|
2000
|
|
|
Gaurko saioaren ezaugarri nagusia epaile aldaketa izan da. Danek argudiatu du lan asko duela, kosta egiten zaiola bere presidenteari buruz egiten ditugun txantxak onartzea, eta ez daukala
|
behar lukeen
bezainbesteko objek  tibitaterik. " Clintonek disapointatu egin nau".
|
|
2001
|
|
|
Arrisku bat ikusten dut gure gazteriarentzat: Europan barrena asearen asez sortu diren kezkek eta arrangurek ez ote duten saihestuko hartu
|
behar lukeen
bidetik. Guk gosea berdintzeko daukagu; ez dugu oraingoz asearen beldurrik.
|
|
|
" Nere Aitaren etxean egoitza asko dira", Aita Iraizozek itzuliaren arabera. Guk ere, geure izan
|
behar lukeen
euskal etxe honetan ez ote diegu karlistei txokoren bat opa behar, goiko ganbaran bederen?
|
|
|
Nik, behintzat, gauzen berri ikasi ez dudalako edo, maizago jakiten ditut zeharka zuzenean baino. Eta bata ala bestea hobesteko nahiz saihestekoan irizpideak estalkirik gabe âbidenabar, halere, eta iragaitzaz bezala betiâ azaltzen badira, ez da batere nabari zeinek irten
|
behar lukeen
nagusi horrelako bi elkarren etsai ditugunean.
|
|
|
Gizabanako desberdinen batuketak, gizarte deitzen dugun proiek  tu jakin batekiko adostasunak eta desadostasunak bereganatzen ditu, behin-behinekoak auzi honetan, behin betikoak beste mauzi horretan, eta abar... Baina nekez hitz egin daiteke borondate desberdinen metaketaz eta elkarrekin eta benetan egindako bideaz, komunikaziozko bidea
|
behar lukeen
horretan hiztun komunitate batek bestearenari buruzko ezjakintasun ia erabatekoa badu.
|
|
|
Aurren-aurrenik, abiatu egin behar dugula handik edo hemendik, inorako baldin bagara, lehenbizi edo lehenbizikoaren hurrengo zer datorren erabaki arte egonean egon gabe. Onena, beraz, lanean hastea genuke zirt edo zart, nork bere deiari erantzunaz, gehiegizko buruhausteetan ibili gabe nola izan
|
behar lukeen
ezarria balioen zerrenda zehatzak. Huskeriez kezka  tzea, gero âhutsaren hurrengo den geure hizkuntzarekikorik izan badaitekeâ, ez da giza kulturaren gaina eta lorea besterik.
|
|
|
Ez da galdetu ere behar zein dagoen zabalduago, zeinek egon
|
behar lukeen
baizik. Hondar-hondarreraino bagatoz, ez du hemen zer ikusirik ez gramatikak ez estetikak.
|
|
|
Ditudan bideak eta adiskideak egozten dizkit honek, lotsatuko naizelakoan. Hemen ere, oker ez banabil, ez darabil euskara
|
behar lukeen
bezain zehazki, ene erdarazko zenbait itzultzean bezalaxe. Lagunak, euskaraz, ez dira nahitaez adiskide, eta adiskideak, batez ere politika arloan, ez dira lagun nahitaez.
|
|
|
Bistan da, gainera, agertu izan dudan Barojazaletasuna ez dagoela iritzi horietan finkatua. Eta Baroja aipatuz gero, berez dator euskarak gure artean
|
behar lukeen
lekuaren auzia. Bizirik irauteko adinbat den leku opa diogu, gutienez, baina hori aitortzea ez da aski, X-ek, Aita Mokoroak eta nik ipiniko genituzkeen mugak ez baitira berdinak zabal-meharrean7.
|
|
2002
|
|
|
Zergatik? Alde batetik, inork ere ez duelako gustuz onartzen agian bere etxea ez duela
|
behar lukeen
bezain txukun eta garbi, beti bai baita norbait zure balizko gardentasuna urdekeria apurño batekin lizuntzen duena. Bestetik, gainerako etxeekin gertatzen ez den bezala, etxe honen inguruak garbitzaileez beterik daudelako, euskaraz ez dakiten garbitzaileez, denak barrandari lanetan, beti adi nor dabilen hor, etxe barnean, kiratsa lurrin bihurtu nahian isats eta garbikari guztiak hartu eta etxea behin betikoz garbitu eta ikuztera sartzeko prest daudenak.
|
|
|
Esan bezala, liburuan jorratu ditudan gaiak errepasa  tzean konturatu naiz beste asko eta asko bazterrean utzi ditudala, eta emaitza oso urrun dagoela panoramika orokor batek eskaini
|
behar lukeen
ikuspegitik. 90eko hamarkada zer izan den taxuz azaltzeko, adibidez, haur eta gazte literaturak izan duen hazkunde ikaragarriaz hitz egin beharko litzateke, eta âsusmoa dutâ lehen azaldu dudan kontsumoko literaturarekin izan ditzakeen loturez.
|
|
2008
|
|
|
Eraikinari han-hemenka erortzen zaizkion fatxada puskek gudako zauriak dirudite, porlana agerian. Leiho errenkadek ezin dute sail antolatuaren adakera iradoki, aurrealdeko auto ugari eta pilatuek anabasa dakarte gogora, zientziak
|
behar lukeen
zehaztasuna bainoago. Utikan toki hauetatik, halako batean hil zen amona Nikasia, Iruñean, Lekunberrin minbizi luze baten eremu aldia egin ondoren.
|
|
2009
|
|
|
Arazoak modu egokian konponduko badira, nahitaezkoa da errealitatea norberaren bestelako komenentzien arabera deskribatzeari uko egitea. Hau guztia diogu, entzundakoak entzunda, dirudienez zenbaitzuek ahaztu egiten dutelako, Osakidetzako hizkuntza-kudeaketaz dihardugula, ezin ahaztuzkoa
|
behar lukeen
gauza bat: osasun-zerbitzu publikoetako arazoa ez da gaztelaniari lekua egitea edo gaztelania babestea, baizik eta euskararen erabilerari gaur egun oraindik ez daukan leku egokia egitea, gaztelaniarenaren ondoan?
|
|
|
Heltzen ari gara Peak Oil famatura, dagoeneko hori ez dago eztabaidan. Alegia, heltzen ari gara edozein eskolak, unibertsitatek, alderdi politikok, sindikatuk, gobernuk, naziok, enpresak edo herri mugimenduk zorrotz jarraitu
|
behar lukeen
datura: puntu batetik aurrera petrolio ekoizpena ezingo da handitu, goreneko maila joko du, dagoen guztiaren erdia gehi bat kontsumitu dugulako; eta hortik aurrera merkantzia preziatua gero eta urriagoa izango da, eta orduan eta garestiagoa.
|
|
|
Izan ere, kontzientzien eta mentalitateen aldaketa gizarte eta herri mugimenduen zeregina izan da nagusiki. Gobernuari baldintza estrukturalen alorra dagokio kontzientzia indibidualarena baino gehiago; arautzea, demagun, autorik kutsatzaileenek zenbat gehiago ordaindu behar duten zerga bidez; edo erabakitzea tomateen komertzializatze egokiak zenbat kartoi edo plastiko
|
behar lukeen
; edo sortzea eraikinetan eguzki panelak jartzera derrigortzeko legedia; edo debekatzea goritasunezko bonbillak, Kuban edo Australian egin den moduan.
|
|
2010
|
|
|
Ez da lasai eta patxaran bizitzeko bizimodua; baina handiak eta oso ezberdinak dira ematen dituen esperientziak ere. Sarritan ez dira erraz ezkontzen batek bizitzeko
|
behar lukeen
bakea eta lanbide honek ustekabean eskatzen dituen betebeharrak.
|
|
|
Betiko leloa. Ikusi batera, horren gauza naturala
|
behar lukeen
sexuak, ez baitio euskaldunak alferrik deitu natura?, horra zenbat istilu eta neke. Mutikotan Alberto Cortes kantariari aditu nion hura etortzen zait askotan, sexu kontuokin ari naizela:
|
|
2011
|
|
|
Gogoeta gai oparoa Irène Némirovskyrentzat, juxtu-juxtu salbatu da fribolitatearen genetik, baina askoz ere gehiago kostatuko zaio ondarez jaso duen harrotasunetik libratzea. Hortik datorkio hain zuzen bere alabei
|
behar lukeen
baino maitasun gehiago ematea saleroste afektiboaren aurka prebenitzeko. Izan ere," eskaintza eta eskariaren artean sekula ez baitago orekarik, ez guraso eta haurren artean ezta maitaleen artean ere", zioen Vin de solitudeko laneko egunkarian, 1934ko apirilean.
|
|
|
|
behar lukeen
marko obalatu bat;
|
|
|
Gizarte irekiarena, konparazio baterako, Mendebaldeko intelligentsiak maiz darabilen terminoa da, eta gauza jakina da, noski, Mendebaldean oso irekiak garela armak saltzeko (ez dago Arthur Rimbauden garaietara joan beharrik: egungo Euskal Herrian bertan artistak gara diru publikoz lagundutako gerra hegazkinak egiten, eta oharrok hartzen ari nintzela ere alderdi eta sindikatu guzti-guztiek aho batez eskatu zuten gerraontzien ekoizpena La Navalentzat, lanpostuak bermatze aldera), baina ez hain irekiak kanpotik ezer barik datozenak hartzeko edo komeni ez den (eta publikoa
|
behar lukeen
) informazioa emateko (bistan denez, EAEko orografia hankaz gora jarriko duen egitasmoaz gomutatu nintzen berriro gogoeta hau idaztean).
|
|
|
Gehiegi gara eta lurra izorratzen ari gara. Jakina, ez naiz ausartzen nork hil
|
behar lukeen
eta bizirik nork jarraitu behar lukeen esatera. Bizidun guztiak bezala, ni ere neurekoia naiz, bizirauteko instintua dut, eta bizirik jarraitzea nahi nuke, baina...
|
|
|
Gehiegi gara eta lurra izorratzen ari gara. Jakina, ez naiz ausartzen nork hil behar lukeen eta bizirik nork jarraitu
|
behar lukeen
esatera. Bizidun guztiak bezala, ni ere neurekoia naiz, bizirauteko instintua dut, eta bizirik jarraitzea nahi nuke, baina...
|
|
|
Modernitate industrialak eraiki duen aterabiderik gabeko kaletik atera nahi izanez gero, errotik aldatu beharko ditugu produkzioa, ekonomia eta bizitza ulertzeko moldeak. Eta gizadiaren biziraupena ziurtatu
|
behar lukeen
aldaketa horrek zerikusi gutxi du ahalik eta gehien garatzearekin indar produktiboak. Kontrakoarekin du zerikusia:
|
|
|
Depresioaren kontrako pilulek aterabide azkar eta" magikoa" nola proposatzen dioten norbanako hipermodernoari, halaxe proposatzen zaio gizarte hipermodernoari teknologia berrien magia, lobby nuklearrak dio, esaterako, azken generazioko teknologia nuklearrak aterako gaituela krisi energetikotik?. Introspekzio indibidualaren kontrako erasoa nola gidatzen duen industria farmazeutiko negozio zaleak, halaxe oztopatzen dute ikuspegi teknofiloek gure gizarteak
|
behar lukeen
insight kulturala, gosearekin amaitzeko transgenikoak, beste harribitxi bat?. Proposamena erakargarri bihurtzen da oso, ezer funtsezkorik auzitan jartzen ez delako, pilulekin plano indibidualean eta zientziarekin plano sozialean?.
|
|
2012
|
|
|
Bere egoak aparretan egon
|
behar lukeen
sasoian, ordea, gero eta zimiko lazgarriagoak sentitzen hasten da barruan: eta hasberriak mingaina dantzatuko balu?
|
|
|
Lizeoko Kalitate Tribunalaren aurrera eraman zuten jakintzaren tenplu
|
behar lukeen
toki batean jakintzaren kontra birao egiteagatik.
|
|
|
Ez daki tristatu egin
|
behar lukeen
ala algaraka hasi irakurri duenean ayapaneko izeneko mexikar hizkuntza batek bi hiztun baino ez dituela eta hiztun biak haserre daudela elkarrekin.
|
|
2019
|
|
|
Kontatu dudanaren haritik, bada: idazle izan nahi duen gazte (edo ez hain gazte) batek aholkua eskatuko balit zer egin
|
behar lukeen
bere estiloa lantzeko (nekez gertatuko zait horrelakorik), bi gomendio egingo nizkioke: esango nioke izateko irakurle handia (ezinbestekoa izango du itzulpen asko irakurtzea), esango nioke itzultzeko literatura ona.
|
|
|
Udaparteko udamin
|
behar lukeen
garaitsuan, hondartzetako irrika puri-Â-purian piztu denean, euri gehiegitxo dela esanen du Kontxa aldean eguzki eske dabilenak. Baina gero, barrualdera jotzean, mendi-bizkar eta muino-ttonttor, denak berde eta ezko nahi baditugu, eguzki galga ez baino lainoaren umela eta hezkura beharko dira eguzki errearen aurka...
|
|
2020
|
|
|
Kristogramaren azpian Iesus Homo Hominum Salvator, Urbina koronelak hala aginduta bezala, eta ez In Hoc Signo vinces, berez
|
behar lukeen
moduan.
|
|
|
Nire fobien zerrenda luzea izan daiteke hala-nola telebistaren fobia. Etxe bakarti batean bizi izan bagina, ez zuen garrantzirik izango; zortzi pisutako edifizio kolektibo eta jende zalapartarien artean arazoak hasi zitzaizkion Armindari; alegia, eroetxe batean egon
|
behar lukeen
neska preso edukitzen zuela.
|
|
|
Hori zen bere araudia". Jabier Muguruzari emandako elkarrizketan, gizakiak
|
behar lukeen
dezentziaz hitz egin zuen: " Gure aitarentzat gauza guztien gainetik pertsona âdezenteaâ izan beharra zegoen.
|
|
|
gelditzen zan bakaldun-alaba azken onek, errukia Aintzat artzearren, orrelako gizonengandik nolakoak yasaten ditudan, begira itzazute". Erruki horren izaera etikoa da, lege politikoen gainetik egon
|
behar lukeen
zerbait, eta Antigonak, Letek, ordaindu egiten dute euren posizio hartzea.
|
|
2021
|
|
|
Hortz bakoitzari
|
behar lukeen
distira itzuli, bakoitzari behar duen tokia berreskuratzen lagundu eta irteteko indar nahikoa ez duten haginei bidea zabaltzen diet gaineko esnezkoa kenduz. Lan eskerga.
|
|
|
â³ Koska haundia egoten duk beti ordea: irizpideak oso goian eta objektua oso behean, objektibotasuna markatu
|
behar lukeen
objektua oso behean... â£... eta ezin elkar hartu, ezta?
|
|
2022
|
|
|
Zauritzen duten hitz eta esaldiak. Guztiz argia
|
behar lukeen
pasadizoaren iluntasuna. Idatzitakoa isildutakoaren defentsa bihurtzen denean.
|
|
|
Milaka mediku, epaile, zientzialari ari da unibertsitatetik irteten ikasgeletan tutik ere entzun gabe filosofiak, literaturak edo arteak esandakoaz oinazeari, justiziari edo aurrerapen zientifikoari buruz. Humanismoak oinarri eta bulkada
|
behar lukeen
karreretan ere, medikuntza, zuzenbidea, irakaskuntza..., humanismoak apenas egiten duen itzalik.
|
|
|
Jainko zaharrak hilda, Nietzsche eta Marxen ondoren, Jesusen mezuak garai bateko indarrik ez, dirua ez den beste jainko berririk iristen ez, eta dirua bera birtual bihurtzen. Eta gizakia, bakarrik; ulertu ezinik minaren muina; gogoratu ezinik infernura ala zerura zuzendu behar dituen aspaldi baztertutako otoitzak; sinetsi ezinik nola eta zergatik segitzen duen bizirik berak eta zergatik segitzen duten indarrean desagertuak behar luketen jainko zaharren gorrotozko eta odolezko mendekuek, zergatik segitzen duen bizirik desagertua
|
behar lukeen
bekatu orijinalak ere, agian inoiz asmatu den madarikaziorik hotz mendekariena.
|
|
|
Ez zait barkamena baino argumentu hoberik bururatzen gorrotoari irabazteko. Ez du askorik kontsolatzen, egin behar dena askotan da aspergarri eta nekagarri, ez du heroikotik ezer?, baina ez dakit barkamenak zergatik izan
|
behar lukeen
kontsolagarririk edo saririk, ez dakit betebehar etikoak zergatik espero behar duen barkatu-izana bera ez den beste ordainik.
|
|
|
Gizon aberats bat etorri zait, bizi-alarguna. Bere emazte ohiaren aurpegia darama lepo-gainean, berak bere aurpegia eduki
|
behar lukeen
tokian. Alaba bakarra du, buruko minez txikitzen bizi dena.
|