|
2000
|
|
|
Beste askok ardiekin egitea atsegin duten moduan. Nire emazteak ez du afizio honen berri, dena ezkutuan egiten baitut,
|
baina
jakin edo ez, engainatzen ari naiz. Eta zergatik?, galdetuko duzu, e, basque?
|
|
|
—Ongi duk, seme...
|
baina
badakik zer dioen erran zahar zuhurrak: bakoizari berea, zuzenbidea —eta, gurutzea eskurat emaiten zidala, orduan ere irri egin zidan:
|
|
|
—Zerua eskaintzen didazu, etxeko andere, eta eskertzen dizut,
|
baina
badakizu ezen, obligazinoak hertsatzen gaituenean, lurreko zeru guztiak bazterrerat utzi behar izaiten ditugula, betikoaren igurikitzan —eta, eneganat jiraturik, segitu zuen—: Horrek, bertzalde, nik baino behar handiagoa du, bistan da...
|
|
|
" Joanes: Felisaren ipuinak sinesteari utzi eta apez horren ipuinak sinesten hasi behar al duk orain...?",
|
baina
jakinik, halaber, alferrikakoa gertatuko zitzaidala ihardeste hura, zeren eta, nik osabari buruaz ezetz erran niezaiokeen arren, ez nituela ipuin haiek sinesten, neure buruari galdezka segituko bainuen: " Eta aita Bartolomek dioena egia balitz eta ez metafora edo ipuin hutsa...?", ene zalantzen argibidea beldurrak edo eraginikako bertze zalantza hura balitz bezala.
|
|
|
" Jauna: nik ez dakit non dagoen egia, jaun Marcelek ote zuen edo osaba Joanikotek ote duen, edo aita Bartolomek,
|
baina
badakizu dagoen lekurat eginen nukeela, baldin non dagoen baneki, eta, bitartean, egin bedi..."
|
|
|
Ai, jaun André, ez dizut kontatuko zein arrai eta alegera sentitu nintzen alabantza haiekin, zeren kontaezina bailitzateke,
|
baina
jakizu, halarik ere, ezen tipi geratuko nintzatekeela, baldin erranen banizu ezen, nola oiloak, arrautza errunez gero, kakaraka eta zalapartaka aldarrikatu behar izaiten duen bere balentria lau haizeetarat, hala sentitu nintzela ni ere, munduari nor nintzen edo nor izan nintekeen erakusteko gogo ezin biziagoarekin, zeren, aitzina beha, Urbiaingo filosofo tipi hura Urbiaingo doktore edo Urbiaingo ... Eta guztiz konbentzitu nintzen orduan, nobizio maisuari adituz gero, ezen studioak bihurtu behar nituela neure bizitzako ardatz, baita neure begi bihotzen aitzineko eta gibeleko muga ere, lehen urrats eta azken.
|
|
|
Erraitekotan egon nintzen: " Hik irakatsi behar didak orain nolakoak diren tigrearen atzaparkadak...?",
|
baina
jakinik ezen ez nuela konbentzituko, eta jakinik, hala berean, eri eta urduri zegoela, sosegurik gabe, etxerantz abiatu ginen... Eta jauregirat iritsi, eta gurasoak kanpoko jarlekuan ediren genituen, lorategiari beha, zeren eta, martxoko egun bat zen arren, eguzki baitzen eta, eta giro epela zegoen.
|
|
|
Eta han ez zitzaizkidan Fortunaz mintzatu, baina Probidentziaz. Bai, badakit ezen solasaldi hura ulermolde zabalago batean hartu beharra nuela, eta enea zela hobena, ez zurea,
|
baina
jakin badakizu ezen gizon bakoitzak buruan duela bere gartzela, eta nik neure buruari Iruñako kolejioan ipini nizkion burdinak ez ziren nolanahikoak. Eta buruan preso nuen usoa —libertatearen usoa— ezin zitekeen buruko kaiola hartarik jalgi, ez hegalda.
|
|
|
Halaxe erran nion, bai, eta esplikazionea ere eman dizut,
|
baina
badakit ezen nik eman esplikazionea motza eta laburra geratzen dela. Anitzetan galdetzen diot neure buruari nola atera zitzaizkidan hitz haiek, eta oraino ere neke eta gaitz egiten zait bertze argibide baten edireitea... baina bai erraiten ahal dizudala ezen, hitz haiek trenkatu orduko, bi sentimendu errotu zitzaizkidala, biak ere kontrakarrean zeudenak, zeren sentitu bainuen, batetik, halako kezka bat, osabari modu hartan trufa egiteagatik eta zor nion begirunearen hausteagatik, berak napolitarrari zor ziona hautsi zuen bezala, bertzalde; baina baita halako alegrantzia eta halako satisfazionea ere, bertzetik, ene kezkaren gainetik zegoena mementu hartan, zeren bidaia oso hartan osabaren erranetarat egon bainintzen, sekula erabaki bat hartu gabe, eta zeren hura baitzen, hain zuzen ere, ene lehen deliberamendua, adierazten zidana ezen gizon egiten ari nintzela, zinez... eta zeren noiznahi den etortzen baitzitzaidan bururat osabaren iduri hura, hark Bolognan ukabila jaso zuenekoa eta nik mehatxu bat bezala sentitu nuena, nik irri egin niolako, lohitan blai ikusi nuenean; izan ere, hargatik atera ote zitzaizkidan hitz haiek, zeren lege naturala baitzen mendekuari mendekuarekin ihardetsi nahi izaitea?
|
|
|
Nik ez dakit napolitarrak vesubio tipi bat ote zuen bere baitan eta bere erraietan,
|
baina
jakin badakit ezen, hitz haiek aditu bezain fite, ez nekièn su batek hartu ninduela barrendik, eta su hark bihotza bizkortu eta masailak garretan jarri zizkidala.
|
|
|
Eta gehiago erranen dizuet: badakit ezen Joanikot baztertu nahian zabiltzatela, eta alde batetik ulertzen dut,
|
baina
jakizue, halaber, ezen, Joanikot bakarrik utziko bagenu, gaitzago litzatekeela... zeren eta jauregiaren iduria baita jauregiaren funtsa.
|
|
|
—Erranen diot,
|
baina
jakin beza berorrek ezen Mattinen onerako ari naizela eta horregatik etorri naizela, zeren hura bekatu mortalean baitago, eta infernuko garretarik libratu nahiko nuke... Baina gorrari hitz egitea alferrik da... eta, nola niri ez baitit kasurik eginen, eta bai berorri, halako obligazino morala sentitu dut...
|
|
|
Eta orduan bertze historia bat asmatu nuen, are harrigarriagoa zena baina honat ekarriko ez dizudana, kontu honekin gehiegi ez luzatzeagatik. Zeren eta halakoa baitzen ene injenioa eta halakoa ene imajinazinoa, Avilako santak etxeko erotzat zuena...
|
baina
jakin nahi nuke zer gertatuko zitzaion bizkaitarrari, baldin etxeko eroak asmatu izan ez balu puntu hartan erlikiaren historia hura...!
|
|
|
—Haatik, jaun Joanes Etxegoien, ez nuke nahi ergeltzat har nazazun, zeren beldur bainaiz pikaro gezurti hutsa ez ote zaren, edo, hobeki, segur nago haietarik bat zarela...
|
baina
jakizu ezen zeure eskuetan duzula, zeure etorkizuna ez ezik, zeure lagunena ere, eta izugarria izanen litzatekeela baldin zeure egitekoan huts eginen bazenu... zeren neure lagunekin mintzatu bainaiz eta guztiok zuen kontra deklaratuko baikenuke, nagusiaren alaba sendatzeko entseiuan huts eginen bazenu, zeure erlikia horrekin iruzur egiteagatik eta Lorenzo hain modu gaixtoan hiltzeagatik...... Eta jaun Santiago de Tapioles y Villarrín —eta bere tituluen lista eman zuen berriro... eta berriro hartu zuen atseden, jakina, harik eta berriro ekin zion arte, titulu haietarik bat errepikatzen zuela, mementu hartan bertzeak baino inportantago irizten ziolako edo—:
|
|
|
" Ez nuen uste berorrek halakorik erran ziezadakeenik". Permatu eta entseiatu zen aita jesuita haren erremediatzerat,
|
baina
badakizu kontu horietan zer gertatzen den, zenbatenaz lohikeria nahasiago, hainbatenaz likitsago, zeren gure artekoak ez baitzuen jada erremediorik...
|
|
|
Eta, han, mintzatu zen ama etxeko jaun andereekin, ekarrarazi zuten haiek zaldizaina, eta amak galdetu zion: ‘Rosak zurekin ihes egiteko asmoa du,
|
baina
jakin nahi nuke zuk harekin joaiteko asmorik ba ote duzun... ’ Zaldizainak burua beheititu eta erran zuen: ‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago dudala egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta Espainiarat ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten!
|
|
|
Latinezko orazinotan egoiten ginenean, hiruzpalau hitz ikasten dituen belearen edo papagaiaren antzera egoiten ginen, buruz ikasia behin eta berriro erranez
|
baina
jakin gabe usu zer erraiten genuen, edo, jakinik ere, hitzen signifikantzari gehiegi erreparatu gabe; ordea, apezak eman zigun euskarazko errepuestan ere gauzak ez ziren hain klar geratzen, eta ez nintzen isildu:
|
|
|
—Hala da, bai,
|
baina
badakizu: batzuetan, kanpoko bozkarioa barrenaldeko tristura da...
|
|
|
—Ez zekiat apez don Frantziskok irakatsiko zian,
|
baina
jakin ezak ezen euskarazko eliza latineko ecclesia tik datorrela, eta ecclesia delakoa izan zela lehen giristinoen biltokia, eta hala deituko zioagu guk biltoki honi Zientziaren Gela, eta gure elizari Zientziaren Eliza... hik bertzerik ez baderitzok.
|
|
|
—Martin, batzuetan pentsatzen diat ez nauala aintzakotzat hartzen,
|
baina
jakin huke ezen, zientzi gizona naizen neurrian, parabolaren sekeretu guztien berri dakidala eta, ondorez, kanoi tiroarena, zeren eta, dakian bezala, arkabuzez, fusilez edo kanoiez jaurtiki balaren edo, berdinzki, eskuz egotzi harriaren trajektoria parabola bat duk. Eta, bide batez, neure ikerketak egin zitzakeat eta egiten ari naizen liburuan txerta...
|
|
|
—Jauna, osaba Joanikotek erraiten du ezen fedeak salba gaitzakeela, eta, halatan, fede osoz natorkizu erraiterat ezen batzuetan ez dakidala non dagoen egia, non gezurra, baina arras egin nahi nukeela egiaren alderat, baldin non dagoen baneki; eta, batzuetan, galdua bezala sentitzen naiz,
|
baina
badakit ezen zure semetzat gaituzula, eta egunen batean argiren bat igorriko didazula, nola igorri baitzenion etxetik alde egin zuen parabolako seme xahutzaileari, etxerako bidean ipintzen zenuela. Eta nik ere guztiz nahi bainuke egiaren bidetik joan, zure betiko etxerat, amen.
|
|
|
aberatsek beren aberastasunetik eta pobreek beren pobretasunetik... Eta, hala, Adorazionearen errepresentazeko moduak ere, aberatsen edo pobreen arauaz, bitarat izan daitezke...
|
baina
jakinik ezen bi modu horiek iduriz direla bi, funtsean bat direlako, spirituan bat direnez gero... eta horregatik erraiten da ezen, spirituaz denaz bezainbatean, aberatsik aberatsena ere pobrerik pobreena baino pobreagoa izan daitekeela, nola gertatzen baita zuen kasuan, jaun Martin eta andere Graziana, zein baino zein karitaterat eta obra miserikordiazkoetarat emanagoak biak, zeuen limosnekin et...
|
|
|
—Ez ahantz, ama, ezen bihar berean izan nintekeela jauregiko jauna, ezkonduko banintz, jauregiko herederoa nihaur naizenez... Bai, badakit ezen zuk ere zeure usufrutuzko eskubideak dituzula eta eskubide horien arabera jauregian bizi ahal izanen zinatekeela,
|
baina
jakizu ezen ez zenukeela enekin onik izanen...
|
|
|
Baina urte batzuk badituzu, eta zuk ikusiko duzu zer egin... Zoaz haren etxerat nahi baduzu eta mintza zakizkio,
|
baina
jakizu ezen, ardi galdua salbatu nahi izaiteagatik, zuhaur ere gal zaitezkeela, eta hala balitz, izugarria izanen litzatekeela... bai zuretzat, eta bai enetzat ere, enetzat bere batez —eta keinu hura egin zidan, lehenago nehoiz ikusi izan ez niona, barrendik jaten zuen gorroto sendo haren azpian zerbait haustera balihoakio bezala.
|
|
|
Eta bertze zerbait ere erran nahi dizut: ama deitu izan dizut orain artean,
|
baina
jakizu ezen ez zaitudala amatzat hartzen ez amaordetzat, hemendik aitzina!
|
|
|
Aldameneko gelatik, zortzi eta erdiak zirela jakinarazi zidan Edurneren iratzargailuak. Nahi gabeko oporretan, munduko erloju guztiak soberan nituen,
|
baina
banekien lokartzeko saio guztiak debalde izanen zirela. Edurne ikusteko irrikak are gehiago ernarazi ninduen.
|
|
|
Alabaina, nire menpeko gizona duk, eta hari sinetsi beharrean nagok. Salaketa egin, gogoak ematen badik,
|
baina
badakik nolakoak diren hemengo epaileak...
|
|
2001
|
|
|
Eta kitto, alde egiten zuen. Bi astean behin deitzen zidan
|
baina
banekien beste neska batzuen zerbitzuak ere kontratatzen zituela eta uste dut bakoitzarekin gauza bakar eta berezia egiten zuela. Baina guztiekin beti igual iguala.
|
|
|
Baina Herminiok sekula ez zidan sexua ukitu, edo usaindu, edo arnastu. Ez nion gorputz biluzia ikusi
|
baina
banekien beste neska batzuekin denetik egiten zuela eta jeloskor jartzen hasita nengoen. Oso jeloskor.
|
|
|
Bere emaztearekin. Hurreratu eta agurtzeko tentazioa izan nuen
|
baina
banekien ez zitzaiola batere gustatuko. Azken batean, ni emagaldu bat besterik ez nintzen eta nolatan hurreratu behar nintzaion?
|
|
|
Larunbat eguerdian. Zorionak, Miren, eta barkatu zure urtetan ez deitzea,
|
baina
badakizu, despistatu hutsa naiz, ahaztu egin zitzaidan, izan ere, hurrengo egunean azterketa bat neukan. Lasai, erantzun nion urduri eta triste, berdin dio, benetan, berdin dio.
|
|
|
Hurrengo egunean izan zitean istripuaren berri. Ez zekiat Arantxa nola etorri zen, autobusean edo,
|
baina
jakin zuenean lur jota geratuko zuan. Bera Armendarizekin autoan joan balitz ezberdina izango zela pentsatuz.
|
|
|
Marcos Lisboan zegoen Romarekin, horregatik ari ziren Maria eta Lucas telebista ikusten arratsaldeko bostetan, bestela paseoan ibiliko ziren hirurak, uda zelako, eta oporrak,"
|
baina
badakizu, gazteak", eta" ondo egiten dute", eta" ondo egiten ez badute ere, honezkero eginda izango dute egin beharrekoa, han, Lisboako hotel batean, ezkonduta egon ez arren". Edo are diabolikoagoak diren kanpin batean.
|
|
|
Filosofia soinua izango du hitzak,
|
baina
badakizu beste diskotekak eta tabernak itxi ondoren zabalik geratzen delako esaten diotela horrela, eta ez dela eguzkia jalgi arte itxiko.
|
|
|
‘Managua guztiak daki,
|
baina
badakizu zer pasatzen den, estatu kolpea gertatzen denean presidentea da enteratzen azkena... ’
|
|
|
Eta forasteroak zaldi gainetik jaitsi gabe esaten zuen saloon alaiaren atarian, Neska ederrak bai,
|
baina
jakin nahi dudan bakarra da ea hemendik pasatu diren sheriffa eta bere jendea.
|
|
2002
|
|
|
Ezagutu dituzun gizonak zapuzten dituzu, baina zuk ez duzu oraindik gixon bat ezagutu, eta ez dakizu zer den ona. Ez naiz gihartsua eta ez ditut berrehun kiloko harritzarrak jasotzen,
|
baina
badakit erreka ertzetan harri bildumak egiten, eta ez dakizu zer den ona. Ez ditut ehun metroak hamar segundotan egiten, baina bai ordubetean, nahiago baitut denbora neure menpe izan ni denboraren menpe bizi baino, zuk ez dakizu zer den ona.
|
|
|
–Eskertzen dizut,
|
baina
badakizu: hauetatik zenbat eta gutxiago erre, hobe.
|
|
|
Depresio bat bera ere ez izateko zortea izan dut,
|
baina
banekien zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
|
Eta Mendoza jaunak: " Nahi duzuna egizu,
|
baina
jakizu on handia egingo lizukeela, amarekikoa konponduko bazenu".
|
|
2003
|
|
|
Zer behar duk, gizona, horrela batailaturik? Izanen dituk beti hire aupatzeko prest diren lagunak,
|
baina
jakin ezak, nik erranik, hemendik hogei urtera, ez dela Euskal Herririk izanen!
|
|
|
Dena den, I. Mundu Gerlako irabazleak saiatu ziren herri eskubideen edo bederen herri gutiengoen aldeko neurriak hartzen eta neurri horiek Genevako Nazio Elkartearen gomendio ezartzen,
|
baina
badakigu historia triste hori nola amaitu zen, Europa osoko judu eta ijito gutiengo guztien suntsiketa edo Shoah lotsagarriarekin.
|
|
|
Beste itxurarik izanen zuen, arauz, Frantziako iraultzak, krima horiek ez balira gertatu,
|
baina
jakin behar genuke engoitik iraultzaileek gehienetan elkar jaten dutela. Horra nola. Beldurra?
|
|
|
Ohean geundelarik edo etxeko egongelan, bakoitza bere egitekoetan murgilduta, hoteleko pasilloan ikusi nuen gizon lodikotearen itzala sumatzen nian gure artean. Banekian goizean etxetik zihoanean hura ikustera joango zela
|
baina
banekian baita ere gauean itzultzen zelarik itzal harekin itzuliko zela. Irudipena baizik ez zuan izango, baina irudipen hori ezabatzeko ez nuela etxetik alde egitea beste biderik erabaki eta halaxe egin nian –kontatu nuen.
|
|
|
Gero eta argiago nuen urteetan bila ibili ginen idazlea emaztea zela, Sophie Callas alegia, eta Romain ez zela honek bere burua gordetzeko ezarria zuen sistemaren pieza bat baizik. Konbentziturik nengoen susmo hori frogatzeko gauza izango nintzela,
|
baina
banekien aurkikuntzaren berri zabaltzen banuen ere ez zidatela sinetsiko, Romain Garyrekin berarekin gertatu zen bezalaxe. Dozena erdi bat lagunek bazekiten Ajar eta Gary idazle bera zirela, Paul Pavlowitch ek noski, Ajar en pertsonaia jendaurrean antzezten zuen bere ilobak, Leila Chellabi bere azken bizikideak, Diego bere semeak, Jean Seberg emazte ohiak eta honen senarrak, Martine Carré idazkariak, Robert Gallimard argitaratzaileak, Gisèle Halimi abokatuak eta gaztetako zenbait adiskidek ezagutzen zuten egia.
|
|
|
Gambetta kalean behera autoaren bila gindoazela behin eta berriz barkatzeko erregutu nion Monikari, inoiz ez zitzaidala halakorik gertatu errepikatuz, eta, desenkusa eta aitzakia gisa, nekea, azken gauetako lo txarra eta urdailean bolada horretan tarteka sentitzen nituen ziztadak aipatu nizkion,
|
baina
banekien, edo modu ilun eta gutxi gorabeherako batean sumatu egiten nuen bederen, Monika eta bion artekoaren akaberak sortzen zidala ondoeza. Isilik egin genuen Donibane Lohizunetik Biarritzerainoko bidea.
|
|
|
Monika adinez nagusia zela erantzun nien, ez zutela horrenbeste kezkatu beharrik, eta eskertzen niela beren arreta. Ez nien berarekin azken aldian ikusi zuten gizasemeaz xehetasunik eskatu
|
baina
zekiten apurra agudo kontatu zidaten. Gorpuzkeraz segaila zela esan zidaten, baina jendartean nabarmentzen ez diren horietakoa.
|
|
|
Hasieran denboraldi bateko ezkutaldia zena, luzatzen hasiko da. Etxe hartan ez da egunkaririk sartzen, irratietan arras gauza kontrajarriak kontatzen dituzte; ez dakite, beraz, zein aterako den garaile,
|
baina
jakinda ere ez lukete asmatuko protagonistari zer komeni zaion, alde batekoentzat desertore baita eta besteentzat etsai. Kupeletik atera eta etxeko sotoan prestatuko du bizilekua.
|
|
|
Gauzen arrazoi gorde bakar bat bilatu zaleei oker dabiltzala esango diet, ez dela hemen. Hau, noski, depresioaldiaren kontuan sar dezake nahi duenak,
|
baina
jakin beza halakoak adineko naizenetik ezagutu izan ditudala depresioaldiak. Beraz, zergatik?
|
|
|
–Ardoaren lamada beroekin batean desioaren ausikiak suma nitzakeen begirada horretan, baina baita beldurra ere. ...lagunak inguruan zenituen bitartean ez zinela niregana hurbiltzen ausartuko, eta lagunik gabe ere ez beharbada, ez zinela inoiz, gizonengan horrenbeste gorrotatzen nituen hantustezko plantak eginez, esku bata galtzen poltsikoan eta bestean edalontzia, nire inguruan itzuli pare bat egin eta" zure aurpegia ezaguna egiten zait" edo gisako esapideren bat erabiliz nire ondoko aulkian eseriko,
|
baina
banekien baita ere barru barruan nahiago nuela nik hori, nire arratsalde librea etxean bakarrik igarotzea baino. Bazkalondoko kafea luzatu nuen, beraz.
|
|
|
Azpilgo zabortegietako batean gurpil gomak erretzen ari dira, hodei beltzak edonora,
|
baina
badakizu, hemen diruak balio du, dolarra igo, pezeta jaitsi, Jainkoa da dirua, dirua da Jainkoa, eta, beraz, gaurko Jainkoari dagokion eran egin dezagun otoitz: diruaren eta diruaren eta diruaren izenean, amen (horrela, gainera, hirutasun santuaren batasuna ulerterrazagoa da).
|
|
|
–Bai,
|
baina
badakizu esaera zaharra: " Jainkoari erreguz, beharrari mailuz", eta gu, orain artean, hitz eta pitz aritu gara, maisuak eta bere aldekoek beren ahalegintxoa egin duten bitartean.
|
|
|
Horregatik ateratzen zait plurala, eta ez singularra. Nik badakit eskutitzak zureak direla,
|
baina
badakit, baita ere, niri egindakoa zuek egina dela, zuek, nire koadrila maiteak. Nire betiko kolegek.
|
|
|
Euskal Herriari buruz egiten duzun azterketarekin ni ere ados nago,
|
baina
badakizu presoen auzian gobernuak ez duela inolako arrazoirik. Eta presoen alde egiten diren aldarrikapen guztiak guztiz legitimoak direla.
|
|
2004
|
|
|
Eskolatik irtetean elkarrekin joaten ginen etxerantz, eta lagun guztiok nonbaitera joaten ginenean ere bikotea osatzen genuen. Lehenengo musua harexek eman zidan,
|
baina
banekien Nathanentzat ez nintzela izan musukatzen zuen lehenengoa. Izan ere, lagunen artean, eta gure koadrilatik kanpo ere?
|
|
|
Pinportek igarri egiten dute. Ezin da jakin zelan,
|
baina
badakite, eta pelikula bat beti da aitzakia polita biltzeko eta, proiektorearen argitan, dantza sueltoan aritzeko.
|
|
|
–Ez dakit haurdun zauden ala ez,
|
baina
jakizu nik ez dudala zurekin ezkontzeko asmorik, ezta hurrik eman ere...! –esan nion.
|
|
|
–Barkamena eskatu nahi dizuet kazetarioi,
|
baina
badakizue gauza hauek isilpean egin beharrekoak direla, eraginkortasunaren mesedetan. Hori argituta, esan beharra dut, halaber, atzo ertzaintzaren objektu galduen sekzioan gordeta egon nintzela, armairu batean, eta, beraz, Enekok behar bezala begiratu ez bazuen, bere errua da...
|
|
2005
|
|
|
–Hau zerbitzariaren gela da. Teorian, baina teorian bakarrik, ez nuke hemen egon behar,
|
baina
jakingo dut gero egindakoaren aztarnak ezabatzen, lasai.
|
|
|
Baina Madokarekin egon eta hurrengo egunean zer egin behar nuke? Ez du ezer esan
|
baina
badaki zerbait egon dela. Eta badago.
|
|
|
Jakin beharra daukat –galderak bazuen boomerang baten itxura: neuri jaurtitzen zidan,
|
baina
bazekien bere buruaren aurka joango zela erantzuna.
|
|
|
Blai eginda nengoen;
|
baina
banekien nora jo. Eta hauxe zen garrantzitsuena.
|
|
2006
|
|
|
Ia gauero irakurtzen dio Maialeni ataltxo bat, bera lanetik noiz etorriko zain dauden bitartean. Alabari beste ipuinen bat kontatzeko eskatu liokeela pentsatu du, Alicek denen buruak nahastu baino lehen,
|
baina
badaki zer erantzungo dion. Bera ere ipuin horrekin hazi zela, bere amak ere ipuin hori kontatzen ziola txikitan, Oxforden, eta alabak ere ipuina ondo ezagutzea nahi duela.
|
|
|
Kafe bero beroa kolkoratu arte ez zuen hotzikara uxatu. Ez zuen gose handirik,
|
baina
bazekien zerbait jan behar zuela: goiz hartan aitonaren liburutegia miatzeko asmoa zuen.
|
|
|
–Ez dakit. Haren bila etorri zen inspektoreari galdetu nion,
|
baina
badakizu nolakoak diren txakurrak: dena sekretu.
|
|
|
Zoritxarrez, Jonek gustu haiek gutxiesten zituen. Horrek apur bat goibeltzen zuen Ane,
|
baina
bazekien mutil guztiak antzekoak zirela. Garrantzitsuena Jonek maite zuela jakitea zen.
|
|
|
lasaitasuna berreskuratzeko behar larria zuen. Beldurra ematen zion aurkitu zezakeen informazioak,
|
baina
bazekien egiari aurre egin ziezaiokeela. Ez ordea zalantzari.
|
|
|
" Ez al dizu senargaiak deitu?", bota zidan pisukideetako batek. " Ez da senargaia" erantzun nion,
|
baina
jakintzat jotzen genuen banekiela nortaz ari zen eta haren deiaren zain nengoela. Eta deirik ez.
|
|
|
Parlamentuan agintari zen,
|
baina
bazekien ondo, bide batez, mendeko zuen parlamentu hura aurkakoa zuela: oso nabarmen sumatzen zuen hori.
|
|
|
Ikuspegi alaiena eta baikorrena jaso ordez, zailtasunak non zeuden azpimarratzen hasi zitzaion. " Agian arrazoi izango duzu, jauna", esan zion,"
|
baina
jakin ezazu Europako erdialdean bizi garenok debekatua dugula Argentinan sartzea".
|
|
|
Jaun Jakob nire lokiak aztertzen ari zen,
|
baina
banekien ez zuela hor inongo altzairu kolperen arrastorik atzemanen. Zauriak kaskoak berak eraginak zizkidan, ihes egitean ezpatak burutik eramanik.
|
|
2007
|
|
|
Arrotza zait gaztetxeetako giro hori, eta punkiak eskolako giroan baino ez ditut ezagutzen, susmatu baino ez dut egiten nolakoak diren gaueko giroan? Ezinegona sortzen didate,
|
baina
jakin mina ere bai. Gure lagunartean gauzak oso argi daude:
|
|
|
Durangoko gaztetxean gertatutakoez eta Amaiarekin izan nuen eztabaidaz ere hitz egin dugu. Andonik ez du batere maite mundu hori,
|
baina
jakin behar du hor dagoela, ez duela balio hori ez balitz bezala jokatzeak, eta mundu itxuraz kaotiko horretan dabiltzanak ez direla bere (gure?) mundu ustez ordenatukoak baino hobeak edo gaiztoagoak.
|
|
|
Eta oso adierazgarritzat jo zuen Epaiketakoan akusatuak euskaraz mintzatzean ikusitakoa: . Epaileek ez zuten zipitzik ere ulertzen,
|
baina
bazekiten ongi asko non zegoen gakoa. Ikusten zuten Baskoniako nazioa Epaiketako aretoraino sartua zela.
|
|
|
Irenek akats ugari izango zituen,
|
baina
bazekien broma bati noiz amaiera eman. Ados, neska.
|
|
|
Etsipena besterik adierazten ez duen keinu bat egin dut, sorbaldak altxatuz, puntu ikusezin batean zintzilikatuz, eta gero astunki askatuz,
|
baina
badakit Leirek badakiela hori baietz esatea bezalakoa dela. Ongiegi ezagutzen nau.
|
|
|
–Bai Lander,
|
baina
badakizu mahatsak jan arte itxaron duzula.
|
|
2008
|
|
|
–Gustuko zaitut,
|
baina
badakizu. Ezin diot Agurtzaneri hori egin.
|
|
|
Noizean behin, mutilen bat jartzen da zu eta bion artean. Zu ikustea oztopatzen dit,
|
baina
badakit hor zaudela. Ezkutaketa jolas bat da.
|
|
|
Ez zaitut ikusten ikusi,
|
baina
badakit ikusi duzula. Eta orain ez zaude lehengo lekuan.
|
|
|
–Bai,
|
baina
badakit badakizula. Gauza batzuk jakin egiten dira.
|
|
|
–Ez,
|
baina
banekizki ere ez nizkizuke esango. Zoazte popatik!
|
|
|
–Ez dakit,
|
baina
badakit. Eta ahizpari lagundu nahi diot, esan dizut.
|
|
|
–Beñardo, harro nagok azken urtean egin duan aldaketaz,
|
baina
jakin ezak Nazario maiorazkoa dela eta Nazarioren esanetara egon duala, berak beteko baitu nire lekua, ni hiltzen naizenean: ulertu al duk??
|
|
|
–Eramango zaitut, bai, dentistarengana, baina Reginarekin ezkonduta gero gurean nahi zaitut, izeba, esan zion hondarrean Nazariok, izebari egindako promesa gogoan?, gaur naizena baldin banaiz, zuri esker baita maila handi batean, nigan beti sinetsi izan duzulako, eta, hitzen zementuaz zalantzaren zirrikitu guztiak ixten zituela, gehitu zuen?: Nik Espainiako erreginaren pareko nahi zaitut,
|
baina
badakizu hura non bizi den, eta zu berdin?
|
|
|
Hitzari zegokionez, gainera, ez al zen bertsoa sortzen zuèn hitza beste hitz guztiak baino hitzago, inori emandako hitza baino hitzago ere bai? Eta Ismael eta Honorato tabernara une batez agertu zitzaizkion arren, pozik jarri zen hasieran Beñardo, azkenean anaiak irabazi zituelakoan edo,
|
baina
jakin zuenean izebak bidaliak zirela emandako hitzaz ohartarazteko, lehor baino lehorrago erantzun zien, hisiaz: –Bai, esaiozue oraintxe noala???, berdin berdin izan zen:
|
|
|
–Ez dago gaizki esana,
|
baina
jakizu lurreko bide guztiak direla arrosazkoak bezain arantzazkoak? –eta, jarraian, Ernestinarengana zuzendurik, galdetu zion?:
|
|
|
Une bat geroago fortinaren barruan zen, eta niri buruarekin agur serio bat egin ondoren, gaixoak aztertzeari ekin zion. Batere errezelorik ez zeukala ematen zuen,
|
baina
bazekien, noski, bere bizia hari batean zegoela demonio traidore haien artean, eta familia ingeles baketsu bati ohizko lan bisita egitera etorri balitz bezala hitz egiten zien gaixoei. Nik uste bere jarrerak bazuela eraginik gizonengan, ezer gertatu ez balitz bezala tratatzen baitzuten, artean ontziko sendagilea balitz bezala, eta haiek, berriz, marinel arrunt eta leialak.
|
|
|
Alditxartzea zer den zehatz ez dakit,
|
baina
badakit une batzuetan mundua desegin egin zela nire aurrean, gandu zurrunbilo batean bezala: Silver, txoriak eta Katalexuren tontor garaia biraka eta biraka eta nire begi aurrean iraulka, eta belarrietan, berriz, mota guztietako txilin hotsak eta ahots urrunak garrasika.
|
|
|
Egia da: gure auzo batzuek diote historia ezin luzeagoa eta ezin benetakoagoa dutela(
|
baina
badakigu hori defendatzen dutenak ez direla intelektualki sobera aitzineratuak). Egia da:
|
|
|
Inondik ere esan nahi ez zituenak esan ditu, baina tipo bitxi horrek batetik konfiantza eta bestetik izua ematen dio. Ez daki,
|
baina
jakin nahi luke hark benetan zer pentsatzen ote duen, zer ezkutatzen den haren esaera bitxien ostean; aitzitik, irudipena dauka hark une oro jakin dakiela Gariren erantzunak aurrez asmatzen, honen pentsamenduak irakurtzen.
|
|
|
Une polit asko eman dizkigun auto zaharra da, honaino behinik behin ekarri gaitu, zertan arduratu beraz? Aukeran gurago autoak gu apur bat urrunago eroatea,
|
baina
badakigu azken bidaia duela gurekin eta, zer demontre, hemen gelditu behar badu, geldi dadila.
|
|
|
Estraperloa, itsasoz edo lehorrez, oso errotutako ohitura da hemen; ez zituzten mauritaniarrek jarri mapetako muga lerroak,
|
baina
jakin dute aprobetxatzen Europatik ezarritako estatuen banaketa. Merkataritzarako eta beraz kontrabandorako herririk bizkorrenetakoaren ospea dute mairuek, dromedarioez baliatu izan dira urtetan horretarako.
|
|
|
Ez da berandu, baina gaua beltz beltz dago eta bide bazterrean piztutako suak ageri dira tarteka marteka; kamioilariak dira, elkarrekin afaltzen edo lotara bidean. Zorionez guri ez zaigu logura etorri oraindik,
|
baina
badakigu nekea aldean daroagula, buruz batuketak eta kenketak egiten noa: ia berrehun kilometro baldin badira Didiemaraino, zenbat denbora dugu?
|
|
|
Laurehun urtez aberastu dugu zurien kontinentea beste bi kontinente sarraskituz. Ez naiz arbasoen ankerkerien erantzule, ez zara arbasoen sufrikarioen oinordeko,
|
baina
badakigu laurehun urte horiek gabe Europa ezin egongo zela dagoen lekuan. Gure gaurko aberastasunaren (eta Afrikaren pobreziaren) oinarria, laurehun urteko lapurreta eta deshumanizazio sistematikoa da.
|
|
|
Bere adimenaren argiak itsutzen omen zuen behin baino gehiagotan bere lanean ere. Kontraesanak lantzen zituen ikasleen aurrean, parodiak zituen maite, ironiarekin egiten zuen jolas,
|
baina
bazekien laprast egin eta zinismoan erortzen ere. Gaurko pentsamendu garaikidearen figura kanonikoak aztertzen zituen, hasi Hegel eta Marxengandik eta gaurkoetaraino, baina ikasle azkarrenek haren maisu behinena Diogenes Zaharra zela uste zuten.
|
|
|
Bi gizonezko elkarteko terrazan eseriko dira, ardo bana eskuetan, eta beren emakumeei buruz hasiko dira hizketan, edo emakumeei buruz, oro har. Nik Natalieri buruz ordu pare bat hitz egin nezakeen geraldirik gabe, ardoaren laguntzarekin gehixeago ere bai, edozein artistak bere obraz ordutan hitz egin dezakeen moduan, haren edertasuna neuk definitua baitzen neurri batean,
|
baina
banekien haren gizonaren aurrean ez nintzela gauza handirik esatera ausartuko. Gauza bera gerta zekiokeen berari.
|
|
|
–Nire edertasuna agerikoegia dela pentsatzen dut. Goizean lerden eta garbi ateratzen naiz etxetik,
|
baina
badakit gauean itzultzen naizenerako zikindurik sentituko naizela, ehunka eskuk laztandu, listuk likistu, ehunka begik gutiziatu izan banindute bezala. Askotan emakume arruntago baten larruan bizi nahi nuke, esan zuen eta zangoak gurutzatu zituen berriro, ni hitzik gabe utziz, harri eta zur, esan zuenagatik, noski, eta mugimenduaren dotoreziagatik ere bai, nola ez.
|
|
|
Baina horiek ez dira itxurakeriak baizik. Badakizu zigarroa bukatzean berriro zerotik hasiko zarela, belauniko jarri eta berriro bere azala miazkatuko diozula, bere ipurmasailak, gerria edo sabela zeharkatuko dituzula mingainarekin, erasoa non jo behar den dakienaren patxadarekin,
|
baina
badakizu aldez aurretik gerra galdua duzula, frontea erorita dagoela eta ezin duzula inon minik egin, bota zuen eta begirada altxatu zuen berriro, ur sakonegietan ibili den urpekari baten moduan, laguntza eske. Hala iruditu zitzaidan behintzat niri?.
|
|
|
Oinazearen arrastoak soinean zituztela agertu omen ziren guztiak, bera izan ezik eta, hala ere, errukia ematen omen zuen haren itxurak eta izua haren begiradak. Ez omen zuten ukitu,
|
baina
zekizkienak eta bi kantatu zituen. Ziegako objektu apurrak, burdinazko ohea, egurrezko mahaia, leihoko barroteak, inoiz ikusi gabeko gauzak balira bezala ukitzen omen zituen.
|