|
2002
|
|
|
Santos Mentxuren ezkerrean, eta Joselu aitarenean, ekin zioten osteratxoari,
|
baina
emakumea berbetan hasi eta gutxira tokiz aldatu zen gaztea azalpenak hobeto aditzearren. Normalean baino disimulu txikiagoko pausokera okerraz zihoan Santos.
|
|
2003
|
|
|
Sexu krimen bat dela uste dugu. Aluan ezer ere ez,
|
baina
emakumearen gorputzeko azalean, gizonezko hazia aurkitu baitugu. Hiru gizon ezberdinen hazia.
|
|
|
Damianek gizakiak misterioa direla pentsatu zuen hori guztia entzundakoan. Errazki ez bazen ere, uler baitzezakeen gizon haien gutizia,
|
baina
emakumeak. Emakumeak zerk bultzatzen zituen hartara.
|
|
|
|
baina
emakumeari maitasuna
|
|
|
|
baina
emakumea aukera egin duenaren ardurak bizi du,
|
|
2010
|
|
|
Alderantziz ere gertatzen da. Gizonak aita izateko irrika izan
|
baina
emakumea amatasuna onartzeko prest ez egotea, arrazoi ugari direla medio. Adibidez, ohekide (edo larrekide) izandako gizona bere haurraren aitatzat nahi ez izatea.
|
|
|
Aitona ozta ozta ezagutu zuen Oliveirak. Egia zen makinista ibilia zena,
|
baina
emakumetan, besteak bezala, ezer gutxi. Horrela bizi izan zen Juanito, ozpinduta baina alaitasun faltsua erakusteko beharrik gabe, eta hala joan zen, protesta artean, minbiziaz, mundu guztia egiten zuela errudun.
|
|
2013
|
|
|
Aldizkaria lurrera lerratu zitzaidan jertse azpitik, justu emakume bat eskaileretan agertu zenean. Eskua segituan luzatu nion,
|
baina
emakumeak azala garbi ikusi zuen. " Buenas tardes", erran zigun, erdi burlaka bezala.
|
|
2014
|
|
|
Horrela egin genituen egun batzuk,
|
baina
emakumea berehala jarri zen ibiltzeko moduan. Umearen bila ateratzen nintzenean, oinez jarraitzen zuen ni gabe ere.
|
|
|
Bikotea izan zitekeen, elkarrekin joan zitezkeen. Normalean korrika ikusten ez diren pertsonak iruditu zitzaizkion, gizonak kilo batzuk sobera ere bai,
|
baina
emakumea baino arinago korrika hala ere. Ez zirudien atzetik inor zutenik.
|
|
2015
|
|
|
Gizon euskaldun prototipikoaren giltzarria trabestismo ezkutu batean genuke: emakumeagandik ihesi doa txokora,
|
baina
emakumearen itxura eta zereginak bereganatzera: mantala jantzi, eltzea astindu, haurdunaldian bezala tripa gizendu.
|
|
2016
|
|
|
|
baina
emakumea
|
|
2017
|
|
|
“Indarkeria matxista” lehenesten dugu orain,
|
baina
emakumeen kontrako indarkeria, genero indarkeria (k), indarkeria sexista, indarkeria sexuala... ere hor daude. Pasa den azaroan Indarkeria birpentsatzen lelopean Emakumeen Mundu Martxak, Donostian, antolatu zituen jardunaldietan, hitzetik hortzera darabilzkigun izen horiei guztiei egin zitzaien errepasoa, azken urtean proposatu den berri bat gehituz:
|
|
2018
|
|
|
“Oso bidaia ederra izan da niretzat. Batzuetan gauza asko irakurtzen dituzu liburuetan,
|
baina
emakumeekin egotea eta haiek kontatzea… Hor sortzen den lotura oso estua da. Ahizpa hitzak niretzat beste zentzu bat hartu du oraingo honetan”.
|
|
2019
|
|
|
" Eguraldi emakumearena gertatzen zaigula ematen du: gizon bertsolaria zaharra izan daiteke,
|
baina
emakumeak, orain arte, badirudi ezetz. Gogoratzen dugunaren arabera, plazan aritu diren emakumeak beti izan dira gazteak, eta zahartu ahala utzi egin dute.
|
|
2020
|
|
|
Gizonak muxu emateko keinua egin du,
|
baina
emakumeak muzin egin dio nahiko modu itsusian. Zerbait esaten hasi zaio gizonari, ozen eta tonu zakarrean, baina ni nagoen tokitik ez dut ezer aditzen; gainera, belarriko infekzioak nabarmen erasan dit entzumenean, eta barruan ugaldu zaizkidan txistu eta hotsek askotan gaina hartzen diete kanpotik datozkidan soinuei.
|
|
|
Pixka bat atzerago geratu da, eta hizketan hasi zaio gizonari eskuak astinduz, bestearen mututasunak haserrea areagotuko balio bezala. Berriz oinez hasi denean besotik heldu nahi izan dio gizonak,
|
baina
emakumeak mugimendu zakar batez berea libratu du, eta oihuka oldartu zaio. Haserreak gora egin du, eta emakumea bere onetik irtenda bezala dago; gizonari hurbildu zaio oihuka, ahoa ia haren belarriko zuloraino eramanda, kurrixka batean.
|
|
|
Mugikorra atera, eta pantailari begiratu diot ordua jakiteko; bost minutu falta dira botika zabaltzeko, baina badakit amaiezinak egingo zaizkidala. Gizonaren eszenak hasieran atera egin nau pixka bat nire ondoezetik,
|
baina
emakumearen kurrixkak areagotu egin dit belarriko mina. Etxetik botikara etortzeko irten naizenean baino biziagoak dira belarriaren barrenaldean sentitzen ditudan ziztadak, batzuetan erritmo erregular samarrean eta besteetan aurreikusi ezin dudan moduan erasotzen didaten eztenkadak.
|
|
|
Etengabe gogoratzen digute zuhur jokatu behar dugula en garde! “ego” delako horren hamaika adierazpen makurren aurrean. Gizonei eta emakumeei,
|
baina
emakumeei, gehiago. Gure lekua plazan hartzen dugunean beti aurkitzen dugu norbait guri ego arazo bat atxikitzeko prest.
|
|
|
Kristoren zortea izan genuen eguraldiarekin, eguraldi txarrarekin ez dakit egin ahal izango genuen. Guretzat oso esperientzia indartsuak izan dira,
|
baina
emakumeok bakarrik moldatzeak daukan garrantziaz jabetuta… akaso inportanteagoa da autonomia hori lantzea gidarekin joatea baino, erronka errazagoa izanagatik. Emakumeon artean egitea dena:
|
|
|
(Kanpoko ahotsak imitatuz) “Erika Rooibos, Erika Rooibos, baina Jainkoa ez al da ba tipo bizardun bat? ”. Bizarduna bai,
|
baina
emakumea. Barbie barbuda.
|
|
|
Mary Godwin, gero Shelley, zure maitea ito beharrean da hemendik ez urrun. Eta Byronek, zutik itsas leize baten aurrean, lerdokeriak aldarrikatzen ditu uluka, hala nola maitasuna bizitzaren parte bat dela gizasemeentzat,
|
baina
emakumeentzat, aldiz, bizitza osotara. Eta orain, Porto Veneren, etxerako aire freskagarriek haren izena daukate eta Chanelen perfume bonbiltxoetan saltzen dira.
|
|
2022
|
|
|
Ezin eraso guztiak hona ekarri,
|
baina
Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Egunean, Tuterako alkateak emakume* guztienganako egin zuen erasoa aipatu nahiko nuke. Nafarroako Gobernuko egun horretako kartelean euskarazko mezua ezabatu zuen (beste hainbat hizkuntza mantenduaz) eta erantzun zuen euskaraz dakienak gaztelaniaz ez badaki arazo bat duela.
|
|
|
Emakumeen egunaren harira, hitzaldi bat emateko deitu zidaten, eta esan nuen ‘Ados, hitzaldia emango dut baina gutxienez kilometrajea ordaindu’ ‘A, ez, ez daukagu dirurik’ Ederki. Zure soldata justifikatzeko ekimen bat dago, ni gratis noa, eta hainbeste behar duzue emakume baserritar bat,
|
baina
emakume baserritarrak esaten badu kilometrajea ordaintzeko…
|
|
|
Dena den, orain arte, behinik behin, nekazarien sindikatuek ez diote jaramonik egin baserri arloko alde femeninoari. Azken bi urteotan izan da halako hurbiltze saiotxoren bat,
|
baina
emakumeek ez dute parte hartzen (edo nekazarien sindikalismoa arrotz suertatzen zaie), gizonezkoen kontu hutsa balitz bezala, aspaldidaniko kultura sexistaren ondorioz, noski (Intxaurraga et al., 1994: 61).
|
|
|
(EMAKUME 1ek, mugimendu teatral batez, abestia eteteko keinua egingo du,
|
baina
EMAKUME 2k kantuan jarraituko du.)
|
|
2023
|
|
|
Guadalupe Agirrek bekainak arkutu zituen, Uriarte zerbait esatera presatu zen,
|
baina
emakumeak isil zedin agindu zion eskuaren keinu suabe baino errime batez.
|
|
|
Carvalhok, une hartan, Cerdan bat pizteko gogo izugarria zuen,
|
baina
emakume haren lubakian irekitako zirrikitua zabalagotzea premiazkoagoa iruditu zitzaion.
|