabal baina diskretuetan agertu izan zela delako sentikortasuna, eta orobat musika zientziaren zaletasunean; zientzia horren zailtasunetan areago ordea, musikaren edertasun ortodoxo eta erraz antzemangarrietan baino. Banuen halaber gertaera guztiz ohargarri baten berri, alegia, Usher arrazaren leinuak ez zuela inoiz albo adar iraunkorrik sortu;
|
beste
hitzetan, familiaren ondorengoak denak ziren zuzenekoak, eta horrelaxe gertatu izan zen beti, oso gorabehera txiki eta laburrekin. Gabezia horrek, egin nuen neure artean, buruan nerabilelarik zeinen antzekoak ziren jabetzaren nolakotasuna eta biztanleena, eta mendeen joanean ez ote zuten eraginik izan batak bestearen gainean; gabezia horrek, hau da, albo adarreko ahaiderik ez izateak, eta horren ondoriozko aitarengandik semearenganako igorpenak, desbiderapenik batere gabe, parekatu bide zituen bata eta bestea, harik eta, jabetzaren jatorrizko izena aldaturik, «Usher Etxea» izen bitxi eta nahasgarria bihurtu zen arte, erabiltzen zuten baserritarren buruan nonbait familia bera eta familiaren etxea, biak, izendatzen zituena.
|
|
2013
|
|
|
Putz egiten saiatu nintzen, ahal nuen indar handienez, hitz osoa azaldu ez zedin. Ez zitzaidan
|
beste
hitzik burura etortzen zer izan zitekeen, hasiera horrekin hasita, eta hiztegi bat ikusi nuen bat batean armairuko apal batean: the end....
|
|
|
Erizainak belaki batekin gorputza garbitu dizu eta
|
beste
hitzik egin gabe alde egin du. Zure ohe alboan dagoen informean zerbait idatzi du.
|
|
|
–Zein bakarrik zauden, zein patetikoa xakean bakarrik aritzea? esan nahi zuen, baina
|
beste
hitz batzuk aukeratu zituen, zeharkakoagoak, are indar hunkigarriagoa zeukatenak. Bakardadearen muturreko apologiara iritsi nintzela baieztatu zidan.
|
|
|
Begoña kafetegiko aterantz abiatu zen, agur hitzak esanez eta Josuren gaineko kezka adierazpenak ahotan hartuz; hura joandakoan, Gorospek bost minutu igaro arte itxaron zuen handik irteteko, ez baitzuen
|
beste
hitz zaparrada baten biktima izan nahi.
|
|
|
lako hitz bat, moja baten ezpainetan, birao bat baizik? Eta p rekin hasten den
|
beste
hitz hori, esatera ere ausartzen ez naizena, hain da itsusia eta bihotz gabea, kristau baten mihian, are gehiago moja batenean?
|
|
|
–Isilik gordetzekoa baldin bazen, esan zuen Janek?, ez aipatu horretaz
|
beste
hitzik. Nik ez dut areago bilatuko, lasai egon.
|
|
|
Zer da, bada," txolero" lako hitz bat, moja baten ezpainetan, birao bat baizik? Eta p rekin hasten den
|
beste
hitz hori... esatera ere ausartzen ez naizena, hain da itsusia eta bihotz gabea, kristau baten mihian, are gehiago moja batenean. Ez al zigun Kristok esan, izan ere, mundu guztia maite behar genuela, baita etsaia bera ere?
|
|
2014
|
|
|
Ez zait inoiz
|
beste
hitzik etortzen zure aldamenean.
|
|
|
–Ni naiz, esan zuen, eta
|
beste
hitzik gabe ohartu nintzen nor zen.
|
|
|
eta, gonbitoak? eta
|
beste
hitz asko.
|
|
|
–Berdin, ez zaio
|
beste
hitzik atera Mariori.
|
|
|
554. Volksgeist? (Herderrek sekula erabili ez duen terminoa, kontzeptua bera
|
beste
hitz batzuekin erabili arren) kategoria fundamental bat da Renanen obra historiko osoan: Herderrengandik dauka, hain zuzen, Renanek, eta haren zentzu berberean baliatzen du ikerketan; bakarrik, hark ez bezala?
|
|
2015
|
|
|
Orain. Kito, ez dago
|
beste
hitz azpimarraturik auskalo nondik aterako zuen Inoizlanda izeneko liburuxka estrainio honetan. Ez esan irrigarria ez denik.
|
|
|
Eskua estutu zioten batak besteari. Irribarre onbera batez elkarri begira geratu ziren une batez,
|
beste
hitzik gaineratu gabe. Aurrera segi edo ez zalantzan zegoen Erre.
|
|
|
Elkarren artean
|
beste
hitzik egiteko betarik gabe, suteak orro egin zuen ordea biltegi barrutik pixkanaka esnatzen eta zutitzen ari zen basapiztia bailitzan. Izugarrizko danbateko bat aditu zen berehala; erorketa eta haustura ugarien hotsa.
|
|
|
Egongo zen munduan norbait gu baino okerrago. Horixe bera esan nion Otori baina
|
beste
hitz batzuekin. Hilerriko altzifreak, hilerriko nekostak.
|
|
|
Abeslari profesionalarena bezainbeste. Edo,
|
beste
hitz batzuekin esanda: klase sozialaz kolpe bakar batez jaitsiko zintuzket nire kontzientzia lasaitzearren, hau da, apeta hutsez, eta gainera zuretzako karga bihurtuko nintzateke.
|
|
|
–Denak hil dituzte, xuxurlatu dio, eta ez da gai izan
|
beste
hitzik ahoskatzeko.
|
|
|
amaren
|
beste
hitz batzuk
|
|
|
Bere buruaren identitatean ez sinestea izan da beraz gure kulturak bizirik segitzeko giltzarria, horra paradoxaren ederra! Gizaldiz gizaldiko transmisio hori, gaurko gure indoeuropartze azkarraren
|
beste
hitz fetitxeetako bat da hau,, transmisioa?, Joni zerrendan ai patzea ahaztu bazaio ere, ahalik eta gutxien transmititzean oinarritu da nonbait:
|
|
|
baina
|
beste
hitz batzuk erabili.
|
|
|
Staze jauna gerrari buruz ari zela, ordea, inork esan gabe ulertu nuen berehala. Sobera ezaguna nuen lehendik ere herra hori
|
beste
hitz eta hots batzuetan
|
|
|
Rafak amorruz begiratzen die haizeak lurrera bota dituen errautsei, eta gorroto zapuztu batez X eta Mi. Gero, bat batean,
|
beste
hitzik esan gabe, buelta eman eta alde egin du pauso bizkorrez.
|
|
|
Askotan pentsatu zuen hori azken bileraren ostean. Teodorak ere gauza bera adierazi zion, nahiz eta
|
beste
hitz batzuk erabili. Tematiegia zela bidez aldatzen hasteko.
|
|
|
Altxor hitzak badu,
|
beste
hitz askok bezala, alferrikako istorio bat kontatzeko (eta kontatzera noa).
|
|
|
Ez zeukeat
|
beste
hitzik, entzunak entzunda hotzikara sortu bazidan ere, hire kategoria erakutsi duk zoritxarrean ere. Hire buruaren oreka mantentzea lortu duk osasun egoera larri horretan, ondo jantzita huela banekian eta miresmenez jarraitu ditiat albisteak.
|
|
|
Naturarentzat arrotzak gara, deseroso sentitzen da gure ondoan, batik bat bera erasotzen dugunean. Haatik, gizakiak gara aldi berean, izaki biologikoak, naturalak, hausnartzen dugunak eta John Searlek,
|
beste
hitz egokiagoren baten faltan, «gogamen» deitzen dion hori dugunak.
|
|
|
«nork egin zuen ordena hura?». Eta ez du balio tranpekin erantzuteak? «Jainkoak» esatea gauza bera
|
beste
hitz batzuekin erantzutea litzateke?. Hortik zehar batzuetan ikusten diren kolore guztietako ultra atzeratu horien artean ez bazaude, laster ulertuko duzu gu garela, gizakiak, esaten duguna zer den naturala eta zer ez.
|
|
|
–Behiak ere ez direla denak mantsoak. Beote baserriko behi batek kilima zeukaan;
|
beste
hitzetan esanda, errapeak minbera zitian eta ez zian erraz iraina eraisten. Maria jarduten zuan jeneralean behiak biltzen eta atzeko hankak lotu gabe ez zuan hasten lanean behi harekin.
|
|
|
esaten ziotela ortzadarrari. Baina bera oroitzen zen amonak
|
beste
hitz bat erabiltzen zuela,, ostarkua?.
|
|
|
(gaur egungo bizk. kuma). Landucciren hiztegiko
|
beste
hitz hauetan ere ahostuna zegoen: gamellua, gamelua?, galamua, kalamua?
|