|
2007
|
|
|
Deskubritzeko eta deskribatzeko hainbeste denbora behar izan bazuten ere, zenbakia oso arrunta eta erabilia da gaur egun. Ikasle garaian izan ohi dugu haren berri lehenengoz, logaritmo nepertarrekin lotuta. Handik aurrera, batzuek ahaztu egiten dute zenbakia existitu ere egiten dela,
|
baina
beste batzuentzat ezinbesteko lanabes bihurtzen da.
|
|
|
Tximeleta espezie batzuek ordu edo egun batzuk behar izaten dituzte ugalketarako prest egoteko,
|
baina
beste batzuk krisalidatik irten orduko ugaltzen dira. Normalean, arrak izaten dira krisalidatik ateratzen lehenengoak; handik lasterrera emeak datoz.
|
|
|
Meteoritoetan ere, burdina aske egoten da, nikelarekin aleatuta batzuetan. Burdin mineral arruntenak hematiteak dira,
|
baina
beste batzuk ere ustiatzen dira: goethita, magnetita, siderita eta limonita.
|
|
|
Bai, hori sarritan entzuten da,
|
baina
beste gaietan ere gauza bera esan daiteke: hizkuntza, historia, geografia...
|
|
|
Halaxe egin dugu bost urtez zentral eta ubide ugari dagoen Nafarroaren iparraldeko inguru batean, Urumea eta Leitzaran ibaien goiko arroan, eta bildutako datuek erakutsi digute arazoa kezkatzeko modukoa dela. Ubide batzuek ez dute arazo larririk sortzen,
|
baina
beste batzuek bai.
|
|
|
Egokiena aukeratu beharra dago, detektatu beharreko substantziaren arabera. Detektagailu batzuk oso espezializatuak dira; substantzia jakin bat detektatzeko balio dute,
|
baina
besteekin ez dira zehatzak, edo ez dute balio izaten.
|
|
|
Ehunka bolatxoren arteko bakarra da berdea; bakar hori aurkitzea da detekzioaren helburua. Koloreak lagundu egiten du detektatzen,
|
baina
beste bolatxoen kopuruak trabak jartzen ditu. Artxibokoa
|
|
|
ECD detektagailua oso ona da substantzia halogenodunekin (horregatik da adibide ona binil kloruroa, kloroa duelako). FIDek, berriz, karbonodun molekulak detektatzen ditu (asko dira,
|
baina
beste askok ez dute karbonorik).
|
|
|
Tutu formako egiturak dira, eta nanometro bat inguruko diametroa izan ohi dute. Karbonozkoak dira ezagunenak,
|
baina
beste material batzuetako nanohodiak ere badira, hala nola boro nitrurozkoak.
|
|
2008
|
|
|
Non, ordea? Finlandian dagoeneko hasi dira egiten lurpeko biltegia,
|
baina
beste herrialdeetan oraindik ez dute erabaki non egin. Izan ere, ez da erraza:
|
|
|
Egia esan, horrelako azterketak egin dituztenean, emaitzak askotarikoak izan dira; hau da, beti ez dituzte desberdintasunak aurkitu gizonek eta emakumeek botiken aurrean duten erantzunean. Batzuetan bai, desberdintasun nabarmenak aurkitu dituzte,
|
baina
beste batzuetan ondorioztatu dute desberdintasunok ez direla kezkatzeko modukoak, edo erantzuna bera dela gizonetan eta emakumeetan, erabilitako dosia gorputzaren pisuarekiko doitzen baldin bada.
|
|
|
Espainiako estatuaren barruan, Katalunian eta Aragoin egiten da arto transgeniko gehien,
|
baina
beste leku batzuetan ere asko handitu dira transgenikoen landaketak. Esate baterako, Extremaduran azken urtean hirukoiztu egin dira, eta Nafarroan, berriz, bikoiztu.
|
|
|
Kostatzen zait pixka bat,
|
baina
beste gauza asko egiten ditut kimikarekin zerikusirik ez dutenak, zaletasun asko ditut. Lanbide honetan bada hogeita lau orduz lan kontuak buruan izaten dituen jendea; ez da nire kasua.
|
|
|
Izan ere, ordenagailu eramangarrien ekoizleak hasi dira herrialde garatuetarako ere modelo merke eta arinak komertzializatzen. Lehenengoa eta ezagunena Asus en EEE PC da,
|
baina
beste batzuk ere badira: Longmeng txinatarra, VIAren Nanobook...
|
|
|
Orain ez da hain ondo ikusten, baina duela hilabete batzuk ikuskizun ederra izan zen. Estebanentzat kometak bereziak dira. Batzuk periodikoak dira, eta haren ustez ez dira oso interesgarriak;
|
baina
beste batzuk bat batean agertzen dira, eta behaketaren ikuspuntutik oso politak dira, edozein gautan ager daitezkeelako.
|
|
|
Irudiak digitalki erabiltzeko formatuen artean, batzuk aplikazio zehatz batekin lotuta daude,
|
baina
beste hainbat orokorrak dira, eta oso erabiliak. Adibidez,. psd formatua Photoshop programarekin dago lotuta; segidan aipatuko ditugun laurak, berriz, edozein irudi ikustatzailetan ikus daitezke.
|
|
|
Irudiak digitalki erabiltzeko formatuen artean, batzuk aplikazio zehatz batekin lotuta daude,
|
baina
beste hainbat orokorrak dira, eta oso erabiliak.
|
|
|
Zalantzarik gabe, eskifaiarentzat alde handia da modulu hori han izan edo ez,
|
baina
beste tresna eta modulu batzuk bertan behera utzi izanak garrantzi handiagoa du zientziaren eta teknologiaren ikuspuntutik. Horien artean daude AMS espektrometroa (Alpha Magnetic Spectrometer) eta CAM modulua (Centrifuge Accomodations Module).
|
|
|
Hautagaiak izanda gero, haien egokitasuna neurtzen duen funtzio bat aplikatzen zaie. Normala den bezala, hautagai gehienak desegokiak dira,
|
baina
beste batzuek, nola edo hala, funtzionatu egiten dute, eta iraun egiten dute.
|
|
2009
|
|
|
Geruza horretara heldutakoan, ordea, denak desagertu egiten ziren, bat batean. Gerora, hura baino geruza gazteagoetan, berriro agertzen ziren foraminiferoak,
|
baina
beste espezie batzuetakoak ziren, eta, aurrekoen aldean, ez ziren hain garatuak. Gakoak buztinezko geruza horretan egon behar zuelakoan zegoen Smit, K/ T mugan; alegia, Kretazeoaren amaiera eta Tertziarioaren hasiera zehazten duen geruzan.
|
|
|
Horren adibide dira neurona sareak. Horiek imitatzen saiatu zarete informatikariak,
|
baina
beste bide asko ere jorratu dituzue, ezta?
|
|
2010
|
|
|
Dagoeneko lortu dute paziente batzuekin,
|
baina
beste batzuekin, ez, onartu du Ramosek. Faktore askok eragiten dute emaitzak askotarikoak izatea:
|
|
|
Tycho Brahek ez zuen Halley ikusi,
|
baina
beste aurrerapen garrantzitsu bat egin zuen kometen ikerketan. Atmosferatik kanpo daudela aurkitu zuen.
|
|
|
Gene horietako batzuk lehendik ere lotzen ziren autismoarekin,
|
baina
beste batzuk ez. Batzuk, gainera, buruko beste asaldura batzuekin ere erlazionatzen dira, eskizofreniarekin, adibidez.
|
|
|
1.228 ikertzaile etorri zaizkigu; horrek aberastasun handia ekarri du hotelentzat, esate baterako. Ikertzaile haietako askori guk ordaindu diegu,
|
baina
beste askok bere diruaz ordaindu dute egonaldia. Bisita horien kopurua handitzen ari gara.
|
|
|
Pertsona asko talde horietakoren batean dagoela aitortzen du Mosterínek, baina ez du onartzen espeziearen berezitasuna denik: 13a adur txarrekoa dela uste duen jende asko dago,
|
baina
beste askok ez dute hori uste. Bada, erlijioekin, berdin.
|
|
|
Orduan konturatu nintzen inflazioa ez zela gelditu toki guztietan aldi berean (inflazioaren bukaera prozesu kuantiko probabilistikoek eragiten dutelako). Gu gauden tokian inflazioa duela 14.000 milioi urte gelditu zen,
|
baina
beste toki batzuetan oraindik dirau. Beste big bang batzuk ari dira etengabe gertatzen unibertsoan.
|
|
2011
|
|
|
Asko dira, beraz, ikertzaileak probatzen ari diren bideak. Batzuk oraindik esperimentu fasean daude,
|
baina
beste batzuk dagoeneko oso aurreratuta daude, eta erabiltzeko baimena jaso dute. Hala, itxaropenari bidea irekitzen dioten gero eta aukera gehiago daude.
|
|
|
Besteak beste, uste du tumore zelula zirkulatzaileen gaineko ikerketek emaitza baliagarriak emango dituztela. Badakigu zelula zirkulatzaileek hedatzen dutela minbizia, haiengatik azaltzen direla metastasiak;
|
baina
beste gauza asko ez dakizkigu oraindik. Hori da gehien ikertzen ari diren ildoetako bat, eta hortik hobekuntza garrantzitsuak etor daitezkeelako itxaropena du Plazaolak:
|
|
|
Euskaraz gain, albaniera, grekera, turkiera eta gaelikoa ikasteko aplikazioak sortu ditugu, adierazi du Yiannis Laourisek, Zipreko Neurozientzia eta Teknologia Institutuko zuzendariak (proiektuaren burua),
|
baina
beste edozein hizkuntzatara egokitu daiteke dio. Euskarazko aplikazioaren ardura Elhuyar Fundazioarena izan da.
|
|
|
Atomoek eta materialek berek nahi dutena egiten dute, ez zuk nahi duzuna. Zu saiatzen zara ezaugarri batzuk lortzen, eta batzuetan kasu egingo dizute;
|
baina
besteetan ez dute zurekin ezer jakin nahiko. Baina tira, azkenean lortzen dugu kasu pixka bat egitea ere, eta lortzen ditugu guk nahi ditugun ezaugarri elektrikoak, optikoak, kimikoak...
|
|
|
Enfisemaren kasuan, biriketako ehunak desegiten dituen elastasaren bidez eragin genuen gaixotasuna saguengan. Aurreko lanetan, hainbat ikerlarik frogatu zuten micro CT teknika erabil zitekeela enfisemaren garapena aztertzeko,
|
baina
beste teknika batzuekin ia alderatu gabe zegoen. Guk ikerketa zabal bat egin dugu hainbat teknika batera erabiliz, eta aurkitu dugu micro CT ak zehaztasun handiz erakusten duela gaixotasunaren garapena, animaliak hil beharrik gabe.
|
|
|
Eskaintza hori mugatua zen, enpresa horien marketin estrategien edo kontu ekonomikoen arabera erabakitakoa. Hala, azken nobedadeak eta beti ongi saltzen diren klasikoak izaten zituzten,
|
baina
beste gauza asko eskuraezinak ziren, katalogotik kanpo zeudelako.
|
|
|
Riosen ustez, kulturalki ere desberdinak izango ziren elkarren artean. Hortaz, sua menderatzen zutela esatean, zehaztu egin litzateke zeintzuk; bestela, gizaki modernoak ordenagailuak egiten eta erabiltzen dakiela esatea bezala da, eta egia da batzuek badakitela,
|
baina
beste askok ez, eta, noski, duela 50 urte inork ez zekien.
|
|
|
Hazkunde hori transgen bati zor dio; hain zuzen ere, izokin transgenikoa Atlantikoko izokina da, baina Chinook izokinaren hazkunde hormonaren genea du txertatuta bere genoman. Gene horrek proteina berbera kodetzen du,
|
baina
beste era batera erregulatzen da, eta, horri esker, arraina azkarrago hazten eta heltzen da.
|
|
2012
|
|
|
Eta Microsoftek ere berriki eskuratu du errealitate areagotudun betaurreko batzuen patentea. Bestalde, egun erabilera eta jarduera konkretuetarako badaude antzerako gailuak, behintzat horietako gauza batzuk egiten dituztenak. Adibidez, snowboarding aren profesionalek erabiltzen dituzte horrelako betaurreko batzuk, ahots ezagutzarik ez dutenak
|
baina
beste gauza asko bai: posizioa, abiadura, jauzien altuera eta horrelakoak neurtzen dituzte, eta betaurrekoetan proiektatu eta beste gailu batzuetara bidal ditzakete.
|
|
|
Bestalde, ez dut argitzerik izan zer iturri bibliografikotara jo zuen. Izan ere, gauza asko bereak dira,
|
baina
beste batzuk ikusten da beste nonbait irakurritakoak direla.
|
|
|
Hori guztia dela eta, dopinaren aurkako borroka ezinbestekoa da,
|
baina
beste ikuspuntu berri batetik baloratuta. Onar dezagun dopina tranpa bat besterik ez dela, eta araudiak hausten direnean zigorrak daudela.
|
|
|
Adibidez, Android sistema eragilea duten telefonoentzat badaude jada Siriren antzeko aplikazio ugari (Jeannie, Andy, Cloe, Iris, Vlingo, Speaktoit Assistant, Risi...). Horietako batzuk Siriren aurretik existitzen ziren, eta ikusgaitasuna irabazi dute hari esker;
|
baina
beste batzuk ondoren etorri dira. Android mugikorretan elkarrizketa agenteek behin betiko zabalkundea izan dezaten behar den gauza bakarra da sistema eragileak horietako bat aurreinstalatuta eta lehenespenez aukeratuta ekartzea, iPhoneetan gertatu den bezala.
|
|
2013
|
|
|
Coderchen ustez, Espainiak hutsune nabarmena du horretan,
|
baina
beste herrialde batzuetan arazoa are larriagoa da, bereziki, Frantzian. Han, energia nuklearrarekiko duten mendekotasuna oso handia da:
|
|
|
Hirurak triangelu txiki batean daude; leku batetik bestera 15 km daude gehienez. Eta hiruretan ikusten da inguruko arrokez egindako tresnak dituztela maila batzuetan,
|
baina
beste batzuetan, suharriz egindakoak. Eta suharri hori ekartzen zuten Bizkaiko kostatik, edo Gipuzkoakotik, edo Urbasatik, edo Trebiñotik.
|
|
|
" Minusbaliotasunak dituzten pertsonentzat eskubide horiek aldarrikatzea ez da gaurkoa onartu du Barinagak, baina, behar bada, azkenaldian ikuspuntu hori nabarmentzen ari da. Hau da, helburuak gutxi gorabehera betikoak dira,
|
baina
beste era batera ikusten eta adierazten dira. Eta, nire ustez, ez da zerbait hutsala; badu garrantzia".
|
|
2014
|
|
|
Aipatu ditugun gailu haptiko batzuk zientzia fikzioa dira oraindik,
|
baina
beste batzuk aspalditik daude gure artean; nahiz eta oharkabean pasatu zaizkigun, edo haien sinpletasuna dela-eta konturatu ere ez ginen egiten teknologia haptikoa zirela. Bibrazio bidezkoak dira teknologia haptikoen lehen belaunaldiko gailuak, eta horien adibide dira mugikorren bibrazioa gailuak modu isilean jartzen ditugunean, edota, halaber, Wii aren agintearena gure pertsonaiak kolperen bat jasotzen duenean.
|
|
|
Horrelako ekintzak egin dira urte osoan, eta, bestalde, etengabe ikastaroak eskaini dira. Udako ikastaroekin jarraitzen dugu,
|
baina
beste ikuspegi batekin, eta, horrez gain, urte osoan egiten da lana. Hori izan da bigarren urratsa.
|
|
2015
|
|
|
Eta ez zen bidean gertatuko zen aldaketa bakarra izango. Nix eta Hidra ilargiak aurkitu berriak ziren (2005) New Horizons atera zenean,
|
baina
beste biak ez ziren ezagutzen. Hubble teleskopioak 2011n detektatu zuen Zerbero, eta 2012an Estix.
|
|
2016
|
|
|
Haurren garunak konexio asko sortzen ditu eremu desberdinen artean, eta batzuek badirudi esperientzia sinestesikoak dituztela. Gero, baina, kimatze neuronala gertatzen denean, haur horietako batzuek galdu egiten dute ezaugarri sinestesikoa;
|
baina
beste batzuek ez, eta heldutan ere jarraitzen duten sinestesikoak izaten, esplikatu du Barrechegunerek. Umetako berezitasun horri eutsi diotenak dira, beraz, sinestesikoak, Gomez eta Alberdi bezala.
|
|
2017
|
|
|
Beste aukera bat da ahoz hartu ordez beste bide batetik hartzearen eragina izatea. Izan ere, ahotik hartutako hormonak bi aldiz metabolizatzen dira gibelean,
|
baina
beste bideetatik hartutakoak behin bakarrik. Horrek eraginik izan dezake?
|
|
2018
|
|
|
Irueko Planetarioaren proiektua sortu zenean, ni Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean nengoen, izarren eremu aktiboak ikertzen. Eguzkian dauden orbanak bezalakoak,
|
baina
beste izar batzuetan. Eta, egun batean, lagunekin bazkaltzen ari nintzela, egunkarian iragarki bat ikusi genuen:
|
|
2020
|
|
|
Baina datu oso kezkagarriak daude tratamendu horien ondorioez. Izan ere, botika bat hartzen dugunean, parte bat xurgatu eta erabili egiten du gure organismoak,
|
baina
beste parte handi bat gernuaren eta gorotzen bidez kanporatzen dugu, araztegietan amaitzen dutenak. Araztegiak ez daude prestatuta botikak desagerrarazteko, eta azkenean errekan amaitzen dute, ingurumenean barreiatuta.
|
|
|
Komunikabideetan ere ez da besterik egon. Ondo dago jendea informatzea,
|
baina
beste arnasgune batzuk ere behar ditu. Esaterako, jende nagusi askok telebista du informazio eta entretenimendu bitarteko bakarra, eta lehenengo astetik dagoeneko nekatuta zeuden.
|
|
|
100 metroko luzera duten palak dira jada. Gainera, batzuk itsas hondoan finkatuak daude,
|
baina
besteak flotagarriak dira. Egitura flotagarriek asko handitu dute itsas parkeak garatzeko aukera, azaldu du Blancok.
|
|
|
Botika bat hartzen dugunean, parte bat xurgatu eta erabili egiten du gure organismoak,
|
baina
beste parte handi bat gernuaren eta gorotzen bidez kanporatzen dugu dio Lertxundik. Araztegiak ez daude prestatuta botikak desagerrarazteko, eta, azkenean, ibaietan amaitzen dute.
|