|
2000
|
|
|
Eta iruditzen zait beste belaunaldikoek beren belaunaldikoak irakurtzen dituztela. Batzuetan, azkenean, iruditzen zaizu nork
|
bere
liburua irakurtzen duela bakarrik.
|
|
|
Halako batean, nire nobelaren zenbat ale saldu nituen galdetu zidan. Nik" hainbeste" erantzun eta porru eginda geratu zen,
|
bere
liburua baino gehiago saldu zelako nirea.
|
|
|
Naiz apaindurizko poesiaren mentalidadea ta teknika erabiltzen dituala, naiz kopla zaarren egitura ta legeetan azaltzen dala, neurtitz errikoiak egin izana, ta aozko literatura maillan, au du bere meriturik aundiena. Era askotako aberastasuna du
|
bere
liburuak. Ez da egin orrelako poesisaiaketarik; eta ez derizkiot erraza danik berriz tajuz egiten.
|
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak
|
bere
liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean" ni naiz, hemen nago!" esateko egin daitekeen gutxiena da.
|
|
|
Kontrakoa egiten duenik ere bada ordea: idazle baten zutabeak astero irakurtzen dituenez, eskura duenez idazle horren dosia, zertarako erosi
|
bere
liburu bat. Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai).
|
|
|
HONEKIN lotuta, idazlea ere gero eta kontzienteago da promozioak
|
bere
liburuaren salmentan duen eraginaz, eta elkarrizketa nahiz aurkezpenak gogoko ez dituenak ere, bere lanaren beste zati bat jotzen du liburua promozionatzea. Gure etengabe gainezkatzen dituzten produktuen artean" ni naiz, hemen nago!" esateko egin daitekeen gutxiena da.
|
|
|
Kontrakoa egiten duenik ere bada ordea: idazle baten zutabeak astero irakurtzen dituenez, eskura duenez idazle horren dosia, zertarako erosi
|
bere
liburu bat. Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai).
|
|
|
Beraz, estilo pertsonal horrek ematen dio bere obrari balore berezia. Izan ere, mundu guztiko literaturaren erreferentziek eta euskal herriko tradizio ezberdinek elkarturik aditzera ematen dute badela gure artean erdi ezkutaturik eta erdi galdurik dagoen errealitate bat
|
bere
liburuetan islatzen saiatzen dena mundu mailako beste errealitate askorekin harremanetan jarriz, era bateko eta besteko ispiluez baliatuz, errealismotik fantasiaraino, eta alderantziz ere bai.
|
|
|
Sarrionandia
|
bere
liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura hori, bere narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Sarrionandiak sinboloen eta orakuluen mintzaira nola maite duen ikusita, pentsatzekoa da bi arteztasunak izan dituela gogoan. Izan ere, ikusi dugun moduan,
|
bere
liburuek askotan halako testuinguru kulturalaren premia eta interpretazio exegetikoaren beharra izaten baitute nolabait ulertzen, obra interpretatzen saiatzeko. Eta irakurleoi dagokigu berak iradokitakoaren haritik testua" berridaztea", horixe da Sarrionandiak berariaz irakurleari egiten dion proposamena.
|
|
|
Honezkero jakinaren gainean gaude, Sarrionandiaren obretan dena dagoela, zentzu batean ala bestean, literaturaren zerbitzutan pentsatua. Liburu hauen egiturari eta bere ipuingintzari buruzko" azalpenak" Ifarraldeko orduak liburuaren azken narrazioan eman zituen nolabait, zeharka ordurarte euskal kritikoek
|
bere
liburuez esanikoak ironikoki aipatuz: " hamar narrazio ezberdinez osatzen da.
|
|
|
Izan ere, etsipena, bakardadea, ezintasuna, malenkonia, haurtzaroko oroitzapenak eta tristura dira ipuin hauetan gairik aipagarrienak, era tragikoan aurkeztuak. Era berean, heriotzaren ikuspuntu ezberdinak ere landu ditu
|
bere
liburuan. Jose Luis Otamendiren ustez" atmosfera misteriozkoa, kezkagarria, absurdoa, itoa" da aurki dezakeguna. (Otamendi, Jose Luis:
|
|
|
Hortaz, literatur lanen inguruko erreferentziez gain, zinema eta musikaren inguruko aipuak ugalduz doaz. Bestalde, metaliteratura egiteko joera nabaria da, honela, idazle askok
|
bere
liburuan bertan liburuari berari buruzko gogoetak eskainiz. Honekin guztiarekin, Pott Bandaren eragina nabarmena dela garbi ikusten dugu:
|
|
|
Seme alabak eskolatu nahi zituzten gurasoek ordea, ezin ba kexatu, beren haurrak ikasketarik gabe geldituko ziren beldurrez. Jokaera horren lehen lekukoetariko bat dugu, nik dakidanez behintzat, Nafarroako Galipentzu herriko maisua, 1730 urtean era horretan haurrak zigortzen zituena, Jose Mateo zeritzan galipentzuarrak urte horretako irailaren 14an Orreagako artxiboan utzi zuen lekukotasunak dioenez; Bernardo Estornés Lasak
|
bere
liburuetariko batera oso ongi eraman zituen euskarak historian zehar izan dituen gertakariak, Canto y cantares de Euskalerria. Poemario nacional vasco (1994) delakoan.
|
|
|
ArgitalpenhonenhelbururikbehinenetarikoaFraiBartolomerentestuakongi transkribatzeaizanik, testukateketikoak, teologiaetamoralekoedukizongihornituakbestalde, nahitanahiezkodirudibereliburuakidaztekoerabilizitueniturriez geureburuarigaldeegitea.Beraz, egokidatorharkizanzuenhezieragogoratzea, bere burua janzteko egin ohi zuen estudioa eta
|
bere
liburuak idatzi zituen MarkinakoKarmengoBibliotekaneskuraizanzuenmaterialagogoratzea.Hauetatik guztietatikgeratudalekukotasunikaskobereliburuetanjartzendituenaipamen ugarietan, haienbidezberebaieztapenaketairitziakbermatzendituelarik.
|
|
|
|
bere
liburuak idazteko. Gauregun ere gordetzendiraharksarri sarriaipatzen dituenliburuetarikobatzuk, heinbatean, FraiBartolomeberarenesku hartzeaz, azkenorduanElizGurasoSantuenaketabesteliburuaskoisilpeanateraahalizan zirelako450.
|
|
|
Bere buruaneokantianotzat (Kant-en ondorengotzat) zuen. Nahiz eta liburu asko idatzi, gauregun zaila
|
da
bere libururik aurkitzea. Perls ek. Egoa, gosea eta erasoa?
|
|
|
Bi konpromiso mota hauek sarritan gatazkan jartzen dira, eta gatazka guneak antolatzen dira. Familia bakoitzak badu
|
bere
Liburu Nagusia, eta bertanidazten dira partaideen zor eta merezimenduak, kontu liburu batean bezala. Liburuhonek duen ezaugarri bat, belaunaldiz belaunaldi transmititzearena da; honela, ondorengoek beren aurrekoek egindako zorrak ordaindu behar izaten dituzte, berenleialtasun bertikalerako konpromisoengatik.
|
|
|
Geroago (1972)
|
bere
liburu baten izenburua izango zen izenburua zuen artikulu hau, 1966an argitaratu zuen Brankan, ondoko gehienak bezala (Txillardegi 1966a). Estrukturalismoaren garaiak ziren, eta garaiko gizakiak garenez, hizkuntzalaritzanjoera honek izan zuen oihartzun nabarmenaren lekuko gardena dugu Txillardegirenjarrera hori.
|
|
|
Maisuen maisua izan den Mariano Cebrián irakasle eta lankideari,
|
bere
liburuek irratibidearekiko zaletasuna piztu zidatelako eta ene ikasle irratizaleei, eguneroko informazio langintzan Juvenal-ek esandakoaz oroit daitezen: VITAM IMPENDERE VERO (bizitza egiari eman)
|
|
|
Osaba Joanikot, bertzenaz ere, Donibane Lohizunerat joaitekotan zen egun haietan, zeren
|
bere
liburua —lehen liburua, haren erranetan— akabatutzat jotzen baitzuen eta Piarres Oihartzabal kapitainari utzi nahi zion, ez irakur zezan, baina honek Bordeleko unibertsitatean lagun zuen irakasle bati eman ziezaion, zeren irakasle hau Montpellierko unibertsitatean ibilia baitzen urte batzuk lehenago eta zeren hango unibertsitateko bertze irakasle batzuen eraginaz balia baitzitekeen erre...
|
|
|
Zeren eta Piarres Oihartzabal kapitainak erran baitzidan: ...biblioteka bat zuen —nehoiz ez dut etxe partikular batean hainbertze liburu ikusi, guztiak elkarren ondoan junt, jaun André! —, aitaganik heredatu zuena, eta erraiten zidan ezen liburu haietariko hitz bakoitzak bere hatsa zuela eta berak ere hitz haien hatsetik hats hartzen zuela eta hargatik ez zela bizitzatik kanpoan sentitzen, baina bizitzan sartuago eta murgilduago, zeren, bizitzak
|
bere
liburua zuen bezala, liburuak ere eta liburu bakoitzak ere bere bizitza baitzuen —zeren ez baitzegoen, bertzalde, munduan libururik, bizitzaren liburutik edaten ez zuenik—, eta halatan aberats genezakeela bizitzaren liburua liburu bakoitzaren bizitzarekin. Eta nola sentitzen nuen arrazoin zuela!
|
|
|
Eta batzuetan, gainerat, akort egoiten ziren. Zeren baitzuen jaun Marcelek, konparazione,
|
bere
liburuen artean, Huarte Garazikoaren Exa men de ingenios liburu famatua ere, Anberesko edizino zentsuratu gabekoan —zeren baitakizu zer gorabeherak izan dituen liburu honek Inkisizionearekin—, eta ikustekoa zen nola bai batak bai bertzeak goraipatzen zuten liburuaren zati inportant hura, non egileak adierazten baitzuen ezen naturalezari eman behar zitzaiola naturalezari zegokiona, eta J... Eta bertze batzuetan ere halatsu egoiten ziren, hala nola jaun Marcelek euskal berboaren struktura esplikatu zionean, bertze solas hartan.
|
|
|
Ba al du esperantzarik gure oroimenak? Koldo Izagirrek
|
bere
liburu batean zioen legez, herri honetan hiltzen denaz gain, hiltzen duenaz aparte izan behar du beste zerbaitek. Igoal nazi uniformea jantzita euskaraz idazten zuen haren istorioa eta pistola eraman zuen neska erahila harena filmatuko dituena, bien argazkiak ameto egingo dituena.
|
|
|
sentsazioen multzoa. Haatik, Machen tesia hemen gelditu zen; ez zuen ezer gehiago zehaztu
|
bere
liburuan, anbiguotasun ontologikoa eta linguistikoa agerian utziz. Hau da, ez dakigu batasun linguistikoari buruz ari zen —fisikaren hizkuntza edo besteren bat erabiliz—, edo zerbait sakonagoari buruz, non zientziaren objektu oro —materia, gizartea, adimena, etab.— elementu sentikorren batuketa besterik ez litzatekeen.
|
|
|
Banekien, ordea, ez nuela neuk idatzi. Izkiriaturik aurkitu nuela, Joseba Sarrionandiak
|
bere
liburu ezagun bateko poemak bezala.
|
|
2001
|
|
|
Gero, ordea, jazarria izatera pasa zen. ' Zeruko Argia' n nahiz' Anaitasuna' n ez zioten publikatu nahi, ez zuen
|
bere
liburuentzako argitaletxe interesaturik aurkitzen. Editore lanetan ere aritu zen Gabriel Aresti:
|
|
|
poeta izateaz gain, zientifikoa zen, astronomoa... Zoritxarrez,
|
bere
liburu hau besterik ez da ailegatu guganaino, eta hau ere justu justu...
|
|
|
Bertan tokiz toki bilduriko herri jakintza ageri da, erran nahi baita denetarik jaso zuela, baita egungo ikuspegitik aspaldi euskalduna ez den hainbat populazio guneko altxor galdua ere, arabarra kasu. Hori dela medio, zenbait ikerlari edota idazlek bertan ediren du
|
bere
liburuak aberasteko iturri agorrezina.
|
|
|
Bere izatea auzitan jartzen duen literatura honek idazketaren beraren zentzuaz egiten digu galde. Patricia Waugh ek metafikzioari buruzko
|
bere
liburu ezagunean azpimarratu duenez:
|
|
|
Sarrionandiak egunerokotasunetik irteteko, hain baliabide erromantikoa den honekin betetzeko, bide bikoitza aukeratu du: bidaiatzea eta fikzioa egitea, eta biak aukeratuz indarrez bete du
|
bere
liburua, hein berean bidaia eta fikzioa dena, norberaren mundutik ihesi joateko modu bi aukeratu dituena, literatura literaturaz hornitzeko modua duena.
|
|
|
Era berean osotzen du
|
bere
liburua Sarrionandiak, bidaiaria bere etxerako itzulian jarriz eta, beharbada, euskal idazleak, Marinel zaharraken egitura errepikatuz, bidaiaren biribiltasuna azpimarratzen du. Agian, Sarrionandiak azpimarratzen duena, zera da:
|
|
|
Adin bakoitzari,
|
bere
liburua
|
|
|
LEIRE zutitu eta
|
bere
liburua zabaltzen du. IMANOL zutiarazi eta besarkatu egiten du.
|
|
|
hizkuntzalaritza eta hizkuntzen didaktika. Are gehiago, harreman horien nolakotasuna dago
|
bere
liburuaren oinarri oinarrian, eduki osoabaldintzatuz. Berdin baldintzatzen dute idazlan honen edukia ere.
|
|
|
Barrene Barreneten bi modu horietan lantzen dira ikas estrategiak. Batzuetan garbi jartzen zaio ikasleari,
|
bere
liburuan, nolako estrategia erabili behar duen; beste zenbaitetan ikasleak estrategia batzuk erabiltzera bultzatzen ditugu, bainainolako gogoetarik egin gabe; eta, azkenik, beste askotan, irakaslearen esku utzidugu ikasleak jakinaren gainean jartzea ala ez, hau da, ikaslearen liburuan ez duguezer zehazki aipatzen erabili beharreko ikas estrategien inguruan, baina irakasleak, bere ikasleak horren ...
|
|
|
Barrene Barreneten bi modu horietan lantzen dira ikas estrategiak. ...tan ikasleak estrategia batzuk erabiltzera bultzatzen ditugu, bainainolako gogoetarik egin gabe; eta, azkenik, beste askotan, irakaslearen esku utzidugu ikasleak jakinaren gainean jartzea ala ez, hau da, ikaslearen liburuan ez duguezer zehazki aipatzen erabili beharreko ikas estrategien inguruan, baina irakasleak, bere ikasleak horren beharrean daudela atzemanez gero, informazio guztia aurkitukodu
|
bere
liburuan.
|
|
|
Hala ere, ia gaur egun artehistorialari askok mespretxatu egin dute. Esaterako, Erdi Aroko arkeologiariburuz medievalistek izan duten jarrera akademizista aldarazteko asmoz, M.Barcelo k honako izenburua jarri zion
|
bere
liburuari: Arqueologia Medieval a las afueras del medievalismo (1988).
|
|
|
Ordu batean puntuan Goio irten eta,
|
bere
liburuak besapean, bakarrik joan zen frontoiaren atzeko alderantz zelai erreglamentarioan zehar.
|
|
|
Don Karlosek, diodan bidenabar,
|
bere
libururik mardulena, lodiena ere ez bada, euskaraz argitara izan balu, ez zukeen mundua inarrosiko. Bestela esan, geroxeago inarrosiko zukeen, hizkuntza hedatuagoren batetara irauli ondoan, alegia.
|
|
|
lur landuan, nahiz eta erdizka eta exkax landuan, aiseago ereingo dugu erein behar dugun hazi berria. Etxeparek
|
bere
liburuaren azken lerroan ipini zuen besteren hura, debile principium melior fortuna sequatur, en  tzun izan bagenu, beste oilar batek joko liguke orain kukurruku.
|
|
|
Horiek horrela direlarik, teoria estetiko bat azaltzen digu Oteizak
|
bere
liburuan, eta hizkuntza ugari eta sutsuan azaldu ere. Antze bide berria zabaldu nahi digu, euskal arimaren mintzabide gerta dadin, eta antze horren eredua, oker ez banago, neolitikoan erakusten digu, euskal antzeak garaitu duen gailurrik soil eta gorenean.
|
|
|
Hor mintzatu nintzaizuen gauza aski ezagunez. Nola nafarrak, esanak hitzez hitz hartu behar badizkiogu,
|
bere
liburua idatzi zuen" euskaldunic baizen etzen lekhu batean, eta konpaiñia onean" zeuden lagunen eraginez. Hortxe ere dio harako esaldi ezagun hura:
|
|
|
Plagio hutsa, errespeturik gabekoa. Batek, ez zait ahazten, Auspoa tik bertso sail asko oso osorikha rtuak zituen
|
bere
liburuan, nondik zituen esan gabe. Baina sail bat beste baten liburutik hartua zuen; eta orduan bai:
|
|
|
" Paramactualmente en España luchar por la libertad consiste fundamentalmente en luchar contra la ‘normalizacion’". Espiritu bera agertzen da
|
bere
liburutik jaso ditugun ondoko pasarteetan. Normalkuntza hori antidemokratikoa da, hizkuntz zapalkuntza da, espainol askori bere hizkuntza eta aberria kentzea da.
|
|
|
Horrela esplikatu nahi du Pedro Muñozek
|
bere
liburuan ez bakarrik euskalduntzea baizik eta ETAren buruzagitzan edo militantzian agertzen diren abizen erdaldunen integrazioa. Txillardegiren" Alvarez" deiturak eta Txelisen" Alvarez Santacristina" deiturek(" tambien de ascendientes maquetos descarados", dio berak) salatzen duten" kanpokotasuna" nola konpentsatu?
|
|
|
J.R. Lodares hizkuntzalaria gogotik saiatu da
|
bere
liburuan Francoren hizkuntz politika argitzen. Ideien kontra baietz, baina hizkuntzen aurka ez zuela jo Francok, dio berak.
|
|
|
Pedro Muñozek
|
bere
liburuko kokteleran osagai ugari eta gustu desberdinekoak sartu ohi ditu, pasarte honetan eta bestetan:
|
|
|
Raul del Pozok ere salatzen du historia bateratua baztertu izana, hutsaren hurrengoaren truke. Pedro Muñoz ez dabil oso aparte
|
bere
liburuan. Espainiaren batasuna eta nortasuna daude jokoan:
|
|
|
Nik baietz esan nion guztiari, eta adi adi jarri nintzen, Berlusgoñik segitzen baitzuen
|
bere
liburu bukatugabe eta korapilatsua nolakoa zen adierazten.
|
|
2002
|
|
|
Salmenta kontuetan Ken Follet britainiarra ez dago Gordonengandik urrun. «Pillars of the Earth»en egileak dagoeneko
|
bere
liburuetako 60 milioi ale baino gehiago saldu ditu mundu guztian. Azken urteotan Erdi Aroko katedralak alboratu eta II Mundu Gerra izan du hizpide bereziki Folletek.
|
|
|
Tuteran jaio zen 1953an eta Nafarroako Unibertsitate Publikoan historia irakasten du. Nafarroaren historia soziala landu du batez ere eta
|
bere
liburu ezagunenetakoa «Lucha de clases en Navarra» da, Espainiako Errepublika eta 1936ko Gerra aztertuz. Nafarroan produkzio historiografikoa bultzatzea eta aztertzea helburu duen Geronimo Ustariz Institutuaren lehendakariordea da.
|
|
|
Editorea izan nintzen garai batean. Nire nagusiak
|
bere
liburuen arrakasta egunkarian hartzen zuen espazioaren arabera neurtzen zuen: «Orrialde laurdena hartu du, orrialde laurden hori nik ordaindu izan banu...», honenbeste diru kalkulatzen zuen.
|
|
|
Ikaragarri luzea zela, konplexuegia eta abarren aitzakiaz, atzera bota zioten" Harry Potter and the Philosopher' s Stone". Baina J. K. Rowlingek ez zuen etsi, eta, azkenean, lortu zuen
|
bere
liburua plazaratua ikustea, Bloomsbury ren bidez. Hark, ordea, ez zuen besteak bezalako marketing edo publizitate kanpainarik izan. Hori bai, liburuak arrakasta izaten eta, sariak bereganatzen hasi bezain laster, guztiz aldatu omen ziren gauzak.
|
|
|
Saizarbitoriarena joango zen, ez nirea. Berak ez zuen irabazi, eta
|
bere
liburua nirea baino hobea da. Beraz, egoeren menpe gaude guztiz, suertea eduki dut, begi bistako suertea.
|
|
|
Horregatik, oso ekipaia arina darama, benetan aurrera egiten lagundu dion gauza bakarra eraman du espetxetik: Literatura, eta
|
bere
liburuen artean badira bere gelan sartuta bizi izan zen poetisa iparramerikarraren testuak. Emily Dickinsonek leihotik ikusten zuen lorategi zatia, Irenek espetxetik ikusten zuen zeru zatia bezala, da ilusioa ahalbidetzen dion elementua, literarioa izan ez izan.
|
|
|
25 Iratxe Gutierrezek (2000) argitalpenok guztiok aipatzen eta aztertzen ditu
|
bere
liburuan. sortu ziren hainbat saio" Sorgin afaria"()..., edo gaur egun egiten diren" Komatxo artean" (1995...) edo" Sormenari lehio" saioak eta beste hainbat saiotan liburugintzari eskaini zaizkion tarteak. Telebistari dagokionez, berriz," Arkupe"," Farenheit"()," Hitzaro"() edo 2001eko ekainerako 39 saio emitituta zituen" Sautrela" programak gogoratu nahi genituzke, besteak beste.
|
|
|
Torrealdairen aburuz, aurreko taulan datozen azken bi belaunaldiekin hasten da euskal edizio modernoaren historia. Hauxe esaten du soziologo ezagunak
|
bere
liburuan (1997: 560):
|
|
|
Gipuzkeraz dago idatzita, eta euskaltasun tradizionalistaren azken hondarraren baserri munduaren kontakizun idealizatua da. K. Otegik, Pertsonaia euskal nobelagintzan (1976)
|
bere
liburuan, obraren oinarrizko ezaugarriak deskribatu zituen, hots, geografiaz, moralez, hizkuntzaz eta ideologiaz definitutako bi munduren azalpena: batetik, euskal mendi eta baserriaren mundu idealizatua, euskal funtsaren eremu berezia, eta mundu urbanoa, bestetik, bertute abertzale zein moralik gabea.
|
|
|
historia sozial eta ekonomiko on bat izatea, Bilbo izan zelako lehenabertzaletasunaren erdigunea. Garcfa Merino ren ikerketak hazkunde urbanistikoariburuzko argibide ugari ematen dituen arren,
|
bere
liburua ez da, eta, gainera, ezdu izan nahi. Bizkaiko hiriburuaren historia sozial bat24.
|
|
|
Autokritika sozialaren teoriak (Beck) hori du helburu nagusitzat. Era berean, noski, Ripalda
|
bere
liburuetan (ikus, 1999a) behepolitika erreflexiboaren alde agertuko da.
|
|
|
Esan dezagun argiago: gaur egun, kazetari eta komunikatzaile asko eta asko dira kolektibo txikietan arrazakeriaren arrastoa detektatzen dutenak; txikiak handia baztertzen omen duelako, bere festetatik, bere ospakizunetatik, bere ekitaldietatik,
|
bere
liburuetatik?. Esan nahi baita:
|
|
|
Ez da kezkatzekoa ikustea libururik salduenak, gure idazle ezagunenek idazten dituztenak bainoago batzuetan, EGAko azterketak direla, gramatika osoak eta zatikako hiztegiak? Eta gure idazleak ere behin eta berriz aipatzen ditudala, benetan sinesten dugu Sarrionandiak, Durangoko azokan eta hiru egunez,
|
bere
liburu izoztuaren 6.000 ale saldu ondoren, erostunek liburuaren bereganatzeko hartu duten presa berarekin tarrapataka irakurriko dituztela beren etxeko egongeletan egileak idatzitakoak. Benetan sinesten dugu hori hola gertatzen dela?
|
|
|
Pentsatzen dut Koldo Zuazok eta Jesus Rubiok ere ikusten dituztela arrisku hauek. Baina
|
bere
liburuetan beste arrisku berri batzuk aipatu dituzte. Zuazok bere kezka erakutsi du euskararen batasuna gertatu denetik.
|
|
|
Bide batez, Rubiok ongi baieztatzen duen bezala," zein" galdetzailea murrizgarria edo ez murrizgarria izan daiteke, ez dadila estutu horregatik: aski adibide politak aurki ditzake gramatika honetan, aspaldixko emanak,
|
bere
liburuaren bigarren argitalpena prestatzen duenean larrixkoena bederen zuzentzeko materiala izan dezan. Ez du egotzi nahi digunaren errestorik ere aurkituko filologo euskaltzainek egindako lan horretan, eta hango egiturak, eta testuan zehar azalpenak emateko erabiltzen diren hainbaten kasuan, Rubiok proposatzen dituenak berberak dira.
|
|
|
Erdarazko literaturak ez bezala, unibertsala izatea beste erremediorik ez du euskarazkoak: kapital literarioa meta  tzen jarraitu behar du, munduko literaturen artean bere lekutxoa finkatu nahi badu; auzia oso argi azaltzen du, beste literatura batzuen kasuak aztertuz, Pascale Casanovak La République mondial des Lettres duela gutxiko
|
bere
liburuan. Gaztelaniazkoak edo frantsesezkoak urratua dute aspaldidanik bide hori eta, hortaz, hizkuntza horietako idazleek badute, nahi izanez gero, probintziano portatzeko aukera (beste askoren artean).
|
|
2003
|
|
|
Liburu honek betidanik liluratu nau. Bizpahiru aldiz irakurri dut, baita «The Hobbit»
|
bere
liburu ezaguna. Euskarara ere itzulia dago eta berriz ere irakurtzeko parada edo aitzakia ona da.
|
|
|
Egin egunkariko iritzi saileko arduraduna izan zen bere garaian, Garzonek egunkari hori itxi zuen arte, eta gaur egun Gara egunkarian ari da lanean. Bestalde, Joxemi Zumalabe Fundazioaren patronatuko kidea, berak ere jasan behar izan du
|
bere
liburuan islatzen duen sufrikario horretatik, 2000ko urriaren 5ean atxilotu egin baitzuten, beste zortzi lagunekin batera, Garzon epaileak koordinatutako operazio batean," …Joxemi Zumalabe Fundazioa ETA Ekinen estrategia politiko militarren aginduetara dagoela» eta beraz, hark bultza nahi zuen desobedientzia zibila ere bai, leporatzen zitzaiolarik. Ia zortzi hilabete pasa behar izan zituen espetxean, eta oraindik auzipetuta dago, noiz epaituko zain.
|
|
|
gure liburuak ez dira aldatu (izan be, ez da hain erreza goizetik gauera holako liburuak barriren barri aztertu eta argitaratzea). Baina gauzak oraingo bidetik aurrera badoaz, eta euskaldun fededunen belaunaldi barriak bide horretatik joten badabe, Eleizeak be
|
bere
liburuak egokitu egin ditu. Nik dakidanez, hor dabil aspalditxuan taldetxu bat meza liburu eskurakoia (txikia) egin guran; bide batez, egindako itzulpenak zehatz aztertu gura ei dabez.
|
|
|
Berandukoa: XVIgarren gizaldirarte euskera zaharrak ez dau urten liburuen plazara; izan be, Bernart D" Etxepare dogu lehenengo euskal idazlea, ta beronek be ondo ekian hori,
|
bere
liburuaren izenak argi dinoskunez: Linguae Vasconum Primitiae (1545).
|
|
|
Jakina, hemen be betikoa jazo jaku: euskerazko liburuak ez ditu inork erderatzen (ta gure Iztuetak euskeraz eskaini euskuzan
|
bere
liburu jakingarriak!), eta holan ezin gure gauzarik munduan zehar zabaldu.
|
|
|
Imanol Oruemazaga berriztarrak. Nok esango eustan orduan niri, handik urte batzuetara neuk erosiko neutsazala Aita Onaindiari
|
bere
liburu honen azken aleak, Larreako komentuan, Derioko abadegeien artean saritzat bananduteko!
|
|
|
Zalduak beti adoretu ta bultzatu ninduan euskera bidetik aurrera joteko. Horretarako
|
bere
liburu batzuk be emon eustazan, euron artean orduan balio handikoa zan R.M de Azkueren hiztegi ederra...
|
|
|
Simone Weil andere jakintsuak, II. Mundu Gerla denboran, ihesleku hartua zuen Ingalaterratik, hauxe idatzi zuen Estatuaz, L, enracinement deitu
|
bere
liburuan: L. Etat est une chose froide qui ne peut pas être aimée; mais il tue et abolit tout ce qui pourrait l? être.
|
|
|
Beste alde batetik, ordea, 1513an, Niccolo Machiavelli Florentziako idazkariak printze guztien buru gainetik kendu zuen Jainko Subiranoaren beso larderiatsua,. Printzea? deitu
|
bere
liburu ospetsua argitaratu zuelarik.
|
|
|
Joxe Azurmendik alabaina,
|
bere
liburu horretan biltzen dizkigu Salbatore Mitxelena, Nemesio Etxaniz, Eugenio Agirretxe ala Orixeren idazkietan, Francoren garaiko katolikotasun espainolak Euskal Herrietan sortu zituen amorruaren eta etsipenaren lekukotasunak. Eta ondorioz honela ikus dezake orduko elizaren egoera:
|
|
|
Handik 40 urteren buruan, oroit omen zen Zizeron, hiru goizez eta hiru arratsaldez iraun zuela behialako elkarrizketak, eta orduan erabili solas haiek eman zioten, holetan, sei kapituluren gaia:
|
bere
liburuaren osatzeko doia.
|
|
|
Lan hura bera atseginekin onartu zidan ordea Montréalen Fides argitaletxeak, eta argitaratu Héritage et Projet
|
bere
liburu sortan, Guy Bourgeault Montréaleko Unibertsitateko irakasleak eskaini aitzin-solas laburrarekin eta solas ondo mamitsuarekin, Le droit des peuples à leur identité izenburupean.
|
|
|
Kondaira honen edukiei dagokionez, Antzinako Erregimeneko historiografia apologetiko eta probintzialaren ildoan kokatzen zen. Nolanahi ere bazekien Iztuetak iturri klasikoak errespetatzen, nahiz batzutan ez bereizi geroagoko biltzaileetatik edo iruzkinetatik, eta bere aldetik datuak erantsi.72 Hola,
|
bere
liburuan zehar Juan Martinez Zaldibiak XVI. mendean idatzitako Gipuzkoako historia, Larramendi, Astarloa, Erro, eta Espainiako Historiaren Erret Akademiak 1802an argitaraturiko Diccionario geográfico histórico a erabili zituen iturri gisa. Era horretara, Iztuetak 511 orrialdetako liburua osatu zuen.
|
|
|
Euskaldunentzat herrikoia zen forma narratibo batean (hitz neurtuz) idatzi nahirik, historiografiaren moldeetatik irten zen Hiribarren. Ikusi dugunez, Iztuetak ere kontzesio herrikoiak egin zituen
|
bere
liburuan bertsoak sartzean, eta idatzi ere egin zuen kantua historiko bat, baina ez zitzaion bururatu Gipuzkoaren kondaira osoa bertsotan idaztea. Nolanahi ere, kasu bietan, eta baita karlistadako bertso historikoetan ere, irakurlego herritarrak ezarritako baldintzapenak agerian geratzen dira, soluzio gisa bertso erako forma narratiboak hartzeko joera eraginez.94
|
|
|
Erakunde publikoen esku hartze zabalagoaren ondorio ere izan zen liburugintza indartzea. Alde batetik, Gipuzkoako Foru Aldundiak udal liburutegietan eta eskoletan euskaraz idatzitako liburuak banatzeko plana jarri zuen indarrean, eta UEUk, lehenengo urte hartan (1984), 350.000 pezeta jaso zituen
|
bere
liburuen truke. Bestetik, Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailak, unibertsitateko euskarazko ikas liburugintza sortzeko dirua bideratzeko programa sortu zuen, EIMA programa alegia, eta UEUk, lehenengo urteetan bereziki, aukera ona izan zuen liburugintza indartzeko.
|
|
|
Nik neure artikuluan, Thomas Pynchon idazle iparramerikarrarekin alderatzen nuen gurea. Nobelagile hau 1937an jaioa dela bakarrik dakigu eta ez du elkarrizketarik ematen, ez du
|
bere
liburuen promozioan parte hartzen. Idaztera bakarrik dedikatzen den idazlearen paradigma eta eredu da.
|
|
|
Urte batzuk lehenago, Monikaren oheratu nintzeneko biharamun hartan ere
|
bere
liburuen artean begira ari nintzen esnatu zenean. " Zer zabiltza hor bazterrak miatzen?" galdegiten zidan bere gelatik esnatu berritan.
|
|
|
Iztueta ez da mugatzen
|
bere
liburuan folkloristaren lana egitera. Dantzen alaitasuna goresten du, Jovellanosen erara, eta ez du bere garaiko apaiz zorrotz bakar baten aipamen txikienik ere egiten; nahiago du ezikusiarena egin, antza (beranduxeago, 1829an, hala ere, izango ditu hizka mizkak frai Bartolomerekin, gehienbat gai filologikoez bada ere Plauto Bascongadoaren eztabaida dela eta).
|
|
|
Euskaldunak ez dira, beraz, soilik Espainiako jatorrizko bizilagunak, baizik eta baita erromatar eta gainerako inbaditzaile guztiei aurre egin zien heroiak ere. Lehen ere ikusi ditugu adibideak XIX. mende hasierako Bilboko gabon kantetan, baina beste bat gehitzekotan, hona hemen Pedro Astarloa frantziskotarrak (gero aipatuko dugun euskararen apologista ospetsuaren anaiak),
|
bere
liburuaren sarreran, D. Francisco Longa y Anchiari, Napoleonen gudarostearen kontra gogor borrokatu zen euskal jeneralari, zuzentzen dion gorazarrean datorrena. Kantabriarrek Augusto enperadore erromatarraren aurka egin  zuten gerra adoretsua eta Napoleonen kontra egin berri dutenaren arteko konparaketa etengabea da:
|
|
|
Jasone Osororen Korapiloak, Julen Gabiriaren Connemara gu re bihotzetan, Jon Arretxeren Ostegunak eta Unai Elorriagaren SPrako tranbia. Elorriagaren hiru argitaraldi hauek Espainiako Sari Nazionalaren aurretikoak dira eta oker ez banago 2002an beste lauzpabost izan ditu
|
bere
liburu sarituak. 2001 urtean liburu arrakastatsuena, sei bat argitaraldirekin, Joanne Rowling-en Harry Potter eta sorgin harria da, Iñaki Mendigurenek euskaratua.
|
|
|
Domat ere, iritzi horren esparrukoa,
|
bere
liburua frantsesez zergatik idatzi zuen zuritzeko tenorean:
|
|
|
Lupek bere gauza denak begiratuko ditu, zintzilik hormetan, gordeta armairuetan, bilduta tiraderetan. Lupek
|
bere
liburu guztiak ikusiko ditu, bere argazkiak, bere paperak, bere euli kaxa guztiak. Lupek bere hozkailua irekiko du eta handik aterako bazkaria paratzeko beharrezko guztia.
|
|
|
Liburuak antzera funtzionatzen du. Idazleak bizitzan zoritxar asko pasa ondoren idazten ditu
|
bere
libururik onenak. Idazle zoriontsuak ez zaizkit interesatzen, onena ere aspergarria suertatzen da.
|
|
|
parkean
|
bere
liburua irakurtzen.
|
|
2004
|
|
|
New Yorken izan zenean, ordea, han beste era bateko poesiagintza landu zuen, garaiko joera berriekin lotura estuagoa zuena. Poeta en Nueva York
|
bere
libururik abangoardistena da. Garcia Lorca, halaber, antzerkigile handia izan zen, Mariana Pineda, Bodas de sangre, Yerma edo La casa de Bernarda Alba bezalako antzezlanen egilea.
|
|
|
Ez itzatzu, arren, saldu orain zuen izkuntz paregabea, lotzez beteko zaituzte galtze orrek Jaungoikoaren eta kondairaren aurrean». Campionek bi sarrera idatzi zituen
|
bere
libururako. Lehenbizikoan ikerketa linguistikoen garrantziaz zein euskararen balioaz ikerketa historikorako jardukitzen zuen, eta halaber, bertako egile eta kanpoko euskalarien berri zabala eman zuen.
|
|
|
Hala ere, pozten naiz Idazleen Elkarteko Idazkariak gure gazteak irakurtzera animatzeaz. Agian
|
bere
liburuak gomendatu nahiko ditu, almazenean hautsak jan ez ditzan.
|
|
|
Han hemengo fronteetara bidali zituzten trintxerak eta gotorlekuak eraikitzera eta zubiak, errepideak, burdinbideak eta gerran eraitsitako etxeak konpontzera edo altxatzera. Jose Anjel Delgado Iribarren jesuitak
|
bere
liburuan dioen moduan, han edo hemen egokitu, preso guztiek segitu behar izan zuten kontzentrazio esparrura heldu zirenean ezarri zieten lanarekin, hau da, desinfekzio politiko eta erlijiosoarekin. Egile horrek azaltzen duenez," zaintzako eta hezierako erregimena ezarri zieten, egunen batean bizimodu sozialerako moldatuak izango zituzten itxaropenaz".
|
|
|
9 Zuhaitz mozteak gutxitzeko: Nork
|
bere
liburuak erosi beharrean, agian bizitzan behin bakarrik kontsultatuko dituenak, egin ditzagun liburutegi komunitarioak, osasunaren autogestiorako.
|
|
|
Valentziara itzuli zenean, ordea, Portland gogoratzen zuenean, bere imajinazioan hazi zen. Portland
|
bere
liburu askoren iradokizun gunea da egun. Haurtzaroko gomutak, berriz, L' Alfas del Pi n (1000 biztanleko herria) dauzka. Gerora Alcoy ra joan zen.
|
|
|
Aljeriako gerra garaian FLNko militanteak defenditu zituen abokatu batek, Jacques Vergez frantsesak,
|
bere
liburua bati Justizia joko bat da ipini dio izenburu.
|
|
|
Bere sistema grafikoa proposatu baino lehen, bada, hor zegokion bere aurreko beste guztiekin egiten duen bezala, berea ere ezez tatzea, zergatik ezeztatzen duen arrazonatuz; baina aipatu ere ez bide du egi ten, nahiz zenbait puntutan irizkide diren (57). Bigarren parada bere Proyecto de Ortografía (1896) argitaratu zuenean izan zuen, Aranak
|
bere
liburu hau ar gitara eman baino hilabete bat lehenago atera baitzen, eranskinean esaten du en bezala. Zalantzarik ez da Azkuek azken hau ere oso ongi ezagutzen zuela, baina hemen ere haren aipurik ez.
|
|
|
Narrazio gordin horiek utzi dizkigun Tuzidides historialariak berak azaltzen du ongiabalioen erlatibotasuna, krisialdiko egoera soziopolitiko aldakorretan ohiko adieren etaterminoen semantika nola aldatzen den aztertzen duenean, esan gabe doa Tuzidideseksofisten hipotesi nagusiak erabikzen dituela
|
bere
liburuetan?, Athenai hiria astindu zuenizurritea hartzen du hizpide, esaterako, definizioak, interpretazioak eta interesak arrasnahastu baitziren orduan (ibid. III, 82, 4):
|
|
|
Zentro etlo liburutegi bakoitzak bere dokumentu bildumaren katalogoa eskaintzen du.Adibidez, filosofia fakultate bakoitzak
|
bere
liburuen katalogo propioa du. Katalogoakkontsultatzcak bi abantaila nabarinen ditu.
|