|
2004
|
|
|
Laguntasuna hausten denean Pauline Bernardettek geranioen adar hautsiekin bezala jokatu behar da: laguntasun hori lur
|
berri
batean jarriz eta itxoinez, pazientzia hartuz harik eta itsasten den arte.
|
|
|
Eta izan, ezbehar handia zen hura guretzat: alferrik galdu egiten genituen geure indar gutxiak, eta bide
|
berri
bat aukeratzeko zorian suertatzen ginen; gure nekatuan, gure zauriekin, gure lehenbailehen igotzeko presaz.
|
|
2010
|
|
|
Etorkizunari zentzua emateko hainbat teoria zabaldu zituzten sinesmen desberdinek eta, horregatik, Jainkoaren bigarren etorreraren zain egon ziren asko eta asko. Ezaugarri hauekin guztiekin erlijioa bizitzeko modu
|
berri
bat gorpuztu zen AEBetan, munduko beste inon ez bezala bizi izango zen erlijiositate berezia.
|
|
|
Zirela azalpen teologikoak, zirela arrazoi praktikoak... azkenean bizikidetza posiblea zela ondorioztatu zen. Momentu horretan argudiaketa
|
berri
bati ekitea filosofiari zegokion.
|
|
|
Sekularizazio prozesua pasa ondoren beste funtzio sozial batzuk hartu ditu erlijioak, eta funtzio identifikatzailea ez da gutxienekoa. Samuel Huntingtoek 1993eko artikulu ezagun batean (gero izen bertsuko liburu bihurtu zen The Clash of Civilizations and the Remaking of the World Order, 1996) historiaren interpretazio
|
berri
bat eman zuen. Komunismoa erori ondoren erlijioarekin lotutako zibilizazioek indar berezia hartuko zuten, eta estatu nazionalek jada ez zuten historiaren joana gidatuko.
|
|
|
Apelek bihurgune berria eman zioten pentsamenduari. Giza arrazoimenean konfiantza mugagabea jarriz, metafisika
|
berri
bat eraiki zuten. Gizakiek mintzamena duten aldetik, egiaren mamitzean parte har dezakete.
|
|
|
Ez da dena errespetatu behar. M. Ignatieffek kontzeptu
|
berri
baten bila jotzen du:
|
|
|
Alegia, eskatzen duena zera da, identitate juridiko bakar bat har dezagun, identitatea eratzerakoan hizkuntzak, etniak, sexuak edo dena delakoak betetzen duen lekua identitate juridiko horrek bete dezan modu esklusiboan. Ez dira konturatzen, ordea, identitate mota
|
berri
bat eraikitzen dutela, eta horrek besteek sor litzaketen antzerako arazoak sortzen dituela, gu/ besteak eskema ezaguna berdin berdin erabiltzen duelako. Eskuarki, jarrera ilustratu hau gutxiengoen eta disidentziaren txikitzailea izan da, bere ustezko nagusigoaren ondorioz harrokeriaz jokatu izan baitu.
|
|
|
Orduantxe piztu zitzaion argia: espezie
|
berri
bat eratu egin daiteke, noiz eta populazio bat bananduta gelditzen denean arbaso espeziearekiko, eta bakartuta beraz. Alegia, arbaso hegoamerikar batengandik edo sorturiko txori kolonizatzaileak hiru espezie bihurtu zirela, hiru irlatan isolatuta gelditzean.
|
|
|
Hori baino lehenago, Charles Darwini 1837ko udaberrian bururatu zitzaion aurrenekoz artxipelago espeziazioaren prozesua, alegia, espezie
|
berri
bat sortu ahal dela, espezie parentalarekiko geografikoki isolatzean. Nolabait esateko, eboluzioa begietaratu egin zitzaion; John Gould ornitologoaren argibideak munta handikoak izan ziren horretarako.
|
|
|
Gaur eguneko ikuspegitik gogoan hartu beharrekoa da hautespen naturala ondoz ondoko urrats bitan gertatzen dela. Lehen urratsean, bariazio genetiko handia ekoizten da, zigoto
|
berri
bat sortu arteko hainbat prozesuri esker: meiosia, gameto eraketa, ernalketa...
|
|
|
Horixe erakutsiko digu, kasurako, Xabier Amuriza bertsolari bizkaitarraren Menditik mundura 1977ko liburuak. Xabier Amuriza kartzelatik irten
|
berri
batek plazaratu zuen liburu arraro hori, parte bitan banatua, lehena hainbat poemaz osotua eta azkena bertsoz, tartean hain ospetsu bihurtu zen" Euskal Herritik aparte, mila legua bitarte, beso ta hanka loturik preso, Zamoran gauzkate...", jakina, Zamorako espetxean ondua. Xabier Amuriza 1965ean apaiztu zen, eta 1968tik aurrera zazpi urte eman zituen preso Francoren diktadurapean, gose greba bat zela-eta.
|
|
|
Halandaze, esan egin daiteke gaur gaurkoz euskara ez dela harresi isolatzailea. Amurizaren poema eboluzionista horrek eta osteko historiak erakusten dutenez, ortodoxia
|
berri
batean murgilduta gaude dagoenekoz: mundu osoa azaldu eta bizi daiteke euskaraz, tartean Darwinen ideia lanjerosoa ere.
|
|
|
Errebalidarako ikasten ari nintzen arratsalde haietako batean, zerrenda sentimental
|
berri
bat osatzeari ekin nion. Martin kendu egin beharra neukala pentsatu nuen, eta Ubanbe eta Pantxo berdin, batez ere Mandaskako azken bilkurak erakutsitakoagatik.
|
|
|
Ez da horrenbeste denbora izan", esan nion. " Terraza jarri dute dagoeneko —jarraitu zuen berak— Toldo
|
berri
batekin, gainera. Marra zuri eta horikoa da."" Ba, toldo berriaren azpian, orduan." Telefonoa eskegi zuen.
|
|
|
Ehun polizia narrazioen liburuan irakurria nuen Edgar Allan Poeren ipuin bat non misterioaren funtsa misterio eza baitzen, eta aurkitu beharreko objektua, gutun bat, gutunak egon ohi diren lekuan baitzegoen, hots, mahaiaren gainean. Ipuin horren eraginez, agian, beste modu batean hasi nintzen pentsatzen, eta, polizia narrazio haietan maiz irakurtzen nuen moldean esateko, hipotesi
|
berri
bat osatu nuen koadernoari buruz. " Ez zuen zerrenda hori Angelek idatzi —esan nion neure buruari lo hartu ezinik nengoen gau batean.
|
|
|
Burura zetozkidan pentsamenduek izutu egiten ninduten, eta leihatilatik aldendu eta ohe ertzean esertzera joan behar izan nuen. Argituz zihoan Bigarren Begiekin ikusten nuen kobazuloa, eta errainu
|
berri
bat zegoen bertan, agian nagusia: Degrela izeneko militar hura.
|
|
|
Jaiotzarako estalpe oso bat bere Haur, Guraso eta abereekin. Don Ramon apaizak, kaperaren ardura zuenak, Berruguete
|
berri
bat geneukala gure artean adierazi zuen orduan, eta Artearen Historia erakusten zigun fraideak taila haien laudorio bat idatzi zuen kolegioko aldizkarian. Eta Adrianen atzetik, artista bezala, ni neroni nentorren, soinua jo nuelako Eguberri haietako ospakizunean.
|
|
|
Degrela kapitainari ez zaizkio gauza horiek gustatzen —adierazi zion soldaduak barre irudi batekin— Eta gainera, lan asko izan dugu gaur. Badakizu, don Jaimek baditu urte batzuk, ez da gu bezala gaztea egun osoan batera eta bestera ibiltzeko." Entzundakoak pentsamendu
|
berri
bat ekarri zuen don Pedroren burura. Susmatzen zuen gazte hark eta bere lagunek egindako ibilaldiaren jitea, eta harrituta zegoen bere egun osoko bakartasunarekin.
|
|
|
Konturatzen haiz zertaz ari naizen? Uzkudun
|
berri
bat izango duk, eta gu bere promotoreak. Hi ere bai, nahi baduk."" Poza hartzen diat", esan nion.
|
|
|
Degrela koronelak nik ezagututakoan baino zuriago zeukan ilea; baina gizon dotorea zen artean. " Izan dadila Uzkudun
|
berri
bat eta eman dezala Espainiaren irudi ona munduan. Horixe besterik ez." Eseri egin zen berriro.
|
|
|
" Ez zekiat hiri zer irudituko zaian, David. Teresak esaten dik zerrategiari atal
|
berri
bat erantsi niokeela. Frantziako patente bat hartu eta zurezko j ostailuak egiten hasi.
|
|
|
Mary Ann atrilera joan da orduan, eta irakurri beharreko testuak aurkeztu ditu. " Hiru errelato labur dira, edo, hobeto esanda, hiru aitorpen." Joseba ohartu egin da nonbait entzuleen eta beraren arteko bederatzi mila kilometroko tarte izugarriaz, eta azalpen
|
berri
bat emateko premia sentitu du: " Ez dakit hemen Estatu Batuetan jakingo den, baina Euskal Herriko gerra ez zen Gernikako bonbardaketarekin bukatu.
|
|
|
Gaizki eginak ordaintzeko aukera eman zidala. Eta eman zidala, zeharka, Ameriketan bizimodu
|
berri
bati ekiteko aukera ere. Agustinen kasuan, ordea, ez nekien.
|
|
|
Hamalau hilabete, bi aste eta bost egun geroago, Triku, Ramuntxo eta hirurok kalean geunden amnistiarekin, organizaziotik kanpo azkenez, eta bizimodu
|
berri
bati ekin ahal izan genion. Iruditzen zitzaidan, modu benetan zinikoan esanda oraingoan, prezio txikia ordaindu genuela.
|
|
|
Egia, izan, askozaz ere gogorragoa zen. Izan ere, susmoak zentzu
|
berri
bat ematen zien Angelen keinu, hitz eta begiratu guztiei: ez zen jada nire aita, Obabako soinujolea, baizik eta Berlinoren lagun mina, pertsegitzaile bat agian, hiltzaile bat agian.
|
|
|
Berlino bere laguntzaile ofiziala bihurtu zuan. Ofizialetik batere ez zuela, hori!" Osabak barre egin zuen nahi gabean ateratako hitz jokoagatik, eta begiak kixkurtuta gelditu zitzaidan begira, erronka eginez bezala, nire galdera
|
berri
baten zain.
|
|
|
Jesuitek antolatutako karrera
|
berri
bat egitera nindoan. ESTE esaten zitzaion Estudios Superiores Tecnicos de Economia, eta, nire amak errepikatzen zidanez," bertatik ateratzen ziren ikasleak abokatu eta ekonomialari izango ziren aldi berean".
|
|
|
Angel Redinengana zuzendu zen. " Monumentu
|
berri
bat egin nahi dugu plazan gerran hildakoen alde, eta kirol zelaiarekin batera inauguratu. Baina Juani gaizki iruditzen zaio", azaldu zion.
|
|
|
Davidek idatzitako memoriak berridatzi eta zabaldu nahi nituen. Ez, etxe
|
berri
bat egiten denean bezala, aurrekoa arbuiatu eta lurrera botaz, baizik eta artzain hilaren carvinga zuhaitz batean aurkitu, eta haren lerro batzuk areago markatzeko gogoa sentitu duen lagunaren espirituarekin. Hasieran igarriko zen marka berrien eta marka zaharren arteko aldea; baina denborak berehala batuko zituen denak.
|
|
|
Ekonomialari gisa egiten dut lan nire osabaren rantxoan... eten egin nuen esaldia, ideia
|
berri
bat neukan buruan; baina gaizki ari naiz. Ez ekonomialaria eta ez idazlea.
|
|
|
Urte
|
berri
bat, beste kandela bat, eta oraina ospatze ariketa horretan, lehena metatuz, geroari ixkin, uneari omen, oturuntza larrian denborari mehatxuka, etena irudikatuz.
|
|
|
Mezu
|
berri
bat jaso dut ETEren izenean...
|
|
|
Euskara eta Kooperatibismoa, egitasmo
|
berri
baten hastapenean.
|
|
|
Hotzago hausnartuta konklusio
|
berri
batera ailegatu nintzen.
|
|
|
Kooperatiba kideok, gaurkoan guztiz ari natzaizue egitasmo
|
berri
bati buruz, iraultzaile izendatzen ere ausartuko nintzatekeena. Segidan hitza pasako diot ideiaren sortzaileari:
|
|
|
Herrira bueltan gatoz euri epeletan. Mar eta Paulo loak hartuta doaz amaren albo banatan eta hirutasun orekatua osatzen dute furgonetaren atze aldean, mundu
|
berri
baterako zutabe adardun posiblea.
|
|
|
Egutegia ere ez zen aldaketen aldetik bazter gelditu eta asmatutako
|
berri
bat ezarri zuten 1792 urtean, 1806 urtea arte indarrean egon zena. Egutegiak Euskarazko itzulpen literala ere izan zuen (grafia gaurkoturik):
|
|
|
Ipar eta hego aldetikako etengabeko oldar eta jazarpenek, etsaiei aurre egin ziezaiekeen egitura politiko
|
berri
baten antolaketa bideratu zuten.
|
|
|
Horrela eman zioten izenburua prentsan
|
berri
bati, 1904an: " e' Se puede creer que un vasco sea extranjero en Pamplona?" (Sinets daiteke euskaldun bat atzerritarra izan dadila Iruñean?) eta baieztapenarekin segitzen zuen:
|
|
|
Inkestak berak salatzen du zer egin gogo duten. Denen integratzeko culture basque
|
berri
bat pentsatu behar da, frantsesez, eta zuzendari erdaldunek hari doazkion produktu kontsumigarriak ekoitz litzakete. Arazoa da entrekostako, txuletako ere erraten da, jende horrek ez duela intimitate izpirik euskal kulturarekin, hor daude lurra merkeago zelako, etxea ez dute pagatua oraino, planoan den piszinaren kulleratara batño ere lur ez dute oraino kendua, eta krisiarekin inkultu multxoetara lerratzeko lanjerrean dira.
|
|
|
—Ez, hori iraintzat hartuko lukete veneziarrek, edo data
|
berri
bat ipini ezkontzarako.
|
|
|
834. Idirren A Vava Inouva kantua ondare kolektibo
|
berri
baten hastapena izan zen. Aljeriar musikak Frantzian lorturiko lehen hit horrek eragin" elektrizatzailea" izan zuen immigranteengan eta, batez ere, Kabiliako gazteengan.
|
|
|
" Beste sasoi batzuetan, agintarien nagusitasunaren kontra konspiratzen zen. Orain, ogibide
|
berri
bat dago, agintarien alde konspiratzea".
|
|
|
Lehen momentuko okaztadura eta onartezina bertze sendimendu
|
berri
batek gainditu zituen ene bihotzean, sekulan ordu arte senditu ez nuena: herra.
|
|
|
Kapitalismoaren bilakaeran, 1929ko kraka eta ekonomiaren beheraldia momentu seinalatua da. Ordura arteko laissez faire tankerako kapitalismoaren ostean, Bigarren Gerla Handiaren ondoren eredu
|
berri
bat nagusitu zen. 1) Enpresarien eta langileen arteko nolabaiteko paktu sozial bat zabaldu zen, langileen soldatak egokituz erlazio sozial kapitalistak onartzearen truke," ongizate gizartea" deitzen dugun hori.
|
|
|
Telekomunikazioen eta informatikaren teknologiak, berriz, geografia humanoak berrantolarazi ditu. Espazio forma
|
berri
bat sortu da horrela, Manuel Castellsek" fluxuen espazioa" deitzen duen hori.1288 Fluxuenak, toki fisiko territorialaz aparteko espazioak dira, baina gertaeren leku. Informazioak, finantzak, zientziak, salerosketak eta gero eta gauza gehiago eramaten da aurrera espazioon bidez. Interneteko hipertestuek benetako espazio birtualak sortzen dituzte.
|
|
|
" Hildakoen artetik jaiki zarete zuek, zeren ez duzue ahaztu behar zuek hilda zeundetela jadanik, zuen bizitzak akabaturik zeudela. Hona bizitza
|
berri
bat bizitzera etorri zarete, baina bizitza berri hori heriotzaz ordaindu behar duzue. Hiltzera etorri zarete zuek hona". 452
|
|
|
Elkartasun sekretu bat euskaldunen eta arrifien artean, asabiya
|
berri
bat, diruzaletasunaren eta zikoiztasunaren kontrako erresistentzian. Herri umeak, menditik eta basamortutik, historiaren ertzetatik giza munduan asabiya rekin azalduko diren herriak dira.
|
|
|
Nazio
|
berri
baten sorrera eta Inperialismoaren gainbehera iragarririk, Jose Martik artikulu hartan elkartasunaren aldeko esaera begitango hau utziko du orduan:
|
|
|
1960tik aurrera, eta batez ere 80ko hamarkadan, belaunaldi
|
berri
bat heldu da berberologiara: Gabriel Camps, Lionel Galand, Salem Chaker, Karl G.
|
|
|
Ez da Jemaa el Fnako azoka errebindikatzea Bordeleko Bibliotekaren kontra, badira mendeak ahozkotasun primarioa eta kultura idatzia bata bestearen gainean eta nahasturik dabiltzala ezinbestean. Gainera, XX. mendearen erdialdetik, ahozkotasun
|
berri
bat indartu da, orain medio elektronikoen bidez, irratiarekin eta ikus entzunezkoekin:
|
|
|
Berlingo Konferentzian, europarrek Afrika legalki konkistatzeko baimena euren buruari emanez sinatu zuten akordioan, erreferentzia historikorik, mapa linguistikorik edo bertako jendearen borondaterik haintzat hartu gabe banatu zuten kontinentea.940 Gainera, Arrifeko kasuan bezala, Afrikako konkista eta okupazioa hango etnia eta tribuen arteko borrokak eraginez eraman zen aurrera. Lehenagoko esklabo merkataritzaren ondoren, europarrek natura ustiatu eta gizarte tradizionala suntsitu zuten, gizarte
|
berri
bat antolatzeko gauza izan gabe. Deskoloniazioaren orduan, banaketa kolonialaren ondorioz geratu ziren nazio estatu berriak sostengaezinak ziren estrukturalki:
|
|
|
" Eman dezagun hori, niri ezinezkoa iruditzen zaidan hori, egiten dela, eta euskal herriko belaunaldi berriek euskara batu artifizial hori ikastera heltzen direla. Bada, Akademiak[...] modu horretan euskarari duen baliorik eta itzal historiko gehiena kenduko ziokeen; dialekto tradizional agurgarriak hilko zituzkeen[...] interes arkeologikorik eta giza kulturarentzat utilitaterik batere ez lukeen produktu
|
berri
batengatik sakrifikatuak, Europa mendebaldeko hizkuntza kultural handi ospetsu bietako edozeinetan oso ondo esan daitekeena hizkuntza arraro batean esateko umekeria apeta hutsagatik". 975
|
|
|
Gizartean halako selekzio" naturala" gertatzen dela, hoberenak hobeto eta okerrak okerrago biziko direla, 1238 garapen naturalez. Aldi berean, panglossianismo tautologiko
|
berri
bat zabaldu da. Okerrago joan zitekeen; beraz, dena doa gutxi gorabehera ondo:
|
|
|
" horien gibelean bizitza dagoela, benetako bizitza proiektuak, lagunarteko harremanak, bizikidetza, gizarte
|
berri
bat, etorkizunekoa. Hura bai, kultur artekoa izango da, ezinbestean". 1241
|
|
|
Oharrak, urratuak, azpimarratuak. Orrialde
|
berri
bat populatzen hasia, tabernako kristalaz bestaldean ikusten den hiri zatia erakusten duena. Baina orriak ez daude jadanik euren lekuan, zenbakiak ere ez daude ondo markaturik.
|
|
|
Afaguarizazioa eredu
|
berri
bat da idazleak, obrak, editoreak, irakurleak eta medioak aldi berean lan egiteko. Funtzionamendu ezaugarri batzuk hauek dira:
|
|
|
" Ingelesak, bere Manchesterreko produktu urardotuentzat merkatu
|
berri
bat nahi duenean, misionista bat igortzen du, natiboei Bakearen Himnoa erakusteko. Natiboek misionista hiltzen dute, eta orduan ingelesak armak hartzen ditu Kristautasunaren defentsan.
|
|
|
Almorabideak baretu eta desegituratu zirenerako, Sus aldean Abu Abdalah ibn Tumart agertu zen, hau ere amaziga, masmuda sortzez, bera ere mahdi173 zela eta ortodoxia islamiko
|
berri
batekin. 1117an Bugian zegoen, aberatsen eta agintarien ohitura lizunak salatzen.
|
|
|
Azokan, suerte
|
berri
bateko komertzioa asmatu du Nasreddinek. Granja batean arrautzak dozena lau aktxean erosi ditu, gero hiru aktxean saltzeko berean.
|
|
2011
|
|
|
Horrek erran nahi du, higitzen duenak lurra eta harro daukanak ontzen duela, ez, nahi baduzu, ongailu
|
berri
bat emanez, baina jadanik daukan ongailu hura landareak nahi duen heinean ezarrarazten baitie, aipu ditugun langile xeheer.
|
|
|
Gutienik atera duenaren xitak eman dakizkioke bertzeari; hau aldiz arrautza aralde
|
berri
baten gainean eman baitaiteke. Lan hori ez zenukeen egin ahal ukan, baldin xitak ez balira izan ber adinekoak; lehen oiloak ez zituzkeen onetsi.
|
|
|
Ezen, oilo guztiek, ala eriek ala sendoek, idor dute beti edo zail mihi mokoa. Hura moztuz, aldiz, zuk ematen diozu eritasun
|
berri
bat, ezen, egin diozun zauriak ez du zenbait egunez utziko jatera. Hori alde duke, baldin sobera janik balitz eri.
|
|
|
Arrautza bakoitzetik ateratzen da, beraz, harra, eta har bakoitzetik errule
|
berri
bat.
|
|
|
Koruko zuzendariak kantu
|
berri
baten partitura banatu die hogeita hamar bat gizon emakumeri. Kantuzaleak, ohi denez, lau taldetan daude jarririk, nor bere ahots kordakideekin.
|
|
|
Lehenagoko ama batek ulertzen ahal du, semea antikapitalismoaren aurkakoa izaki, sistemaren aurkakoa izanik, ohiko baloreen aurkakoa izaki, ez duela sekula etxera ekarriko sos bat ere, telebista
|
berri
bat, markako urdaiazpikorik, baina ez da ulergarria noizbehinka ezbehartxoren bat etxera ez ekartzea, zurrumurru gaiztokoren bat, auzoko giroan zer esana emateko ere behinik behin gauza ez izatea, eta bizitze hutsarekin konformatu beharreko hori, hori, hori ere ez da onartzen. Noiz edo behin, esan ahal izatea, esaterako," ikasi, ez du ikasi gure semeak, baina auzoko saltsa guztietan dago sarturik.
|
|
|
—Bai, halako
|
berri
bat aditu din Ainhoak. Ez omen dun oso ongi moldatzen telefono deiekin gure Eneko.
|
|
|
Harro harro kontatzen dute Amerikatik etorritako indiano aberats
|
berri
bat Iruñera heldu, Gazteluko Enparantzako Iruña kafetegi modernistara joan, eta ispilu keztuen magalean burura etorri zitzaion gauzarik garestiena eskatu zuela, txikitatik jasotako gabezien ordainean: marrakukua, bere gazte denboran jende dirudunak nahi adina j aten zuena.
|
|
|
Guk Euskal tradizioari ukitu berriak eman nahi zizkioagu, euskal jangarri azkarra sortuz. Gure esperientzia interesgarria iruditzen zaiek, bestelako esperientzia
|
berri
bat, eta elkar errespetatzen dugulakoan gaudek. Hau duk, gu gertuago gaudek Mc’Donals batetik jatetxe dotore horietatik baino.
|
|
|
Sukaldean sartu zenean, amak hozkailuko atean beste iman
|
berri
bat paratu zuen.
|
|
|
Esan bezala, gure artean ere gertatutako etete horrek izan zuen partikulartasunik halako lilura bat eragin ziguna: ez ginen kantari belaunaldi
|
berri
baten lekuko hutsak. Beste nonahi ahaztuak ziren kantu zaharrak gurean berreskuratu eta hedatu egin genituen aldeak alde, bertsolaritza, txalaparta edo tikitrixa berritzaileen fenomenoetan bezala— Uste horretan kokatu behar dira 80 hamarkadan gertatu ziren tentsioak musika herrikoiaren molde berriak onartzeko orduan rocka, e.a. Eta ustea diot, eta baita espejismoa ere, zeren norbaitek pentsatu zuen" Bereterretxeren khantoria" edo Xenpelarren bertsoak kantatzerakoan, gizarte haiek gurean zutela segida.
|
|
|
Ez da gauza gutxia gure balada hori ederrena, zenbait adituren ustez, milaka alez saldu zen abangoardiako disko batean publikatua eta, geroztik, belaunaldi oso batek ezaguna eta berea egina izatea Laboaren bertsio xamurrean. Achiaryren aldaera bortitzak, aldiz, ez du inor goxo kulunkatzen —heriotza gertatu
|
berri
batek asaldatuta ari da bera! — Ez zait iruditzen modu horretan entzun nahi izan dugunik azken urteotan bederen.. . 20
|
|
|
Gertatu zen, bada, soinu unibertso aldaketaren barruan, zenbait kanta mitologia
|
berri
baten sostengu bilakatu zirela. Esplikatua izan den moduan, baliotsu, eder eta gurea zenaren sinbolo bihurtu genituen abestitxo zahar haiek —eta berriki sortutako zenbait.
|
|
|
Esan dugu urteetan argitaratutako hiru estudio lanetan (Arranoa, Ene kantu ferde eta urdinak eta Lili purprea) heldutasun beteko zerbait
|
berri
baten aurrean jarri gintuela Beñat Achiaryk. Orduko zuzeneko ekitaldietan parte hartu ezean eta ez zuten gehiegik aukera hori ukan, ez nik behintzat, ez genuke ibilbide horren sakonera antzemango, ondoren argitaratzen hasi zen guztiz beste mota bateko grabaketei errepartau gabe.
|
|
|
Zentzuz aditutako ezer gogoratzen ez duenez, poesiak dei diezaioke lehen aldiz zeharkatuko duen entzumen bati. Baina, deitzen duelarik, esanahi
|
berri
bat sortzen du: lehen lerrotik azkenekora mezu bat aldarrikatzen du:
|
|
|
Mea kulparik ez argitaratu zuen urte berean. Hamarkada horretan ia urtero ari zen disko
|
berri
bat egiten, eta Martuteneko ihesaldi famatu hartatik urtebete baino ez zen igaroa. Imanol ez zen pertsona publiko bakarra izan ilunabar hartan Ordiziara hurbildu zena.
|
|
|
Lehenengoan, joan den mendeko 80 hamarkadara eraman gintuen sasoian, ahalegin prometeiko bat sumatu liteke egungotik erreparatuta: iragan ukatu baten irudi
|
berri
bat eskuratu ahal izan genuen horren ondoren, geure buruarekin adiskidetzeko aukera emango ziguna.
|
|
|
Azkenean, bolada oso horren azken urratsa eta eremu
|
berri
baten lehen uhin antza duen Haizea garizumakoan 2003ko Kantuok jartzen ditutekin utzitako arrastora nolabait itzuli da —grabazioaren musikari laguntzaileei eta sonoritateari erreparatzen badiogu. Baina zuzeneko kontzertuak aldatu egin dira, eta lan honen mami eta aurrerapausoarekin badu zerikusirik aldaketa honek, Memoriaren mapan eko sonoritatearekin duen bezala.
|
|
|
Aro
|
berri
baten aurrean gaudela esango nuke, eta horren nondik norakoak antzemateko derrigorrezkoa zaigu arreta Haizea Garizumakoaren emaitzetan jartzea. Hasteko, Memoriaren mapan azaldutakoaren kontrapuntutzat hartu liteke lan hori, eta bertan erabilitako irudiak antzekoak edo berdinak izanda ere batzuetan ibaia, itsasoa; ametsak, zalantzak., beste lurralde baten aurrean jartzen gaituzte.
|
|
|
Beste lau kantu dago hitzik gabe, inprobisazioa nagusi: bi euskal dantza (Banako eta Fandango basa)," Django" ren bertsio
|
berri
bat (1991ko Lili purprea n agertu zen lehena) eta" Dos hermanos" berria. Lan horren beste osagarria ingelesez kantatutako bi kanta dira, ez nolanahi aukeratutakoak:
|
|
|
Bera izanda ere hemen azterturiko beste hirurak baino askoz plaza gizonago, ekintzaile kultural eta ahots modulatuenaren jabe, badu harrapaezineko izaera bat ere. Agian mundu galdu baten liluragatik Afrikako azokan edo euskal tratulari eta artzainen artean gustura ibili bai, baina usainik eta giza hotsik ez duen Merkatu Ahalguztidun
|
berri
batetik ezkutuan edo babestu nahian dabilenarena. Bere lanari zeharka baino erreparatzea ahalbideratzen ez duena, itzaleko plazagizona.
|
|
|
Partidurik gabe ikusten haiz, eta esaten duk" nik orain zer egiten diat". Hori superatzea nahiko zaila duk lehenengo hilabeteetan baina piskanaka hasten haiz eta prozesu horretan dimensio
|
berri
bat deskubritzen hoa". 32
|
|
|
Hitzik gabeko inprobisazioetan ale bana eskaintzen digu horrelako diskoetan landutakoez: fandango eta arin arin bana (oraingoan diskoa hasi eta bere tonua markatuz, aurrerago" Hartza dantzan" ekin biribilduko dena)," Canço de picat" en bertsioa (1989 eta 2001ekoei guztiz
|
berri
bat gehituz) eta basa ahaide bat. Ezin ustekabean hartu hemen ere Achiaryren ibilbidean behin eta berriz gertatzen den zerbait:
|
|
|
lozorrotik iratzarri eta zutik geratu nintzen, tente eta kieto, abesti miresgarri hura burutu zuen arte. Berehala ohartu nintzen orduan amaitzen zela zerbait euskal musikagintzan eta sasoi
|
berri
bat zela handik aurrera zetorkeena. Denbora gutxira diska osoa Hautsi da Anphoraentzun nuen hamaika alditan eta hasierako susmo hura baieztatzerik izan nuen:
|
|
|
Joseba Sarrionandia izan zen, beste inor baino gehiago, Laboaren ibilbidearen bigarren aroaren ikurra (1984an Iñaki Salvadorrekin lanean hasten denetik gertatzen dena). Haren hitzekin egindako lehen kanta 1985ekoa zen(" Sorterriko koplak", Sei diskoan), baina hurrengoan (Hamabi, 1989)," Lili bat" ekin, bide
|
berri
bat erakutsiko zigun.
|
|
|
Hamar urte pasatu ziren Laboak estudioko lan
|
berri
bat azkena, 2005eko Xoriek 17— eman zigun arte. Bertan Sarriren beste bi poema labur eta antzeko tratamendua:
|
|
|
Eta pentsatu nuen halaber ez Laboak, ezta geuk ere, ez genuela halako despedidarik merezi: gu guztion isla bilakaturik sentitzen bainuen, bere horretan zutik, hartutako gidoiari noiz jarraitu zain, aurpegian zimur
|
berri
bat, harridura keinu triste bakar bat ere atera gabe.
|
|
|
Osotasunaren oroimin bat, arimari dariona, Edertasunean baino ezin bilatu dezakeguna. Horretarako paganismo
|
berri
baten aldeko gerra deklarazioa eta Arkadia baten erreferentzia argiak baziren Mirandegan, lausotuta baina eraginkor mantentzen ziren, haren obra poetikoan murgiltzeko gai izanez gero.
|
|
|
Esan dut jada ez dudala uste asmatzen denik Laboaren Lekeitioak multzo bakar batean sartzen direnean. Bere hitz apurrak baliatuz," Lekeitioek adierazkortasun
|
berri
bat bilatzeko ahalegina islatzen" bazuten, 1974tik aurrerako bare lan osoa sartu genuke bertan. Edo jo genuke agian 1958.ean Iruñeko Gaiarre antzokian gaztelaniaz, sasi frantsesez eta sasi ingelesez emandako emanaldi hartara...
|
|
|
Berriz atera nintzen etxetik lorategira aitona Raymondi esatera bere sonbreirua ez zegoela bainuan, baina orduan Jeanne etxekoandreak, lehen pisuko balkoitik, oharturik zer ari zen gertatzen (hau da, nik ez nuela ondo ulertu aitonak esandako hitz hura) esan zidan garajera joateko eta han, autoan, zegoela aitonaren sonbreirua. Orduan ikasi nuen beste hitz
|
berri
bat frantsesez: autoari eurek" auto" esaten diote, edota" voiture", baina aitona Raymondek autoari" bagnole" deitzen dio.
|
|
|
Kristalezko airean gero eta zailagoa zen arnasa hartzea. " Kanpoan ilundu du" pentsatu zuen Giovannik kargadore
|
berri
bat husten zuen bitartean," gehiegi ilundu ere". Trumoi hotsak parte hartu nahi izan zuen tiroketan.
|
|
|
Partisano zaharra lurrera erori zen, Trilussa poetaren estatuaren alboan. Giovanni!, garrasi egin zuen Carlak trumoi hots
|
berri
baten erdian. Segi zuek!, agindu zien Giovannik Settimori pistola botatzen zion unean.
|
|
|
Une batez, oreka galtzen zuela sentitu zuen. Edonola ere, Moxala ren kolpeak ekiditea lortu eta, oreka berreskuratuz, hook
|
berri
bat iltzatu zuen estatubatuarraren saihets hezurretan.
|
|
|
Ongi esatea, ihardetsi zion atezainak, gutxi esatea da. Astero olioztatu ditut arma hauek, norbaiten zain, esperantza
|
berri
baten zain. zuen zain. Marcok munizioz beteriko beste kutxa bat ikusi zuen, baita ireki gabe zegoen beste handi bat ere.
|
|
|
Dokumentu horietan, hitz egin zuen Carlak, zer jartzen duen jakin gabe, izenaren azalpena ulertzea erraza izanen litzateke. Ziur nago faxistek Grezia eredu moduan hartu dutela eta hori egin nahi dute hemen, Italian, jeneralen diktadura
|
berri
bat. Baina, gehitu zuen Giovannik, ez soilik faxistak.
|
|
|
Via Venetoko tabernetan. Entzuna neukan maitale
|
berri
bat zuela eta argazki horren bila ibili naiz. Nagusiaren ahotsa mutu geratu zen une batez, baina jarraian berriro esan zuen:
|
|
|
Baina, zertan? Ez dakit ziur, baina jakin dut PCI inguruko partisanoak bereganatzen saiatu zela, iraultza eginen zuen erresistentzia
|
berri
bat antolatu nahi izan zuela. Beraz, ondorioztatu nahi izan zuen Ninak, fida gaitezke?
|
|
|
Orduan?, ernegatu zen Lolo. Orduan, jarraitu zuen Giovannik, nik susmatzen nuen moduan, Moby Dick pertsona batengan berraragitu dela ziurta dezaket orain, bai, gaizkiak izen
|
berri
bat dauka; J.Jauna edo, hobeto esanda, Junio Valerio Borghese. Junio Valerio?, galdetu zion Carlak harriturik.
|
|
|
Bizirik zegoen? Erresistentzia
|
berri
bat ari zen antolatzen. Erroman zegoen?
|