|
2000
|
|
|
Sebastian Loidisaletxe. Haren anaia
|
bat
ere Belauntzako bentan zegoen, eta bi anaia horiek askotan izaten ziren Berrobin eta haiekin hasi nintzen tabernetan kantuan.
|
|
|
hor dago Ertzaintza, gure diruak ere neurri batean guk gobernatzen ditugu eta horrela abantaila asko eta asko ditugu. Garai batean zeinek pentsatuko zuen Gasteizen lehendakari
|
bat
ere izango genuenik!
|
|
|
Ikasi!» titulupean, baserri giroko pertsonaiak aurkezten zitzaizkien irakurleei, baita hainbat irakaspen ere. Katoliko zintzoak nolako jarrera izan behar zuen, emazteak senarrarekiko jokabidea nola zuzendu behar zuen (ikus ezkerreko irudia)... arrazakeria puntturen
|
bat
ere topa daiteke bateren batean.
|
|
|
Beste ekitaldi
|
bat
ere bada ordea: antzerkia!
|
|
|
Gaur egun egoera orekatua dagoela uste dut. Txikiago
|
bat
ere bada, Besagain, eta beste bat sortzeko asmoa ere bai. Enpresak potenteak badira, diru iturriak bilatzen badituzte, ona da.
|
|
|
Ostiraletan halaber, «La noche tematica»n dokumental bat eskaintzen da. Berriki, Luis Buñuelen inguruko
|
bat
ere eman dute. Antena era berean, hasia da mota honetako erreportajeak lantzen, «Espejo publico» eta «Linea 112» (emakumezkoen salerosketaren inguruko lan lazgarria), Canal+ en, «Abierto en canal» gizarte eta politika arloko ikerketa erreportajeak lantzen dira.
|
|
|
Eraikuntza eta alorreko enpresentzako zenbait ekai fabrikatu izan dituzte bertan. Mixel Etxebestek duela gutxi, estudio bulego
|
bat
ere bereganatu du.
|
|
|
Korrika apustu
|
bat
ere egin omen zenuen...
|
|
|
Gizakiaren bakardadearen gaineko hausnarketa du erraietan. Ez da ordea, ohiko iritzi trukaketa, ezta bakarrizketa
|
bat
ere; narratzaile batek gertakarien kontaketa egiten digu. Protagonistak jazz munduko pertsonaia baten ezaugarriak dituenez, zer hobe horretarako Iñaki Salvador baino, istorioak bere neurrira egindakoa dirudi-eta.
|
|
|
Eszenategia nahiz argiztaketa, kutunki zainduak daude; egin kontu, arre koloreko kroskoa eta maratil borobilak, itsasoa irudikatzeko urdin sarkorreko merkurio tanke bat eszenategian zehar eta piano bat untzi barruan. Baita pasabide altxagarri
|
bat
ere untziratu edo lehorreratzeko.
|
|
|
AEKren baitako antolaketaz gain, enpresa
|
bat
ere sortu zen bertako irakasleriaren laboralizazioa aurrera eramateko. Aurreko mintegian kooperatiba bat eratzeko prozesua ere jarri zen abian, baina definizio arazoak izateaz gain, traba instituzionalekin egin zuen topo AEKren asmoak:
|
|
|
Lanzale dantza taldeko egoitzan biltzen hasi baziren ere, Txustara alde egin zuten berehala," gehiegizkoa zelako dantzariak eta bertsolariak batera". Udalak pisu
|
bat
ere eskaini zien, baina haren egoera txarra zela eta, ez ziren Txustatik atera. Bertan egin da dena:
|
|
|
Rosnay irakasleak espazio denbora berrira sartzeko arriskuari aurre hartu behar zaiola esanez erantzuten dio bere buruari, izan ere biziraupenerako baldintzak tartean direla, bi eredu ekonomikoek europarrak eta amerikarrak dituzten ezaugarri onuragarriak elkarlotzen saiatu behar baitugu. Utopikotzat jotzen ez duen hirugarren bide
|
bat
ere aurreratzen du: ekonomiari, hazkundeari eta teknologia berrikuntzan oinarritutako industri dinamismoari mesede egin eta aldi berean gizarte babesa, lan duintasuna eta aukera berdintasuna bermatuko lituzkeen bidea, alegia.
|
|
|
Eta txotxongiloak hasi baino lehen haurrekin mintzatzen naiz zer moduz dauden jakiteko. Ikusi behar dutenaren aurkezpen txiki
|
bat
ere egiten diet.
|
|
|
" Jamilia" nik neronek itzulia dut euskarara. Txingiz Aitmatoven beste lanen
|
bat
ere irakurria dut, eta izugarri gustatzen zaizkit. " Jamilia" k nobela honetan eragin handia izan du pertsonaien osakeran.
|
|
|
Eleberria errealistatzat jotzen duzu, baina magikotasun puntu bat
|
bat
ere badu nire irudiko.
|
|
|
Mauleko kale nagusian ehun metro karratuko egoitzaren erosteko behar dute dirua. Hain zuzen, eraikin horrek Zuberoako hainbat kultur eta kirol elkarte biltzen du bere baitan, baita kontzertuak antolatzeko gunea, musikarientzako errepetizio gelak, biltegia eta taberna
|
bat
ere. Lan baldintzei dagokienez, egoitza berrian langile bakoitzak bere lekua edukiko luke, 3 kazetariek nola 2 animatzaileek.
|
|
|
Kultur baztertze hori jasan du. Baztertze hori eragin duen beste arrazoi
|
bat
ere badago: museoak dirua xahutu besterik egiten ez duten gauzak bezala hartu dira.
|
|
|
Ipuin bat idaztean tonu jakin bat ematea bilatzen dut eta liburuari kohesio bat ematearren umore beltz tonu hori zutenak aukeratu genituen. Argitaletxeari beste ipuin
|
bat
ere proposatu nion libururako. Baina oso tonu lirikoa zuen, ederra izatea bilatu nuen eta ez zuen ondo ematen beste ipuinen ondoan.
|
|
|
Mintzaira bat baino gehiago jakitean izugarri zabaltzen zaizu munduaz duzun ikuspegia, hala da, mundua leku garaiago batetik ikusteko parada ematen baitizu. Komunikazioa ez ezik, ikusmolde bat, logika
|
bat
ere baduelako. Egin kontu," gora gu eta gutarrak" esaldiaren esanahia ulertzeko euskara ikasi egin behar da, ez da aski norbaitek azaltzea.
|
|
|
Eta horiez gain, hor daude gizartean sortzen ari diren Euskal Herri mailako gune horiek (kirol federazio nazionala eta abar), Udalbiltzak babestu eta garatu lituzkeenak. Udalbiltzaz gain, sei lurraldeen batzar
|
bat
ere behar dugu. Hau, hasteko, egun dauden hautetsiekin osa daiteke eta hortik bideratu behar da Euskal Herri osoa hartuko lukeen marko instituzionala.
|
|
|
Eta probaleku
|
bat
ere bada. Zuk idazten dituzun gauza horiek jendaurrean irakurtzean konturatzen zara gauza batzuk funtzionatzen dutela, beste batzuk ez.
|
|
|
Zuk idazten dituzun gauza horiek jendaurrean irakurtzean konturatzen zara gauza batzuk funtzionatzen dutela, beste batzuk ez. Literatura era akzesibleago batean eskaintzeko modu
|
bat
ere bada, musikarekin nahastuta... Gero, inebitablea da atomizazio hori, taldeak disgregatzea.
|
|
|
Gauza berri
|
bat
ere sortzen ari da: tailerrak, taldeak...
|
|
|
Eta beste alde negatibo
|
bat
ere badu. Saritutakoak ematen dira soilik ezagutzera eta jende askorentzat frustrazio arrazoia ere izan daiteke.
|
|
|
Subentziorik ez dutenez, martxoan hasitako kanpainak ekitaldi hauetan du oinarri eta, horren kariaz, behar beharrezko dute ekitaldiak kutunki apailatzen jarraitzea jendea hunkitzeko asmoz. Kontu korronte
|
bat
ere irekia da horretarako.
|
|
|
Hiru urte egon gara diskorik grabatu gabe. Denbora horretan Mugarik Gabeko Musikarientzat lanean jardun dugu eta Kantata
|
bat
ere burutu dugu Arabako eskolanientzat. Baina jendeak eskatzen zigun beste disko bat plazaratzea.
|
|
|
Disko honetan ordea, abesti berbeneroak, alaiak burutzeaz gain, soilik entzuteko direnak ere gehitu ditugu. Saiatu gara beraz, berrikuntzak sartzen, hala nola, folka, ska, reggaea, rantxerak eta bolero
|
bat
ere jorratu ditugu.
|
|
|
Orain arte ez genuen Euskal Herri osoan aztarnategi
|
bat
ere Paleolitokoa, aztarna batzuk bakarrik. Orain arte Euskal Herrian tresnei bakarrik galdetzen genien garai haiei buruzko informazioa biltzeko, orain aztarnategiari ere galdetuko diogu eta aztarnategi horrek eman dezake zer nolako landaredia zegoen orduan.
|
|
|
" Ziurrenera bi aktoreentzako lana da, gizon eta emakume batentzat, alegia. Hirugarren
|
bat
ere sar liteke".
|
|
|
Guztiz onartzen dut hori, baina ezin dugu ahaztu herria alderdi politiko baten izenean ordezkatzen dugula, eta badira herriaren kudeaketaren gainetik dauden baloreak. Udal akordio hauek su eten giroan sortu ziren eta legebiltzar mailako akordio
|
bat
ere bazegoen.
|
|
|
batzuek su etenaren giro horretan itxikeria eta malgutasun eza erakutsi zuten; ETAk, aldiz, abiadura premia eta denborari aukera bat ez ematea jarri zituen oztopo gisa. Horrez gain, beste hausnarketa
|
bat
ere egin behar da, ea ez ote ziren aberrigintza eta bake prozesua nahastu. Beharbada ez diogu ondo azaldu gizarteari, bake prozesu batek bere abiadura eta erritmoak izan behar zituela eta aberri eraikuntzak beste eduki batzuk zituela.
|
|
|
Taberna eta dantza aretoa ditu, eta igandetan dantzan eta kartetan aritzen den jendez beteta egoten da. Frontoi txiki
|
bat
ere badute, pilotan eta paletan jokatzeko. Urtero egiten dituzten ekimenen artean aipagarriak dira azoka, odolki afaria, briska eta mus txapelketak, San Inazio festibala, udazkeneko dantzaldia eta bost urtean behin antolatzen duten Jaialdia.
|
|
|
Gainera substantzia ahotik hartzea ez omen da egokiena, arnasturik hartzean hobeto kontrolatzen baita dosia eta honen efektua. Beste alde negatibo
|
bat
ere gehitu behar zaio: " Marijuana Medical Handbook" izenburuko liburuan agertzen denez, Marinol errezeta bakoitzak EEBBetan 300 dolar baino gehiago balio du (50.000 pezeta eta 2.000 libera inguru), prezio izugarria cannabisa ekoiztea berez oso merkea dela kontuan hartuz gero.
|
|
|
Castron Euskal Herriko leku batzutan baino gehiago hitz egiten da euskaraz. Ni Kaikura 76an joan nintzen eta orduan euskaldun
|
bat
ere ez nuen aurkitzen Bilbon, eta gaurko egunean Castron euskaldunak topatzen ditut. Nire alaba txiki txikia zela Zestaoko ikastolara joaten zen, eta erdarazko aurreneko hitzak ikastolan ikasi zituen.
|
|
|
EAEko Jaurlaritzako Osasun Saileko Kontseilari Gabriel Valle Inclanek aitortu zuen lan istripuen ondoriozko kostu ekonomikoa Barne Produktu Gordinaren %3, 4 ingurura iristen dela. Aldi berean beste datu oso larri
|
bat
ere eman zuten: EAEn, lan istripuen ondoriozko 8.500 ezindu daudela.
|
|
|
Indibidualismoa sartuta duzu, ez agian bizimoduan, baina bai pentsaeran. Inork ezin du sortu bakarrik, ezta ume
|
bat
ere"
|
|
|
Asmo hori egi bihurtzeko, besteak beste, kamisetak saldu, herrian bideo emanaldiak eta bestelako ekintzak eskaini eta kontu korronte
|
bat
ere jarri dute: Gipuzkoa Donostia Kutxako 2101 0019 51 0123 05 85 6.2.
|
|
|
Sententzi zai nengoala, nere lagunak eskua luzatu zidaten, ur bizitan gal ez nadin: Nerea neurtu bear bazan, joan dan illean, Euskaltzaindiaren billera baiño lentxeago," izenpetu gabe" egindako idazlan
|
bat
ere neurtu bearko zala. Onela" enpas" gelditu ziran alde batekoak eta besteak; eta ni eskomikatu gabe gelditu nintzan.
|
|
|
Espektatiba horrekin zabaldu zen Batasuna, baina ez zen ageriko posibilitate
|
bat
ere. ETAren su etena mantendu zen bitartean posibilitate hori bazegoen.
|
|
|
Orain arte, ofizialki eta publikoki, bat egite hori negoziatzen ari direla besterik ez dute onartu bi enpresek. Ikusteko dago kontzentrazio enpresarial eta elektriko honek Espainiako Estatuan, Europan edota mundu osoan zer nolako ondorioak izango dituen, baina argi dago euskaldunontzat beste ikuspegi
|
bat
ere izango duela. Euskal Ogasunak, bere lurraldean aritzen diren eta egoitza bertan kokatutarik duten enpresen zergak jasotzen dituen neurrian, galera garrantzitsua izango luke Iberdrola desagertu eta elkarte berriaren egoitza Madrilen ezarriko balitz, eta hala izango dela dirudi.
|
|
|
Gainera erronka txiki
|
bat
ere bazen, esatea" hau euskaraz nola geldituko da", sintaxiari sekulako bueltak (korapiloak) ematen baitizkio.
|
|
|
batetik, saioak eta txapelketak antolatzea, eta, bestetik, irakaskuntza esparrua bultzatzea. Dokumentazio zentro
|
bat
ere badago.(...) Elkartea 1980an sortu zen, bereziki txapelketak bertsolariek berek kudeatzeko asmoz, lan hau Euskaltzaindiak egiten baitzuen garai hartan. (...) Bertsolaritza, Francoren diktadura bukatzearekin, diskurtso politikoan oinarritzen zen gehienbat.
|
|
|
Zenbat lagun egin ote zituen jarrera horrekin 1968ko maiatz ospetsu hartan? Borrokan zihardutenetatik,
|
bat
ere ez, pentsatzekoa da, baina borroka haien aurka zeudenetatik, asko, bistan da... Z. ARGIAk zioenera itzulita, gauza da, ezezko borobil horiek guztiak mahaigaineratu eta gero, bila zebilen iturrira iristen zela iruzkintzailea:
|
|
|
Zeresana bazen garai hartan, baina zuk esateko modu berri
|
bat
ere asmatu zenuen...
|
|
|
Loiolako Irratia bera aitzindari izan zen gainera bertsolaritzaren sustatze eta suspertze lan horretan. Bertsolariak garai horretan gainera bazuen aukera eta onarpen
|
bat
ere halako diskurtso euskaltzale abertzale bateragarri bat egiteko, gainerako alorretan baimenik ez eta hor, bere zailtasunekin egin zitekeena edo egiten zena gutxienez, zigorrak zigor. Diskurtso ofizialarekiko desobedientzia modu bat bazen hura ere eta jende askok onartua.
|
|
|
Inoiz Espainian izan ez diren Uruguay eta Kolonbia egongo dira ordezkatuta. Mexikoko konpainia
|
bat
ere izango da. Eta hamar urtez saiatu ondoren, itzalen ikuskizun klasiko harrigarriena ekarriko dugu, Australiatik datorren Richard Bradshawek ekin.
|
|
|
Euskaltegia izandako etxea CIT i emana dago, baina 400 milioi pezeta inguru behar dira martxan jartzeko. Proiektuak ahots formazioari eskainitako zati
|
bat
ere badauka, behar hori ere sumatu dugulako. Txotxongiloen alorrean, urtean 115 eguneko programazioa pentsatuta zegoen, gainontzeko egunetan 250 eserlekuko aretoa libre geldituko litzateke beste ekitaldietarako.
|
|
|
Beste irizpidea da hitza egokia izatea kontestu horretarako. " Otto Pette" n nik ordura arte erabiltzen ez nituen hitz dezente badaude ere, ez dut hitz bakar
|
bat
ere erabili hiztegiak" hau hala esaten da" diolako. Gutxienez esaldi baten barruan, edo klasiko baten testu barruan kontestualizatuta aurkitzean, eta non eta nola funtzionatzen duen dakidanean, lasai erabil dezaket hitz hori, klasikoarena imitatzen dudan beste kontestu batean.
|
|
|
Eta nolabait, gaurko egunetik urrutixeago begiratzen ez dakiten begirada horiek. Gure artean oso errotua dagoen beste jokabide
|
bat
ere oso arriskutsua da, eta badu bere izena: adanismoa.
|
|
|
EAEn, 13.000 buru aztertzen ari dira. Behien errausketa arautzeko dekretu
|
bat
ere onartu zuen Espainiako Gobernuak. EHNE eta ELB sindikatuek protesta ekintzak burutu zituzten Euskal Herrian.
|
|
|
Beste hiru kilometrotara ordea, Kurtzeta Mendatearen jaitsiera nabarmenean, errepidearen beste aldean behatzen hasiko garena Legutioko edo Urrunaga urtegi ikusgarria izango da. Horretarako begiratoki handi
|
bat
ere ikusiko dugu.
|
|
|
Arthur erregearen istorioak, edo Coleridgeren Marinel zaharraren balada ren bertsioa, edo Herman Melvilleren" Las Encantadas" narrazioaren oihartzunak jasotzen dira liburuko ipuinetan. Hor dago, era berean," Mezurik gabeko eriotza", William Faulknerren" The sound and the Fury" nobelaren oihartzunez beteriko aztikeria ipuin
|
bat
ere, Martintxo, atzeratua den haur hazi baten ikuspuntutik kontaturiko narrazio bat. Garbi dago egileak" libururako narrazio gaiz eta egituraz apropos desberdinak moldatu zituela." (Ifar aldeko orduak, 114 or.)
|
|
|
Sarrionandiaren marinelak, edo Atxagaren moduan esateko, bere literaturan gehien dirauen" ispiluko irudiak" hamar urte beranduago ere hor dirau Ifarraldeko orduak (1990) liburuko" Amorante ausarta" narrazioan ere. Ez da hor marinela protagonista, Merlin azti maiteminduaren fatuma da gaia, baina Pott Bandako idazleei eginiko erreferentzia zuzen eta zeharkakoen artean, bada marinelaren aipamen
|
bat
ere. Hor azaltzen da, bada, Josemari Iturralde zalduna jazz musika entzunez, Durangoko irteeran dagoen zuhaitz itzaltsu baten ondora iristen da, Merlin eta Enare neskatxa haren ondora atseden hartzera geratu direnean.
|
|
|
1995eko Nuyi illa... Poemak liburuan zertarako
|
bat
ere nabarmentzen du, erabakia du saiatzea: "... ekin dezagun harik eta gure aberri eta/ sasoiaren tankerako hitzak aurkitu arte..." (Nuyi illa, 108 or.). Izan ere, sasoi makaletan ere poetek," gau sagaratuan lur batetik bestera aldarrai dabiltzan" Hölderlin en poeta horiek, badute zer esanik eta zer eginik.
|
|
|
Narrazioak", Argia, I, 4 or.; XX" Narrazioak", Susa, 1989, 23 alea, 8 or.; XX. " Sarrionandiaren Narrazioak", Euskal letren dantza 1983, Kandela, 1985, Hordago, 83 or.; Aingeru Epaltza," Narrazioak", Hegats, 1994, 8 zenbakia, urtarrila, 19 or.; Jon Kortazar, Reduccions, 1984, 22, 94 or.; Jon Kortazar," Gaurko narratiba eta euskal literatura", Jakin, 1982, 25, 86 or. ipuinaz ixten du liburua azken orrialdean liburuaren irakurkera
|
bat
ere proposatzen duelarik.
|
|
|
anorexia, gai politikoak, langile mugimendua... Hartara, bi maitaleen arteko istorioaz gain, garai bateko egoera sozial eta politikoaren alderdi
|
bat
ere islatuko da liburuan. Sinesgarritasuna eta egiantzekotasuna irudikatzeko asmoz, noski, gertaera guztiak herri ezagunetan kokatu ditu:
|
|
|
Idazkera jantzi eta zail samar hori bat dator egilearen estiloarekin ere: oso gutxi dira nobelako gertakariak, batere ez elkarrizketak, barne gogoeta eta analisi xehe, zehatz ia obsesibo bat da testua, irakurleak lehenengo orrietan aspertuta alde batera uzten ez badu azkenerako ahalmen hipnotiko
|
bat
ere izan dezakeena. (Jakin 113)
|
|
|
Memoria ametsen osagai garrantzitsua ere bada, eta baita orainari ihes egiteko aitzakia moduko
|
bat
ere. Beharbada nire liburuko pertsonaiari hori gertatzen zaio, orainari ekiteko gero eta gogo eta indar gutxiago duela, eta lehenaldira jotzen du, lehengoaren eragina du.
|
|
|
Fikziozko kontakizunak dira, aurreko bildumaren antzera, gehienetan amaierak ustekabeak izanik. Ipuin hauek gai aldetik harilkaturik egoteaz gain, bada denak lotzen dituen beste ezaugarri
|
bat
ere. Izan ere, bildumaren lehen eta azken ipuinek Berardo liburuzainaren istorioa kontatzen digute:
|
|
|
Javier Rojok dioen bezala," narrazio hauek elkarrekiko erreferentziaz beterik daudelarik, elkar osatzen dute, azkenean ia ia nobela bat burutuz." (El Correo IV) Etengabeko erreferentzia hauez gain, giro jakin batek harilkatzen ditu liburu honetako narrazioak: " hegoaldea, trenbidea, ibaia, basamortua... dira giro horren osagarriak." (Argia 1561) Bada narrazioak uztartzen dituen beste elementu
|
bat
ere: trena.
|
|
|
Trenak eta trenbideak haustura bat dakarte herri honen bizimoduan. Baina, bada ipuinotako pertsonaiengan haustura aipagarria dakarren beste gertaera
|
bat
ere: gerra.
|
|
|
Basapiztia horiek gure kulturan izan duten garrantziaren aldarrikapena ere badago liburuan. (...) Animalia horiek Euskal Herritik desagertu direnean, gure kulturaren zati
|
bat
ere desagertu da, horien inguruan sinesmenak, mitologia bereziak eta gisa horretako kontu asko sortu baita mende askotan. (Zabala, Juan Luis:
|
|
|
Bestalde, ipuin hauetan guztietan badira errepikatzen diren sentsazioak ere: bakardadea, heriotza, autosuntsipena,... Sentimendu hauetaz gain, bada ipuin gehienetan errepikatzen den elementu
|
bat
ere eta bildumari izena ematen diona: telefonoa.
|
|
|
Idazkera, berriz, freskoa, arina eta jostalaria da; iradokizuna erabiltzen du une oro idazle gazte honek, erdi esanak eta esan gabe ulertu behar direnak; badu malezia punttu bat, eta badu erotismo ukitu
|
bat
ere pasarte askotan. (Aizu!
|
|
|
Sakontasun psikologikoa bere obran gero eta handiagoa den bezala, bere lanean badago gero eta lortuago dagoen beste sakontasun mota
|
bat
ere, estilistikoa edo dei dezakeguna. Ipuin hauek mundu literario koherentea eskaintzen digute, eta estilo finkaketa batez horniturik.
|
|
|
Nahiz eta sei narrazio hauek gai beraren inguruan harilkatu dituen, ezaugarri ezberdinekoak dira. Hala ere, Javier Rojok aipatzen duen bezala badute beste ezaugarri komun
|
bat
ere:
|
|
|
Bigarrena, lehenengoaren ondorio gisara ezarria dago, neure iduriz errealismo eta egiantzekotasun haundiz. (...) Hirugarren
|
bat
ere ageri da" posludioan" Imanol Iraetaren kontakizuna Amerikan ematen baita. (Etxeberria, Gillermo:
|
|
|
463 AgustindeBAZTERRICA, Nueva demostracióndelderechodeVergara, sobre lapatria, yapellidoseculardeSanMartindelaAscensiónyAguirre..., Madrid, 1745,(. Secomprópa lalibreríadelCarmendeMarquina, 1819?) (1 M/ 7). BadaFraiBartolomekerositakobeste liburu
|
bat
ere, zenbait eduki ezberdinez osatua, bakoitza bere orrialde zerrendarekin; zuzenbidekogaiedoarazoakdatoz, hauenarteanKalahorraridagozkionak, pertsonaiaeuskaldunbatzueidagozkienakerebaibesteakbeste. (1 M/ 5)(. Secomprópa lalibreríadel CarmendeMarquina.1819?).
|
|
|
–Euskal Irratiak elkartea,, euskal adierazpideko hiru irrati soziatiboen artekogarapen eta itun planaren aurreproiektuaren isla zehatza da, 1996ean. EuskalHerriaren antolamendu eta garapen eskemaren barruan aurkeztu zen proiektuautonomoa37 Hiru irratien artean beste hurbilpen saiakera batzuk izan ziren 90ekohamarkadaren hasieran38, batez ere Irulegiko Irratia eta Euskal Kultura Institutuareneskutik. Saiakera hauek egunero 9: 30etan hiru irratietan aurkeztu eta hauetariko irratibatek edo bik ekoitzitako emankizun kultural komunen sorkuntza ekarri zuten39, etabaita Euskal Kultura Elkarteak sorturiko prestigiozko literatura emankizun
|
bat
ere, 1995ean bertan behera utzi behar izan zutena, arras kritikatua izan zelako40.1997/ 98 sasoiko Mediametrieren galdeketaren arabera, Irulegiko Irratia, Europe1en atzetik ozta ozta, Ipar Euskal Herriko irrati entzunenen arteko bederatzigarrenpostua lortu zuen, entzuleria tasaren %5, 7rekin. Gure Irratia %2, 5eko entzuleria kopurura igo da, 1994an erorketa indargetu ondoren.
|
|
|
Esandakoarenadibide gisa Aberri Eguneko ekitaldien albistea jarri ahal dugu: Donibane Garazinegindako ekitaldien berri eskaini zen, baina Hegoaldeko ekitaldien aipu
|
bat
ere egingabe. Izaera territorial horrek bultzatu gaitu albistegi hau gure analisitik kanpoan uztera.
|
|
|
%1era ere ez da iristen, kanal batean zein bestean, Lapurdi, Nafarroa Beherean zein Zuberoan gertatutakoalbisteen kopurua. Argitu beharra dago, bestalde, aurkitu ditugun kasu apur hauenartean
|
bat
ere ez dagoela Iparraldean gertatu eta bertan soilik eragina duenik. Alegia, Iparraldean gertatzen dena aipatzen denean, Hegoaldean ere eragina izateagatik soilikaipatzen da (adibidez, ustez ETArena den armategi baten aurkikuntza Baionan: Lapurdin gertatua, baina eragina ETArengan eta ondorioz Hegoaldeko errealitateanduena).
|
|
|
edizio elektronikoak eta, bereziki, Inicia ataria eta Internet zerbitzuaren hornitzailea. Liburugintzan Santillanaargitaletxearekin hezkuntza arloan dihardu, baita orotariko argitalpenean ere (Aguilar, Alfaguara, Altea, Taurus,...); atal honetan katea
|
bat
ere sortzen saiatu da (Crisol). Azkenik, zerbitzu eta logistikarako GDM erosketa zentralean, eta hainbat inprenta (Eurohueco, Mateu press,..) eta banatzailetan (Bidasoa, Norpresa,...) ere hartzendu parte.
|
|
|
Bost zerbitzu mota hauei seigarren
|
bat
ere gehitu litzaieke, aldi baterako zerbitzuena hainzuzen ere, aurreko oharrean zehaztutakoaren arabera.
|
|
|
Alderdi abertzaleek daramaten abiadura kontuanizanik, dokumentu arras garrantzitsua eta interesgarria izan daiteke mahai ingurua.Gainera, mahai inguru hori osatzeko ABren ekarpena ere jaso dugu, hori ere P.Iparragirreren eskutik. Eta aurreko hiru ikuspegiak objektibotasunez aztertzen etaerkatzen dituen EZBAIKA elkartearen artikulu labur
|
bat
ere badator, azken bosturteotan gure artean bizi izan den Gerardo Trujano behatzaile mexikarrak egina.
|
|
|
Jokoan hiru esparru badirela pentsatzera eramaten gaitu errepresentazio honek.Psikoanalisiarekin inolako zerikusirik ez duen psikoterapien eskualde bat badago; psikoterapiatik kanpora dagoen arlo freudiarraren eskualdea ere badago; eta ebaketa eskualde
|
bat
ere badago. Hemen, berriro ere, Jano jainkoarekin egiten dugu topo.
|
|
|
Pentsamendu sistemikoaren bilakaeratik sistemen dimentsioetan oinarriturikoproiektu baterakor
|
bat
ere badator. Edozein sistemak beren artean osagarriak direnlau dimentsio ditu:
|
|
|
Beraz, psikodrama heldutasun pertsonaleko metodo
|
bat
ere bada, eta subjektuaren ahaltasuna eta gaitasunak garatzea ahalbidetzen du, espontaneitatea(, e, faktorea) desblokeatzearen eta garatzearen bidez.
|
|
|
Horra hor idazle mota bat, darabilen hizkuntza gurutzegrama bat bezain atseginaeta garrantzitsua zaiona. Guraso
|
bat
ere omentzen dugu gaur, euskaltzaletasunakzientzia eragozten ez duela erakutsi duen intelektuala.
|
|
|
Txillardegi zuzendari, aurkezle eta sarreragilea, errespetu osoz, biei aldizkarian lekua egitearen aldeko agertzen da, eta errespetu berberaz ez dasartzen bere, pulpiputik? horietako
|
bat
ere deskalifikatzen edo gezurtatzen. –Ezdagokio BAT aldizkariari eztabaida funtsezko horretan honen ala haren alde kokatzea.Guri, hemen, arrazoinak eskaintzea dagokigu; eta ezpaia aberasten laguntzea.
|
|
|
Ez da, beraz, Federazino orren aldekoa?. Beste lan
|
bat
ere bialdu digu: LEMUS. ENizenburu duana.
|
|
|
Txillardegik berak Huntaz eta Hartaz liburuan6 ezin argiagozioen: . Ezkertarrek uste dute, beraz, ba dala garaia euskaldun herriak lehenengo aldizbere burua altxa dezan; eta hau esatean ez dugu milimetro
|
bat
ere atzera joan nahi,, lege zahar, bila, denbora, zoriontsu?
|
|
|
Lehenago, ordea, Hedilla Falange Buruaren inguruko alderdikide katalanek, adibidez, eskertu egiten zioten honi, beren artean katalanez mintzatzeagatik ezerasiatua. Aitzitik, gerratean, Burgos-en errefuxiatutako katalan frankista ospekorenbatek estualdiren
|
bat
ere pasatu zuen inoiz katalanez jarduteagatik. Donostian bertanUnidad egunkariak katalanez ari ziren errefuxiatu frankisten epelkeria bortizki salatuizan zuen (Benet 1973:
|
|
|
Egia Atotxako etxe frantziskotarra aski berria zen, artean, juridikoki 1923an irekibaitzen berriro, eta etxegintza bera, bere handi mandian, 1926an eman zen amaitutzat; baina XVII. mendearen hastapenetatik zetorren Txurrutal/ Egiako komentuari segidaemanez eraiki zen komentu hau (gaurko Ibilgailuen Udal Parkeko orubean, GrosekoGeralekuaren parean, dago komentu zaharraren lekua). Besterik ezean, aipa dezagunbehintzat Txurrutaleko hark euskal eskola
|
bat
ere izan zuela, XVIII. mendean.
|
|
|
Era honetara kontsideratu behar diren alofonoen aukeraketaren arazoa, gurekasuan datu basearen diseinu eta inbentariora pasatzen da. Inbentario honetan ezinahantz daiteke hizkuntzan gerta daitekeen errealizaziorik
|
bat
ere, ezta hizkuntzarenaizan ez arren maiztasunez ager daitezkeen guztiak ere; hori gertatzen da Hegoaldeanegiten den euskaran, gaztelaniarenak berezkoak diren soinu batzuekin. Horrez gain, koartikulazio efektuak xeheki aztertu behar dira eta datu basean entitate bereizgarriadaukaten elementuak (alofonoak) zeintzuk diren erabaki.
|
|
|
Prozesagailu linguistikoaren funtzioa testu bati dagokion soinu katea lortzea da. Katehorretan begi bakoitzak, soinuaren identifikatzaileaz gain, ezaugarri prosodikoenmultzo
|
bat
ere badauka; hauek sintetizagailuak egokiro erabilita jaulkiko dutebihurgailuaren sarrerako testuan dagoen mezuari dagokion seinale akustikoa. Berefuntzioen garapenean aldi batzuk bereiz ditzakegu:
|
|
|
Dena dela, lantzen gabiltzan beste batzukere ez ditugu baztertu: TILT eredua (Taylor, 1998) eta osagai prosodikoen kuantifikazio bektorialak darabiltzan beste eredu
|
bat
ere bai (Mohler, 1998).
|
|
|
Epe horretan, dena den, ez zen faltatu beste kultur errealitate
|
bat
ere euskal gizartean, paraleloki zebilena, herrietan, egunerokoagoa? –ez hurbilagoa ezinbestean, eta, hein handi batean, ordura arteko dinamikak eta joerek bideratzen zutena.
|
|
|
Telefonoz deitu nuenean, ordea, ez nuen lortzen hura jartzerik. Ezomen zuen telefonorik gelan, eta bozgorailutik deituta ere ez omen zen ageri.. Badakizu, gorraize pixka
|
bat
ere badu eta...?
|
|
|
Gure xedea: jostagarri eta irri eragile suertatzea, saioak dirauen bitartean (60') aspertzeko une
|
bat
ere ez egotea?.
|
|
|
Irrati mezuen jasotzaileen gaineko datuak aztertzea eta ezagutzea ez da
|
bat
ere erraza. Arturo Merayo k (1992, 147) bi faktore aipatzen ditu zailtasun hori azaltzeko:
|
|
|
Albistegi labur edo buletinetarako material prestatua igortzen dute (5etik 10 minututara), irratiko kazetariek ahotsa (erreportaia aurkezteko) ipini besterik egiten ez dutelarik. Zerbitzu berezi hau egon ezean, irratilariek, ahotsa ipini, albisteak hautatu eta berauek baloratzeaz gain, beste zeregin
|
bat
ere badute: albisteak irratitik emateko eran idatzi behar dituzte.
|
|
|
Tele informazioaren alorrean CNN da egun leaderra (munduko berrehun estatu baino gehiagotatik sintoniza daiteke). Hau esanda, ez da
|
bat
ere harrigarria, tele emandegi hauek sintonizatzen dituzten irratilariak gero eta gehiago izatea.
|
|
|
Irratiari laguntzeko, 1992an Oihartzuna (Oiarzuna idatzita hastapenean) batasun edo elkartea sortu zen. 1994 urtean lau lanpostu zituen 5 langileren artean banaturik eta gainera objektore bat eta CES
|
bat
ere ari ziren lanean (Bidart, 1995, 25). Irratiaren finantziazioa herritar eta herri elkarteen oinarritu zen.
|
|
|
Helvetiar herrian, botere politikoaren menean ez dagoen Epaimahai bat dago, non jendearen protestak entzun eta aztertzen diren. Kontseilu honetan ez dago funtzionario
|
bat
ere ez, ezta parlamentaririk edo irrati telebistako pertsonarik ere.
|
|
|
Badakit lehenago, askoz ere lehenago konturatu behar nuela horretaz. Baina zer egingo diogu, orain dela hain denbora gutxi jakin badut loturek min egiten didatela eta neure buruaren alde ezezagun
|
bat
ere deskubritu badut?
|
|
|
Argazkiko itsasoa, berunezko zerua, larreak eta harrizko txabolatxoak. Eta gogoratuko zara, Bitakoratxo, esan nizula gizon
|
bat
ere bazegoela txaboletako baten aurrean jesarrita, munduaren zentroa zela eta ez dakit zenbat txorakeria gehiago. Beno, sentitzen nuena zen, ezta?
|
|
|
Bada, neuk ere zenbait etapa erre nituen ordurako, eta txita hura oilo bihurtu zitzaidan eta kilkirra gosez hil zen, kilkir guztiak hiltzen diren lez. Arrainetako
|
bat
ere uraren azalean agertu zen goiz batez, hosto lehorra bailitzan. Hamsterrarenak laster egin zuen, gurpiltxoan ariketa fisiko larregi egiteagatik; eta dortokek komunetik behera egin zuten euren azken igeriketa saioa.
|
|
|
Nire kasuan, ordea, ez zen bietako
|
bat
ere gertatu. Alderantziz, animaliekiko enegarren aukera bat etorri zitzaidan, nondik eta zerutik.
|
|
|
Gizon jatorra zen, eta hantxe ibili ginen kontuak esaten. Euskal Herriari buruz aritu zitzaidan, hizkuntza zahar
|
bat
ere ba omen dugula gogorarazi zidan, eta gure egoera politikoak baduela antzik beraienarekin. Gero geografiaren atala etorri zen eta" Saint Sebastien" aipatu zidan, eta oraindik gehiago zirraratu ninduen" Biarritz" bat.
|