|
2000
|
|
|
esaten,
|
baina
badaki hori bere
|
|
|
Sari hau irabazi aurretik, luzemetraiaren bila ibili naiz, presarik gabe, baina etenik gabe. Sari hau lortzeagatik ere, ez naiz famatua izanen,
|
baina
badakit helduko dela. Orain zenbait proiekturen atzetik nabil, baina ez ditut esanen, ateratzen ez badira oso gaizki geldituko naizelako.
|
|
|
Aginduaren Administrazio barruko historia ezagutzen ez dugun bezala, harenaplikazio sozialarena ere ezezaguna dugu,
|
baina
badakigu egoerari Gotzainak nolaegin zion aurre.
|
|
|
Jakintsuak egia adierazten saiatubeharko luke, egiara apalki hurbiltzen. Izan ere, Luis Berrizbeitia-ren esanetan, egianon dagoen ez dakit,
|
baina
badakit hurbilago duela bila dabilkionak? 25.
|
|
|
Beste askok ardiekin egitea atsegin duten moduan. Nire emazteak ez du afizio honen berri, dena ezkutuan egiten baitut,
|
baina
jakin edo ez, engainatzen ari naiz. Eta zergatik?, galdetuko duzu, e, basque?
|
|
|
—Ongi duk, seme...
|
baina
badakik zer dioen erran zahar zuhurrak: bakoizari berea, zuzenbidea —eta, gurutzea eskurat emaiten zidala, orduan ere irri egin zidan:
|
|
|
—Zerua eskaintzen didazu, etxeko andere, eta eskertzen dizut,
|
baina
badakizu ezen, obligazinoak hertsatzen gaituenean, lurreko zeru guztiak bazterrerat utzi behar izaiten ditugula, betikoaren igurikitzan —eta, eneganat jiraturik, segitu zuen—: Horrek, bertzalde, nik baino behar handiagoa du, bistan da...
|
|
|
" Joanes: Felisaren ipuinak sinesteari utzi eta apez horren ipuinak sinesten hasi behar al duk orain...?",
|
baina
jakinik, halaber, alferrikakoa gertatuko zitzaidala ihardeste hura, zeren eta, nik osabari buruaz ezetz erran niezaiokeen arren, ez nituela ipuin haiek sinesten, neure buruari galdezka segituko bainuen: " Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?", ene zalantzen argibidea beldurrak edo eraginikako bertze zalantza hura balitz bezala.
|
|
|
" Jauna: nik ez dakit non dagoen egia, jaun Marcelek ote zuen edo osaba Joanikotek ote duen, edo aita Bartolomek,
|
baina
badakizu dagoen lekurat eginen nukeela, baldin non dagoen baneki, eta, bitartean, egin bedi..."
|
|
|
Ai, jaun André, ez dizut kontatuko zein arrai eta alegera sentitu nintzen alabantza haiekin, zeren kontaezina bailitzateke,
|
baina
jakizu, halarik ere, ezen tipi geratuko nintzatekeela, baldin erranen banizu ezen, nola oiloak, arrautza errunez gero, kakaraka eta zalapartaka aldarrikatu behar izaiten duen bere balentria lau haizeetarat, hala sentitu nintzela ni ere, munduari nor nintzen edo nor izan nintekeen erakusteko gogo ezin biziagoarekin, zeren, aitzina beha, Urbiaingo filosofo tipi hura Urbiaingo doktore edo Urbiaingo ... Eta guztiz konbentzitu nintzen orduan, nobizio maisuari adituz gero, ezen studioak bihurtu behar nituela neure bizitzako ardatz, baita neure begi bihotzen aitzineko eta gibeleko muga ere, lehen urrats eta azken.
|
|
|
Erraitekotan egon nintzen: " Hik irakatsi behar didak orain nolakoak diren tigrearen atzaparkadak...?",
|
baina
jakinik ezen ez nuela konbentzituko, eta jakinik, hala berean, eri eta urduri zegoela, sosegurik gabe, etxerantz abiatu ginen... Eta jauregirat iritsi, eta gurasoak kanpoko jarlekuan ediren genituen, lorategiari beha, zeren eta, martxoko egun bat zen arren, eguzki baitzen eta, eta giro epela zegoen.
|
|
|
Eta han ez zitzaizkidan Fortunaz mintzatu, baina Probidentziaz. Bai, badakit ezen solasaldi hura ulermolde zabalago batean hartu beharra nuela, eta enea zela hobena, ez zurea,
|
baina
jakin badakizu ezen gizon bakoitzak buruan duela bere gartzela, eta nik neure buruari Iruñako kolejioan ipini nizkion burdinak ez ziren nolanahikoak. Eta buruan preso nuen usoa —libertatearen usoa— ezin zitekeen buruko kaiola hartarik jalgi, ez hegalda.
|
|
|
Halaxe erran nion, bai, eta esplikazionea ere eman dizut,
|
baina
badakit ezen nik eman esplikazionea motza eta laburra geratzen dela. Anitzetan galdetzen diot neure buruari nola atera zitzaizkidan hitz haiek, eta oraino ere neke eta gaitz egiten zait bertze argibide baten edireitea... baina bai erraiten ahal dizudala ezen, hitz haiek trenkatu orduko, bi sentimendu errotu zitzaizkidala, biak ere kontrakarrean zeudenak, zeren sentitu bainuen, batetik, halako kezka bat, osabari modu hartan trufa egiteagatik eta zor nion begirunearen hausteagatik, berak napolitarrari zor ziona hautsi zuen bezala, bertzalde; baina baita halako alegrantzia eta halako satisfazionea ere, bertzetik, ene kezkaren gainetik zegoena mementu hartan, zeren bidaia oso hartan osabaren erranetarat egon bainintzen, sekula erabaki bat hartu gabe, eta zeren hura baitzen, hain zuzen ere, ene lehen deliberamendua, adierazten zidana ezen gizon egiten ari nintzela, zinez... eta zeren noiznahi den etortzen baitzitzaidan bururat osabaren iduri hura, hark Bolognan ukabila jaso zuenekoa eta nik mehatxu bat bezala sentitu nuena, nik irri egin niolako, lohitan blai ikusi nuenean; izan ere, hargatik atera ote zitzaizkidan hitz haiek, zeren lege naturala baitzen mendekuari mendekuarekin ihardetsi nahi izaitea?
|
|
|
Nik ez dakit napolitarrak vesubio tipi bat ote zuen bere baitan eta bere erraietan,
|
baina
jakin badakit ezen, hitz haiek aditu bezain fite, ez nekièn su batek hartu ninduela barrendik, eta su hark bihotza bizkortu eta masailak garretan jarri zizkidala.
|
|
|
Eta gehiago erranen dizuet: badakit ezen Joanikot baztertu nahian zabiltzatela, eta alde batetik ulertzen dut,
|
baina
jakizue, halaber, ezen, Joanikot bakarrik utziko bagenu, gaitzago litzatekeela... zeren eta jauregiaren iduria baita jauregiaren funtsa.
|
|
|
—Erranen diot,
|
baina
jakin beza berorrek ezen Mattinen onerako ari naizela eta horregatik etorri naizela, zeren hura bekatu mortalean baitago, eta infernuko garretarik libratu nahiko nuke... Baina gorrari hitz egitea alferrik da... eta, nola niri ez baitit kasurik eginen, eta bai berorri, halako obligazino morala sentitu dut...
|
|
|
Eta orduan bertze historia bat asmatu nuen, are harrigarriagoa zena baina honat ekarriko ez dizudana, kontu honekin gehiegi ez luzatzeagatik. Zeren eta halakoa baitzen ene injenioa eta halakoa ene imajinazinoa, Avilako santak etxeko erotzat zuena...
|
baina
jakin nahi nuke zer gertatuko zitzaion bizkaitarrari, baldin etxeko eroak asmatu izan ez balu puntu hartan erlikiaren historia hura...!
|
|
|
—Haatik, jaun Joanes Etxegoien, ez nuke nahi ergeltzat har nazazun, zeren beldur bainaiz pikaro gezurti hutsa ez ote zaren, edo, hobeki, segur nago haietarik bat zarela...
|
baina
jakizu ezen zeure eskuetan duzula, zeure etorkizuna ez ezik, zeure lagunena ere, eta izugarria izanen litzatekeela baldin zeure egitekoan huts eginen bazenu... zeren neure lagunekin mintzatu bainaiz eta guztiok zuen kontra deklaratuko baikenuke, nagusiaren alaba sendatzeko entseiuan huts eginen bazenu, zeure erlikia horrekin iruzur egiteagatik eta Lorenzo hain modu gaixtoan hiltzeagatik...... Eta jaun Santiago de Tapioles y Villarrín —eta bere tituluen lista eman zuen berriro... eta berriro hartu zuen atseden, jakina, harik eta berriro ekin zion arte, titulu haietarik bat errepikatzen zuela, mementu hartan bertzeak baino inportantago irizten ziolako edo—:
|
|
|
" Ez nuen uste berorrek halakorik erran ziezadakeenik". Permatu eta entseiatu zen aita jesuita haren erremediatzerat,
|
baina
badakizu kontu horietan zer gertatzen den, zenbatenaz lohikeria nahasiago, hainbatenaz likitsago, zeren gure artekoak ez baitzuen jada erremediorik...
|
|
|
Eta, han, mintzatu zen ama etxeko jaun andereekin, ekarrarazi zuten haiek zaldizaina, eta amak galdetu zion: ‘Rosak zurekin ihes egiteko asmoa du,
|
baina
jakin nahi nuke zuk harekin joaiteko asmorik ba ote duzun... ’ Zaldizainak burua beheititu eta erran zuen: ‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago dudala egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta Espainiarat ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten!
|
|
|
Latinezko orazinotan egoiten ginenean, hiruzpalau hitz ikasten dituen belearen edo papagaiaren antzera egoiten ginen, buruz ikasia behin eta berriro erranez
|
baina
jakin gabe usu zer erraiten genuen, edo, jakinik ere, hitzen signifikantzari gehiegi erreparatu gabe; ordea, apezak eman zigun euskarazko errepuestan ere gauzak ez ziren hain klar geratzen, eta ez nintzen isildu:
|
|
|
—Hala da, bai,
|
baina
badakizu: batzuetan, kanpoko bozkarioa barrenaldeko tristura da...
|
|
|
—Ez zekiat apez don Frantziskok irakatsiko zian,
|
baina
jakin ezak ezen euskarazko eliza latineko ecclesia tik datorrela, eta ecclesia delakoa izan zela lehen giristinoen biltokia, eta hala deituko zioagu guk biltoki honi Zientziaren Gela, eta gure elizari Zientziaren Eliza... hik bertzerik ez baderitzok.
|
|
|
—Martin, batzuetan pentsatzen diat ez nauala aintzakotzat hartzen,
|
baina
jakin huke ezen, zientzi gizona naizen neurrian, parabolaren sekeretu guztien berri dakidala eta, ondorez, kanoi tiroarena, zeren eta, dakian bezala, arkabuzez, fusilez edo kanoiez jaurtiki balaren edo, berdinzki, eskuz egotzi harriaren trajektoria parabola bat duk. Eta, bide batez, neure ikerketak egin zitzakeat eta egiten ari naizen liburuan txerta...
|
|
|
—Jauna, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez dakidala non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz,
|
baina
badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta egunen batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion etxetik alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren bidetik joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
|
aberatsek beren aberastasunetik eta pobreek beren pobretasunetik... Eta, hala, Adorazionearen errepresentazeko moduak ere, aberatsen edo pobreen arauaz, bitarat izan daitezke...
|
baina
jakinik ezen bi modu horiek iduriz direla bi, funtsean bat direlako, spirituan bat direnez gero... eta horregatik erraiten da ezen, spirituaz denaz bezainbatean, aberatsik aberatsena ere pobrerik pobreena baino pobreagoa izan daitekeela, nola gertatzen baita zuen kasuan, jaun Martin eta andere Graziana, zein baino zein karitaterat eta obra miserikordiazkoetarat emanagoak biak, zeuen limosnekin et...
|
|
|
—Ez ahantz, ama, ezen bihar berean izan nintekeela jauregiko jauna, ezkonduko banintz, jauregiko herederoa nihaur naizenez... Bai, badakit ezen zuk ere zeure usufrutuzko eskubideak dituzula eta eskubide horien arabera jauregian bizi ahal izanen zinatekeela,
|
baina
jakizu ezen ez zenukeela enekin onik izanen...
|
|
|
Baina urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz haren etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio,
|
baina
jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo haren azpian zerbait haustera balihoakio bezala.
|
|
|
Eta bertze zerbait ere erran nahi dizut: ama deitu izan dizut orain artean,
|
baina
jakizu ezen ez zaitudala amatzat hartzen ez amaordetzat, hemendik aitzina!
|
|
|
Aldameneko gelatik, zortzi eta erdiak zirela jakinarazi zidan Edurneren iratzargailuak. Nahi gabeko oporretan, munduko erloju guztiak soberan nituen,
|
baina
banekien lokartzeko saio guztiak debalde izanen zirela. Edurne ikusteko irrikak are gehiago ernarazi ninduen.
|
|
|
Alabaina, nire menpeko gizona duk, eta hari sinetsi beharrean nagok. Salaketa egin, gogoak ematen badik,
|
baina
badakik nolakoak diren hemengo epaileak...
|
|
|
Beti bezala esnatu zen Brown jauna goiz euritsu hartan, zortziak aldera, eta ezkongabea zenez eta bakarrik bizi zenez, inork ez zion esan azazkal haiek oso aldatuta zeuzkala, oso handituta, ez ziruditela, ez tamainaz ez formaz ez kolorez, bere eskuko azazkal berezkoak, azaz  kalordeak baizik; Brown jauna ere ez zen, noski, txikikeria hartaz jabetu, eta bulegoan ere, astelehena izaki, inork ez zion hitzik ere aipatu aldaketaz. Era berean, ez genuke ziurtasun osoz esaten jakingo
|
baina
badakizu baietz zenbat denbora igaro zen azazkalen aldaketatik azken eta erabateko itxuraldaketaraino; eman dezagun, hortaz, hilabete. Apiril osoa.
|
|
|
Edurtxo Caterpilar pantera bat zen: piztia hau jakinaren gainean dago bere edertasunaz,
|
baina
badaki, era berean, bere itxura beldurgarria dela; beraz, aurpegia gordetzen du, eta animaliak bere edertasun paregabeaz gozatzera hurbiltzen direnean, gertuen dagoena jo eta irensten du. Hau da:
|
|
|
errepikatu zuen. Aitak ere apaiz nahi zuen izan gaztetan,
|
baina
badakizu... baserrian diru gutxi zegoen, eta eskuak mantalean igurtzi eta lapikoan zeukanari begiratu zion garai haietan urri zebilen dirua, eta diru ugari behar izaten zen gauza horietarako.
|
|
|
Liburua idatzi nuenean ihesi nenbilen erlijioa  ren itzal luzetik. Gaur ez dakit itzalik gabea izatera heldu naizen,
|
baina
badakit ez nukeela nire haurtzaroa kontatuko orain ia hogeita hamar urte kontatu nuen moduan. Nola egingo nukeen orain?
|
|
|
Nola ez nintzen ba gogoratuko! Orain deitu nahi duzun telefonoaren gako zenbakitxoa besterik ez duzu behar,
|
baina
jakin ezean, banan banan froga zenezake hamar zenbakitxoekin amaitu du txikigarriekiko duen bere joera horrekin.
|
|
|
Ga ra egunkariaren kontrako mehatxu esplizitutzat har daiteke ebazpen hori. Oraingoz, mehatxua besterik ez,
|
baina
badakigu nora doazen kontu hauek.
|
|
|
MARC formatua hasiera batean ez zegoen prestatuta katalogo eleanitzetan erabiltzeko,
|
baina
dakigun bezala, herri batzuek egokitu dute euren beharretara.
|
|
2001
|
|
|
MELITON Manzanas ETAk 1968an hildako polizia ezagunari Espainiako Gobernuak emandako meritu zibilaren domina, PPk hartu bidearen adierazgarri da. Meliton Manzanas torturatzaile ez zela esatea baino larriagoa da egindakoa, hark egindakoen balorazioetan sartu gabe
|
baina
jakinik hark torturatutako dozenaka pertsona bizirik daudela gaur egun, gobernuak hark egindakoa zuritu eta saritu du eta. Horrez gain, berriz ere PSOEren ahuldadea agerian geratu da PPk bere kasa administratzen baitu bi alderdiek sinatutako ituna.
|
|
|
Arazoak arazo, itsasoko langileek beharrak aginduta jarrera zabalagoa izan dute hizkuntzarekiko. Argi dago Bermeoko eta Hondarribiko euskarak ez direla berdinak,
|
baina
jakin ohi dute herriz herri nola esaten dioten, euskaraz ez eze, baita Kantabrian, Asturias edo Galizian ere. Bermeoko Itsas Museoko Aingeru Astuik pidgin antzekoa egon dela aipatzen du, irrati abisuak direla-eta, harremana beti egon delako eta jarrera ez da baztertzailea.
|
|
|
35 urterekin sartu naute kartzelan, ez naiz mutiko bat, pertsona heldua naiz, espe txeak ez nau asaldatu, besteak beste, abokatua naizen aldetik, nire burua defenda tzeko bitartekoak ezagutzen ditudalako. Bestalde, ez nuen espero horren" azkar" ateratzea,
|
baina
banekien jakin ere espe txealdiaren arrazoiek ez zutela sostengatuko urtetarako espetxealdia. Kontziente nintzen ez nengoela pertsona baten bizi tza desegituratzen duen panorama baten aurrean, alegia.
|
|
|
Garzoni berari esan nion: " Espetxera bialduko nauzu,
|
baina
badakizu ez nauzula inola ere epaituko". Epaiketa egitea oso konplexua da.
|
|
|
Zein ote den gurea? Ez dakit erantzuten,
|
baina
badakit zein literatura bilatzen den ahalegin honetan. Berria nahi da, Europara zabalik dagoena, kultista, José María Álvarez, eta Gimferrer en oihartzunaren pean ere sortzen dena.
|
|
|
Eta ez ditu soilik izaera militarrekoak ez diren komunikazioak atzematen, baizik eta, zenbaitetan, lortutako datuek aukera eman diete Ipar Amerikako enpresei irabazizko kontratuak egiteko. IGZL eta askatasunak Ez dago ebidentziarik Echelonek Espainiako enpresen interes komertzialak kaltetu dituenik,
|
baina
badakigu Internet erabilera publikorako lagatako Pentagonoaren jatorri militarreko proiektua zela. Inork ez daki ziur ‘atzeko aterik’ ez dagoen manipulatzeko.
|
|
|
Askotan egoten zara ispiluaren aurrean amaren antzik duzun pentsatzen, aitonak maiz esaten baitizu zuri so den bakoitzean ama ikusten duela. Horrelakoetan beti negarrez hasten da aitona eta zuk ere negar egin nahi izaten duzu,
|
baina
jakin badakizu hobe dela haren magalean eseri eta besarkatu, osterantzean egun guztia igarotzen baitu leihoan bere Dolores agertuko den itsaropenarekin: zain.
|
|
|
Ez da zortzi urte lehenago bi txirikorda zeramatzan neskatilatxo hura, dagoeneko neska heldu eta hazia da. Oraindik amarengana itzuliko den esperantza gordetzen du bere bihotzaren erdian,
|
baina
jakin badaki ama ez dela inoiz aktoresa ospetsu izatera iritsiko.
|
|
|
Eta kitto, alde egiten zuen. Bi astean behin deitzen zidan
|
baina
banekien beste neska batzuen zerbitzuak ere kontratatzen zituela eta uste dut bakoitzarekin gauza bakar eta berezia egiten zuela. Baina guztiekin beti igual iguala.
|
|
|
Baina Herminiok sekula ez zidan sexua ukitu, edo usaindu, edo arnastu. Ez nion gorputz biluzia ikusi
|
baina
banekien beste neska batzuekin denetik egiten zuela eta jeloskor jartzen hasita nengoen. Oso jeloskor.
|
|
|
Bere emaztearekin. Hurreratu eta agurtzeko tentazioa izan nuen
|
baina
banekien ez zitzaiola batere gustatuko. Azken batean, ni emagaldu bat besterik ez nintzen eta nolatan hurreratu behar nintzaion?
|
|
|
Larunbat eguerdian. Zorionak, Miren, eta barkatu zure urtetan ez deitzea,
|
baina
badakizu, despistatu hutsa naiz, ahaztu egin zitzaidan, izan ere, hurrengo egunean azterketa bat neukan. Lasai, erantzun nion urduri eta triste, berdin dio, benetan, berdin dio.
|
|
|
Hurrengo egunean izan zitean istripuaren berri. Ez zekiat Arantxa nola etorri zen, autobusean edo,
|
baina
jakin zuenean lur jota geratuko zuan. Bera Armendarizekin autoan joan balitz ezberdina izango zela pentsatuz.
|
|
|
Marcos Lisboan zegoen Romarekin, horregatik ari ziren Maria eta Lucas telebista ikusten arratsaldeko bostetan, bestela paseoan ibiliko ziren hirurak, uda zelako, eta oporrak,"
|
baina
badakizu, gazteak", eta" ondo egiten dute", eta" ondo egiten ez badute ere, honezkero eginda izango dute egin beharrekoa, han, Lisboako hotel batean, ezkonduta egon ez arren". Edo are diabolikoagoak diren kanpin batean.
|
|
|
Filosofia soinua izango du hitzak,
|
baina
badakizu beste diskotekak eta tabernak itxi ondoren zabalik geratzen delako esaten diotela horrela, eta ez dela eguzkia jalgi arte itxiko.
|
|
|
‘Managua guztiak daki,
|
baina
badakizu zer pasatzen den, estatu kolpea gertatzen denean presidentea da enteratzen azkena... ’
|
|
|
Eta forasteroak zaldi gainetik jaitsi gabe esaten zuen saloon alaiaren atarian, Neska ederrak bai,
|
baina
jakin nahi dudan bakarra da ea hemendik pasatu diren sheriffa eta bere jendea.
|
|
|
Momentuan momentuko eta beste mugaketatan sartu gabe oraingoz (etorriko baita garaia hori egiteko) hemen hartuko dugu euskal literatura bezala, arrazoi berezirik ez baldin bada, euskaraz idatzirik agertzen den guztia edo gehiena behintzat, eta nahiz idatzirik ez egon, euskaraz esan diren gauza franko. Honetaz uste dut beste momentu batean mintzatu behar genukeela,
|
baina
badakizue badela literatura idatziaren aldamenean edozein hizkuntzatan aho literatura deritzana, ahotik belarrira dabilena, eta aho literatura horrek zenbait literaturatan, direnak direlako, garrantzi eta pisu gehiago duela bestetan baino. Are gehiago, edozein literaturatan garai batzuetan aho literatura horrek pisu gehiago du bestetan baino; esate baterako, inguruko edo hemen gehienbat ezagutzen ditugun literaturetan, aspaldiko garaietako literaturan aho literatura beti askozaz ere nabarmenagoa izaten da gero baino.
|
|
|
ez dakigu ezer, ez noiz izan zen kosmosaren hasiera (big bang unean?), ez non edo noizdanik zegoen kode hori. Zelan horiek jakin, ez badakigu gure amagan zetzan zigotoan —lehenbiziko zelula bakarrean— non zegoen geu bakoitzaren eraketa miragarria
|
baina
jakin jakinekoa (gogoratu arestian esana: gutxi gorabehera eta batez beste 300.000 zelula miragarri segundoko sortuz eta abar) gidatu zuen eta gaur ere gidatzen dirauen gizaginkode holistiko zehatza, adibidez eskuan egin berri dudan ebakitxoa bere onera eta ni osoaren onera ekartzeko milioika zelula erabiliz ari dena?
|
|
|
Emazte adinduaren izenaz deus ez: Narayama izan zitekeen,
|
baina
banekien, banekien funtsean kazetak aipatzen zuen Maddalen Erreka zela. Adiskide, debaldeko eta euskal literatura nehondik ere aberasten ez duten hainbat orrialderen buruan adiskiderik geratzen baldin bazait bederen, adiskide beraz, nolaz eta nondik dakidan hain segurki eskatuko didazu menturaz.
|
|
|
Joanes ez zen sekula ezkondu: bakardade bukolikoa hobesten zuela zioen,
|
baina
bazekien hogei urtetan maitatu eta familiaren ohoreagatik Parisera lan egitera joatera utzi zuen gizona zela bere bidea; jende artean zebilenetan, alkoholak, kantuak eta sasien gibeletan jotzen zuen zulo bakarreko xirula kresaltsuak bakez betetzen zutela onartzen zuen. Kantuaren xarma ez balitza, Joanesek ez zuen endelegatzen zerendako egiten zioten hainbat ohore, ohoratzaileak ez zirelarik nornahi pentsa emazu!
|
|
|
|
baina
bazekien ez zela guztiz egia nahiz eta
|
|
|
Formula osorik iritsiko balitz, zure esku geldituko litzateke kontu hau onbideratzea eta justizia egitea. Badakit lantegi zaila paratu dizudana,
|
baina
jakin ere badakit, zu tartean zaudela, gaizkileek ez dutela sekula beren asmorik burutuko. Gauza bakarra eskatzen diot Jainkoari:
|
|
2002
|
|
|
Haserre zen editorialgilea,
|
baina
jakin, bazekien noizbait jarri behar ziola amaiera bereari, eta pare bat galdera botaz egiten zuen: «Honelaxe jardun gaitezke galderak eta galderak egiten bukatzeke.
|
|
|
Ez, jendeak uste izan zuen hori dena ikusi egin zuela. Hemen estimulua zer zen oso argi dago,
|
baina
badakigu asmatu egiten ditugula gauzak, eta ez apropos edo intentzio txarrez gainera. Portzentaje oso baxuan, badago engainatu nahi izaten duen jendea ere, eta horrek frogatzen du ezin dugula esaten den guztia sinetsi.
|
|
|
Banekien gogorra izango zena: atzerrira nindoan, Boloniatik hurbil zegoen herri batera, entrenatzeko oso baldintza onetan,
|
baina
banekien bizi izatea ia ia entrenatzea, lehiaketak eta karrerak bakarrik izango zirela.
|
|
|
Oraindik proiektu asko du betetzeko,
|
baina
badaki oraindik gaztea den arren, bizikletatik jaitsi eta txirrindularitzako lehiaketez oso bestelako karrera bati ekin diola; baina jakina, mundu honi lotuta beti.
|
|
|
Poza handia izaten da, eta horrekin batera mina eta batzuetan frustrazioa ere izaten dira,
|
baina
badakizu iritsiko direla zorion deskriba ezineko gau horiek ere.
|
|
|
Zenbateraino onar daiteke Euskal Herrian ondoko taulan adierazten den errealitatea? Hasieran esan bezala, oraindik ezdakigu horrek etorkizunean eduki dezakeen eragina,
|
baina
badakigu eragina izangoduela.
|
|
|
Leku horietan, isuriaren ondorengo egunetan, gutxienez lau ale zikin daudela egiaztatu da, “petrolioak orain arte ez die hainbeste eragin, ez eta lehorreratu edo hilik agertu ere”. Hala, bada, atariko azterketa horren egileek diote “Prestige” k benetako “itsas faunarentzako hondamendia” eragin duela,
|
baina
badakite, halaber, “Prestige ren petrolio freskoaren azpian, kontrolik gabeko ehunka isuritako txapote fosila dagoela, eta Fisterraren aurretik pasatzen diren milaka ontziek, urtero, beren sentinak bide betean garbitzean eragin dituztela”. Kutsadura horrek, zalantzarik gabe, arrastoa uzten du itsaso eta ozeanoetan, eta adituak bat datoz esatean desagertzeko arriskuan dauden mundu osoko espezie ia guztiak atzera egitearen arrazoi nagusietako bat dela.
|
|
|
Ezagutu dituzun gizonak zapuzten dituzu, baina zuk ez duzu oraindik gixon bat ezagutu, eta ez dakizu zer den ona. Ez naiz gihartsua eta ez ditut berrehun kiloko harritzarrak jasotzen,
|
baina
badakit erreka ertzetan harri bildumak egiten, eta ez dakizu zer den ona. Ez ditut ehun metroak hamar segundotan egiten, baina bai ordubetean, nahiago baitut denbora neure menpe izan ni denboraren menpe bizi baino, zuk ez dakizu zer den ona.
|
|
|
–Eskertzen dizut,
|
baina
badakizu: hauetatik zenbat eta gutxiago erre, hobe.
|
|
|
Depresio bat bera ere ez izateko zortea izan dut,
|
baina
banekien zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
|
Eta Mendoza jaunak: " Nahi duzuna egizu,
|
baina
jakizu on handia egingo lizukeela, amarekikoa konponduko bazenu".
|
|
|
... horrela hil beharra ere... beti bakarrik ibiltzen zen... epailea?, noiz arraio etorri behar du epaileak?... ez zen inorekin sartzen,
|
baina
jakizu...
|
|
|
Kontsultatu dituzu noizbait apalategietan ditugun koloretako entziklopediak, edo bankuen diruz hornitutako bilduma eder horietan ageri diren Schopenhauer-en eta Vitruvioren lanen itzulpenak [6]? Ez dira horiek gazteendako liburuak, ez dira horretarako asmatu,
|
baina
jakin behar duzu mundu zahar honetan indarrez betetako gazteez gain badirela beste anitz gauza zure inguruan, zerbaiterako balio dutenak gainera ez idurian.
|
|
|
Iparra edo hegoa, hori berdin zait,
|
baina
jakin behar du non dagoen eta zein den bere tokia. Lehen esan dut Euskaltzaindiari [21] dagokiola euskararen araugintza akademikoa, legeak hala aitortzen diolako, nahiz oraingoz politikari batzuek ez diren, antza denez, honetaz jabetu eta Euskaltzaindia auzo bateko edozein elkarteren antzera tratatzeko joera erakusten duten, kontuan izan gabe erakunde bat dela, halaxe onartua gure oinarrizko legeetan.
|
|
|
Arturo Pérez Reverte(...). Euskal Herrian Atxagak; Moisesek bezala, ikusi du lur prometatu hau
|
baina
badaki ez zaiola bertan sartzen utziko. Saizarbitoriaren Bihotz biren taxu sentzasionalista berriak ere masa kultura bihurtu nahiaren eta ezinaren kalbarioa derakuskigu.
|
|
|
Ni neu ez nator bat ez produkzioa ezta argitaletxeen politika merkatuari begira soilik (edo bereziki) antolatzearekin,
|
baina
badakit zer nolako buruhausteak izaten dituzten urtero irakasleek, batez ere ikasturtea hasiberria den garai honetan, ikasleei irakurraraziko dizkieten liburuak aukeratzeko unean. Gustukoak izan behar dituzte, kalitatezkoak, gaurkotasunaren erakusgarri eta, ahalik, idazle errekonozituenen lanak jaso.
|
|
2003
|
|
|
Bi gau egin ditu ingresotan eta kartzelatik kartzelarako mugimendua hasi da. Orain, kexatzen hasi omen da,
|
baina
badaki pazientzia kontua dela.
|
|
|
1991 urtetik elebidunen kopuruak gora egin du, orduan %24, 1 ziren elbidunak eta egun %29, 4, biztanleen herena ia. Bestalde, 16 urte bitarteko gazteen artean gertatu da igoera handiena, 1991an %25 baitziren eta egun %48 Erabilerak ere gora egin du,
|
baina
jakitea eta erabiltzea ez doaz parean oraindik. Nafarroari eta Iparraldeari dagozkien datuak ekainean ezagutaraziko ditu Jaurlaritzak.
|
|
|
Dopin kontrolak nork ziurtatzen ditu, dirua tartean egonda? Gu pilotari berriak sortzeko ari gara lanean,
|
baina
badakigu pilotari batek aurrera egingo badu enpresa handi horren begietakoa izan behar duela, bestela ez dela inora iritsiko!
|
|
|
Biharamonean euskarazko egunkari bat kalean egotea beharrezkotzat jo zuten eta, 21 goizean, «Egunero» monografikoa kalean zen. Gerora, «Egunero» 32 (batzuetan 36) orrialdetara iritsi da,
|
baina
badakite ez dela gainerako egunkarien, «Egunkaria»ren, mailara iristen. Hasieratik garbi zuten «Egunero» parentesi bat baino ez zela.
|
|
|
Bertsolaritza, berria, aldiro berria da. Ez dakit zein den bidea,
|
baina
baneki ez nuke esango. Hartu eta neuk egingo nuke.
|
|
|
Aipatu dugun kultura politiko horrekin topo egiten du. Fenomeno bitxia da, ezen egungo estatu ereduaren aldeko sutsuenek badakite eskualdeko botereen gaurkotze ahalik eta azkarrena egin behar dela,
|
baina
badakite ere, gaurkotzearen beraren ondorioz erabakiaren aurkako altxamendua etor daitekeela, beren jende fidelaren altxamendua gainera, jende horrek ez baitu deszentralizazioa onartzen. Frantses logikak horrela funtzionatzen du, Frantziak jendearen mentalitate aldaketa behar du ordea, eta horretan ezintasun ikaragarria dauka.
|
|
|
Oraindik ez naiz hasi idazten,
|
baina
badakit liburuak izango duen izena: «Nire aita, euskalduna».
|
|
|
Hizkuntzalari horiek proposatzen dute hori guztia sistematikoki aztertzea eta ingeles errazago horri ere duintasuna ematea, azken batean, agiria edo titulua ematea. Horrela, diote, ez lirateke horrenbeste ikasle frustratu eta lotsatu ibiliko, ez direla iristen, ezin dutela, motz geratu direla, moldatu bai
|
baina
jakin jakin ez dakitela...
|
|
|
Ez, beharbada gazte batek arbolak ez ditu ezagutuko,
|
baina
badakigu intxaurra edo haritza kalitatezko zurak direla, tradizioaren sinonimo direla. Nik ere haritza erabiltzen dut, baina desberdin tratatua.
|
|
|
Badakit, bai, zuek une honetan Hitza ta Aditza baino gurago dozuela txanpanaren bitsa (eta tuntunaren" saltsa" zaratatsua)...
|
baina
badakizue, esaera zaharra da," Apezak azken hitza bere". Nire berba hau zuhurra ta laburra izango al da, guztion onerako.
|
|
|
Alfabetatze mailako eskolak ziran. Ikaslerik gehienak, borondate ona bai,
|
baina
jakin, oso gitxi ekien. Kontuak atara:
|
|
|
Zutunik irauteko tanta batzuk aski dira,
|
baina
jakin gura neuke aurkitu dodala iturria.
|
|
|
Hik gura doan lez,
|
baina
badakik ni konbentzitzeko zuka egitea alper alperrekoa dala erantzun zion, ohetik altxatuz.
|
|
|
Orduko irribarre lasaiak ez zeukan zerikusirik aurreko begi kiskalgarriekin, jakina, baina bata bestea bezain sinesgarria zen, aldaketak berezkotasun eta erraztasun osoz egiten zituela, Patxiren aburuz; are gehiago, Joxeren etxeko jaian ezagutu zuten Unax hura gogoratzen hasita, ordukoa oso urrun eta lanbro artean geratzen bazitzaion ere. Ez zekien nor ezkutatzen zen azal haren barruan,
|
baina
jakiteko gogorik ere ez zeukan, hori seguru.
|
|
|
Bakarrik ahots batek eskatzen didala, eskaera nori zuzentzen dion ez badaki ere. Ez nau ezagutzen,
|
baina
badaki naizela, non edo non. Gorra ere ez naiz, askotan gorra eta itsua izatea eroso izan dudan arren.
|
|
|
Zer behar duk, gizona, horrela batailaturik? Izanen dituk beti hire aupatzeko prest diren lagunak,
|
baina
jakin ezak, nik erranik, hemendik hogei urtera, ez dela Euskal Herririk izanen!
|
|
|
Dena den, I. Mundu Gerlako irabazleak saiatu ziren herri eskubideen edo bederen herri gutiengoen aldeko neurriak hartzen eta neurri horiek Genevako Nazio Elkartearen gomendio ezartzen,
|
baina
badakigu historia triste hori nola amaitu zen, Europa osoko judu eta ijito gutiengo guztien suntsiketa edo Shoah lotsagarriarekin.
|
|
|
Beste itxurarik izanen zuen, arauz, Frantziako iraultzak, krima horiek ez balira gertatu,
|
baina
jakin behar genuke engoitik iraultzaileek gehienetan elkar jaten dutela. Horra nola. Beldurra?
|
|
|
Ikerketarako erabili ditugun teknikak kualitatiboak izan dira gehienbat, beregordinean planteatzen zitzaigun arazoa funtsean kualitatiboa delako eta diskurtsoa, semantika, esanguraren eremu labankorrean kokatzen delako. Jakin bagenekienAmorebieta Etxanoko jende asko (herriko gehiengo zabal bat) Boroako zentraltermikoaren proiektuaren aurka dagoela,
|
baina
jakin nahi dugu zergatik era inprobisatuan sortu den herri plataforma batek auzokideak konbentzitzen hainbestearrakasta izan duen, (informazioaren) gizarte europar (post) modernoan kokatzenden herri batean.
|
|
|
Txerrikiak ez du ospe onik kontsumitzaile batzuen artean,
|
baina
jakin behar dugu txerri haragi freskoa jatea koherentea dela dieta orekatu eta osasungarri batekin. Azken urteotan, txerriak ospe txarra du:
|
|
|
Ohean geundelarik edo etxeko egongelan, bakoitza bere egitekoetan murgilduta, hoteleko pasilloan ikusi nuen gizon lodikotearen itzala sumatzen nian gure artean. Banekian goizean etxetik zihoanean hura ikustera joango zela
|
baina
banekian baita ere gauean itzultzen zelarik itzal harekin itzuliko zela. Irudipena baizik ez zuan izango, baina irudipen hori ezabatzeko ez nuela etxetik alde egitea beste biderik erabaki eta halaxe egin nian –kontatu nuen.
|
|
|
Gero eta argiago nuen urteetan bila ibili ginen idazlea emaztea zela, Sophie Callas alegia, eta Romain ez zela honek bere burua gordetzeko ezarria zuen sistemaren pieza bat baizik. Konbentziturik nengoen susmo hori frogatzeko gauza izango nintzela,
|
baina
banekien aurkikuntzaren berri zabaltzen banuen ere ez zidatela sinetsiko, Romain Garyrekin berarekin gertatu zen bezalaxe. Dozena erdi bat lagunek bazekiten Ajar eta Gary idazle bera zirela, Paul Pavlowitch ek noski, Ajar en pertsonaia jendaurrean antzezten zuen bere ilobak, Leila Chellabi bere azken bizikideak, Diego bere semeak, Jean Seberg emazte ohiak eta honen senarrak, Martine Carré idazkariak, Robert Gallimard argitaratzaileak, Gisèle Halimi abokatuak eta gaztetako zenbait adiskidek ezagutzen zuten egia.
|
|
|
Gambetta kalean behera autoaren bila gindoazela behin eta berriz barkatzeko erregutu nion Monikari, inoiz ez zitzaidala halakorik gertatu errepikatuz, eta, desenkusa eta aitzakia gisa, nekea, azken gauetako lo txarra eta urdailean bolada horretan tarteka sentitzen nituen ziztadak aipatu nizkion,
|
baina
banekien, edo modu ilun eta gutxi gorabeherako batean sumatu egiten nuen bederen, Monika eta bion artekoaren akaberak sortzen zidala ondoeza. Isilik egin genuen Donibane Lohizunetik Biarritzerainoko bidea.
|