|
2008
|
|
|
Baina gorago esan dudan beza la, seguru al gaude, esaterako, iberieraz nahiko hedatua den adin> izen osagaiak aki tanierazko Dannadinnis> izeneko bigarren zatiarekin eta, batez ere, euskarazko adin> hitzarekin zer ikusia duenik? Baliteke izen propioen kasuan elkarren ondoan hitz egi ten ziren hizkuntzetan erabil zitezkeen osagai jakin eta konkretuz osaturiko sare oro kor moduko
|
bat
egotea, baina ez da ahaztu behar izen osagai horien esanahia ez eza gutzeak uzten gaituela batez ere kontu honetan besteetan baino eskuzabalagoak izaten.
|
|
|
2 Diaglosia> kontzeptua honela definitzen du: ematen diren bi muturren artean, ezaugarrien kontinuum
|
bat
dago; zeinetan, dialektoa, hizkuntza interferentziaren ondorioz, subestandarraren parte izanik, bere ezaugarriak, batez ere ezaugarri nabarienak, galtzen doan (1998, 24). Auer-ek Bellmann en diaglosia aipatzean honela azaltzen du:
|
|
|
Testua irudietan sartua (erabaki arriskugarria sarritan, praktikotasunaren kontrakoa...) Aplikazioaren maila desberdinak (logika, diseinua, funtzionaltasunak eta edukia) era nahasian tratatzen badira, azpitik web aplikazioen zerbitzari indartsu edo ondo antolatua
|
bat
egon gabe, hizkuntza bertsioen deskontrola erraz gertatzen da.
|
|
|
erabiltzen dela. Progresio
|
bat
dago euskara batuarekin, Zuberoan arazo handirik sortzen ez duena, zeren eta herriko euskararekin ez baita moztu, zeren eta oraindikan, batzuetan gurasoak, beste ba tzuetan amamak eta aitatak mintzatzen baitira zubereraz. Nik diot lokarri hori ez dela moztu behar.
|
|
|
Zenbat denbora beraz? Orain ezin erantzun dezakegun galdera da, normalizazio prozesuan ari gara, baina zentzuz koa da muga
|
bat
egongo dela aurreikustea.
|
|
|
(22) a. Baina belar> >
|
bat
dago zelai horretan!, protesta egin zuen haurrak. Belarra besterik ez dago.
|
|
|
nezko zitzaizkiola ohartzean, nahi eta ezinaren arteko sarean trabatu zen; bere bizitza ez zuela inoiz irudikatu erabaki behar izan zuen, ametsa kolektiboa baitzen, eta kolektiboan gauzatuko zen oro banakakoari zegokion afan, nahi eta desira oro. Ohartu zen Lekunberrin egin zuen bidea egitea zela errazena, xenda trazatuari jarraitu, alegia; bere kasuan, ordea, akats
|
bat
zegoen, eta akats horrek zeraman orain Londresera; akats horretan zetzan eskura uste izan zuteneko Euskal Herri aske hartako biztanle, aske, esan luke, ez bilakatzeko arrazoia, baina beti izaten duk akats bat. (Olasagarre, op.cit.:
|
|
|
batetik biziok (13r) erakoak; bestetik lau> amadoreoek (8v), berbaoek esaten> (11r) erakoak. Aurretiaz pentsa zitekeen mugatzaile erakusleen arteko gradudiferentzia
|
bat
egon zitekeela euren artean, baina kontestuak konparatu ondoren ez dirudi hala denik. Ziurrago dirudi esatea forma bikoiztasun soila dela testuan.
|
|
|
c) Izenordain bat edo adizki
|
bat
dagoenean perpausan 1 edo 2 pertsona barruan duena, horren eraginpeko izenak erraz beregantzen du mug. hurbila. Hala:
|
|
|
Lehen hamahiru kopletan funtzio erreferentzialarekin eta poetikoarekin batera funtzio emotiboak eta konatiboak indarra dute. Azken bi kopletan funtzio adierazkor edo emotiboa ia desagertu egiten da, igorlea erdigune duen marka linguistiko bakanen
|
bat
dagoen arren eta, konatiboa, berriz, funtzio metalinguistikoa indartzeko bitarteko bihurtzen da, kodea baita hartzailearen norabidean kokatzen diren adierazpen gramatikalen erreferentea: hitanozko aditz formak darabiltzanean, kasu, kodea deitzen du.
|
|
|
gorputz atal desberdinen neurriak (oinak, eskuak, bularrak...), gorputzaren luzera, azalaren kolorea... Edertasunaren kanon
|
bat
dago indarrean. Kanona baldin bada ere, eder kategoria zehaztu egiten da.
|
|
|
Maila esperientzialetik aholkatzeko jarrera hartzen du Etxeparek lehen hamahiru kopletan, nahiz eta alde txiki
|
bat
egon badagoen: lehen hamabi kopletan, ni, a zen igorlea, orain,. Mosen Bernat?.
|
|
|
ez beti, inola ere (lehen saileko adibideez josia dago multzo atzizkion erabilera), baina bai hainbatetan (batez ere egungo eguneko erabile ra modu nagusiari dagozkionetan). Forma zaharrei dagokienez, bistan da, pinu
|
bat
dagoen lekua, ezin izan litekeela pinudia.
|
|
|
Goiko adibidearekin konparatuz, gauza
|
bat
dago argi: di2> atzizkiaren pare parekoa dela alde2 Beste ere batera esanik, A multzoak> determinaturiko lekua> adierazten du alde2> atzizkiak.
|
|
|
Goraxeago, eria> atziz kiaz jardutean, gaztelaniaz eria1> eta eria2> artean erraz bereiz litekeela ikusi dugu. Ez litzateke hain zaila, hartarako denbora izanez gero, hortik aurrera ere egitea118 Gauza
|
bat
dago, nolanahi ere, alor honetan argi: alde> atzizkiari leku adiera bakar zurruna emanez ezin da euskal hitz (batez ere ohiko hitz al
|
|
|
Honek ere positibismo katolikoa eta erromantizismoa uztartu zituen. Menéndez Pelayo ren tesi nagusia espainiar izpiritu
|
bat
zegoela aldarrikatzea zen, eta espainiar karaktere horren funtsa katolizismoa zela, hots, espainiar izpirituaren izatea katolizismoan zetzala (Heterodoxos españoles 1880) 229.
|
|
|
Horri deitu diot erromantizismoa. Izena, agian, ez dago guztiz egoki erabilita, baina hari komun
|
bat
dagoela nekez uka liteke. Aipu pare baten bidez argi ikusten da hau.
|
|
|
239 Garai honetako Iparraldeko zein Hegoaldeko euskal literatura erromantikoaz Kortazar (1997: 110), eta bereziki Anton Abadiaren inguruko giroaz horren inguruko monografia on
|
bat
dago (ZZEE, 1998).
|
|
|
Beraz, batetik Azkuek bere heziketa garaian xurgatu zuen erromantizismoak bere jardueraren lan esparrua seinalatu bazion (herri jakintza biltzea, jasotzea, salbatzea...), ideal hori bizi osoan mantendu zuen, eta ez inertzia desfasatu soilez, baizik barneraino asumitu zuelako, bere izakerarekin osoki egokituz. Mitxelenak adierazi izan duen bezala, Azkuerengan, sakonean, beste ideia batzuen azpitik erromantiko
|
bat
zegoen, horrek ahalbidetuz egin zuen lan zabala egitea:
|
|
|
Beraz herrikoi akademiko poloen arteko tentsio eta dialektika
|
bat
zegoen.
|
|
|
Menéndez Pidalen kasuan, Pruden Gartziaren tesiak erakusten duenez, teorizazio koherente eta sistematiko
|
bat
dago (ez beti agerikoa baina bai inplizitua) espainiar kultura Europako kultura komunaren baitan kokatzeko, partaide eta oinordeko legitimo gisa. Are espainiar kultura, europar kultura soil gisa agertu ez ezik, europar kulturen artean nortasun berezi eta nabarmena duen agerpen original gisa azaltzeko.
|
|
|
Pasarte honetan, Azkuek euskalgintza lanean egindako gastu ugariak aipatzeaz gain, esaldi
|
bat
dago horiek interpretatzeko gakoa ematen duena:
|
|
|
37). Dena dela baliteke Azkueren ohar autobiografiko honetan akats kronologikoren
|
bat
egotea. Zeren bertan harmonia 1895etik aurrera ikasi zuela esan arren Arana Martijak dio (1983a:
|
|
|
Bartzelona aldean aldiz, joera berritzaileagoekin bat eginez, Wagnerrez zaletu ziren katalanistak. 1902an Associació Wagneriana sortu zuten, eta horrekin, bide batez, Madril italianizantearekiko kultur diferentziak markatu zituzten140 Bilbo inguruan ere, nahiz Katalunian bezain sendoa ez izan, giro wagneriano
|
bat
egon zela ematen du, eta Azkue, jakina, horren partaide izan zen.
|
|
|
Europartze hori, pintura arloan jada bere emaria erakusten ari zen, Paris eta Bruselara joaten aitzindari izandako Adolfo Guiard eta Dario Regoyosen bidez144 Musika eraberritzeak, oraindik bere fruiturik onenak erakusteko zituen. Giro berritzaile eta wagneriano
|
bat
egon bazegoen, bilbotarrek ez ezik Vicente Goikoetxea, Telesforo Arantzadi edo Campion moduko euskaltzaleek ere, konpartitzen zutena145 Wagnerismoaz gain, eliz musika arloko eraberritzea ere gertatzen ari zen garai hartan, Azkuek bete betean parte hartuz mugimendu hartan146.
|
|
|
Mugimendu «baskista» zabal horrekin elkarlanean ibili zen Azkue, haren baitan bere musika proiektu nazionala eskaintzeko. Izan ere, Bilboko Elkarte Koralean, adibidez, denak nazionalistak ez baziren ere (eta euskal musikaz gain bestelakoa ere landu nahi zutenak egon arren), euskal gaiekiko sentiberatasun
|
bat
zegoenez, Azkuek bertan eskaini ahal izan zituen bere obrak.
|
|
|
Beronen lehen azterketa bat Toledok egin zuen, 322 harpidedun kontatuz453 Egile berak agerian jarri izan ditu harpidetza kobratzeko arazoak zeudela maiz454 Edonola ere, zerrenda gehiago ustiatuz harpidedunen jatorria ere zehaztu daiteke: ...io eta Markina nabarmenduz harpidedunen kopurutan), %15 Gipuzkoakoak (Donostia, Oñati eta Zumaia nabarmenduz), %3 Arabakoak (gehienak Gasteizkoak, ia ziur, bertako seminariokoak), bi nafar harpidedun iruinxeme (%0, 7) (bata Arturo Campion), eta azkenik Espainian eta Amerikako euskal kolonietan barreiaturiko %9a455 Datu hauetan Bilbo falta da, non pentsa daitekeen Euskalzaleren erosle kopuru handi
|
bat
zegoela: izan ere, ezaguna da Azkueren hurrengo aldizkaria, hots, Ibaizabal, Bilbon beste inon baino gehiago saltzen zela, eta beraz logikoa dirudi Euskalzalerekin gauza bera gertatzea.
|
|
|
Laburbilduz, euskara katedra Azkueren lehen plataforma izan zen, Bizkaiko Diputazioaren gerizpean boteregune bat eskaini ziona, nahiz ez berak gura zuen bestekoa. Beraz katedraren inguruan batetik AzkueDiputazio arteko elkarrekintza
|
bat
egon zen, Azkuek gauza batzuetan bere aldera ekartzen jakin zuena (subentzioak liburu batzuei, etab), beste batzuetan ez (Azkueren eredu linguistikoen aitortza ofiziala Bizkaia osoan adibidez). Katedraren inguruko beste elkarrekintza nagusia Arana Goiri eta Azkueren artekoa izan zen, abandotarrak bilbotarraren boteregune hori beretzat eskuratu nahi izan baitzuen, eta ezin izan zuenean mugatzen saiatu zen, edo bere alderantz eragiten.
|
|
|
Ez dirudi. Zerbaitegatik idatzi zion Arana Goirik Angel Zabala alderdikideari« ¡ Cuanto daño nos ha hecho Azkue con el dinero de Sota! »32 Eta izatez, Azkuerekiko Arana Goirik zuen kezka eta ia obsesioa norainokoa zen erakusten duen indikadore objektibo
|
bat
dago: Arana Goiriren obra osoetako aurkibide onomastikoaren arabera, abandotarrak bere testuetan gehien aipatu zuen pertsona Azkue izan zen (122 aldiz) 33, Carlos María Borbon erregegaia baino gehiago (hau 105 aldiz aipatu zuen) 34, Arturo Campion baino gehiago (68 aldiz) 35, Ramon de la Sota baino gehiago (25 aldiz) 36, eta beste inor baino gehiago.
|
|
|
plana, aurkeztu, zuenetikeuzkeráfilo») 130 Azkuek, 1902 aurretik sekula ez zuen esan (ez pentsatu) Arana Goiri tranpetan ari zenik. Egiazki hala ari ote zen zalantza izpiren
|
bat
egon daiteke, bereziki kontuan izanik Aranak bere jatorrizko planeko hitz ilun haiek(, euzkerálogo, etab.), ez zizkiela kongresukideei argitu, ez Hendaian (baina orduan ez zen astirik egon), ezta hurrengo lau hilabeteetan ere. Baina seguru asko konturatu ez zelako izan zen, konbentziturik, zegoen bezala, kongresuko pertsona kultuek aise ulertuko zutela euzkera+ filo erroekin osatutako hitz batek zer esan nahi zuen («como bien claramente expresa la palabra» esango zuen geroago) 131 Aldiz, prentsako irakurleei gauzak erraztu nahian, Arana Goirik 1902ko urtarrilean gauzak argiago idatzi zituen.
|
|
|
1887an kokaturiko istorio honen arabera, bada, seminarioko buruek ez zieten uzten apaizgaiei eskutitzik euskaraz idazten, ezta beren senideei ere. Azkuek, salaketa 1918ko eleberrian egin bazuen, ziurrenik Gasteizko seminarioan, ordurako euskara katedra
|
bat
egon arren, internoen eskutitzak gaztelaniaz idazteko obligazioa mantentzen zelako egin zuen. Eta kontuan hartzekoa da ohar hau eleberrian Kaliforniara joan zen indiano euskaldunak egiten ziola apaizgai zebilen bere semeari.
|
|
|
Katedrako ikasle gehienak ingurune burgesetik zetozen. Euskararekiko interes eta eskari sozial
|
bat
bazegoela katedra ireki zen urtean ikusi zen, bat batean 53 ikasle matrikulatu baitziren. Hurrengo urteetan ikasle kopuruak behera egin zuen, 1895ean hamaikaraino jeitsiz, beharbada klaseek ez zituztelako espektatibak betetzen.
|
|
|
Horregatik liburu honetan irakurle desberdinei interesatzeko gaiak azaldu dira. Nolanahi ere, ikerketaren abiapuntuan galdera
|
bat
dago: zein izan zen Azkueren ekarpena?
|
|
|
Beraz, norbanakotik gizarterantz doan bidea segitzen du liburuak. Gainera, hiru parteak zeharkatuz hari transbertsal komun
|
bat
dago, ez kronologikoa, baizik interpretatiboa.
|
|
|
Posible ote da Azkue Elizako buruei gezurretan aritzea? Agian erdibideko azalpen
|
bat
dago: Azkuek Eleizalde separatista ez zela jakin arren, pentsa zezakeen Vatikanora Espainiatik heltzen ziren informeetan hala aurkeztuko zutela, eta beraz azalpena sinplifikatzearren baliatu zuen kalifikatibo hori.
|
|
|
máiteen ondasunak pilotuten legez? Aramaio izentzat daukan ibar
|
bat
dago Euskalerrian»93 Hiru probintziako Euskal Herri ideia hau, ordea, ez zen itxia Azkuerengan. Izan ere, aurreko ipuina argitaratu eta hilabete bat geroago, aldizkari berean, Azkuek Nafarroa ere aipatzen zuen:
|
|
|
Artxiboko paperetan ez da zehazten itzultzailea nor izan zen, baina Akademiaren baitan ataza hori beti Azkuek egiten zuela kontuan izanik, eta itzulpenaren estiloari begiratuz, ez da dudarik euskaltzianburuari dagokiola. Panfletoan arraza aipatzen duen pasarte
|
bat
dago: « [Las Agrupaciones] quieren ofrecerse a los vascos e incluso a los no vascos, en un sentimiento profundo de amor racial y de respeto cristiano».
|
|
|
Beraz, militarrek, euskarazko testu berriak ateratzea galarazi ez ezik, badirudi lehendik zeudenak erretiratzeko bidea ere irekitzen ari zirela. Militarren herra eta euskararekiko mesfidantza, beren ezjakintasunaren parekoa zen, euskaltzainburuari aztertzeko igorri zioten liburuen artean Azkue beraren liburu
|
bat
baitzegoen. Azkuek aldeko txostena egin zuen hamar libururen gainean (berea barne), beste bitan euskal politika nazionalista zegoela salatuz (Ipuin, aberkoyak eta Miren. Itziar?
|
|
|
Bera gabe bertan behera geratuko zen erakundeak berriro ateak ireki zituen. Dinamika berria, esan beharrik ez dago, izugarri ahula zen, baina hala ere dinamika
|
bat
zegoen: hileroko batzarrak, euskaltzaleentzako bilgunetxo bat, Akademiako biblioteka irekita?
|
|
2010
|
|
|
Hiru testuek ezaugarri komunak dituzte, ez dira itxuraz ematen duten bezain desberdinak. Ezaugarri komunen konbinatoria
|
bat
dago. Ardatz biko testuak dira denak, oinarrian:
|
|
|
Gure ustez, konbinazio maltzur
|
bat
dago inposizio eta motibazioaren artean, pertsuasio joko batean. Joko hori, marka deiktikoei dagokienez, neurri batean islatzen da etengabeko NI tik ZU ra, eta ZU tik GU ra pasatze horrekin, errekurtsiboki.
|
|
|
Bereizketa horri ez zaio behar zaion garrantzia ematen analisi askotan. Bada hor nolabaiteko erredukzionismo arrisku bat, metonimizazio bat, ezen beti ez baita kontuan hartzen bi atal horien artean, zati ekoiztuaren eta irudikatuaren artean hain zuzen, haustura
|
bat
dagoela, ezin dela bata bestearen ordez hartu. Bereizketa hori aintzakotzat hartu ezean, batek pentsatu ahal du produkzio egintza zerbait inozoa dela, garbia eta gardena, ideologikoki neutroa.
|
|
|
Esatezko aditza, bukaeran eta erdian ez ezik, hasieran ere jartzen du sermoilariak. Aditzaren politika oso
|
bat
dago esataria A, B edo C barrutikoa izan (gogora bedi A barrutia ortodoxiari dagokiola. Biblia, patristika, kontzilioak, eta abar? ; B barrutia doxari dagokio, herritarrari eta kristauari; eta, azkenik, C barrutia heterodoxiari lotzen zaio, herejeei:
|
|
|
Iruzkin laburrak eta bidenabar eginiko oharrak ere badira. Fraseologia oso
|
bat
dago martxan:
|
|
|
Argi dago esatariak testu zati idatziak maneiatzen dituela eta eskura dituela. Orobat tradizio luze
|
bat
dago enuntziazioaren iturburuan berau legitimatzen. Sermoilariak, jakina denez, eskura izaten zuen holako aipu zerrenda edo aipu biltegi bat, Thesaurus bat.
|
|
|
Esana dugu jada ekoiztutako berbaldiaren eta ekarriaren artean beti ere nolabaiteko jauzi
|
bat
dagoela. Esan dugu, orobat, harreman hori ez dela uste bezain gardena eta errugabea, subjektuen arteko erlazio moduak baitaude beti tartean.
|
|
|
noraino dira Eracusaldiac> ekarpen propioa, noraino instituzioarenak? Ezin baita ukatu Agirrek estilo pertsonala duenik, zehatzago esanez, komunikazio kontratuak ezartzen dion marka orokorren ondoan, indibiduatze prozesu
|
bat
dago eta hori da bere ekarpen estilistikoa: beste egile batzuren sermoien artean ezagun da zeintzuk diren Agirrerenak.
|
|
|
Badago erretorika murriztu bat, edergailu eta dekorazioarekin lotua, estilistika eta poetika praktikekin. Eta, beste aldean, erretorika orokor
|
bat
dago, argudiatzeari lotuagoa, logos> aristotelikotik hurbilago, argudiatzearen zutabe dena. Azken honetatik elikatu zen Perelman autorearen erretorika berria (1958), hots, XX. mende erdiaz geroztik erretorika klasikoa osotasunean berreskuratzeko egin diren ahaleginetan aipatuena eta aipagarriena.
|
|
|
Valentziakoak ere aldaera bat baino gehiago du, eta abar. Diferentzia
|
bat
dago, halere, kanpoko kasu askoren eta EAEko lege markoaren artean: EAEko eredu aniztasun edukatiboa esplizitua da, besteetan baino esplizituagoa.
|
|
|
Aldaketa handiak ekarri ditu aktibatze lan horrek EAEko eskola munduan. Aldaketa horietan gauza
|
bat
dago argi: hasieran aski hedadura mugatua zuten A, B eta ereduek zabalkunde ohargarria izan dute mende laurden honetan:
|
|
|
Gauza bera gertatzen da LMHko eredu banaketa DBHko datuekin konparatzen bada, eta abar. Hots, barne gradiente
|
bat
dago hor, normalean ereduaren alde diharduena.
|
|
|
Euskaraz dakien eta hala egin nahi lukeen hainbatek, goiko motibo horiek direla medio, erdaraz egin behar izaten du maiz. Salbuespen bakanak alde batera uzten badira, gauza
|
bat
dago argi: ele biko herrialdean (bilingual setting delakoan) bizi dela, egungo egunean, euskaraz dakien eta hala egiten duen gizajendea.
|
|
|
Ikasle fitxa aldatu da pixka bat ikasturtetan zehar2 Oraingoan 16 galdera badira, datu pertsonalak kontuan ez hartuz (izena, deitura, helbide elektronikoa eta telefono zenbakia). Galdera horien artean bost aukera itxiko galdera, bi aukera anitzeko galdera eta galdera ideki
|
bat
daude.
|
|
|
Beraz oraingo fitxan hamasei galdera badira, datu pertsonalak kontuan hartu gabe (izena, deitura, helbide elektronikoa eta telefono zenbakia). Hauen artean bost aukera itxiko galdera, bi aukera anitzeko galdera eta galdera ireki
|
bat
daude.
|
|
|
dantza taldeak, musika taldeak, euskara irakasten zuten taldeak, elizaren inguruko kristau taldeak, mendi taldeak? Egoste kolektibo
|
bat
zegoen Euskal Herrian, kontzientziatze kolektibo bat. Eta horri esker, une batean, kontzientziaziotik beste salto bat eman zen:
|
|
|
Ipar Euskal Herriko ikastolen sortze prozesuan, halaber, badago beste ezberdintasun nagusi bat: Hegoaldean ez bezala, Ipar Euskal Herriko ikastolen sorreran talde antolatu
|
bat
egon zen, Seaska elkartea bera. Iparraldean, sorreratik, Seaskako partaide dira ikastolak.
|
|
|
norabide bakarreko eredu pedagogikorik ez egotea. Nahi
|
bat
zegoen, joera bat: handik eta hemendik hartu, besteengandik ikasi, eta ibiliz bidea eginez segitu.
|
|
|
–Logikoa zen ikastolek kooperatiba izaera hartzea, kooperatibak ondo ordezkatzen duelako ikastolek historikoki izan dugun zentzu kolektiboa?, dio Ormazak. . Behar
|
bat
zegoen ikastoletan, eta formula bat sortu zen, biak ondo uztartzen zirelako. Zorionez eta zoritxarrez, nahiko kooperatibistak garelako Euskal Herrian.
|
|
|
–Euskararen eskola, euskal populu guztiari irekita. Eta, ezberdintasunen gainetik, izpiritu amankomun
|
bat
zegoen oinarrian: haurrek euskara ikastea eta euskarazko irakaskuntza jasotzea, benetazko euskaldunak bilaka zitezen?.
|
|
|
Horregatik,, ni oso pozik jartzen naiz gauza berri
|
bat
dagoela entzuten dudan bakoitzean?, Erguinen esanetan. –Azken finean, denok, herri bakoitza ari da bere aportazioa egiten.
|
|
|
Beraz, hasierako egoera ahul eta norabiderik eza hartan, lehen aldiz ikusi zen estrategia
|
bat
egon zitekeela eskola publiko berri haren diseinua egin ahal izateko eta, aldi berean, ikastolen ezegonkortasun ekonomiko finantzarioari zegokion akordioa egiteko. Eta, gainera, komeni zela biak uztartzea.
|
|
|
Hau da, zenbat dirutaz ari ginen ondo jakitea?, gehitu du Camposek berak. . Ikastola batzuetan oso ondo eramaten zituzten kontuak, ikastolako batzordean akaso kontulariren
|
bat
zegoelako. Baina beste askotan?
|
|
|
Azken finean, horrek esan nahi zuelako gu bagindoazela eskola publikorantz, baina ez ordura arte zegoen eskola publiko sarerantz. Bateratze
|
bat
egon behar zuen, alde bakoitzean aldaketak eginez eta alde bakoitzaren gauza onak jasoz, Euskal Eskola Publiko berria eraikitzeko?.
|
|
|
Euskal Eskola Publikoaz gain, euskal hezkuntza sistema berri eta osoa marraztu zuen Euskal Eskola proiektuak, eta Gutun haren sintesi modukoa zen. Euskal Herriko hezkuntza erakundeen historian, lehen aldiz, testu
|
bat
zegoen, Euskal Herriaren balizko hezkuntza sistemaren ezaugarriak zehazten eta jasotzen zituena. Eta, gainera, eskola kolektibo batek aldeko botoa eman zion, barne kontsentsu handiarekin:
|
|
|
–Baina erabaki genuen aurrera egitea horrekin?, gogoratu du Etxezarretak. . Ekonomikoki ondo geunden; legealdia bukatzen ari zen eta gobernu berri
|
bat
egongo zen Jaurlaritzan; sumatzen genuen Euskadiko Ezkerraren partetik jarrera berriro aztertzen ari zirela. Eta gobernuan genituen kontaktu batzuek eraman gintuzten pentsatzera eskenatoki berri bat zabal zitekeela:
|
|
|
J. Iñaki Etxezarreta harago joan da. . Finean, gizarte eredu
|
bat
zegoen jokoan. Ikastolen hezkuntza eredu horren bitartez, eskola ulertzeko modu bat zegoen ezbaian, eta beraz, gizartea:
|
|
|
–Finean, gizarte eredu bat zegoen jokoan. Ikastolen hezkuntza eredu horren bitartez, eskola ulertzeko modu
|
bat
zegoen ezbaian, eta beraz, gizartea: lan kooperatiboa, elkartasuna, dena administrazioaren eskutan ez uztearena?
|
|
|
Horregatik, 1993ko ondorietako bat da ikastolen erregistro historikoa desagertzea. 1980an hasi eta 1993ra arte, ikastolen errolda
|
bat
egon zen, ikastolen erregistro bat, eta 1993an ikastolen nortasuna, ikastolen izaera berezia ere desagertu egin zen. Ikastolen kolektiboko orduko arduradunentzat, hori zen legearen eta legearen ondoren egindako akordioaren helburu politikoa.
|
|
|
Burubiko egoera
|
bat
zegoen, bai, eta egoera horrek kontraesanak sortzen zituen, eta une batzuetan baita eztabaida gogorrak ere. Ikastolak bietan ziren bazkide, baina bazirudien erakunde bakoitza bere bidetik zihoala.
|
|
2012
|
|
|
Ikasleek emandako erantzun guztiak aztertu ondoren, poema baten esanahia ulertzeko oztopoak zerrendatu zituen, eta benetako esanahira iritsi ahal izateko egin beharreko irakurketa definitzen saiatu zen. Esperimentu harekin, esanahi batu eta bakar
|
bat
badagoela frogatu nahi izan zuen Richardsek, eta irakurketa on batekin posible dela autorearen esanahi originala berreskuratzea. Geroago argitaratu zuen. Toward a Theory of Translating?
|
|
|
Episteme modernoan jakintza erreal eta ziur
|
bat
bazegoela eta gizakiak arrazoiaren bidez jakintza hori beregana zezakeela sinesten bazen, episteme postmodernoan zalantzan jartzen da jakintza oro. Zalantza edo ziurgabetasun horrek, baina, badu bere alde ona:
|
|
|
definitzeko hiru postulatu erabiltzen ditu Touryk. Lehenik, sorburu testuaren postulatua (Source Text Postulate), aurreko testu
|
bat
egon delako ustea, nahiz eta ez den inoiz halakorik existitu. Bigarrenik, transmisioaren postulatua (Transfer Postulate), hau da, ustezko sorburu testu batetik zenbait ezaugarri transmititu direlako ustea.
|
|
|
Sorburu testuaren, transmisioaren eta harremanen postulatuen bidez, Sarrionandiak bere poema apokrifoen atzean jatorrizko testu
|
bat
badagoela sinetsarazi nahi dio irakurleari, eta sorburu testu horren eta bere itzulpenaren artean transmisio edo harreman batzuk izan direla. Sorburu testu hori, ordea, ez da inork inoiz idatzitako testu konkretu bat, idazleak, izkiriatzear dagoen testua hitzez hitz definitu orduko bere baitan sortu eta emendatuz joan den testu ilunago eta izkiriatu gabeko?
|
|
|
Ez dakigu Sarrionandiak poema txinatar jakin bat ote zuen buruan hiru lerroko poema labur hura idatzi zuenean, ala aldez aurretik irakurritako txinatar poesiak inspiratuta sortu ote zuen. Edozein kasutan, izenburuak txinatar literaturarekin jartzen du harremanetan poema, eta poemaren eraketan modu bateko edo besteko itzulpen prozesu
|
bat
egon dela pentsarazten.
|
|
|
Elkarrizketa bat gauzatu ahal izateko oinarri oinarrizkoa da solaskideen artean halako, konplizitate?
|
bat
egotea; batean duten munduaren ezaupide pragmatikoak edo jakintza konpartituak emandako konplizitatea.
|
|
|
Aditzik gabeko enuntziatuetan, berriz, ez dago alde nabarmenik koma parearen (%52.83) eta marren (%43.39) artean; hau da, bata zein bestea darabil. Ez dirudi, bada, irizpide sintaktiko jakin
|
bat
dagoenik bataren edo bestearen alde.
|
|
|
Gure ustez, egitura parentetikoan agertzen diren aditzak lirateke parentetiko, baina hauek ez dira egitura parentetikora bakarrik lerratzen; edozein egitura sintaktikotan ager daitezke. Kontua, gure ustez, ez da hainbeste parentetiko estatusa duen aditz tipoak egiten duela egitura bat parentetiko; egitura parentetiko bezala izendatu dugun egitura sintaktiko zehatz
|
bat
egoteak baizik. Besterik da egitura mota horretan zein aditz mota agertzen den zehaztea.
|
|
|
Ezabaketa hori egiteko, noski, adibide horretan bezala, izen horren erreferentzia testuingurutik erraz berreskura daitekeela segurtatu behar dugu. Mugatzailearen kasuan, adibideak erakusten digunez, oso ohikoa da ezabaketa aurrean genitibo marka daraman izen
|
bat
dagoenean.
|
|
|
Nola bihurtu ulerterrazago zenbait euskal testu ulergaitz? Beraz, zailtasun
|
bat
dago liburu honen iturburuan, egilearen ustez,, denok nozitzen duguna?.
|
|
|
J. M. Sadockek (1974) eta J. R. Rossek (1973) proposatu zuten egituraren mailarik gorenean komunikazio aditzen
|
bat
zegoelako hipotesia eta J. L. Austinek (1978) enuntziatu konstatatiboak eta performatiboak bereizten ditu. Austinenetzat, enuntziatu guztiak ez dira deskripziozkoak eta bide horretatik gatzatzen du bere enuntziatu performatiboen teoria; bestela esan,, esanez egitea? 27 mamitzen duten enuntziatuena.
|
|
|
Hemendik abiatuz, Rossek (1973), teoria bat sortuko du, zein nahi perpausen egiturarik gorenean aditz performatibo
|
bat
dagoela aurresuposatuko duena. Aditz honek indikatiboko orainaldiko lehen pertsonan dagoen komunikazio aditzen batekin egingo du bat:
|
|
|
Modalizatzaileekin ez ezik enuntziazio mailako osagaiekin ere beste horrenbeste gertatzen da Gutiérrezen ustez. Enuntziatu ororen azpian enuntziazio mailako predikatu
|
bat
dagoelako ustea oso nabarmena da. Eman dezagun honelako adibide baten aurrean gaudela:
|
|
|
Egiaz hori dantza da. Oro har, gure antzertia oso osoa dantza
|
bat
dagola ez da düdarik.
|
|
|
Halere ageri da izarian badoatzala eta haüen ürratsak arruntak beno baratxago dira, esküak kürütxe dütüelarik eta noizean behin kürütxe bat tinkatzen düelarik. Hots hori ere dantza
|
bat
dago.
|
|
|
Urdinak esküineko sargiatik jelkitzen dira, gorriak exkerrekotik. Esküinaren eta exkerraren zoinlehentaka
|
bat
dago eta horietarik hürrünago honaren eta gaixtoaren borroka. Bi alderdiak alkarren etsaiak dirade eta oso ezbardinak.
|
|
|
Dantza, baboitxekoa eta alkarrekikoa, gure antzertiaren ezagügarri handienen
|
bat
dago, antzerki osoa dantza bat bezala ikus daitekeanaz geroz.
|
|
|
Ikusten dügün arabera, gure antzerkiak dantzari hanitx zor deio. Erran genezake errituzko dantza
|
bat
dagola pastoral osoa, hatsarretik ürrentzealano. Horrekmoldatzen deio itxüra berezi bat, miresten dügüna, egünorozko gaüzetarik hürründelakoz, ezohizkoetarat eramaiten gütüana.
|
|
2013
|
|
|
paradoxa bada ere? gerlaren azken asteetan ez zen nabaritzen gerlaren hastapenean eta gerlak iraun zuen denbora gehienean zabaldu zen mezu baikorrik, ageriko zuhurtziaren gibelean, gerla bukaerara zeraman dinamika
|
bat
zegoen. Alemanak gero eta ahulago zeuden Frantziako lurretan, eta gero eta lagun gutxiagorekin gelditzen ari ziren.
|
|
|
Gerla hastapeneko artikulu batzuetan ageri da zentsuraren eragin hori, Eskualduna astekarian. Zenbakiak zeuden lekuetan zati zuri
|
bat
zegoen, zentsuratutako zatiaren marka gisa. Frantsesen eta alemanen hil kopuruak ematea ere ez zuten baimentzen.
|
|
|
Baina hortik eta etsaien hiltzea goraipatzera alde
|
bat
badago. Dena den, etsaiaren hiltzearen presentzia erlatibizatu behar dugu.
|
|
|
Zenbat soldado, etchean aste
|
bat
egon eta behinere baino ilunago, dohagabeago itzultzen direnak beren lagunen gana! Zertako hori?
|
|
|
Ehortze hunkigarri
|
bat
nago ikusirik egun ochtian. Aita Blaise, Frantziako lurrak galdurik Espainia Oyharzunen bizi zena ehortzi dugu; «tranchées» direlako lur zilo hetarik batean kolpaturik hila.
|
|
|
Gauza anitz utzi zen sakontzeko, hala nola gerla osoa eta gerlaren alde desberdinak. Tesia egiten hasterakoan, gaia oraino, funtsean, landu gabea zen, eta alor zabal
|
bat
zegoen aitzinean.
|
|
2014
|
|
|
Y): Gauza
|
bat
dago/ haltuetatik/ Euskalerria/ zaintzen duena: / Axula rren begia?, 74.
|
|
|
Hemen bakarrik gauza
|
bat
dago/ inork saltzen edo erosten eztuena/ eta hori da/ Gabriel Arestiren poesia,/ Hain merkea baita/ ezen eztuen preziorikan. (HH, 122)
|
|
|
Bertsolaritzari balioa ematean, bertsolaritza bera baino gai askozaz ere garrantzitsuagoa zeukan gogoan: hizkun tza, euskara. izan ere, hizkuntzaren inguruan auzi latz
|
bat
zegoen; betidanik, noski, gutxiengo baten hizkuntzaz ari garela, baina inoiz baino latzagoa XX. mendearen hasieraz geroztik. txirrita bera ere konturatua zegoen horretaz. Gogoratu Victoria Euge niako 1935eko lehen bertsolari lehiaketan kantatu zuen bertsoa:
|
|
2016
|
|
|
Puntu horri buruz aitzinetik erran beharra dago euskal antzerkiak prentsa oso mugatu bat hunkitzen zuela Larzabalen garaian, eta kritika honen ezaugarri nagusietakoa gertakari baten isla izatea zela. Gaur egun antzerkiaren aitzinean bestelako begirada
|
bat
dago, nahiz eta euskal antzerkiarentzat kritika askotan mugatua gelditu. Bestalde, kritika idazten dutenak ez ziren askotan profesionalak izaten, beraz antzerkiaren mundua ezagutzen bazuten, amateur mundukoa ezagutzen zuten, eta euskarazkoa izaten zen garaian Ipar Euskal Herrian, hau baitzen ibiltzen eta prentsa euskaldunean aipatzen.
|
|
|
Horrek erakusten du posible dela euskal idazleek idatzi gauzak taula gainean ematea, baina horretarako behar da idazle eta aktoreen arteko elkar lan handia. Iparraldean berritze
|
bat
egon da, idazle onak dira, gauza politak, biziak, interesgarriak, eta biziari lotuak idatzi dituzte eta Iparraldean beti izan da usaia.540
|
|
|
Bukatzeko oso ikuspuntu ezezkorra adierazten du, urruntasunak, distanziak ematen dion gaitasuna agian, nahiz eta euskal kulturan erabat murgildurik egon, Xabier Mendigurenentzat ere nolabaiteko bihurgune
|
bat
dago:
|
|
|
Iparraldeko idazleen lanetan bada horrelako mezu larri bat, Luku, Borda, Irigoien, Irigarai, horien lanetan. Bada horrelako erran zahar bat erraten duena beltxargak hiltzera doalarik bere kanturik ederrena ematen duela, eta orduan Irigaraien lan batzuetan, Lukuren lan batzuetan horrelako sentimendu
|
bat
badago, hilzorian dago Euskal Herria, peko errekara goaz, ez du konponbiderik honek, eta horri egiten zaio kantua, eta aldi berean da ederra eta mingotsa, gaur egun iparraldeko antzerkian sumatzen da, nahiz eta irri antzerkia izan, irriaren azpian negarra dago eta kexua dago eta protesta dago.543
|