|
2000
|
|
|
Baina egun haietan lagun italiar bat zegoen etxean eta ezin izan nintzen zuregana etorri, bestela segituan Chevrolet Blazer bat alokatu, eta bidaia osoan zehar segika joango nintzaizun. Ez, otoi, pentsatu dut neure artean, beste zelatari
|
bat
ez!
|
|
|
Egun berezietan lore sortak jasotzen diren bezala, Dabidekin bizitzen hiru bat urte neramatzala, astelehen buruzuri eta guztiz arrunt batean lore sorta
|
bat
ez, baina kilo bat gerezi jaso nituen bulegoan. Guztiarekin, loreek ekarri ohi duten ohartxoa zekarren opari bitxi hark ere, eta, gutxi gorabehera, honela zioen:
|
|
2001
|
|
|
Eta alde batean gauzak goraka zebiltzanean, beste aldean beheraka zebiltzan. Egia da gure euskal idazleek ezagutzen zituztela aski bestetangoak; esate baterako, Ubillosen argitara berria den Christau doctriñ berri ecarlea irakurtzen baduzue10, hor besteak beste aurkituko duzue zati
|
bat
ez hitzez hitz, baina bai elkarren antz handia dutelarik, Axularren liburutik hartua, aipamen bat, alegia, barrengo harraz ari dela11; Ubillosek, beraz, Axular ongi ezagutzen zuen. Iztuetak ere, hangoak eta hemengoak ezagutzen zituen eta hango eta hemengoen esaerak eta hitzak jasotzen.
|
|
|
Erdaren hazia, behinik behin, soildu eta murriztu dugu, lurbiran barrena aurki daitezkeenak eta are zitezkeenak oro deuseztatzeko punttuan baikara. Oro, bakar
|
bat
ez ezik.
|
|
|
Ezta ere. Esaterako, Altube jaunak euskaraz darabilen gai berbera darabil erdaraz Aita Villasantek, iritziak
|
bat
ez etorri arren. Bati buruz iritzia emateko gauza bada, beraz, gauza ere da besteari buruz mintzatzeko.
|
|
|
Ez da berri txarrik aldamenean gozagarri pittinen
|
bat
ez dakarrenik, ezta berri onik ere erabat on esan dezakegunik. Kritika sailean ari denak maiz esan behar izaten du, Axularrek bezala:
|
|
|
Olazabalen El cura Santa Cruz. Badaiteke hor irakurlearen iritzia egilearenarekin
|
bat
ez etortzea, baina inork ez dezake uka bildu zituen argitasun ugarien balioa.
|
|
|
Konparatista batentzat, berriz, irizpideak balio duen heinean, berdinegiak dira euskalkiak. " Euskara komun hark, egungo euskalkien sustrai bakarra zenak, ez zuen alde handirik izango egungo egunean ditugun euskalkiekin" idazten zuen 1955ean Hans Vogt ek, eta zail da berarekin
|
bat
ez etortzea. Euskara bakar edo protoeuskara hura, ordea, teoriazko hipotesia da eta onartu, edo ez onartu?
|
|
|
Izan ere," gehiengo isilaren" aurrean egon gintezke: gehiengoa isilik dagoen egoera, jende gehiena iritzi nagusiarekin
|
bat
ez datorren egoera; baina, iritzi hori entzuten den neurrian, iritzi nagusiaren itxura handiagoa izango du egiaz eta, orduan, Isiltasunaren Espiralaren prozesu eta eragin berberen aurrean geundeke.
|
|
2002
|
|
|
dagoeneko helduak ziren. Haietako askok,
|
bat
ez ezik, bi" domina" bereganatuko zituzten: heldu eta guraso.
|
|
|
Errauts koloreko traje bat soinean; idazluma bat eta arkatz bat, txaketaren goiko patrikan; zetazko gorbata dizdizka; zapata marroi ingelesak. Itxura fisikoarekin
|
bat
ez datorren dotorezia nahia inola ere, jan edanek  eta batere neke fisikorik gabeko bizimodu batek eragindako tripazorroa irteten baitzaio gerrikoaren gainetik.
|
|
|
Goizero egunkaria zabaltzean, beti dago oroitzapenaren giltzari emango dion berriren bat. Atentatu
|
bat
ez bada, biktimaren bati egindako elkarrizketa, edo talde baten desartikulazioa... Egin izan ditut egunkaririk gabeko boladak ere, baina aski da semea kartzelan duen ama bat ikustea kalean, edo paskin bat, oroitzapenaren errota abiarazteko.
|
|
|
Txukun eta garbia gehienetan, baina edozein etxetan gertatzen den gisa, behin konponketa lanak egin ondoren, aldameneko gelan espero ez genituen arrailak eta arrakalak erakutsian uzten dituena, edo igaronbidea dena zikinkeriaz eta hondarrez (ñabardurarik ez den tokian ñabarduren bila, gure asmakizunetan eskonbroak ere deitu izan diegu zabor pizar horiei) betea utzi dutena, aldez aurretik inor ere ez baita arduratu zabor horien biltzeko han behar ziren zakuak jartzen eta plastikozko tapizak lurrean hedatzen. Euskararen etxe honetan baten
|
bat
ez da oroitu egin beharrekoak egin ondoren kateari ematea guztiz gomendagarria izaten dela urrinaren aldentzeko, eta altzariak ere ongi estali behar direla, euria egitera heldu baldin bada ere. Eta, azkenik, etxe anitzetan gertatzen den bezala, egunero ikusten dugunez, neba arrebak ere elkarrekin liskarretan eta agiraka dabiltza gure logeletan, horrenbeste urte daramagu-eta haurride guztiak batera bizitzen.
|
|
|
(...) Gerta daiteke zenbait konstante agertzea eta konstante batzuk izatea emakumeen egoera historikoak berak sortutakoak. (...) Erreferentetik at dauden [gutxiengoekin] multzoak egiten dira, ereduarekin
|
bat
ez datozenak. Kasu honetan, esate baterako, emakumeak ez daude presentzia handiaz literaturan.
|
|
|
Eta, filmen kritikarekin gertatzen den bezala, mota guztietako kritikak irakurri nahiko nituzke liburu baten inguruan; kritikari batzuk fidagarriago egingo zaizkit, eta beste batzuk ez hain beste (eta beste batzuk, batere ez), baina oraingoz ez dut halakorik ikusten gure inguruetan. " Oinezko" kritikari argiak behar ditugu, burujabeak, nahiz eta haien arteko iritziak
|
bat
ez etorri: izan ere, nire proposamena ez da inposatzailea, aniztasunaren aldekoa baizik; ez irakurketa bakar baten aldekoa, irakurketa ezberdinen (baina ahalik eta duinenen) aldekoa baizik.
|
|
|
Munduaren aurrean hain harro agertzen diren Ameriketako Estatu Batuek badute lotsatzeko arrazoi aski, herri indioekin egindako bidegabekeriak direla eta. Euren lurraldeetatik erauziak, erreserbetan zokoratuak, herri ehiztari eta borrokalaria izaki euren izaera eta kulturarekin
|
bat
ez datozen jardueratan ogibidea bilatzera behartuak, alkoholismoak eta bestelako gaixotasunek zigortuak, indioak (edo" Estatu Batuetako jatorrizko herritarrak", xurikeria politikoki zuzenak agintzen duen bezala) ahaztuak eta baztertuak bizi dira, Askatasunaren Lurraldearen egunerokotasunari uzkur. Agintariek eta antropologoek diotenez, gaur egungo indioen bizimodua eta gorabeherak guztiz ilun eta opaku zaizkie, eta zail izaten da indio ez garenontzat erreserbetan benetan gertatzen denaren berri izatea.
|
|
2003
|
|
|
Gutuna tinbrerik gabekoa zen eta pentsatu zuen, postaz baino eskurik esku iritsi zitzaiola. Ez
|
bat
ez bi, komandoa Euskal Herrirako tren batean sartu zen. Nehork ez zituen ezagutuko.
|
|
|
Goiz zen oraindik. Baina ezinezkoa zen Madrid Etorbide luze eta turistikoan telefono publiko bakar
|
bat
ez izatea. Bi muturretan akaso izango ziren, baina gu geunden parean, hau da, erdialdean, ez zegoen telefonorik.
|
|
|
Gauza
|
bat
ez ahaztu, irakurle maiteok, nik bikiak hizketan jartzen ditut, haiek zer edo zer esan eta nik erantzun, baina errealitatea oso bestelakoa zen, tartekatu nituzke" zer?" eta" nola?" pilo bat, eta" hau eskuarearekin horrela eginez adierazi zidan" eta abar; orduantxe azaldutako zimur ederrak dauzkat begi ondoan eta kopetan; kon  tzentrazio zimurrak, hain zuzen ere....
|
|
|
luizirik
|
bat
ez
|
|
|
Nola edo hala irauterik izan al zuten mendeetan zehar aginte erlijiosoak eta politikoak bekatu eta delitutzat jazarrarazi zituen jarduera sexual horiek? Gauza nabarmena da moral sexuala Trentoren ondorengo pastoralaren gai nagusi bihurtu bazen, neurri handian kristauen ohiko jokabideak Elizak agindutakoarekin
|
bat
ez zetozelako izan zela. Zenbateraino aldatu ote ziren gauzak XVIII XIX. mende bitarte horretan?
|
|
|
Garbi dago neurri antiklerikal zorrotz horiek ez zutela apaiz jendeak" liberalkeriari" zion amorrua areagotu besterik egin. Nekazariek ere ez zuten ezer irabazi, lasaitasun bolada
|
bat
ez bada (hogeita hamar urtez behintzat). Espainian, 1839ko porrotaren ondoren, elizgizon asko hasi zen pentsatzen karlismoa liberalismoa gainditzeko ez zela gai; Euskal Herrian, aldiz, ez zen halako usterik zabaldu, alderantziz baizik.
|
|
|
Gauzarik errazenak gaitz dira, subirano direnen egitura administratiboei berdin zaienean gizarteak eta herrikideek zer dioten honetaz edo hartaz, baldin eta ezarritako boterearen beharrizanekin eta indartze gogoarekin
|
bat
ez baldin badatoz sentipen horiek: " historikoki, eta gure kasuan bertan ere ez du ematen salbuespenik dagoenik, estatu sindikatuek eta  estatu alderdiek orok interes zentralistei eta Estatuaren batasunari eusten diete.
|
|
|
Satrustegik maisuki esan zuen, eta berriro gogorarazi ziguten bere heriotza egunean: " hizkuntza
|
bat
ez da harri bat, zer bizi bat baizik". Horixe, hizkuntza harria da, harria bizirik dagoelako, harriak hizkuntza hostoberritzen duelako.
|
|
|
Nerabeen hizkuntza portaerak familian, ikaskideekin eta lagunartean aztertuta," gaztetxo euskaldunen parte txiki bat soilik da euskal hiztun komunitate trinkoaren partaide; beste nerabe batzuk, gaztetxo euskaldunen erdiak, nagusiki euskaraz erabiltzen den harreman sareren batean kokatzen dira; azkenik, neska mutil euskaldunen ia heren
|
bat
ez dago inongo harreman sare euskaldun iraunkorretan txertaturik63". Gauzak horrela, gazte euskaldunak barreiaturik daude sare erdaldunetan eta euren artean hiztun komunitate ahula osa  tzen dute, komunitate hori ia ia osatu ere egiten ez dutelarik.
|
|
2005
|
|
|
Nik, kontra ez egitearren, baietz erantzuten nion, bilatuko nuela, oraindik inor ez nuela topatu baina. Marroz ere galdetzen zidan, niri listua kontrako eztarrira joaten zitzaidan, eta ahalegin handia egin behar izaten nuen astakeria
|
bat
ez botatzeko?, jakin zuela gizajoari etxea erre ziotela; ez ziola batere gorrotorik, gizagaixo bat besterik ez zela, maitatzeko ezgauza; bera ere biktima, azken batean. Nik ez nuen bide hartatik jarraitu nahi, ezen, izen hura entzun hutsarekin erraiak sutan jartzen zitzaizkidan.
|
|
|
nire gaurko gustuekin
|
bat
ez datozen arren;
|
|
|
Eta ez gara soilik kanpo eragin ekologikoei buruz ari, baizik eta baita eragin sozialei buruz ere. Kanpo eragin horietako
|
bat
ez al da, akaso, aberatsen eta pobreen arteko aldea areagotzea, ez bakarrik sarrerei dagokienez baizik eta ia ia alderdi guztietan?
|
|
2006
|
|
|
Aitak esan ohi du etxe
|
bat
ez dela norberarena gaixoaldi bat (gripe ziztrin bat besterik ez bada ere) bertan pasatu arte. Gaindituko al nuke erabat betiko nirea hona etorriz gero bizitzen?
|
|
|
Hausnar eta hausnar hasi nintzen hipotesiaren ertz guztiak begiratzen: kaskarin bertan goxo
|
bat
ez da ihes dabilen baten kargu egiten, baina bai kaskotik egindako bat. Halatan, pixkana pixkana, Angelo ero baten irudia habia egiten hasi zen nire baitan.
|
|
|
Tranbiako usainek opil egin berriena estali zuten. Sagar
|
bat
ez hartu izanaz damutu nintzen, baraurik bainengoen.
|
|
|
Bi arrotz ohe berean, bai, baina heziera on usteko jendeak pentsatzen duen baino aberatsagoa da: ohetik kanpo ez baitago beste inolako loturarik,
|
bat
ez da bestearen maizter bihurtzen. Nik ez dut sekula ikasi ohea beste modu batean partekatzen, eta ez naiz damu.
|
|
|
Baliteke hala izatea. Baina beste hipotesi
|
bat
ez genuke baztertu behar. Honatx:
|
|
2007
|
|
|
Ez
|
bat
ez bi, irriberak eta serioak antzara baten gainera salto egin eta gogor heldu diote. Gainerako antzarek alde egin dute arrapaladan.
|
|
|
Apezetxea? " Bizitza puta honetan, denek daukate apartamentu bat edo etxetxo
|
bat
ez dakit non", pentsatzen zuen, ironiaz, etxedun abizen zerrenda hori gogora ekarriaz. " Nik, berriz, besteen zoruak garbituz ateratzen dut bizimodua, nire etxea ziztrina zerri zerri utzita".
|
|
|
Badirudi ametsak propio galarazten diola hura ezagutzea, egunkarietan polizien eta umeen argazkiekin egiten duten antzera, baina gorpuzkeragatik, neurriengatik, ibileragatik Igor izan liteke. Atzetik hurreratu zaio agureari, eta ez
|
bat
ez bi tiro egin dio buruan. Agurea lurrera erori ahala, bera ohean ziplo esnatzen zen, izerditan eta arnasestuka, eta berehala esku dardaratia gau mahaitxora luzatzen zuen, ur botilatxoa hartzera, nahiz bazekien, traga eta traga eginda ere, eztarriko korapiloak bertan segitu behar zuela, negar malkoen hesi.
|
|
|
Globalizazioaren eta immigrazioaren aroan, Joxean Artze poeta eta maisuaren hitzak inoiz baino profetikoagoak dira: " Hizkuntza
|
bat
ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek hitz egiten ez dutelako baizik".
|
|
|
Nafarroaren zati handi bat ez da inoiz euskalduna izan eta beste zati handi
|
bat
ez da euskalduna orain. Autodeterminazioa Zazpiak Baten edo Laurak Baten aplikatuko balitz, arriskua izan liteke Erresuma Zaharra bi zatitan banatzeko, euskal eta erdal zatietan.
|
|
|
Tuteran (Fontellasen hobeki esanda) badute ikastola, Zarrakaztelun ez. Susmatzen dut Iruñeko agintarien egiazko arrazoia, baina ezin aitortuzkoa, 1982an Foruaren Hobekuntzaz erreferendum
|
bat
ez antolatzeko izan zela Nafarroa osoan dudarik gabe baiezkoak irabaziko bazuen ere, tradizio abertzaleko eremuetan ezezkoak irabaziko zuela eta agerian geldituko zela Nafarroa zatitzeko arriskua. Lau urte geroago, beste erreferendum bat egin zen NATOri buruz, eta horixe gertatu zen:
|
|
|
Nafarroaren zati handi
|
bat
ez da inoiz euskalduna izan eta beste zati handi bat ez da euskalduna orain. Autodeterminazioa Zazpiak Baten edo Laurak Baten aplikatuko balitz, arriskua izan liteke Erresuma Zaharra bi zatitan banatzeko, euskal eta erdal zatietan.
|
|
|
Foruaren inguruan ez dago disonantziarik Nafarroan, nahiz eta pentsa litekeen lau probintziatarako sistema berezi bat zama astun bat dela espainiar Estatuko beste berrogeita seiak modu federal batean antolatzeko. Horrek frogatzen du berriro talde kontzientzia
|
bat
ez dela oinarritzen osagai objektiboetan bakarrik, eliteek osagai horiek onarrarazteko duten gaitasunean baizik.
|
|
|
Euskarak bigarren mailako garrantzia izan zuen lehenengo abertzaletasunerako. Sabino Arana ez zen baserritar
|
bat
ez eta hurrik eman ere, Bilboko (zera, Abandoko) kalekume bat baizik, ama hizkuntza gaztelania zuena. Sabinoren nazionalismoa arrazakerian, garai hartako katolizismo atzerakoi tipikoan eta Euskal Herriko foruez egiten zuen interpretazio bitxi samarrean oinarritu zen.
|
|
2008
|
|
|
Eta gero lurrundu egiten dira. Edo esaten diote ahazteko, gidoi horrek ez daukala inongo aukerarik, holako istorio
|
bat
ez zaiola inori interesatzen. Ez die jaramonik egiten.
|
|
|
Gau
|
bat
ez da ezer. Baina gau bat nahikoa izan daiteke.
|
|
|
–Hara, orduan ailegatu gara ailegatu beharrekora... Gaurko modernokeriekin
|
bat
ez datorrena, fatxa. Fatxa?!
|
|
|
Ez gaitezen Hollywood bezain haur izan. Baina amodio istorio
|
bat
ez bada, zer da. Bizitza arrunta, pentsatu dut, oso aparte dago tragedia grekoen mundutik.
|
|
|
Eta gero pentsatu dut hori dramatikoa den, ala tragikoa. Ez
|
bat
ez beste, erabaki dut, eta Barrutiaren pentsamoldeak ez dauden tokiak eta gauzak ikustera eramaten nauela, baina hori dela Barrutiarengandik erakartzen nauena, muturren behartze hori. Aita fluoreszentea bezala zen, zuzena, ordenatua; harrigarria da, dena dela, hildakoek alde egiterakoan uzten duten anabasa ur ikara batek eragindako kalteen parekoa baita.
|
|
|
Zer tesi frogatu nahi digu hemen Atxagak? Ba, ez
|
bat
ez bi, iraultzaren porrota zergatik gertatu den frogatu nahi digu. Ez da makala kontua, izan ere, iraultzarena, errealitate soziala (eta pertsonala) bat batean hobera aldatzeko joera XX. mendeko irrits eta arazo nagusietako bat izan da, hainbeste non jende askoren eguneroko errealitatea baldintzatu baitzuen (galdetu Symborskari edo Miloszi, edo Ajmatovari edo Maldestami bestela, nire burua ez aipatzearren).
|
|
|
Hizkuntza
|
bat
ez da galtzen honegatik edo hargatik, baizik eta dakitenek, egin beharrean, eduki egiten dutelako, diru beltz edo arrazoi zuri baten gisan.
|
|
|
Konturatzen garelarik
|
bat
ez dela hoberena eta ez dela hobea, adibidez, bi, hiru, hamazazpi, baterez edo auskalozenbat baino, aise urtzen dira gure baitan erlijioa, jakintza, izena, unibertsoa, itzala, hizkuntza arautua, amodio arautuagoa, ofizioa, ideologia eta dena. Batik bat, dena; dena izan nahi duen dena.
|
|
|
Baina gure nahiak ezin gaitzake itsutu zeren bai baitakigu jakin justu kontrakoa gerta litekeela. Gerta liteke, esaterako, bere motxilaren zamari ezin aurre egitea, gure sentimenduak eta bereak
|
bat
ez etortzea, munduarekin erresuminduta bizitzea. Hori ere gerta liteke, ez baitu eraman erraza izan behar jakiteak behinola zure ama biologikoak kale bazter batean utzi zintuela, sumatzeak ezberdintasuna begietan idatzita daukazula, ohartzeak aurpegira begiratzen dizutenek zure iraganaz zuk bezainbat dakitela, dena eta, era berean, ezertxo ere ez?.
|
|
|
Seme alaba biologikoaren fronteak zabalik jarraitzen zuen eta honek uste baino garrantzia handiagoa zuen, ezen ordurako jakin baikenekien adopzioaren bidea itxi genuela Larraitz haurdun geratuz gero. Izan ere, haurdun geratuz gero paradoxa makur
|
bat
ez ezik arazo administratibo potolo bat ere izateko aukera zegoen, alegia, bigarren seme alaba lehenengoa baino lehenago jaio izana eta horrek ez dauka logika handirik.
|
|
|
Txinako erdialdean dago Chongqing, eta bertan 6 milioi biztanle bizi dira. Haatik, bere eragin eremuko hiri zein herriak kontuan hartzen baditugu, Chongqingeko populazioa askoz ere handiagoa da, eta, Interneten topatutako datu guztiak
|
bat
ez datozen arren âba  tzuek 32 milioi biztanle direla diote; beste batzuek, berriz, 40 milioi direlaâ, imajina dezakezue gutxi gorabehera erraldoi honen neurria. Beijing, Shangai eta Tianjin-en antzera, Chongqingek status berezia dauka Txinako banaketa administratiboaren barruan, eta Txinako gobernua bera arduratzen da bere kudeaketaz.
|
|
2009
|
|
|
" Ez zaitez harekin ezkondu...", zioen zinkurinka andre jeneralak, bere kontralto ahotsa aise nabarmentzen zelarik hango zalapartaren erdian?. Mouravinetar
|
bat
ez da ezkontzen Chicagoko kaleko neska batekin. Batek daki nondik zetorren!
|
|
|
Breitner etorri zitzaion gogora. Parean zuen agure hura Hego Amerikara ihes egindako nazi haietako
|
bat
ez ote zen izango pasatu zitzaion burutik. Eta Breitner, beste bat.
|
|
|
Txikik oso pozik zirudien, amatasun estreinatu berriak izaera samurtu egin izan balio bezala. Bazkarian aurrera, alabaina, Carlosek susmoa hartu zion, haren pozaren benetako arrazoia, amatasuna barik, beste
|
bat
ez ote zen. Maxiren hitzek ohartarazi zuten hartaz.
|
|
|
Zuk ez duzu halako arazorik izaten, ezta?) Etxe hartan edozein urtarotan egiten zuela hiltzeko giro egokia esan dut, doña Mercedes hiltzera joan zela Busturiara uste dudalako. Lehenago esan bezala, bere seme alabekin edo haien bizimoduarekin
|
bat
ez zetorrelako joan zen Busturiara bizitzera, eta, horrekin batera, hiltzera ere bai. Pozik hil zela iruditzen zait niri.
|
|
|
Neure burua ikusten dut gauza
|
bat
ez bada bestea egiten oinez ikasi nuenetik ia ia, etxean guztiontzako zeregina baitzegoen beti. Edonola ere, niretzat egun berezia izan zen bazkaria prestatzeko ardura neure eskuetan utzi zutenean.
|
|
|
Badakigu gaur egun ez dela politikoki zuzena, baina gure ustez balio eta gaurkotasun erabatekoa dauka Usurbilgo poetak, JoxAnton Artzek, duela urte asko plazaratu zuen leloak: " Hizkuntza
|
bat
ez da galtzen ez dakitenek ikasten ez dutelako, dakitenek erabiltzen ez dutelako baizik". Euskararen erabileraren aldeko pausoa euskal hiztunen erantzukizuna da, lehenik eta behin.
|
|
|
Izan ere, zilegi da eta hala onartu behar da, aldi berean euskararen lagun izatea eta eremu pribatuan kontsumitzaileek dituzten hizkuntza eskubideak bermatzeko Euskadiko araubidearekin osorik edo parte batean
|
bat
ez etortzea. Zilegi da hori, eta, aukera moduan bada ere, normaltasun osoz onartu behar da pentsatzea araubidean jasotzen ez diren beste neurri batzuk ere egokiak eta eraginkorrak izan litezkeela herritarren hizkuntza eskubideak bermatzeko.
|
|
|
Horregatik ez da bidezkoa deserosotasunak eta inposizioa nahastea, deserosotasunak nahitaez inposizio bailiran deskalifikatzea. Deserosotasunak inposizio lirateke gizartearen gehiengoaren gogoarekin eta helburu kolektiboekin
|
bat
ez datozen neurrian, baina herritar gehienek onartzen badituzte, ez dago inposiziorik, onarpena baizik. Zenbait esparru publikotan euskararen eta gaztelaniaren erabilerak arautzea eta planifikatzea ez da euskara inposatzea edo euskara exijitzea, gaztelania inposatzea edo exijitzea ez den bezalaxe.
|
|
|
Badakigu euskararen plazan badirela proposatu berri dugun ikuspegiarekin bete betean
|
bat
ez datozen mezuak, esate baterako euskararen etorkizuna balizko aldaketa politiko batekin lotzen dutenak, beste behin ere euskararen arrakasta proiektu politiko jakin baten arrakastari lotuz. " Euskarak Euskal Herria, Euskal Herriak independentzia!
|
|
|
Gisa honetako planteamenduek, euskararen beraren gainetik proiektu politiko jakin bat jartzen dutenez, ez dute balio gizartean oro har euskararekiko atxikimendua indartzeko eta areagotzeko: aitzitik, nahiko lan atxikimenduari ahuldu gabe eusten aukera politiko jakinarekin
|
bat
ez datozenen artean! Gainera, bistakoa da euskararekiko gaur oraindik neurriren batean urrun dauden euskal herritarrak euskararantz hurbiltzeko bainoago uxatzeko balio dutela halako aldarrikapen ez baturagileek.
|
|
|
Gainera, bistakoa da euskararekiko gaur oraindik neurriren batean urrun dauden euskal herritarrak euskararantz hurbiltzeko bainoago uxatzeko balio dutela halako aldarrikapen ez baturagileek. Baina, esandakoaz gain, badugu beste arrazoirik ere planteamendu horrekin
|
bat
ez etortzeko.
|
|
|
Kontua horixe baita: praktikan eta egiazki hizkuntza
|
bat
ez inposatzea eta hizkuntza baten erabilera ez eragoztea.
|
|
|
Argi eta garbi esanda: guztia hartu behar da kontuan, non eta irakurketa labur, hankamotz eta interesatu
|
bat
ez den egin nahi. Zuhurtasunez jokatzea eta egiaren zati bat baino ez jasotzeko arriskua saihestea nahitaezkoak ditugu, euskararen etorkizuna arrakastaz blaitu nahi badugu.
|
|
|
Bi balio hauek, askatasuna eta berdintasuna, kontrajarriak bainoago guztiz bateragarri eta osagarriak dira hizkuntza bizikidetzarako. Beraz, kontuan harturik elebakartasuna eskubide
|
bat
ez baizik eta eskubideez eta askatasunaz baliatzeko muga bat dela, berdintasuna eta askatasuna goiburu dituen hizkuntza politika zilegi eta eraginkor batek hiru eratako neurriak behinik behin hartu behar ditu. Alde batetik, herritarrak sentsibilizatu elebitasunaren alde (elebakar direnei errespetu osoa zor zaie, erabatekoa; hortaz, saihestu egin behar dira elebakartasunaren aurkako jarrera erasokorrak, elebakarren artean" errudun" bila ibili gabe," gaizkile" bila jardutetik ezin baita kontu honetan ezer onik espero; baina horrek ez du esan nahi elebakartasuna goraipatu eta aldarrikatu behar denik, ez eta elebakartasunaren eta elebitasunaren aurrean neutralak izan behar dugunik, alderantziz baizik:
|
|
|
Hizkuntzen Euroituna, konpromiso zerrenda
|
bat
ez ezik, ebaluaziorako tresna bat ere bada: hiru urtez behin egiten du ebaluazioa Europako Kontseiluak, eta ebaluazio txostenean jasotzen dira, ez bakarrik aurrerapausoak, baizik eta, baita ere, Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak Estatu bakoitzari egindako gomendioak eta Adituen Batzordeak egindako oharrak eta balorazioak.
|
|
|
1982ko Hitzarmenaren oinarri hau garrantzi handikoa da. Hizkuntza pluraltasunaren kudeaketarako eredu
|
bat
ez ezik, irudipena daukagu gizarte eredu oso bat ere badela oinarri honek bere baitan gordetzen duena, edo, nahiago bada, gizarte bizikidetzarako eredu bat. Izan ere, behin euskara erabiltzearen aldeko apustua egin ondoren, behin gezurrezko liberalismo baten mozorropean, egiazki," tolerantzia errepresiboa" baino islatzen ez duen laissez faire, laissez passer politika alde batera utzi eta euskararen sustapenaren aldeko aukera egin ondoren, gutxienez lau bide har zitzaketen 1982an, ondoren aipatuko ditugunak.
|
|
|
Horrela, bada, historiaren zenbait unetan mespretxua jaso izanak, euskarari gertatu zaion bezala? ez du hizkuntza bat besteak baino" onago" bihurtzen, eta, era berean, hizkuntza
|
bat
ez da besteak baino" gaiztoago" bihurtzen historian menderatzaileek baliaturiko hizkuntza izateagatik, gaztelaniarekin gure artean gertatu den bezala. Hizkuntzak, berez, ez dira diskriminatzaileak ez zapaltzaileak.
|
|
|
Hizkuntza guzti guztiak behar ditugu beti errespetatu. Hizkuntzak norbanakoenak eta komunitateenak diren neurrian, hizkuntza
|
bat
ez errespetatzeak hizkuntza horretaz baliatzen direnak ez errespetatzea baitakar berarekin, eta gizartearen bizikidetza eta kohesioa kolokan jartzen da.
|
|
|
Hil edo biziko partida antza, derrigor entzun beharreko horietakoa: euskal talderen
|
bat
ez dakit noren kontra, duintasun nazionala jokoan, eta herri baten autoestimu kolektiboa baloi baten destinoaren mende. Zabaldu zen esplikazioa, mahaiko lau izkinatako batetik:
|
|
|
Baina, mozorroa baino ez litzateke, eta mozorroaren azpian edukirik gabeko diskurtso hutsala dugu, praxiarekin
|
bat
ez datorrena. Esplotazioa legitimatzeko mito berria da.
|
|
|
Tituluari buruzko glosa hau izan da idatzi ditudan testu guztien arteko azkenenetakoa, eta hemen, seigarren atalean ageri bada, bukaeratik ez oso hurbil?, testuen antolamenduak hala eskatzen zidalako da. Filmetako planoen errodajeko kronologia eta gero ikusten duguna
|
bat
ez datozen bezala, liburuan zehar jarraitutako idazkuntzaren kronologia eta testuen ordenamendua ere ez datoz beti bat.
|
|
|
Dostoievski deportaziotik itzuli zenean, berak eta bere lagunek Siberian sufritutako tortura lazgarriak kontatu zizkigun Hildakoen etxeko oroitzapenak liburuan. Gizadiaren itsasora botatako botila bat da liburua, eta bertan ageri den torturaren kontrako mezua, berriz, moztutako hatz
|
bat
ez bezalakoa da: iraungipen datarik gabea.
|
|
|
" Liburu
|
bat
ez baldin badator ados Koranarekin, suntsitzea merezi du. Eta Koranarekin bat baldin badator, zertarako behar dugu liburu hori?
|
|
|
–Obra
|
bat
ez duk gorena idazlearen garaiarekin eta idazlearen denborarekin bat egiten duten barrukiak dauzkalako, baizik eta idazlearen denbora eta garai jakin hori gainditu eta gero ere obraren barrukiek usteldu gabe segitzen dutelako.
|
|
|
Hans Christian Andersenek bere memoria liburuan kontatzen du aitak, zapatari pobre bat bera, hilkutxa baten oholekin egin zuela semearen sehaska. Eta Andersenek diosku haurretako aitaren lan hark irakatsi ziola hilkutxa
|
bat
ez dela sehaska baten ifrentzua baino. Esan ez baligu ere:
|
|
|
Anai arrebak, entzun ene aho hotsa: / izaite
|
bat
ez daike hezur hutsez osa;/ herria da gorputza, hizkuntza bihotza;/ bertzetik berextean bitarik bakotxa,/ izaite horrendako segurra hil hotza.
|
|
|
bertsoaren amaieran, goranzko melisma bat egiten du. Nota horiek bertsolari baten beraren bertsio desberdinetan
|
bat
ez etortzeak are gehiago nabarmentzen du apaindura.
|
|
|
Bestetik, botereak legezkotzat ernaldutako prozesu sozial orok ahaleginak eta bost egiten ditu heriotzen zakuan sartzeko berarekin
|
bat
ez datozen edo bera ukatzen dituzten prozesuak. Horrek ekintza memorialistiko bat garatzera behartu zuen kantagintza âhala egin zuten behintzat kantari batzuekâ, klase politikoak berak aintzat hartu ez zuela jabeturik.
|
|
|
Horrek ekintza memorialistiko bat garatzera behartu zuen kantagintza âhala egin zuten behintzat kantari batzuekâ, klase politikoak berak aintzat hartu ez zuela jabeturik. Hala, LluÃs Llachek," Campanades a morts" kantaren bidez, erregimenaren ekiteko moduaren berrikuste kantatu
|
bat
ez ezik Gasteizko hilketen protagonisten beraien argazki finko bat ere eskaini zigun. Kanta xume bat biktimei duintasuna itzuli eta borreroak seinalatu zituen aldarrikapen osoa bihurtu zen.
|
|
|
Eta kantagintzaz ari naizenean, XX. mendearen bigarren erdiko Herrialde Katalanetako kantagintzaz ari naiz, noski. Azterketa
|
bat
ez, pila bat genituzke. Baina esan beharra dago ongi hasi garela.
|
|
|
–Galdera horiek beste liburu
|
bat
ez, beste hiru eskatuko lituzkete. Marxen lan teorikoa, adibidez, galdera horiei buruzkoa da.
|
|
2010
|
|
|
ETA militarraren alde ez egotea ergela izatea zen gazteen artean, eta ados ez bazeunden, hobe isiltzea. Penaz begiratzen zizuten begien bistakoa bide zen gauza
|
bat
ez onartzeagatik, horrek tontolapiko hutsa zinela esan nahi zuelako. Etsai gisa ez bazintuzten ikusten, jakina.
|
|
|
Ani: Ezkondu aitzin trenkazkin hire pataskak hik ere, bestela ikusan nola den, bizi oso
|
bat
ez dun aski trenkatzeko!
|
|
|
Patxi: Gauza
|
bat
ez dinat ulertzen Shu.
|
|
|
Ez punta puntanekoa, baina zinezko zerbait adierazten duena: ezinegon bat, munduarekin
|
bat
ez etortze bat".
|
|
|
Ez punta puntanekoa, baina zinezko zerbait adierazten duena: ezinegon bat, munduarekin
|
bat
ez etortze bat. Poeten aspaldiko gaitza omen da hori; spleen eta mal du siècle ere deitzen zitzaion Frantziako artisten jarrerari, eta modernotasunaren osagai ezinbesteko bihurturik zegoen.
|
|
|
Umetatik gordetzen ditudan oroitzapenek ez daukate ia loturarik jolasarekin edo denbora pasarekin. Lanean pasatzen ez genuena mendian edo basoan pasatzen genuen, orduan ere ehizan edo ahoan sartzeko balioko zigun zerbaiten bila, txori txikiren
|
bat
ez bazen, perretxikoa edo arbolaren bati kendutako sagarra, melokotoia edo gerezia.
|
|
|
Postrearentzako tarterik gelditu ote zitzaigun zalantzan ginenean geure arazoaren soluzioa Robertoren eskuetan zetorren, natilla egin berritan bustitako ogi torrada ikusgarri batzuk alegia. Natillak ahuntz esnearekin eginda omen zeuden eta hortik aurrera ez zeukaten ezer berezirik itxuraz, ezkutuan gorde beharra zeukan sekretu
|
bat
ez bazen. Ezin zigun esan zertan zetzan, nahiago zuelako esperimentuaren ondorioak kontrastatzeko egun batzuetako tartea utzi.
|
|
|
–Gauza
|
bat
ez zenidan esan: nola iritsi zen Patxintxiren proposamena?
|
|
|
Azkeneko kontua: Patxintxiren kontu horrekin oso sartuta ikusten haut. Gauza
|
bat
ez duk ahaztu behar: kanpotarra izanagatik, Raimundo gizon erakargarria huen, andreen artean arrakasta zuena, inoiz bikote ezagunik izatera iritsi ez bazen ere.
|
|
|
Horrela aurkitu zuen Akilesek, eta harri koxkorra zelakoan eskuetan hartu eta uhinen aurka jaurti zuen, jolasean, bere indarra neurtzeko asmotan. Eta horregatik jarri zion, harri
|
bat
ez zela jabetu zenean, orain zeukan izena.
|
|
|
Piztia gosetuaren antzera, itsasoak irentsi eta bereganatu egiten zuen. Eta berak, greziar epopeiako Akiles ikaragarriak, irents zezan uzten zion, hilkorren artean lekurik ez zuela jakinik, eta amak, beste fikzio
|
bat
ez baldin bazen, egunen batean bere naufragioan aurkituko zuela. Huraxe zen, izan ere, nereida baten eginbeharra:
|
|
|
Beraz, ez dago esaterik oraindik zenbaitek dioen bezala, krisialdi hori Aita Arrupek ekarri zuela edo bere erruz handitu edo areagotu zela. Bokazioen urritasuna aspalditik dator eta, gaur, lehen esan bezala, salbuespen
|
bat
ez bada, lekaide lekaime erlijiosoen erakunde guztiak daude krisialdi horretan.
|
|
|
Baina horrek ez zigun eragotzi ikustea eta salatzea bazirela bake prozesuari lagundu ez eta, gainera, giza eskubideekin
|
bat
ez zetozen politikak, esaterako presoak urruntzeko neurriak.
|
|
|
Eta uste izan dut RodrÃguez Zapateroren ahaleginaren atzean saio serio bat zegoela. Inozotasun puntu
|
bat
ez bagenu, ez ginateke ohetik jaikiko; baina horretan ere dosi jakin bat behar da, ez gaindosia.
|
|
|
Hori guztia eragozpen eta astungarri bilakatu zitzaion PSE EE PSOEri, eta siglak pilatu arren, botoak galtzen jarraitu zuen bere aurreko emaitza propioekin alderatuta ere: politikan, gehienetan bat gehi
|
bat
ez dira beti bi. Ondorioz, aiztoak zorrozten hasiak ziren Alderdi Sozialistaren barnean.
|
|
|
Aditzera eman nahi izan da herriaren aniztasuna ez duela behar bezala ordezkatzen, Espainiako alderdi garrantzitsuenetako, edo konstituzionalista izenez ezagutzen diren horietako, bitik
|
bat
ez duen Jaurlaritzak. Eta ondorioz, Jaurlaritza horren legitimotasun demokratikoa ukatzen zen.
|