|
2000
|
|
|
–Mapa: Edozein aldagaik lurrazalean edo honen zati
|
batean
duen banaketa irudikatzenduen adierazpide grafikoa. Aldagai horiek mota askotakoak izaten dira:
|
|
|
Gaur egun, teknikari esker ahalgarri da jakitea, irrati emandegi batek une jakin
|
batean
dituen entzuleak zenbat diren; horretarako detektagailu elektroniko sofistikatuak erabiltzen dira. Eta aparatu horien bitartez lortutako kopuruak direla-eta, irratia aztertzen dutenek honako ondorio hau atera dute:
|
|
2001
|
|
|
Eskuizkribuan. Liber ludicum legezko bilduma bisigotikoa. Ximenotarren dinastiaren laudorio bat eta Asturiasko erresumaren sorrerari buruzko kronikak kopiatu zituzten. Baina, elementurik interesgarriena liburuko miniatura
|
batean
dugu: erdialdean Iruñeko Antso Gartzes II.a agertzen da; erregearen bialboetan, erregina eta Ramiro (azken hau Antsoren anaia eta Viguera ko tenenteazen); talde hirukoitz honen azpian, kodizearen egileak ikus daitezke.
|
|
|
Ezagutza, hizkuntza honen funtzionamenduaulertzeko prozesu eta gaitasun bezala azaltzen du. Eta erabilpena, komunitateakmomentu historiko konkretu
|
batean
dituen edozein hizkuntz funtziotan hizkuntzahorren erabilpen efektiboa egitea bezala ulertzen du.
|
|
|
Faktore demografikoa aldagai demografikoek osatzen dute. Talde linguistikoa edo hizkuntz taldea osatzen duten kideen zenbaki osoa da, eta herri, eskualdeedo lurralde nazional jakin
|
batean
duten banaketari dagozkion aldagaiak dira.Banaketari buruzko faktoreak, lurraldeko zenbait lekutan taldeko kideek dutenkontzentrazioari, beste taldeko kideekiko proportzio erlatiboari eta taldeak lurralde, tradizionala, edo, nazionala?
|
|
2002
|
|
|
Klasea emateko moduak ere argia izan behar du ikasleentzat: garbi geratzenda jarduera bakoitzaren helburua, ibilbide orokor
|
batean
duen tokia eta aurreko etaondorengokoekin duen lotura; baita sortzen zaizkion arazoak konpontzeko mekanismoak ere.
|
|
2006
|
|
|
Abots segurrez zion: adizanneska, hirekin konfientxian nagon, bazekin, herri askatze prozeso
|
batean
gaitun, nehork ez din gure determinazioa hautsiko, herria, bere libertatearentzat joan direnmutiko eta nesketaz orroituko dun... Baiki, ihardetsi zion Elenak, kezkati.
|
|
|
Hiribilduek baino pribilegio zabalagoak izaten zituzten eta, normalean, katedrala izan ohi zuten. Europako hegoaldean askok erromatar hiri
|
batean
zuten jatorria.
|
|
2007
|
|
|
Kontzientziaren alderdi garrantzitsua dugu oroimena. Ohartu behar dugu kideizatearen bizipena oraingo
|
batean
ukanik ere, garatzeko sekuentzia baten emaitzadela. Mutikoak bere nortasuna finkatzen du besteekin izandako herremanetanbildutako esperientzien ondorio gisa.
|
|
|
Praktika zientifikoa osatzen duten elementuak askotarikoak etaugariak dira. Horien artean aipa daitezke eduki kontzeptualak, baina horiek bezaingarrantzitsuak dira logistika osoa, aliantzak eta sareak, herritarren epistemologiaeta zientziaren kulturak, bai eta diziplinek zientzia sistema jakin
|
batean
duten lekuerrekonozitua. Horiekin batera, bidenabar, instituzio eta prozedura ugari bezaindesberdinak barneratzen dituzten aukera hautemangarriak ere badauzkagu.
|
|
|
Aurreko atalean aipatu den bezala, hasiera batean gizarte edukien ezagutzarengarapenari buruzko ikerketek gizabanakoa bakarka aztertzen zuten, baina, berehala, zenbait autorek hori zalantzan jarri zuten, argudiatuz ezagutza eragintruke sozialen bitartez garatzen dela; hain zuzen ere, gizabanakoak testuingurukultural jakin
|
batean
dituen eragin truke sozialen bitartez (Mead, 1934; Vygotsky, 1979 eta Echeita, 1988).
|
|
|
Baina zer da mundu ikuskera, zer ulertzen dute batak eta besteak berba horrekin? Edonola ere, haren ustez, mundu ikuskeraren auzi horretan, marxismoak garai
|
batean
ukan duen bere burua ulertzeko modu dena, dabilela jokoan (munduaren eta historiaren ikuskera zientifiko objektibo bakarra, etab.), erakusten du Ereñok.
|
|
2008
|
|
|
Kulturak garapenean duen eragina aztertzea zen haren interes nagusia. Haren ustez, talde jakin batek une jakin
|
batean
dituen ohiturak eta talde horrek historian zehar izan dituen lorpen zientifikoak, materialak, intelektualak eta artistikoak daude kultuaren barruan. Uste zuen umeak testuinguru soziokulturalaren eta historikoaren eragina duela, eta, horren ondorioz, umeak testuinguru horretan eragin zuzena duela.
|
|
|
Haren interes nagusia kulturak garapenean duen eragina aztertzea zen. Haren ustez, kulturaren barruan kokatzen dira talde jakin batek une jakin
|
batean
dituen ohiturak eta talde horrek historian zehar izan dituen lorpen zientifikoak, materialak, intelektualak eta artistikoak. Haurraren garapena jarduera sozial eta kulturalarekin batera doala dio Vigotskik.
|
|
|
Bowlbyren ustez (1986), haur jaioberriak amarenganako duen atxikimenduak espeziearen jokabide sistema bereizgarrien kopuru jakin
|
batean
du jatorria; horiek, oinarrian, batzuk besteetatik burujabe samarrak dira eta une desberdinetan agertzen dira; hala, ama objektu nagusia denez, haren inguruan antolatzeko eta haurtxoa harekin elkarrekikotasunez lotzeko balio du atxikimenduak. Honako jokaera sistema nagusi hauek dute eragina atxikimenduan:
|
|
2009
|
|
|
Bi herrialderen artean, alde bien arteko trukeak dibisa pare
|
batean
du eragina. Baina «benetako» truke tasa atzerriko dibisa multzo baten arabera zehazten da, eta, neurri batean, herri baten kanpoko lehiakortasunaren osoko neurriaren erreferentzia bat izan daiteke.
|
|
2010
|
|
|
Herrialde hartzaileen transnazionalizazio indizea. Ikuspegi orokor bateskaini nahian inbertsio, produkzio eta enpleguari buruzko datuetan oinarriturikeratzen den adierazle hau AIZk herrialde
|
batean
duen garrantzi erlatiboa neurtzeko erabiltzen da. Zehazki, honako lau portzentajeen batez bestekoa eginez kalkulatzen da:
|
|
2012
|
|
|
Barne bilakaerarik ezagutzen ez dutenak (ez psikologiko, ez ideologiko), hau da, oinarri sendo
|
batean
dute eraikita beren bizitza.
|
|
|
Gehienbat, eztabaidarako kontzeptua da oraindik gaur egun etamataza diskurtsibo honen hari asko, hain zuzen ere, orain dela 50 bat urte abiatzendiren zenbait prozesutan hasten dira. Euskal Herriak gaur duen esanahi politiko zeinkulturala pasa den mendeko 60 hamarkadatik hedatzen den prozesu politiko, sozialeta kultural zehatz
|
batean
du abiapuntua eta funtsean ikertu nahi duguna zera da, prozesuarekin batera jaiotzen den estetika musikal berri batek nola islatzen bainaaldi berean (bir) sortzen laguntzen duen etnoidentitate berritu baten agerpena.
|
|
|
Zer biogenetikak? (Hizkuntzaren) Filosofiak. Hizkuntzaren edo gizakiaren ezaugarri konkretu batera lotzen dute hizkuntza.Hizkuntza bakarrik gramatika da, hizkuntza komunikazio tresna soila da, hizkuntzakonkretuek hizkuntza unibertsal
|
batean
dute beren jatorria... Hau da, disziplinarteabaino, erredukzionismoa (izan) da nagusi gai honetan ere (Pinker, Chomsky...). Eta horrekin batera ere, dogmatismoa eta esentzialismoa.
|
|
|
Zer biogenetikak? (Hizkuntzaren) Filosofiak. Hizkuntzaren edo gizakiaren ezaugarri konkretu batera lotzen dute hizkuntza.Hizkuntza bakarrik gramatika da, hizkuntza komunikazio tresna soila da, hizkuntzakonkretuek hizkuntza unibertsal
|
batean
dute beren jatorria... Hau da, disziplinarteabaino, erredukzionismoa (izan) da nagusi gai honetan ere (Pinker, Chomsky...). Eta horrekin batera ere, dogmatismoa eta esentzialismoa.
|
|
|
Gehienbat, eztabaidarako kontzeptua da oraindik gaur egun etamataza diskurtsibo honen hari asko, hain zuzen ere, orain dela 50 bat urte abiatzendiren zenbait prozesutan hasten dira. Euskal Herriak gaur duen esanahi politiko zeinkulturala pasa den mendeko 60 hamarkadatik hedatzen den prozesu politiko, sozialeta kultural zehatz
|
batean
du abiapuntua eta funtsean ikertu nahi duguna zera da, prozesuarekin batera jaiotzen den estetika musikal berri batek nola islatzen bainaaldi berean (bir) sortzen laguntzen duen etnoidentitate berritu baten agerpena.
|
|
|
Pedagogiarieta hezkuntzari ikaragarrizko garrantzia eman zien, zentralitatea izan zuen bereeginbidean. Hezkuntza integral
|
batean
zuen fedea, bizitzarako balio zuen hezkuntzabatean sinesten zuen. Lanerako barik, bizitzarako aukerak irekitzen zituen hezkuntzaintegral batean sinetsi zuen.
|
|
|
Arau honen gaitzespen juridikoak merkatuko printzipio orokor
|
batean
du oinarri. Izan ere, merkatuan saltzeko sentimendu irrazionalak erabiltzea (gupida, beldurra, xenofobia, etab.), zerikusirik ez dutenak eskaintzen diren produktuen ezaugarriekin, per se, desleialak dira (Massaguer, 2006:
|
|
2014
|
|
|
enuntziatu parentetikoak esaterako, sintaktikoki oso landuaketa konplexutasun handikoak dira, hizkuntza (idatzia) ongi menderatzea, ongiplanifikatzea eskakizun dute?, baina ahozkotasuna idatzian imitatzeko2, txertatzekoedo ispilatzeko baliabide ere izan daitezke, gure ustez. ...legia, subjektu euskarriapresente balego bezala, esatari norentzakoen arteko interakziozko harremana edobien arteko feed-backa birsortu edo imitatzeko estrategia egokiak izan daitezke.Gainera, esatariaren hasierako intentzio xedea erdiesteko, eta norentzakoak mezuaongi aditu eta interpretatzeko, bien arteko kooperazioa edo elkarlana ezinbestekoadela agerian uzten du, eta, horretarako, jakina, biek
|
batean
duten munduarenezaupidea eta konplizitatea ezinbestekoa da.
|
|
|
Solaskideak aurrez aurredituen elkarrizketa, bada, bat batekoa eta inprobisatuada, txandakatzeak zehaztu gabe dituena, dinamikoa eta kooperaziozkoa; izan ere, esatari norentzakoek banatzen duten informazio pragmatikoa hain da handia, maizezagutza horretan oin hartzen duen informazio asko inplizitu dago. Zuzenean esangabeko zer asko ematen da aditzera; inferentzia bidez eskuratu behar da informazioa.Eta esatariak espero du,
|
batean
duten informazio edo ezagutza komun horren arabera, norentzakoak zertaz ari den ezagutzea eta interpretatzea.
|
|
|
3.2.5 Esatari norentzakoek
|
batean
duten informazio pragmatikoa: kooperazioa
|
|
|
Solaskideek
|
batean
duten eskarmentua, ezagutza eta gertutasuna zenbat etahandiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da mezuaren erredundantzia maila.Eta, alderantziz, mezua ahalik eta trinkoen emateko aukera are eta handiagoa izangoda. Izan ere, solaskideen kooperazioaren, laguntzaren eraginez, komunikazioanhainbat informaziok azalpenik ez du, aipatzerik ere ez, zuzenean esan gabeere esana egongo baita edo inferitzeko moduan.
|
|
|
Beraz, planeatu gabeko interbentzioa izan daiteke (ahozko hizkerari edoahozko hizkera imitatu nahi duen idatziari gehiago dagokiona), baina garrantzitsuada mamiari dagokionez: zerbait gehitzen du, norentzakoak informazioa ulertu ezduelako edo, argibide bezala, hark ez dituen aurresuposizioez informatzen du.Bat bateko ahozko hizkeran gertatzen den bezala, informazioak baino garrantzihandiagoa du, koherentziari begira, esatari norentzakoek
|
batean
duten informaziopragmatikoa osatzeak9.
|
|
|
4.6 Esatari norentzakoek
|
batean
duten informaziopragmatikoa:
|
|
|
Elkarrizketa bat gauzatu ahal izateko oinarri oinarrizkoa da solaskideenartean «konplizitate» moduko zerbait egotea;
|
batean
duten munduaren ezaupidepragmatikoak edo jakintza konpartituak emandako konplizitatea.
|
|
|
Beraz, solaskideak aurrez aurre dituen zuzeneko ahozko elkarrizketa batean, zuzenean esan gabe informazio ugari inplikatuko edo emango da aditzera. Esatarinorentzakoek
|
batean
duten orotariko ezaupide edo informazio pragmatiko horrekbermatuko du, eta ez da hitzez edo gramatikazko osagaiez baliatu beharrik izango.
|
|
|
Ezagutza horren errainuak ager daitezke afektibitatezkofaktore edo alderdietan (esatari norentzakoen hurbiltasuna, begikotasuna), kulturalderdietan (bizibidean eta bereziki, literatur eta kultur ezagutzan, etikan, politikan.) nahiz gizarte mailako ezaugarrietan (belaunaldi berekoa izan edo ez, gizarte mailan, arraza eta jaioterrian...). Jakina da solaskideek
|
batean
duten mundu ezaupide horrekizango duela arrastorik diskurtsoan, edo, hobeto, bien arteko komunikazio trukean.
|
|
|
Horrenbestez, solaskideak aurrez aurre dituen zuzeneko ahozko elkarrizketabatean bezala, zuzenean esan gabe informazio ugari inplikatuko edo emango daaditzera. Esatari norentzakoek
|
batean
duten orotariko ezaupide edo informaziopragmatiko horrek bermatuko du, eta ez du zertan baliatu hitzez edo gramatikazkoosagaiez.
|
|
|
Mutur horretaraino iritsi gabe, enuntziatuparentetikoekin esatariaren eta norentzakoen artean dagoen interakziozko harremanaedo komunioa nabarmendu nahi da berariaz; solaskideak aurrez aurre baleude bezala, bien arteko feed-backa birsortu edo imitatu nahi da. Gainera, esatariaren hasierakointentzio xedea erdiesteko, eta norentzakoak mezua ongi aditu eta interpretatzeko, bien arteko kooperazioa edo elkarlana, auzolana, ezinbestekoa da, eta, horretarako, jakina, biek
|
batean
duten munduaren ezaupidea eta konplizitatea ezin saihestuzkoada.
|
|
|
Haren interes nagusia kulturak garapenean duen eragina aztertzea zen. Haren ustez, kulturaren barruan kokatzen dira talde jakin batek une jakin
|
batean
dituen ohiturak eta talde horrek historian zehar izan dituen lorpen zientifikoak, materialak, intelektualak eta artistikoak. Haurraren garapena jarduera sozial eta kulturalarekin batera doala dio Vygotskyk.
|
|
|
Antolaketaren bidez, umeek momentu jakin
|
batean
dituzten eskema intelektualak eskema konplexuago bihurtzen dituzte. Adibidez, begiratzeko, iristeko eta hartzeko erreflexuak dituen ume batek estruktura konplexuagoetan (ikusmenari esker iristea) antolatzen ditu hasieran elkarren artean inolako loturarik ez duten eskema horiek.
|
|
2015
|
|
|
Artikulu honen ekarpena, hain zuzen ere, irakasleriaren garapenak norbanakoaz landa, goi mailako hezkuntza organizazio
|
batean
duen inpaktua ulertzea ahalbidetuko duten analisizientifikoak garatzea da. Hemen planteatzen den azterlanaren muina honakoa izaki:
|
|
|
1971ko urriaren 4an, arratsaldeko 18: 30etan puntuan, Mattin bertsolaria agertu zen Ipar EuskalHerriko etxeetako telebistetan. Laneko arropekin, Ahetzeko bere etxaldearen pentze batean zutik, ezker eskua gurdi
|
batean
zuela ondorengo bertsoa kantatu zuen:
|
|
|
Proiektuaren helburu nagusialurzoru osasuntsuago eta larre emankorrago eta landare biodibertsitate handiagokoak lortzea da.Ekimenaren abiapuntua larreak maneiatzeko praktika egokiak frogatzea da, eta artzaineinekazaritza erregeneratiboko teknikak proposatzea, lurra eraginkorrago eta iraunkorragokudeatu ahal izateko. Aurrean dugun lan honek larratze motak (bideratua edo librea) latxa ardisistema
|
batean
duen eragina laburbiltzen du, ingurumenaren aldetik zein alde teknikotik daukaninpaktua neurtuz.
|
|
|
Zorionez gaur egun kimikaz euskaraz idazteak ez du garai
|
batean
zuen zailtasuna. Liburu honen hasieran argi ikus daitekeenez, nomenklatura eta formulazioa ondo finkatuta daude, arloko irakasle eta ikertzaile euskaldunen lanari eta, bereziki, argitaratutako liburuei esker.
|
|
|
Norabide bakarreko komunikazio bertikala alde batean gelditu da, sare sozialen bitarteko parte hartze dinamika horizontalak nagusitu diren heinean. Parte hartze horrek, norbanakoaren ekimenaz abiatzen bada ere, espazio birtualean dabilen komunitate
|
batean
du harrera. Kidetasun loturaz osatzen diren komunitateak dira, amankomuneko identifikazio gako batzuen inguruan (Zapata, 2009).
|
|
2017
|
|
|
Lanak aurreko formazio ekintza
|
batean
du oinarria. Orduan, Vitoria Gasteizeko (Araba) ikastetxe publiko batek Interneteko arriskuen lanketa Lehen Hezkuntzako azken zikloko ikasketa programan txertatzeko nahia eta saioak diseinatzeko laguntzaren beharra adierazi zuen.
|
|
|
Ez hori bakarrik; hizkuntza batek une jakin
|
batean
duen bokal inbentarioa eta bokalen kokapenakustikoarekin sortzen den triangelua ahoskera jakinaren isla ere izan daitezke; hizketa molde jakinbaten isla. Hizketa molde eta erregistroaren arabera ezaugarri batzuk edo besteak izango ditu hiztunbatek ekoitzitako bokal triangeluak.
|
|
|
Etiketahauek kontuan hartzen dute seinalearen zati bakoitza ez dela seinale zati isolatu bat. Fonema batek nota, silaba edo esaldi
|
batean
duen kokapenak eta aurretik eta ondoren dituen fonema edo notek eragingo duteseinalearen forman. Hau kontuan hartuta fonema bakoitzari emango zaizkion etiketak ondorengoak izangodira.
|
|
|
Beste berba guztiekin ere, noski, gauza bera egin dezakegu. Kookurrentzia horiek, nolabait esateko, hitzek espazio euklidear
|
batean
dituzten koordenatuak dira, non, Hipotesi Distribuzionalari jarraiki, testuinguru antzekoak dituzten hitzak gertu egongo diren espaziohorretan, eta zerikusirik ez duten hitzak, berriz, urruti. 1 irudian aurreko paragrafoan aipatutako lauhitzak hartu eta erabili dimentsioetan ilustratu dira.
|
|
|
Azaldutako efektuek BOTDA sentsore
|
batean
duten eragina aztertu ahal izateko, 2 irudian aurkezten deneskema esperimentala muntatu egin zen. Iturri optiko moduan 1559.6 nm ko DFB laser bat erabili zen, zeinaren irteera, beharrezkoak diren bi uhin optikoak sortzeko, hargune anitzeko fotoakoplagailu batenbidez bitan banatu zen.
|
|
|
Galdetegi honek, galdetzerako orduan kontsumitzaileen hizkuntza erabiltzen zuen eta 20item zituen hurrengo arlotan banatuta: kaloria eta nutrienteak, elikagaien arteko konparaketak, elikagaitaldeek dieta osasuntsu
|
batean
duten garrantzia, gantzaren garrantzia eta fruta eta barazkien onurak (Dickson Spillman et al., 2011). Horrez gain, ondo entrenatutako antropometrista batek partehartzaileen neurriak hartu zituen:
|
|
2019
|
|
|
Hala ere, elkarrizketak egiterako orduan tentuz ibili behar da, ahozkotasunak giza-memoriabezalako gaitasun aldakor
|
batean
baitu oinarria. Giza-memoria ezin dezakegu informazioapilatzen duen artxibo edo kutxa gordetzaile amaiezin baten modura uler, egoeraren araberaetengabeko aldaketak eta berrikuntzak jasaten dituen, giza gaitasun dinamiko eta produktibo batbaizik?
|