|
2000
|
|
|
Ez bakarrik elibitasuna onartu, baizik, ONU erakundearen arabera, gaur egun hain beharrezko diren teknika eta tresneriei ere
|
bere
lekua eskainiz. Arestian aipatu dudan Antonio Tovar hizkuntzalariak La lucha de lenguas en la Península Ibérica liburuan ongi zioen bezala:
|
|
|
Eta, halatan, zure memoriak harritu ninduen lehenik, zeren baitzirudien ezen biblioteka oso bat zeneukala zeure buruan, eta bibilioteka hartarik beharrezko errana beharrezko mementuan hautatzen eta zeureganatzen zenuela, zeure arrazoinbideetan aitzina egiteko. Baina erran behar dizut ezen zure memoriak baino areago harritu eta zurtu ninduela aipu eta anekdota haien lotzeko erakutsi zenuen antzeak eta trebetasunak, zeren, hainbertze pilatu eta juntatu arren, ez baitzirudien bihirik ere soberan zegoela, bakoitzak baitzuen han bere intentzionea eta erranahia, bere tokia eta
|
bere
lekua. Eta, aipu eta anekdota haiekin eta haien arteko loturekin, sare bat osatuz joan zinen hitzez hitz eta elez ele, eta ni sare hartan atrapaturik eta liluraturik sentitu nintzen, halako suertez, non ez bainintzen ohartu ere enekin egiten ari zinenaz.
|
|
|
—Tigrea izan duk! —erran zidan, artean izuturik, begiak
|
bere
lekutik atereak, erdi nigarrez— Beha zer atzaparkadak egin dizkidan...
|
|
|
, eta hirurok baterat egiten genuen geure ahalegina, nork bere tokitik. Eta, hartan ari ginela, ohartu nintzen ezen osaba ere urduri zegoela, ez dakit zergatik... harik eta, halako batean, gurdia
|
bere
lekutik atera genuen arte, baina, hain fortuna gaixtoarekin, non, aldi berean, gurdiari eman genion bulkadarekin baterat, oinen gainean labaindu baitzen osaba eta ahozpez erori, bularra eta gorputzaren aitzinalde osoa lohitan blai. Hantxe ene urduritasunari eta neure ezinegonari leku emaiteko okasionea!
|
|
|
Sutan zegoen aita jesuita, beraz, eta sutan zegoen ama... baina aitak ez zuen nahi gauzak
|
bere
lekutik atera zitezen eta, noiz eta amak behe solairuko bertze salarat eraman baikintuen —sala tipirat—, erran zuen:
|
|
|
Baina denborak eta naturalezak gauza bakoitza
|
bere
lekurat eta bere neurrirat ekartzen dute, eta, nola Alexandro Handiari Demostenesek bere bizitzako lezionea eman zion, enperadoreak prometatu zionean ezen berak nahi zuena emanen ziola, eta filosofoak ihardetsi ezen aparta zedila eta hastan zedila eguzkiaren paretik, zeren eguzkia hartzen ari baitzen —nunc quidem paululum a sole—, hala eman zidan osaba Joanikotek ere bere lezionea handi...
|
|
|
zaldiak, astoak, mandoak eta indiar horiak... hauetarik hainbat eta hainbat biharamunean salgai jarriko zituztenak, zeren esklaboak baitziren eta esklabo gisa saltzen baitzituzten, beltzak eta bertze jende miserable batzuk bezala; eta bortz gizon haiek herriko bertze ostaturantz zihoazen, zeina baitzen Octavio Hernando zeritzan gaztelau batena. Mementu hartan Fernando Pachecorekin geunden, eta hari aditu genionetik jakin ge nuen ezen gizon haiek bigarren semeak zirela eta Espainiatik etorriak —Avilatik eta Zamoratik—, aberasteko edo kargu inportant baten erdiesteko asmotan, nahiz eta azkenean fortunak
|
bere
lekurat ekarri zituen eta, halatan, xede apalagoetarat etsi behar izan zuten —Joxe Aberasturik ere egin zuen bezala, itxura guztien arabera—, zeren kapataz gisa trabailatzen baitziren, bazter haietako jauntxo boteretsu batzuen lurretan; eta jakin genuen, halaber, ezen aldian behin etortzen zirela, bai jendearekin eta bai balizko erosleekin hainbat tratu egiteko, zeinetarik gehienak bere... Eta, nahiz eta bigarrentsuak ziren, goraki mintzatzen ziren beren buruez, klar eta ozen, eta lau haizeetarat kanpatzen eta famatzen zituzten beren bertuteak eta bertutezko obrak, zeren zaldun zalduntzat eta kontu kontuzkotzat baitzituzten beren buruak, halako moldez, non bi hitz haiek enplegatzen baitzituzten noiznahi den, bertzeen aitzinean:
|
|
|
Ordea, borroka hark ez zuen historia luzerik izan, zeren, hasi bezain sarri, lehenengo entseiuan zauritu eta akabatu baitzuen Joxe Aberasturik, eta hala gelditu zen eskarnio egin ustea eskarniatua eta odol isurle ustezkoa odolustua, lurrean etzanik, bere kapelu hegal zabala —baita ile-ordea ere— burutik kanpoan eta bere iduri irrigarri harekin, zeren halakoa baitzen haren begitarterat bildurikako keinua, eta zeren buruan orraztatu gabeko bi ile baitzituen, biak ere nahasirik eta izurturik. ...rra ez zen isiltzekoa, eta ihardetsi zion ezen hura gezurra zela eta bere ohorearen kontrako falta, gezurti deitzen ari zitzaiolako eta koldar, eta erran zion, halaber, ezen, baldin gizona bazen, egin zezala urrats bat aitzina berak ere, zeren munduko denbora guztia emanen baitzion bai bere lekuan jartzeko eta bai bertze prestakuntza guztien egiteko ere, nahiz eta aitzinetik jakinarazten zion ezen
|
bere
lekua, handik gutirat, hilen lekua izanen zela eta bere lagun hil berriaren lekua. Eta, orduan, gaztelau hark keinu bat egin zien bere lagunei eta guztiek, supituki eta deblauki, jauzi batean ezpata biluztu eta bizkaitarra inguratu zuten.
|
|
|
Baina Antoniok ez zuen bere burua galtzen, eta pairu handiz erran zidan halako batean, irriz baina serios, haren atsekabean atsegintasunak ere
|
bere
lekua eta partea balu bezala:
|
|
|
Egia erranen dizut: heroi sentitu nintzen... denbora ezin laburragoan, ordea, zeren, haren jarraikian,
|
bere
lekutik altxatu baitzen aita, odola sutan, haragia eta biandak ebakitzeko labana eskuan... Bai, badakit ezen oharkabean zeramala labana eskuan, mementu hartan zerbaitetan erabiltzen ari zelako... baina, bertze deusetarako betarik gabe, ikusi nuena ikusi nuen nik orduan, eta hala agertu zitzaidan hura, Abraham erresuzitatu bat balitz bezala, ustekabeko hark itsutua, bere seme Isaak semearen gibeletik, haren sastatzeko disposizionean.
|
|
|
" Lehenengoan barka, bigarrenean, urka"; eta, bertzetik, nola labana begiztatu orduko, orein eta zezen sastatuen iduriak etorri baitzitzaizkidan gogorat... hala, ihes, itzuri eta eskapatu, hirurak baterat egitea bururatu zitzaidan. Istant berean, baina, osaba Joanikoten hitzez oroiturik —" Fida hadi, bai, Joanes, zeren, deus ere gertatuko balitz, nihaurk defendatuko baihinduket" —, harenganat jiratu nintzen, eta ikusi ere nuen
|
bere
lekutik altxatu zela, hitz egiteko asmotan edo, noiz eta Villagrandeko dukearen boz ozenak durundi egin baitzuen:
|
|
|
Eta, handik harat, zer...? Ordu arte itzal bat bezala bizi izan zuèn bertze kezka hark
|
bere
lekua eta bere gorputza aurkitu ote zituen apur bana aitonaren baitan. Zeren orain denbora gehiago baitzuen hartan pentsatzeko eta zeren lehen hutsegiteak bertze hutsegite hartarat eraman baitzezakeen —guztizkorat eta behin betikorat— ohar zitekeelako, ororen buruan, ezen falserian eta gezur handi baten gainean eraiki zuela bere bizitza.
|
|
|
badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa egiten ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. Eta, hitzen errepikatzearen errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean, berez eta halabeharrez, gauza bakoitzak
|
bere
lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan ezen gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin behar dugula aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zeren, geure deusezetik bertze deusez bat ...
|
|
|
Edo, ez al dakizu ezen Eliza Spiritu Sainduaren emaztea dela, eta emazte hura lohitzen duenak ordaindu beharra duela? Ohitura hori ez bazenu, ordea, gauzak bidetik eta
|
bere
lekutik ateratzekoa, Jainkoaren donu eta dohaintzat hartuko zenuke, zeren zuri ere ez bailitzaizuke gaizki etorriko osabarenetik zentzatzea. Izan ere, heresia izurria baino kutsakorragoa da, eta osabarekin gehiegi ibili izan zinen, urte luzeetan.
|
|
|
Neure patrikaren goiti beheitiez ere axolagabe izanik —horra Kristinaren bertze arrangura bat—, are axolagabeagoa gertatu naiz beti esparru handiagoko diru aferetarako. Aldizkaria
|
bere
lekura itzuli eta gainerakoak haren jendaki zirela frogatu ondotik bertze zigarro bat piztu nuen. Eguneko laugarrena.
|
|
|
Nire bisaiak zalantza eza adierazi nahi zion, baina ez dakit ulertu zuen. Eskua atorraren poltsikora itzuri zitzaidan berriz eta, atzera ere, hutsik itzuli
|
bere
lekura. Doinuz aldatzeko tenorea genuen.
|
|
|
Oro har bizian gertatzen den gisara, familietan ere —munduaren errepika tikia, azken batez— kide bakoitzak
|
bere
leku eta egiteko bereziak izaten ditu. Bere rola, sukaldeko hizkerak soziologoen solaskeriari mailegatu dion hitza hobetsiz gero.
|
|
2001
|
|
|
Beste pare bat saihetsetan. Matrailezurrean ere bai, hortz bat
|
bere
lekutik mugituz. Eta gustura jarraituko zuen tipoak, dinbi eta danba, Tasio haurrentzako ahia bihurtzeko ahaleginean kontzentraturik, Arantxak besotik helduz geratu ez balu.
|
|
|
Eta, euskaldunen ekandu antisentimentalak ahaztuz, antropofagia apur batekin besarkatu dugu batak bestea, musua ahoan emanez, mihi bakoitzak beste mihiaren lekua hartu nahirik, lehenago inoiz okerreko ahoan geratu eta mihiek orain zeinek
|
bere
lekua errekuperatu nahi balute bezala.
|
|
|
Egun batez fotografoa heldu zen, urtero bezala klasearen erretratua atera behar zuelako. Denak arbelaren aurrean jarri ginen, bakoitzak
|
bere
lekua ahal zuen moduan harturik. Erretratua atera zuen, eta badaezpadan beste bat aterako zuela esan zigunean betirako irautea zuen figura ematen ahalegindu ginen berriro.
|
|
2003
|
|
|
Jenialtasuna ez dela, dio, harribitxietan bildurik aurkitzen, hautsa bezala barreiaturik baizik, eta gutxi batzuek bakarrik lortzen dutela distirak egiteko adinako multzoak pilatzea. Gizaki orok duela artista izateko eskubidea, txikienak ere baduela
|
bere
lekua adierazi nahi nion, baina ez nuen esateko modu egokirik aurkitu.
|
|
|
Gure koadrila hau ez da munduko onena izango, baina ez gara hain bildotsak ere. Jendea ari da
|
bere
lekua egiten, eta bere bidea markatzen.
|
|
2004
|
|
|
–Gauzak ez dituzu
|
bere
lekutik atera behar, Joana. Gaur Iratiri erosketak egiten laguntzen badiot, horrek ez du deus ere esan nahi.
|
|
|
Euskarazko gaitasun komunikatiboaren irizpide zorrotzek euskaldun berriaren irudia errukirik gabe astindu digute. Baina hizkuntzaren auzia hil edo biziko auzia denez, hizkuntzarik gabe ez baikara deus, bidezko da kritikaren zorrotzak
|
bere
lekua izatea. Hemen behintzat badu.
|
|
|
–Ez zakiat nori esan
|
bere
lekua betetzeko.
|
|
|
Etxeko koadrorik handiena genuen, marko barroko samar bat zuena eta amak biziki estimatzen zuena, pinturaz ezer gutxi ulertzen bazuen ere. Baina nola amak, bestalde, ezinikusia baitzion altzarietan, koadroetan eta argazkietan pilatzen zen hautsari, altzariak kanpotik eta barrutik garbitzen zituela, eta koadroak eta argazkiak alde batetik eta bestetik, komeriak izaten genituen koadro hura
|
bere
lekutik ateratzeko, bi lagunen artean egin behar izaten baikenuen egiteko hura: Emma eta amaren artean, normalki, baina niri ere deitzen zidaten noizean behin.
|
|
2005
|
|
|
Laguntzaile batek eten barik lehortzen dio bekokia bustitzen dion izerdia. Ez daki ezertarako balioko dioten, baina neuronak neuronak dira, berarentzat sakratuak, eta ahal dituen guztiak utzi gura ditu,
|
bere
lekutik mugitu barik. Laserraren argi urdina gidatzen du, astiro, milimetro bakoitza arreta handiz kalkulatuta.
|
|
|
Besterik ez bada ere... Aurrera jarraitu du, halako batean sareak
|
bere
lekutik salto egin eta zango bizkarrean jo du. Hortzak estutu eta garrasia ito du.
|
|
|
Ezin esan zezakeen gustu onekoa zenik, baina bai ausarta, diskotekak ordaindua ez bazen. ...en gainean koloretako loreak, tirantedun pieza bakarreko soineko labur labur arrosa distiratsua, gerriko beltz bati lotuta zilarrezko esku poltsa ñimiñoa, farfail beltzetan amaitzen ziren sarezko galt zerdi beltzak, zetazkoa zirudien kulero arrosa –ez zen zaila hau ere ikustea, dantzatzerakoan soinekoaren gona behin eta berriro ipurdiaren gainetik altxatzen baitzitzaion, berak noizean behin
|
bere
lekura jaitsarazi arren–, eta agian itsusienak, zapatak. Beltzak, takoi altu altuak, erdialdera estutzen zirenak oinarrian berriro zabaltzeko, eta muturrean ere zola lodi lodia, orkatila batetik bestera zeharkatzen zuen uhal moduko batekin.
|
|
|
Gizona gogoz kontra jaiki zen
|
bere
lekutik.
|
|
|
Presarik gabe eta oroitzapen bakoitzari
|
bere
lekua emanez, paketearen gainean" Zorionak!" zioen eranskina jarri eta gehiago ikusiko ez zuen maitaleari igorri zion.
|
|
2006
|
|
|
Ama irribarrez dago, adatsak aurrera egiten dio itsasertzeko haizeak atzetik jota. Eskuarekin adatsa
|
bere
lekura eramaten saiatzen ari da, keinu lotsatiarekin. Eta aita amari begira dago, irribarrez bera ere, haren edertasuna miretsiz bezala.
|
|
|
–gogoratu dio. Eta bekainak
|
bere
lekura bueltatu dira.
|
|
|
Bidaiariak sorry sorry
|
bere
lekura itzuli ziren, zeure moduan. Autobusa abian jarri zenean neuk ere sorry esan nahi nuen.
|
|
|
Hantxe ikusi behar izan zuen amaordekoari egin ziotena: bere aurrera eraman eta sokaren tormentua egin zioten hari ere, eta besaburuak
|
bere
lekuetatik atera arte eduki zuten esekita Beatriceren aurrean.
|
|
|
Gu, anartean, haren zangoen dantza errabiatuan laketzen ginen, zenbat eta luzeago dantza, are laketzenago denak, zenbat eta heriotza etortzen alferrago, ikusgarriagoa ikusgarria. Inor ez zen
|
bere
lekutik higituko harik eta, noizbait ere, urkatuaren gorputza zurrundu eta haren izter artetik errekasto ilun kiratsa etortzen zen arte.
|
|
|
Alferrik! Ezin nuen
|
bere
lekura eraman. Artegatasunak eragindako izerdi likina sumatu nuen.
|
|
2007
|
|
|
Hemen guri lehen lehenik interesatzen zitzaiguna da, polemikak aparte eta sinplismoak ere aparte, ikustea, Europako pentsamenduan eta zientzian Volksgeista garai edo fase bateko kontzeptu arrunta izan dela, eta, gero gerokoak? garai horretan Volksgeistak
|
bere
lekua berdin izan duela hizkuntzalaritzan, psikologia nahiz zuzenbidean, filosofia idealista hala enpiristan, filosofia kontrarioetan?, berdin mugimendu erromantiko nola prerromantiko eta antirromantikoetan, eskuin zein ezkerrekoetan968 Ez dela batere unibokoa eta inoiz ez dela izan.
|
|
|
Herri gogoak, hortaz, Hegel-en filosofian
|
bere
lekua dizu, batez ere historiaren filosofian leku nahiko esentziala; baina. Herder-en ia artezean alderantziz, subordinatua sistemari, kasuan Estatuari577 Hierarkia estu autoritarioan, Volksgeista Estatuaren menpeko, Estatua bera Gogoaren gauzapenaren bidean aldian aldian tokatzen den mailaren zerbitzuari egongo da subordinatua:
|
|
|
etxeak, basoak, elurrezko panpinak, beleak, txakurrak, lakuak, lainoak... eta, poliki poliki, haurra zapata bihurtuko da berriro, gure arteko hamar edo hamaika metroak zeharkatuko dituen zapata bat gehiago. Hori da
|
bere
lekua. Aspalditik dago margotua, malkoa zure eskuineko masailean bezala.
|
|
|
Baina eseri gara, estreinako zita batean bezala. Aitormena bukatu da eta, diskoko azken kanta izaki, orratza
|
bere
lekura bueltatu da xuxurla batez. Momentua ailegatu da?
|
|
2008
|
|
|
Haserre zegoen Natalia: hain haserre eta hain
|
bere
lekutik aterea, non papera jaso eta ahizparen atzetik joatekotan ere egon baitzen; papera jaso orduko, ordea, beste sentipen batek hartu zuen apurka: hagitzez ere sentipen gozoagoa zen hura, aurpegierak ere halaxe egin zion, itxura garratz batetik itxura gero eta eztiago batera?, garaipen erabatekoari lotua, Natividaden azken ekintzak beronen porrot erabatekoa adierazten zuèn neurrian.
|
|
|
hagitzez ere sentipen gozoagoa zen hura, aurpegierak ere halaxe egin zion, itxura garratz batetik itxura gero eta eztiago batera?, garaipen erabatekoari lotua, Natividaden azken ekintzak beronen porrot erabatekoa adierazten zuèn neurrian. Eta, apurka apurka
|
bere
lekua hartzen zuela, Gerardoren orria destolestu, eta gelako mahaiaren ondoan zeudèn aulkietako batean eseri zen. Segidan, papera mahai gainean eskuaz lisatu, eta gutun osoa irakurri, berrirakurri?
|
|
|
Hara sugeaz mintzo zèn ardi ustez otzana, bera ere sugegorri bilakaturik! On Rafael Quiñones kalonje jaunak, baina, berriro otzandu behar zuen neska gaztea, kosta ahala kosta, mugak
|
bere
lekura itzuliz, zu hor eta ni hemen?
|
|
|
–Ez, ez, hogona bakarrik bizi da. Neskatoa etxera joaten da gauez, eta berdin sei hileen ostean
|
bere
lekua hartzen duen emazteak ere. Orduan txapel gorria buruan eta agintea adierazten duen perla janzten du besoan.
|
|
|
Bazuen beste bat, ezkutuagoa, musikagile kutunei erakusten ziena. Orkestran jotzen edo bere gelan entsaiatzen hasi orduko, begiak itxi eta
|
bere
lekutik mugitu gabe ere igotzen hasten zen, eta begira geundenok bagenekien geniola jarraitu. Hegaldatzen hasten zenean jartzen zuen aurpegi hori ez zen nirea, ez zen nik ezagutzen nuena, beteagoa zen eta ederragoa ere bai, nolabait esateko.
|
|
|
Haserre zegoen Natalia: hain haserre eta hain
|
bere
lekutik aterea, non papera jaso eta ahizparen atzetik joatekotan ere egon baitzen; papera jaso orduko, ordea, beste sentipen batek hartu zuen apurka: hagitzez ere sentipen gozoagoa zen hura –aurpegierak ere halaxe egin zion, itxura garratz batetik itxura gero eta eztiago batera–, garaipen erabatekoari lotua, Natividaden azken ekintzak beronen porrot erabatekoa adierazten zuèn neurrian.
|
|
|
hagitzez ere sentipen gozoagoa zen hura –aurpegierak ere halaxe egin zion, itxura garratz batetik itxura gero eta eztiago batera–, garaipen erabatekoari lotua, Natividaden azken ekintzak beronen porrot erabatekoa adierazten zuèn neurrian. Eta, apurka apurka
|
bere
lekua hartzen zuela, Gerardoren orria destolestu, eta gelako mahaiaren ondoan zeudèn aulkietako batean eseri zen. Segidan, papera mahai gainean eskuaz lisatu, eta gutun osoa irakurri –berrirakurri– zuen:
|
|
|
Hara sugeaz mintzo zèn ardi ustez otzana, bera ere sugegorri bilakaturik! On Rafael Quiñones kalonje jaunak, baina, berriro otzandu behar zuen neska gaztea, kosta ahala kosta, mugak
|
bere
lekura itzuliz, zu hor eta ni hemen...
|
|
2009
|
|
|
Eta hitzik esan gabe, Ola motorretik jatsi zen eta
|
bere
lekua Mariak hartu zuen. Han joan zen Etxe pistatxo koloreko Lambrettarekin eta Mariarekin.
|
|
|
Nahi eta ez betetzen dugu bakoitzak nork
|
bere
lekua.
|
|
|
10) Galderak eta galderak, biziaren zentzuarekin eta Jainkoarekin lotuak. Balioen mundu nabar jirabirari horretan guztian non sortzen da Jainkoa, eta zein da
|
bere
leku eta zeregin zehatza izartegi horretan?
|
|
|
Bere lekua Naturan, bere nongo eta norakotasuna, mitoak argituko dizkio, h. d., beste inola ezin, eta mitoan argituko ditu berak. Gizakiaren paradoxa da, bere naturaltasuna(
|
bere
lekua Naturan), Naturak ez diola ematen, konkistatu egin behar duela. Handik hara, gizaberearen historia, Naturan bere lekua egitearen historia da; harekin bategintza bilatzearen historia:
|
|
|
Gizakiaren paradoxa da, bere naturaltasuna (bere lekua Naturan), Naturak ez diola ematen, konkistatu egin behar duela. Handik hara, gizaberearen historia, Naturan
|
bere
lekua egitearen historia da; harekin bategintza bilatzearen historia: Natura eratuz eratzen du bere burua, bera han proiektatuz eratzen du Natura (Durkheim), hala bilakatzen da bera Natura, eta Natura bere gizarte.
|
|
|
Natura eratuz eratzen du bere burua, bera han proiektatuz eratzen du Natura (Durkheim), hala bilakatzen da bera Natura, eta Natura bere gizarte. Naturaren eta gizakiaren berbategintza hau mitoan egikaritzen da, hor gizakiak
|
bere
lekua aurkitzen dizu Naturan. Mundua den antzerkian, loreak, abereak, ibaiak,, espirituak?, gizon emakumeak, mitoarentzat munduko gauza guzti guztiak dira pieza bat bereko aktoreak, denak biziak, denak hozka berekoak, kideak, bizitzaren elkargo handi edo harmonian,, kosmos?
|
|
|
Bestalde, gizakia inoiz ez da Naturaren zentzuarekin soilik konformatu, beti ahalegindu da han
|
bere
lekua materialki ere adelatzen: trepetak eta baliabideak lantzen, bizingurua moldatzen, lurra lantzen, gaitzak menderatzen, hotz-beroari nagusitzen, etab. (Batzuetan inkoherentzia nabarmenetaraino:
|
|
|
Arrazoimen bakarrik ez dagoela; ez mundu bakarrik. Ez dagoelako eta munduan ezin egon delako Arkimedesen puntu finko eta higiezinik mundua
|
bere
lekutik mugitzeko. Gizon emakumeak ez dauka bere razionalitate palankatxoak zoko irristakorretan, hor, hemen, ahal duen moduan bermatuz, iluna altxatzen ahalegintzea baino.
|
|
|
Dendan ikasi nuen gauza bakoitzak zuela bere izena eta
|
bere
lekua, eta gauzak egin behar ziren bezala egin behar zirela. Garbantzuek garbantzuekin behar zutela eta babarrunek babarrunekin; eta saldutako produktuen zerrenda koadernoaren atzeko orrian apuntatu behar zela ezkerrean bi atzamarreko tartea utzita; eta inork erosketaren bat ordaindu gabe uzten bazuen, konfiantzazkoa zela, etxe onekoa bazen, baina aprobetxategia eta xuhurra arropa zarpailak janzten bazituen.
|
|
|
Sukaldeko egutegiko orria, adibidez. Sukaldeko egutegia ez da abuztuaren 28an betiko izoztuta geratuko etxe horretan bizi zen andrea egun horretan hil delako; alderantziz, egutegiko azken orria
|
bere
lekutik erauzteko indarra galtzen duenean hilko da andrea. Egutegiari orriak kentzen joatea da bizitza, esku mugimendu sinple hori egiteko gaitasuna izatea.
|
|
|
Virginiak dardara egin zuen. Baina ez zen
|
bere
lekutik mugitu. Kaioak bezala.
|
|
|
Dena bukatu arte. Espero bezala, Ugarte barre arrantzaka ari zen, matrail hezurra
|
bere
lekutik atera beharrean.
|
|
|
Argentinara itzultzeko asmoa zuen. Hura omen zen
|
bere
lekua. Bukatzeke geratu zitzaizkion kontu batzuk omen zituen han, eta garaia heldu omen zitzaion.
|
|
|
Arnasa hartu zuen. Titiak
|
bere
lekutik atera behar zitzaizkiola zirudien. Ni adi nengoen, noski.
|
|
|
burua hautsiko ziola, halakoa ere baitzen? edo halakoa ikusi baitzuen Adak amaren begirada, begiak
|
bere
lekutik irtenda; esan nahi baita arrisku handi batean sartua zegoena arrisku handiago batean sartu zela, zeinari, logika guztien arabera, oihu are lazgarriago bat baitzegokion, baina orduantxe isildu zen, hain zuzen ere, Ada, isiltasuna oihuaren adierazpiderik zinezkoena, baita beldurgarriena ere, balitz bezala; bizpahiru segundo luze izan ziren, beste egoera batera eraman zutenak:
|
|
|
behar zuen arren; baina Regina ez zen hartaz harritzen jada, bai baitzirudien ezen, bere ohiko naturalezari, egunerokotasunari lotua eta borondateak eta senak eraikia? beste naturaleza bat gainjarri zitzaiola, hagitzez ere ilunagoa eta menderagaitzagoa, ez baitago bestela ulertzerik nola sentitu zen hain noragabetuta, bere lekuan egoten zekièn emakumeak
|
bere
lekua guztiz galdu balu bezala; arratsalde hartan, adibidez, mila aldiz esan zion Jaunari onartzen zuela bere patua, fiat, fiat eta fiat?, baina esan orduko pizten zitzaizkion kontrakoa ziotèn ahotsak, bere baitaren baitaz jabetzen zirenak, patua onartu bezain laster onartuko ez balu bezala, haurrak, zeraren, antz handiagoa baitzuen benetako, haurrarena?
|
|
|
Biharamunean, hiriburuko periodiko batean atera zen berria, baita kuadrupletaren aurkako komentarioa ere: . Zirkuko tramankuluak dira kuadrupletak, zirkuan
|
bere
lekua izan dezaketenak, bai, baina ez gurea bezalako hiriburu batean, istripuren bat eragiteko ez bada?. Eta Nazario, jakina, irakurri ahala sutu zen, halako eran, non karta bat idatzi eta handik bi egunera argitaratu baitzioten:
|
|
|
Maria Bibianak, apurka,
|
bere
lekua hartu eta bere leku hartatik hitz egin zuen:
|
|
|
Maria Bibianak, apurka, bere lekua hartu eta
|
bere
leku hartatik hitz egin zuen:
|
|
|
Damasok aita Pierreri so egiten zion: pozak airean behar zuen, alde batetik, irakaslea
|
bere
lekutik atera zuelako, ikusi besterik ez zegoen honen aurpegia, bat batean mutur bihurtua, arestian espirituak hartua zirudiena aberetasunik gordinenera amildua izan balitz bezala; baina beldur zen, beldur behar zuen?, bestetik, haren muturra ere halakoa zelako: beldurgarria; ondorioz, Damaso isiltzera zihoan, baina une hartan, segundo hamarren bateko tartean?
|
|
|
–Uste nuen ni neu nintzela benjamina, baina ez? , esan zuen Adak hotsek eta garrasiek baretzera egin zutenean,
|
bere
lekua galdu balu bezala, harik eta, bere lekuaren bila abiatzen zela, ezusteko aurkikuntza egin zuen arte?: Izen hori jarriko diogu, mutila bada:
|
|
|
–Uste nuen ni neu nintzela benjamina, baina ez? , esan zuen Adak hotsek eta garrasiek baretzera egin zutenean, bere lekua galdu balu bezala, harik eta,
|
bere
lekuaren bila abiatzen zela, ezusteko aurkikuntza egin zuen arte?: Izen hori jarriko diogu, mutila bada:
|
|
|
Sentimendu deuseztatzaile harekin batera, baina, jendeak berarengan gehien preziatzen zuèn dohaina oroitu zuen: sena eta borondatea, beti bere lekuan egotera bultzatzen zutenak; bere lekuan egoten jakin zuelako egon zen neskame Madrilen, markesa anderearen jauregian; bere lekuan egoten jakin zuelako ezkondu zen Nazario Orberekin; eta bere lekuan egoten jakin zuelako zen, azken finean, orbetarren jauregiko habe nagusia; eta beti
|
bere
lekuaren jabe izan zena, baita bere buruarena, ondorioz, ezin zen emakume histeriko bat bezala jarri, are gutxiago bere beste seme alabak, udako oporrak hasi berriak zituztenak, atearen bestaldean zain zituela; eta, orduan, batean haurrari so egiten ziola eta bestean begiak goratzen, ezpainak modu ia sumaezin batean mugitu zituen, hotsik gabeko otoitz isilean, une hartan halako zerbait esaten balego bezala:
|
|
|
Ada mahaia presiditzen zuèn Txopitea jaunaren eskuinean zegoen, han mutur batean, pozik bezain urduri, itxura batean; Txopitea jaunari adi adi begiratzen zion arren, halere, beste sentipen batek behar zuen nagusi, luzaroan arrastaka ibilitako bareari hegal miragarri batzuk aterako ote zitzaizkion, bada, azkenean??, urtebete lehenago etxetik eta mundutik baztertua izan zenak
|
bere
lekua berreskuratu baitzuen, erdigunea ere bai, ez erdigune geometrikoa, baina bai erdigune psikologikoa:
|
|
|
Regina Aldasoro senarrari zerbitzatzen ari zitzaion zopa, bere egitekotzat zuen hura etxekoandreak, neskameak ere hartarako prest zituen arren?; burruntzalia, gainera, bete berria zuen une hartan, zopa ontziaren ahotik ateratzeko gertu, baina, Adaren hitzek eragin ziotèn barne ikaragatik edo, burruntzalia askatu eta ontzian behera erortzen utzi zuen, Adari oihu hura egiten zion bitartean: . Ixooo!?; urduri eta
|
bere
lekua galduta zegoen Regina, burruntzaliak bere erorikoan mahai gainean sakabanatutako zopa zipriztin bakanek modu ezin grafikoagoan salatzen zutenez; handik aurrera, bi irtenbide zituen Reginak: isilik gera zitekeen, edo, sutara gasolina jaurtiz, amatasuna ostu dioten emakume zoro eta desesperatu batek bezala jardun; bazuen, baina, beste irtenbide bat, auziak buru pixka bat ere behar baitzuen, ausaz, eta honek ez baitzion besterik esaten jada, sabela buruaren menera jarri behar zuela, buruak sabelaren alde lan egin zezan:
|
|
|
Oka eginda gero ere, nora ezean bezala egon zen Grigori segundo gutxi batzuetan,
|
bere
lekua aurkitu ezinean edo; baina ohartu zenean ezen Nikolaik Nazario destatu eta pistolari eusten ziòn eskua dar dar batean zuela, erreakzionatu egin zuen:
|
|
|
–Uste nuen ni neu nintzela benjamina, baina ez... –esan zuen Adak hotsek eta garrasiek baretzera egin zutenean,
|
bere
lekua galdu balu bezala, harik eta, bere lekuaren bila abiatzen zela, ezusteko aurkikuntza egin zuen arte–: Izen hori jarriko diogu, mutila bada:
|
|
|
–Uste nuen ni neu nintzela benjamina, baina ez... –esan zuen Adak hotsek eta garrasiek baretzera egin zutenean, bere lekua galdu balu bezala, harik eta,
|
bere
lekuaren bila abiatzen zela, ezusteko aurkikuntza egin zuen arte–: Izen hori jarriko diogu, mutila bada:
|
|
|
Sentimendu deuseztatzaile harekin batera, baina, jendeak berarengan gehien preziatzen zuèn dohaina oroitu zuen: sena eta borondatea, beti bere lekuan egotera bultzatzen zutenak; bere lekuan egoten jakin zuelako egon zen neskame Madrilen, markesa anderearen jauregian; bere lekuan egoten jakin zuelako ezkondu zen Nazario Orberekin; eta bere lekuan egoten jakin zuelako zen, azken finean, orbetarren jauregiko habe nagusia; eta beti
|
bere
lekuaren jabe izan zena –baita bere buruarena, ondorioz– ezin zen emakume histeriko bat bezala jarri, are gutxiago bere beste seme alabak, udako oporrak hasi berriak zituztenak, atearen bestaldean zain zituela; eta, orduan, batean haurrari so egiten ziola eta bestean begiak goratzen, ezpainak modu ia sumaezin batean mugitu zituen, hotsik gabeko otoitz isilean, une hartan halako zerbait ... " Haur hau eman didazu, Jauna, eta onartzen dut, baina orain emadazu indarra aspaldi irabazi nuèn lekuari eusteko eta egoerari aurre egiteko".
|
|
|
...t; edo" Benjamin Maria" behar zuen arren; baina Regina ez zen hartaz harritzen jada, bai baitzirudien ezen, bere ohiko naturalezari –egunerokotasunari lotua eta borondateak eta senak eraikia– beste naturaleza bat gainjarri zitzaiola, hagitzez ere ilunagoa eta menderagaitzagoa, ez baitago bestela ulertzerik nola sentitu zen hain noragabetuta, bere lekuan egoten zekièn emakumeak
|
bere
lekua guztiz galdu balu bezala; arratsalde hartan, adibidez, mila aldiz esan zion Jaunari onartzen zuela bere patua –fiat, fiat eta fiat–, baina esan orduko pizten zitzaizkion kontrakoa ziotèn ahotsak, bere baitaren baitaz jabetzen zirenak, patua onartu bezain laster onartuko ez balu bezala, haurrak" zeraren" antz handiagoa baitzuen benetako" haurrarena" baino; akat... errukizkoa ote zen, edo kontu eske zebilkion senarra, besterik gabe?
|
|
|
Ada mahaia presiditzen zuèn Txopitea jaunaren eskuinean zegoen, han mutur batean, pozik bezain urduri, itxura batean; Txopitea jaunari adi adi begiratzen zion arren, halere, beste sentipen batek behar zuen nagusi –luzaroan arrastaka ibilitako bareari hegal miragarri batzuk aterako ote zitzaizkion, bada, azkenean? –, urtebete lehenago etxetik eta mundutik baztertua izan zenak
|
bere
lekua berreskuratu baitzuen... erdigunea ere bai –ez erdigune geometrikoa, baina bai erdigune psikologikoa: Ada afaltiarren begiraden elkargunea zen–, une hartan eta gela hartan bai bederen; garai batean barne hustua eta ezereztua izan zena, beraz, berriro zegoen, belaki bat bezala, zernahi hartzeko gertu:
|
|
|
Oka eginda gero ere, nora ezean bezala egon zen Grigori segundo gutxi batzuetan,
|
bere
lekua aurkitu ezinean edo; baina ohartu zenean ezen Nikolaik Nazario destatu eta pistolari eusten ziòn eskua dar dar batean zuela, erreakzionatu egin zuen:
|
|
|
Biharamunean, hiriburuko periodiko batean atera zen berria, baita kuadrupletaren aurkako komentarioa ere: " Zirkuko tramankuluak dira kuadrupletak, zirkuan
|
bere
lekua izan dezaketenak, bai, baina ez gurea bezalako hiriburu batean, istripuren bat eragiteko ez bada". Eta Nazario, jakina, irakurri ahala sutu zen, halako eran, non karta bat idatzi eta handik bi egunera argitaratu baitzioten:
|
|
|
Regina Aldasoro senarrari zerbitzatzen ari zitzaion zopa –bere egitekotzat zuen hura etxekoandreak, neskameak ere hartarako prest zituen arren–; burruntzalia, gainera, bete berria zuen une hartan, zopa ontziaren ahotik ateratzeko gertu, baina, Adaren hitzek eragin ziotèn barne ikaragatik edo, burruntzalia askatu eta ontzian behera erortzen utzi zuen, Adari oihu hura egiten zion bitartean: " Ixooo!"; urduri eta
|
bere
lekua galduta zegoen Regina, burruntzaliak bere erorikoan mahai gainean sakabanatutako zopa zipriztin bakanek modu ezin grafikoagoan salatzen zutenez; handik aurrera, bi irtenbide zituen Reginak: isilik gera zitekeen, edo, sutara gasolina jaurtiz, amatasuna ostu dioten emakume zoro eta desesperatu batek bezala jardun; bazuen, baina, beste irtenbide bat, auziak buru pixka bat ere behar baitzuen, ausaz, eta honek ez baitzion besterik esaten jada, sabela buruaren menera jarri behar zuela, buruak sabelaren alde lan egin zezan:
|
|
|
...n estanpa harekin aurkitu zen bat batean, bastoia goian zuela; hantxe eten zitzaion izuikarazko oihua –eszenari bertatik bertara begiratuta, lekukorik zorrotzenak ere ez zuen besterik baieztatuko– eta hantxe eten arnasa, ama ikusi orduko pentsatu baitzuen –pentsatu beharra zuen– burua hautsiko ziola, halakoa ere baitzen... edo halakoa ikusi baitzuen Adak amaren begirada, begiak
|
bere
lekutik irtenda; esan nahi baita arrisku handi batean sartua zegoena arrisku handiago batean sartu zela, zeinari, logika guztien arabera, oihu are lazgarriago bat baitzegokion, baina orduantxe isildu zen, hain zuzen ere, Ada, isiltasuna oihuaren adierazpiderik zinezkoena –baita beldurgarriena ere– balitz bezala; bizpahiru segundo luze izan ziren, beste egoera batera eraman zutenak:... egoera hartara, non gorputzak ez dakien jada matxinatzen jarraitu edo patua onartu behar duen:
|
|
|
Damasok aita Pierreri so egiten zion: pozak airean behar zuen, alde batetik, irakaslea
|
bere
lekutik atera zuelako, ikusi besterik ez zegoen honen aurpegia, bat batean mutur bihurtua, arestian espirituak hartua zirudiena aberetasunik gordinenera amildua izan balitz bezala; baina beldur zen –beldur behar zuen–, bestetik, haren muturra ere halakoa zelako: beldurgarria; ondorioz, Damaso isiltzera zihoan, baina une hartan –segundo hamarren bateko tartean– aita Pierrerekin lotzen zuèn begiradaren norantza apur bat eskuinera aldatu eta ikaskide baten irribarrearekin topatu zen; harena, baina, ez zen irri nabarmen bat; aitzitik:
|
|
|
Maria Bibianak, apurka,
|
bere
lekua hartu eta bere leku hartatik hitz egin zuen:
|
|
|
Maria Bibianak, apurka, bere lekua hartu eta
|
bere
leku hartatik hitz egin zuen:
|
|
2010
|
|
|
–Arrazoiaren historian Bibliaren aurka inoiz jarri izan den bonbarik deuseztatzaileena da Darwinen eboluzioaren teoria zientifikoa, Bibliako Hasierako Paradisuaren kontakizuna gezurtatu eta Bibliako Jainkoa ipuin huts bihurtzen duena hasieratik beretik. Hala, bada, Darwinek ederki jarri zituen gauzak bere lekuan, eboluzioari
|
bere
lekua eginez, espezierik ahaltsuenen alde betiere. Darwinen bidetik, gero, supergizonaren ideia zabaldu zuen Nietzschek.
|
|
|
Nik arriskua ikusten nuen, jakina? baina nik hartu nuen poza, aldi berean, irakaslea
|
bere
lekutik atera nuelako, ikusi besterik ez zegoen haren aurpegia, ogro batena iduri! Nik banekien orduantxe isildu behar nuela, arriskua saihestekotan, baina, isiltzera nindoanean, beste ikasle baten begiradarekin egin nuen topo, primeran oroitzen naiz xehetasun hartaz?, eskua ukabil bihurturik ere ez ote zuen?
|
|
|
Maleta eskutik askatuta lurrean eseri zen. Ate ondoak zirudien
|
bere
lekua beste behin. Norak ez zion hitz jarioa moztu.
|
|
|
Azkenean mugimendu irmo batez aldendu zen Nora
|
bere
lekutik. Jaka erantzi gabe, ahal beste hurreratu zitzaion neskari.
|
|
|
Andrearen gelako atea ireki nuen tentuz eta lo zegoela ikusi nuen. Katuaren halleko saskia, ostera, hutsik ageri zen, baina gure logelako atea ireki nueneko, animaliak ohetik salto egin eta
|
bere
lekura joan zen zuzen, nire gorrotoa sumatuz legez. Saskian sartuta tinko begira geratu zitzaidan bere begi berde bakarraz.
|
|
|
‘Arrazoiaren historian Bibliaren aurka inoiz jarri izan den bonbarik deuseztatzaileena da Darwinen eboluzioaren teoria zientifikoa, Bibliako Hasierako Paradisuaren kontakizuna gezurtatu eta Bibliako Jainkoa ipuin huts bihurtzen duena hasieratik beretik. Hala, bada, Darwinek ederki jarri zituen gauzak bere lekuan, eboluzioari
|
bere
lekua eginez, espezierik ahaltsuenen alde betiere. Darwinen bidetik, gero, supergizonaren ideia zabaldu zuen Nietzschek.
|
|
|
" Ixooo!". Nik arriskua ikusten nuen, jakina... baina nik hartu nuen poza, aldi berean, irakaslea
|
bere
lekutik atera nuelako, ikusi besterik ez zegoen haren aurpegia, ogro batena iduri! Nik banekien orduantxe isildu behar nuela, arriskua saihestekotan, baina, isiltzera nindoanean, beste ikasle baten begiradarekin egin nuen topo —primeran oroitzen naiz xehetasun hartaz—, eskua ukabil bihurturik ere ez ote zuen...
|
|
2011
|
|
|
–Mutilak, bakoitza
|
bere
lekura, erran zien don Erasmok ikasleei segidan?. Eta buka itzazue arbelean jarritako ariketak.
|
|
|
–Mutilak, bakoitza
|
bere
lekura. Eta hasi errezitatzen biaren taula:
|
|
|
Halaxe egin zuen Anastasiak urtebetea komandantearen etxean: hasieran,
|
bere
lekua aurkitu bitartean, aski gaizki; gero, hobeki, gero eta hobeki.
|
|
|
Arnasa hartu, eta imitatzaileak egoera horretan zer egingo zukeen irudikatzen saiatzen da, baina erabaki bat hartzera iritsi gabe. Bi eskuekin zangoa hartu eta
|
bere
lekura eramaten saia daiteke, opari garestiak eramaten diren eran, arreta handiz, baina makurtzen hasi orduko izutu du berriro emakumearen ahotsak. –Etorri al zara, laztana??, esan dio loaren amildegitik ahots lakarrez.
|
|
|
Ez dago han beste munduko altxorrik, baina, maite ditudan autoreen liburuez gain, bidaietako oroigarriak ere hantxe uzten ditut. Seguru nengoen Karlak arretaz begiratuko ziela, itzultzaileak bidaiatu zaleak direlako edo gaztetan izan zirelako gutxienez, eta nik ohea egin eta gela txukuntzen nuen bitartean espero nuen
|
bere
lekutik mugitu gabe ahotsa altxatuz galderaren batzuk egingo zizkidala. Nik logelan edozein moduz botata izaten ditudan arropa zikinak arrapaladan bildu eta bainugelan toalla erabiliak aldatzeko asmoa nuen, gau mahaiko lanparari argia jaitsiko nion ondoren argitasuna arras murriztu arte, eta Karlarengana itzuliko nintzen segidan, zer nahi ote zuen galdetzera.
|
|
|
Zenbait urteren buruan, Manuel kalean ikusi zuen. Hamaika pauso aski izango zituzkeen, bizkarrean txaplatekoa jo eta haren kontra deus ez zuela esatea ahalbidetuko zioten hamaika pauso, ulergarri zitzaiola haren jokabidea, mundu guztiak duela
|
bere
lekua. Baina ez zituen egin.
|