|
2000
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan bi hizkuntzak ofizial izanik, euskalduna euskaraz epaitzeko eragozpenak badira, zer ez da gertatuko Europako Kontseiluak prestaturiko Eurogutuna onartzerik nahi ez zuen Frantziapean dagoen Euskal Herrian? Orain Frantziak Eurogutunari sinadura eman nahi omen dio,
|
baina
bere Konstituzioaren 2 artikulua aldatu gabe. Beraz, era horretara, epaitegien aurrean Frantziako gainerako hizkuntzek legez ez lukete inolako eskubiderik.
|
|
|
Gau osoa eman zuen eztarriko lakarra kendu nahian, koj koj koj moduko zaratatxoekin. Eztarria findu nahi izan zuen bost arrautzaren zuringoak janez,
|
baina
bere aurpegian izua gailentzen hasi zen gero eta nabariago, ikusten baitzuen dena alferrik zela, ez zitzaiola kanturik irtengo eguneko hain une garrantzitsuan.
|
|
|
Mesedez, Eider aurkitu nahi dut. Badakit hilda dagoela, kauenzotz,
|
baina
bere azken irudia aurkitu nahi dut Irlandan, falta zaidan irudi bakarra. Hitz goxo bat nahi dut bere egunerokotik, azken agur maitagarri lez uler dezakedan zerbait.
|
|
|
Gauaren iluntasunean esnatu zen, izerditan. Beharbada oihu txikiren bat ere egin zuen,
|
baina
bere logelako inor ez zen konturatu. Hori zirudien behintzat, zurrungen orfeoiak ez baitzuen kontrakorik adierazten.
|
|
|
Etxe aurrean eserita zegoen agure batek, urrunetik agertzen ikusi nauenean, etxe barrura sartu eta berriz korrika eta estropezuka irten da kalera, eskuan tez betetako katilua zuela. Ez nuen tearen gogo handirik,
|
baina
berarekin geratu naiz ordu erditxo batez, kontu kontari eta pastak janez.
|
|
|
Azkarregi gertatu zen eta egia esateko ez dut Eiderren portaera gogoratzen. Momentuak, usainak, berbak eta antzekoak ondo; azken agurraz ere ondo akordatzen naiz,
|
baina
bere jarrera... horrela, orokorrean, ez dakit zelakoa izan zen.
|
|
|
Ai, gure aitak jakin izan balu, Senekak erranaren bidetik, ezen ez dela gizonik ahaltsuena bertze guztiak bere menerat dituena,
|
baina
bere burua duena...!
|
|
|
Eta Elbirarekin inozentziaren ertzetik bizi izan nituèn amoriozko mementu gogoangarri haiek ere, gohaingarri egin zitzaizkidan bat batean, haragikeriazko bekatu zital. Zeren eta berriro etorri baitzitzaizkidan bururat, ez ordea handik alde egiteko,
|
baina
bertan errotzeko, aita Bartolomeren hitzak, egun batzuk lehenago aintzakotzat hartu ez nituenak: " Neskatoak eta emaztekiak bekatu iturri dira, Ama Birjina izan ezik... eta Ama Birjinaren pareko emazteki guti batzuk izan ezik, nola baita zure ama.
|
|
|
...rtekoa, zeren, Frantziako errege Luis XIV.aren eta Espainiako infanta Maria Teresaren arteko ezkontzan, zeinak, dakizun bezala, bi ekitaldi izan baitzituen, lehena —ezkontza ofiziala— Hondarribian, eta bigarrena Donibane Lohizuneko elizan, sei egun geroago, 1660ko ekainaren 9an, aitak Villagrandeko dukearekin egoiteko parada izan baitzuen berriro... eta ez etxerat esku hutsik itzultzeko,
|
baina
bere amets urrezkoen zorroan Espainiako armadarekin bete beharreko kanoi eta fusilen tratu ezin biribilagoa zekarrela.
|
|
|
Desterru hura, beraz, distantzian eta legoatan ez zen luzea ez neurtezina, baina nola amorante batzuei gorputzen urruntzerik tipienak arimen urruntze guztizkoa dakarkien, hala egiten zitzaien gure odoleko gizon emazteki haiei eskumenean zirudiena eskuragaitz, desterrua kasik jasanezin egin arteraino. ...atzeko eta estatu hartarat ohitzeko, on zuketen bakezko eta soseguzko giroa; ordea, bai Lapurdin, bai Nafarroa Beherean, eta bai Zuberoan ere, noiznahi den pizten ziren katoliko eta protestanten arteko aharrak eta liskarrak —hala nola Charles de Luxe eta Belzunzeko jaunaren artekoak—, etxegoiendarrak saihesterat eta ekiditerat entseiatzen zirenak, eta ekidin ere zituztenak nola edo hala,
|
baina
beren baitarik eta beren gorputz arimetarik baztertu ezinik, aldi berean, arrisku eta peril sentsazio hura, deserosoa eta gozagaitza, aitzina eginikako urrats bakoitza edonoiz gibelat bihur zekiekeen beldur, alde bietarat osin bana zuèn bide meharretik ibiltzerat kondenaturik baleude bezala, egun batean bai eta hurrengoan ere bai.
|
|
|
Nik, ordea, mozorroa edeki eta kendu dut, eta puntu hori bertzerik ez dut buruan. Eta, zorabiaturik eta unaturik naukan formen mundutik ihesi, amesten dut, beldur orotarik harat, puntu hori, zeinak formarik ez duen
|
baina
bere baitarat forma guztiak biltzen dituen, pentsatu gabe pentsu guztiak dituen, eta, nola geldi dagoen eta gelditasunean datzan, atsedena baizik arnasten ez duen, atsedena eta bakea.
|
|
|
—Hain juxtu ere. Izebarekin almandrongilak egin zitzakeela ihardetsi omen zioan Ripodasi,
|
baina
beretik ez zuela begi gorririk ikusiko. Ez zian inoiz uste izanen Ripodasen erantzuna, atsoaren gorpua desagertarazi beharrean, ibaira botatzea izanen zenik.
|
|
|
Hamaikak eta bortz, zigarro bat dagoeneko pipatua eta Ana agertu gabe, sartzera deliberatu nintzen. Gure aitari" camparyak" prestatzen zizkion zerbitzari bera zen barraren jabe, zimurrago, makurrago eta pultsuz herrariago,
|
baina
bera. Begiak nigan pausatu ahala ezagutu ninduen:
|
|
2001
|
|
|
Gaztea bezain harroputza zen ustezko aktore hura. Rey abizenak ez zion koroaren pribilejiorik ematen
|
baina
berak demokraziarik gabeko tronua zeraman ipurdi azpian.
|
|
|
Baina guztiekin beti igual iguala. Ni irrikitan egoten nintzen bere eskuak sentitzeko neure azalean,
|
baina
berak nahiago zuen begiratzea eta, amaieran, ipurdian musu bat ematea. Asko jota koska egitea.
|
|
|
Nik nuen parranda gogoarekin. Gari bakarrik geratzen zen
|
baina
berarekin ezin zen kontatu. Izugarrizko atxurra zuen eta ez zuen jada ondo asmatzen hitz egiterakoan.
|
|
|
Isla bat agertu eta enbarkazioa hurbiltzean desagertuko da, gero beste uharte batzuk ikusiko dira. Itsasoak sendoa emango du eta lanbroa eta izango dira nagusi,
|
baina
bertako lainoa, ez haizeak darabilena, eta giro esnetsu eta bustitzaile horretan beste isla batzuk agertuko dira.
|
|
|
Batzuetan bai, bestetan ez zaizkit gustatzen bere ironiak, bere hitz joko zinikoak. Isilik geratu naiz,
|
baina
bera ere bai. Zeozer esan behar izan dut azkenerako:
|
|
|
Han goiznabarra da, baina ura iluna eta ikaragarria irudituko zaizu. hurbil uharte bat dago izotzik gabe,
|
baina
bertaraino salto egitean uharte hori mugitzen hasiko da.
|
|
2002
|
|
|
–Alex ezagutzen omen zuen –azaldu zien besteei– Duela pare bat hilabete agertu omen zen Astigarribian, eta ermitaren gaineko lan bat egin behar zuela esan omen zuen. Ermita itxita egon ohi zen, ematen duenez,
|
baina
berak gordetzen omen zuen giltzetako bat.
|
|
|
" Kontuz, hi. Izan ere, hi aurrera egiteko prest hengoke,
|
baina
bera, zer.... Ez ote haiz gazteluak airean eraikitzen ari?".
|
|
|
Eta atzera egin beharrean, aurrera egin zuen. Itsasoa baitzen, apika, ez berak uste zuen olagarro ankerra,
|
baina
berak bizitza osoan bilatu izan zuen amorante bakarra, dei egiten ari zitzaiona, berarekin bat egin zezan: bere arima bikiarekin, alegia.
|
|
2003
|
|
|
Baina orrialde jakin horietan beti ere. Romanek ez zekien zeintzuk ziren orrialdeak,
|
baina
bere entziklopedia osoa errebisatu zuen berak, goitik behera, eta ez zuen ezer ere aurkitu.
|
|
|
Matiasek esan nahi zion Matilderi trankil egoteko, berdin ziola, gustura erantzungo ziola Malcori. Eta hori guztia keinu batez esan nahi izan zion,
|
baina
bere keinu ondarea errepasatu eta ez zuen egokirik aurkitu. Hala ere, keinu bat egin zion Matilderi.
|
|
|
Esnatu zenean, egindako ametsaren hondakinak zituen Matiasek oraindik garunetik zintzilik. Jakin bazekien Malanda pentsioan zegoela, ohe batean,
|
baina
bere gorputzeko atalen bat –ukondo bat, esaterako– ametsean zuen oraindik. Eta ametsa berdea zen, alfonbra berde bat bezain berdea; ez belarra bezain berdea, edo basoak bezain berdea, edo hosto bat bezain berdea.
|
|
|
Matiasek aprobetxatu zuen orduan eta esan zion" Erakutsiko didazu?", eta gero esan zion" Gogoa daukat ikusteko", eta gero esan zion mundu guztiak aipatu ziola entziklopedia hura eta ikusgarria izan behar zuela, eta mesedez erakutsiko zion. Nemiak esan zion sentitzen zuela, ez zeukala berak entziklopedia, ez zuela erosi, eta bazekiela mundu guztiak erosi zuela,
|
baina
bera orduantxe ezkondu zela justo eta ez zuela erosi, ezin izan zuela, badakizu.
|
|
|
Arrastiri eta ilbeherak zituen gogoko; emakume kadukatuak, postizoak eta gezurrezkoak zitzaizkion atsegin, gutxienik begira egoteko, eta leku hits eta itogarrietan sentitzen zen eroso, bere literatura elikatzen zuen bizitza ibaiertzetik bezala ikus zezakeelako. Galtzaileak interesatzen zitzaizkion, gailurretik lurraren kontra amildu eta hondatutako gizakiak, bizitzaren irudi direlako,
|
baina
berak bertigoa zion gailurrari, arrakastari eta izenari, eta nahiago izan zuen anonimatoan babestu. Ordu agonikoek liluratzen zuten.
|
|
|
Gainerakoa, argitara eman dituen nobela eta kontakizunak, zuek ezagutzen duzuena, ez da ariketa lagungarri bat baizik izan. Guztiok jartzen diogu adabakiren bat gure nortasunari, guztiok dugu zerbait gezurrezkoa,
|
baina
berak grina handiz eta egunez egun, bere biografia ukatuz, osatu zuen bere autorretratua. Heriotza bakarrik falta zitzaion eta horretan huts egin du, nire erruz –esan zuen eta arnasa hartzeko geratu zen.
|
|
|
Madagaskarko 50 zentimetroko zigilu arrosa kolorekoa falta zaio tamalez oraindik, eta etengabe kexatzen zait gure arteko elkarbizitza zailago jarriz. Badakit zuk ez diozula zigilu hori berariaz ukatzen, ahaztu egiten zaizula, besterik gabe,
|
baina
berak ez du horrela uste. Ondorioz, zure esku dagoena egingo duzulakoan, agurtzen zaitut" eta" Zurea betiko.
|
|
|
Hori ez zela metafora bat gogoratu behar izan nion. Histrionikoa eta esajeratu samarra zen Monika horrela jartzen zenean,
|
baina
bera ez zegoen haserre, pozik baizik.
|
|
|
Gauerdian behin baino gehiagotan jotzen zuen telefonoak eta hartzen nuelarik inork ez zuen erantzuten, nik banekien alabaina nor zegoen hariaren bestaldean, bere hatsa eta isiltzeko modua ezagunak egiten baitzitzaizkidan. Inoiz edo behin, lanetik etxera etorri eta erantzungailuan bere ahotsa ere aurkitzen nuen, mezu garbirik gabe
|
baina
bere ahotsa nolanahi ere, intziri eta zotin laburren artean, ahopeka, otoitz baten gisan, laguntza eskatuz edo. Laguntza eman niola erabaki nuen, nola eman ez banekien ere, bera askoz ere gazteagoa izaki niri baitzegokidan zerbait egitea.
|
|
|
" Zatoz nirekin" esan eta amultsuki heldu omen zion beso batetik, edo zintzilikatu omen zitzaion, eta hurbiltasunak batzuetan ematen duen kidetasunari esker bakean eta isilik egin omen zituzten pauso batzuk kalean barrena, gizonaren sorbaldaren kontra burua ezarri eta begiak itxita, gizonezkoak ematen zion bake horretan atseden hartuz, erasotzaileak gainera oldartu zitzaizkienean. Emakumea ez omen zuten ukitu,
|
baina
bera jo izan balute bezala egin omen zien aurre, kate batetik zintzilik zeraman eskuko poltsarekin airean kolpe alferrikakoak emanez lehenik eta hitzez mehatxatuz gero, nahiz eta ordurako erasotzaileak ihesi alde eginak ziren. Gizonak minuturen bat egin omen zuen lurrean zerraldo konorterik gabe, eta kolpetik bere onera etorri balitz bezala begiak zabaldu zituen arren, ez omen zen gertatuarekin oroitzen.
|
|
|
Nik hilketa bat beti hilketa izango zela pentsatzen nuen, ondo edo gaizki hil,
|
baina
berak, De Quinceyren teoriari jarraituz, krimena artelan gisa ulertzen zuen, artelan gisa edo adimenaren joko bezala gutxienez, joko konplexu eta irakurgaitz baten moduan, zeinen aurrean detektibeak, literatur obra handi baten aurrean kritikariak bezalaxe, bere jakituria guztia baliatu behar duen. Idazlearen hilketan, sobra ere, ez zegoen argitu beharreko ezkutukirik.
|
|
|
Bestelako esamesarik ere sortu omen zuen gertatuak. Aipatutako artikulu horretan bertan detektibeak" hiriaren simaurtegietan gerriraino sartu eta usain txar guztiak bereizten jakin behar duela" zioen modu erabat metaforikoan, noski,
|
baina
bere lankideren batzuek inondik inora zilegi ez diren alusioak ikusi nahi izan zituzten pasarte horretan eta komisarioaren alderdi ilun zenbait haizatzen saiatu omen ziren. Ni ez naiz horretan sartzen.
|
|
|
bularretako barroko bat, puntilla eta enkajeekin, panty batzuk eta braga beltzak. Gelara sartu eta lurretik hartzeko zorian egon nintzen,
|
baina
bere baimenik gabe Monikaren gorputza laztantzea bezala izango zela pentsatu nuen. Beharbada orain bularrak eroriago zituen, edo asimetrikoak, beharbada bere zango luze eta zurietan zainen bat edo beste aterako zitzaion eta estali egin nahiko zituen edo disimulatu.
|
|
|
Txomin futbolzale itsua izan zen txikitatik. Nik nahiago izaten nuen pilota,
|
baina
bera bere baloiarekin jolasten zen, gau eta egun.
|
|
|
Azpil nahaspilak, nolabait esatearren, Zuberoako pastoralen antzeko ekitaldiak ziren,
|
baina
bere ñabardura propioak zituztenak, Zuberoan zuriak definitzen baitu aingeruen mundua, eta Azpilen, berriz, urdinak, besteak beste. Hau ez da, ordea, estudio antropologiko bat egiteko lekua, eta derradan, labur zurrean, azpildarrek Luziferren hondamena ospatzen zutela jaialdi haietan, aingeru urdinek deabru gorriak behin eta berriro barregarri utzirik.
|
|
|
Zaila baita, denborarekin, hitzen balioa ez gastatzea. Liburu honen egilea ez da Itziarren semea, bi neska txikiren ama da; ez ditu heroiaren estereotipoak betetzen,
|
baina
bere duintasunari eusten dio; ez du borrokaren folklorea gizendu nahi, baina bere lekukotasun zintzo eta gogoeta biluziekin jasoago eta atzarriagoak egiten gaitu gizakiak; apur bat libreago ere bai, edo hala sinetsi nahi dut behintzat.
|
|
|
Zaila baita, denborarekin, hitzen balioa ez gastatzea. Liburu honen egilea ez da Itziarren semea, bi neska txikiren ama da; ez ditu heroiaren estereotipoak betetzen, baina bere duintasunari eusten dio; ez du borrokaren folklorea gizendu nahi,
|
baina
bere lekukotasun zintzo eta gogoeta biluziekin jasoago eta atzarriagoak egiten gaitu gizakiak; apur bat libreago ere bai, edo hala sinetsi nahi dut behintzat.
|
|
|
Neskaren argazkia nire ahizpetako batena da. Ez zen asko arduratzen politikaz,
|
baina
berari egokitu zitzaion ospitalean egotea bertan pasatu nituen lehen orduetan. Ingresaturik egon nintzen hilabeteetan egunero etorri zitzaidan etxeko kafesnearekin, bertakoa horren ona ez zela-eta.
|
|
|
Lehen baino garrasi handiagoak egin ditut. Hatz mamiekin lurra ukitzen dut,
|
baina
berak:
|
|
|
Zergatik Rakel? Inork ez du horrelako ezer merezi
|
baina
berak are eta gutxiago!
|
|
|
Rakel ez zen ezer esaten ausartu
|
baina
berak ere pentsatu zuen Oskar tontoa zela eta tontoa ematen zuela. Erridikulurik osoena iruditzen zitzaion Oskar maniki batekin ateratzea kalera eta, gainera, manikiak patinak eramatea!
|
|
2004
|
|
|
Harrituta begiratu zidan, ez zidan ezer esan momentuan, isilik geratu zen, eta nik ez nuen jarraitu. Nire jakin mina gogorra zen,
|
baina
berak zerbait esatea nahi nuen.
|
|
|
–Hizkuntzak, Herriak bezala, ez dira inoiz minoritarioak edo gutxiengoarenak. Hauteskundeetan edo botazioetan balio du gutxiengo gehiengoen arteko lehiak;
|
baina
bere nortasuna duen Herria beste zein Herriren gutxiengoa da. Eta bere hizkuntza duen komunitatea beste zein hizkuntz komunitateren gutxiengoa da??. 95
|
|
|
Are gehiago, aurreiritziak omen dauzkagu auzi honen gainean. Ez dakit oraingo euskaltzainburuak zer iritziko dion afera honi,
|
baina
bere aurrekoa, euskara batuaren alde hain lan miresgarria egindakoa ez dirudi euskarari minbizia nondik zetorkion oso ongi ohartu zenik. Ez da sinestekoa euskaltzale hutsaren baitan nola bizi daitekeen era honetako ikusmolderik:
|
|
|
Euskaldungoa ez da komunitate handia,
|
baina
bere txikian sentiera politiko desberdinak dituen jendea bizi da. Euskal herria eta gizartea ulertzeko ikuspegi bereziak dituena.
|
|
|
Aleksander Rähkmäek, aldian aldian, tropeletik ihes egiten zuen, hartzen zituen hogei minutu edo berrogei, eta igual irabazteko aukera ere izango zuen,
|
baina
berari bost inporta zitzaion helmuga, azafatak eta besoak altxatzea. Gainera, ez zekien besoak altxatzen bizikletaren gainean joanda.
|
|
|
Erantzun diote jokatzeko kabal, denek bozkatu dutela eta ea zer nahi duen, kanposantuko biztanleak ere etortzea papertxo batekin ala zer. Eta berak esan du hobe hori horrela balitz, eta esateko nahi zutena,
|
baina
bera han geratuko zela dena jasotzeko ordua heldu arte.
|
|
|
Proiektorearen gelatxoan afaldu du, lasai, irratian musika bila ibili ostean. Eta topatu du orkestratxo bat, igual oso handia izango zen
|
baina
berak orkestratxoa imajinatu du, eta imajinatu ditu musikari txikiak eta burusoilak, baina kontua da musika apur bat topatu duela, swing goxo bat klarineteen doinuan, ametsak ere kulunkatzen dituena. Ederra iruditu zaio, gaur justu, musika hori.
|
|
|
Beti neskekin ez. Beti neska batekin pentsatzen dik, baina hilda zagok, hildako neska batekin pentsatzen dik,
|
baina
berari berdin ziok. Sute batean kiskalita hil zuan, sekula heriotza eskasagorik... baina morroiak arrastiro itxaroten ziok neskari, han, farola baten ondoan, eta hori duk Signora Mariaren txoferra, ederra fitxajea.
|
|
|
Zerbait erantzun nahi nion,
|
baina
berak keinu batez eten zidan.
|
|
|
Aitak irribarre zurbil bat egin zuen. Zerbait gehitu behar nuen,
|
baina
berak eten zidan:
|
|
|
–Komunistekin batera borrokatu zinen, beraz –erran zidan aitak, pena sakon bat ahotsean. Protesta egiteko zabaldu nuen ahoa,
|
baina
berak jarraitu egin zuen–: Idatzi zizkidan azken gutunetako batean, Anak jakinarazi zidan Euzko Alderdi Nazionalean eman zenuela izena.
|
|
|
–Gauza anitz erran nahi nituzke, orain arte isilean eduki ditudanak –erantzun zidan,
|
baina
bere buruarekin ariko balitz bezala ziharduen– Eta Hitlerrek enpresa gizon handiekin, aristokratekin eta betiko handi mandiekin darabilen politika ez da nire kezka iturri nagusia. Ez; benetan kezkatzen nauena gerra da.
|
|
|
Baina erabakita zeukan. Lantzak boterea eskaintzen zuen, botere izugarria,
|
baina
berak ez zuen halakorik behar. Oparo bizi nahi zuen, esne mamitan.
|
|
|
Hego Europako giroak ez
|
baina
bere barneko harrak bururatu zion agente alemanari Oskarren maleta miatzeko ideia.
|
|
|
bera nahasteko. Poliki sartu zen,
|
baina
bere begi heziek txoko guztiak aztertu zituzten ziztuan.
|
|
|
Bazekien horrela ezabatzean Windows eko sistema eragileak datuak bistatik kentzen zituela nolabait, baina bertan geratzen zirela, ezkutuan, eta programa egokia erabiliz gero (Filerecovery, GetDataBack...) datuak berreskura zitezkeela. Bazeuden, baita ere, datuak erabat suntsitzeko programak (Eraser, KillDisk...),
|
baina
berak ez zeukan han horrelakorik. Ideia bat izan zuen:
|
|
|
Trajean ez zeukan hautsa garbitzearena egin zuen. Ramírez kapitaina heroia izango zen,
|
baina
berak ere bazeukan zeresana.
|
|
|
Mireia ezberdin zegoen. Ile luzeagoarekin, apur bat argalago, agian...
|
baina
berak ezagutu zuen begirada distiratsu bera zeukan, begirada ameslaria eta burugogorra.
|
|
|
Emakume tiratzailea ikusi zuen, belauniko lurrean. Zauritua, ziurrenik,
|
baina
berari apuntatzen. Justu justu saihestu zuen haren tiroa, berriro makurtuz.
|
|
|
Askotan egin du Mirenek Andresen emaztea imajinatzeko saiakera. Ez du sekula ikusi, ezta argazki batean ere,
|
baina
bere irudimenean Tony Blair-en emaztea da. Horrela imajinatzen du, seme alabak kolegio ingeles batera bidaltzen dituztela esan ziolako agian.
|
|
|
Ez dio ezer esan. Jenniferri iruditu zaio mutilak ezin dituela masailezurrak mugitu,
|
baina
bera ere isilik geratu da eta, eskulekuari helduta, motorra martxan mantendu du.
|
|
|
Espazioa hitzez finkatzen zuen bitartean, begiak hara eta hona mugitu zituen, orain telebistara eta orain mahaietara,
|
baina
bere jardun hura bukatu zuenean, nire begietan iltzatu zituen bereak. Eta honela esan zidan:
|
|
|
jubenila nintzen arren Sansekoekin entrenatzen eta jokatzen nuèn garaian, zehatzago esanda. Filosofia eta Letrak ikasten ari zen, eta guk" Filosofoa" deitzen genion,
|
baina
berak nahiago zuen" FiloSofokles" dei geniezaion, edo laburrago," Filofokles", filosofia ez ezik teatroa ere asko gustatzen zitzaiolako. Bi urteko kontratua zuen Sanserekin, eta bera bigarrenean zegoen.
|
|
2005
|
|
|
Senarraren berekoikeria! Emazteari telebista erregalatu nahi baitzion, bai,
|
baina
berak. Anbrosiok, futbol partidak ikusteko!
|
|
|
Ez al zen, bada, bere jarrera hura justiziazkoa? Gurasoek gerra galdu zuten, bai,
|
baina
berak egingo zuen etxe barruan iraultza!
|
|
|
Hantxe ezusteko aukera, telebistan ateratzeko eta munduari norbait zela erakusteko, amonaren itzal bat baino zerbait gehiago! Izan ere, bere amona norbait zela erakusten ari zen telebistan,
|
baina
bera ez zen gutxiago izango, zer demonio?! Bai, ahaleginak egingo zituen. Teleikasleak?
|
|
|
Naroa apur bat atzerago iritsi da,
|
baina
berak ere fresko ematen du.
|
|
|
Amets bere barne lanbroetan jaiki da, Naroa komunera joaten sentitu duenean. Ez da aurretik duten egunaz erabakirik hartzeko gai sentitzen,
|
baina
bere ezintasunaren gainetik beste pisu bat ere badu. Oinak tatamiei itsatsita iritsi da telefonoraino.
|
|
|
Laneguna izanik, ez dabil bisitari asko Mutsumik aukeraturiko inguruetan,
|
baina
bere ustez nahikoa jazarleak distantzia zuhur batera geratzeko. Inoiz baino argiago sumatu du zelako ataka larrian dauden lagunak, eta laguntzeko inoiz baino ezgauzago sentitu ere bai.
|
|
|
Ez da zuzena, ni haren seniderik hurkoena naiz. Bueno, hurkoena ez,
|
baina
berarekin bizi den bakarra. Bizarra egingo zizuten, ezta?
|
|
|
–Neurea bai buru ona! Paketeak gora, paketeak behera –Ametsek bekainak altxatu ditu,
|
baina
beretzako gorde ditu ahora etorritako hitz isekariak–, zu heldu baino lehentxeago pakete bat ekarri dute zuretzat. Ezkaratzean utzi dut, mahai gainean.
|
|
|
Kalean arineketan ibili da geltokiraino, bidean tea edanez. Tetsuok esandakoaren arabera, Naroa dendara joango ei zen zuzenean,
|
baina
berak lehenago ikusi behar du, harekin hitz egin behar du, beste inor ondoan eduki barik. Ez daki zer esateko, baina hura ikusi eta mintzatzeko beharrak bultzatzen du.
|
|
|
Afaltzen amaitu dutenean, te berde mingotsa lehen aldiz probatu ondoren, Ametsek bere burua eskaini dio platerak garbitzeko. Madokak ezetz esan dio,
|
baina
berak ez dio jaramonik egin eta, atorraren besoak ukondoetaraino bilduta, harrikoari ekin dio. Apartamentua hain txikia izanda, berogailuak berehala berotu du eta Madokak alkandora erantzi du, azpiko kamiseta beltzean geratzeko.
|
|
|
Burmuinak, gelditzen zitzaidan zentzu apurrak, gurea bukatuta zegoela esaten zidan etengabe, baina ezin nuen berarekin igarotako uneak gogoratzeari utzi. Saltsa guztiei botatzen nien eta hori berari asko gustatzen zitzaiolako zen; nik gozoegi uzten zituela uste nuen, batzuk behintzat,
|
baina
bera joan eta gero saltsa guztiei botatzen jarraitzen nuen. Landare guztiak moztekotan ere egon nintzen mendekua hartzeko, baina kimatzeko artaziei heldu bezain azkar landareen erruaz galdezka hasi nintzaion neure buruari eta landareen hostoak laztantzen bukatu nuen, zakurraren burua balira bezala.
|
|
|
Olgak niregana begiratzen zuen, eserita jarraituz bere lagunak etzanda zeuden bitartean. Eskua jaso nuen agurtzeko,
|
baina
berak ez zuen zirkinik egin, ez zen niregana begiratzen ari, begirada galdua zuen.
|
|
|
Hirurak aldera, goiz etorritako bezeroak alde egiten hasten zirenean, gizon bat heldu zen jatetxera Opel Corsa zahar batean. Bera berrogeita bost urte inguruko burusoila zen, ez erabatekoa,
|
baina
bere bekokia asko luzatzen zen atzerantz, beso gihartsuak ageri zituen, eta gizaki ona zela iragartzen zuen bibote irribarretsu bat.
|
|
|
–Iñigo gu bakarrik ez uzteko etorri zen,
|
baina
bera ez egitearen aldekoa zen. Dirua behar zuen, besteok baino gehiago ziurrenik, eta Anderrek esan zion bere zatia emango ziola, ez zuela zertan etorri, Azuak usteko zuela nik eta Iñigok burutu genuela, baina hala ere etorri egin zen.
|
|
|
Oso komentatua izan zen arazoz betetako haurdunaldi baten ondoren emazteak ezin izango zuela beste seme alabarik mundura ekarri, baita Mateoren garai ilunak ere, baina herriko jendearen aurrean glamour guztia kendu ziena Manuel Urrestiren auto istripua izan zen eta haren ondorioz gurpildun aulki batean igaro zituen urteak. Diru aldetik ere ez ziren garai onak izango emaztearentzat,
|
baina
bera beti bezain duin agertu zen kalea zapaltzen zuen bakoitzean, bere irribarre neurtuarekin egunonak itzultzen. Ez zuen sekula inor kontratatu bere senarra zaintzeko, eta astean bitan joan zitzaion semeari eroetxera bisitan, isil isilik.
|
|
|
Alde zaharrean uzteko eskatu zidan; birritan esan nion etxeraino eramango nuela,
|
baina
berak bietan erantzun zidan ondo zetorkiola alde zaharrean uztea. Agian non bizi zen inork jakiterik ez zuela nahiko erabaki eta eskatzen zidana egin nuen.
|
|
|
Irantzuk etxeko atea kolpe batez itxi zuen, baina ez zuen giltzaz itxi, lehen, etxetik irteten zen bakoitzean egiten zuen bezala. Lapurretaren aukerak ez zuen indarra galdu,
|
baina
berarentzat gure artekoak –erdibana genituen gauzek ere bai– garrantzia galdua zuen ordurako, horregatik ez zuen atea giltzaz itxi. Autora hurbiltzen ikusi nuen, lasai, aldakak asko mugituz, sorbaldatik zintzilik eramatea gustatzen zitzaion poltsa eskuan zekarrela.
|
|
|
–negarra irten zitzaion begietatik eta zotinka hasi zen; patrikatik mukizapi zuri bat atera zuen, hurrupaka eta zotinka– Barkatuko didazue, baina Fernando, nire seme bakarra, orain hamazortzi hilabete desagertu zen eta geroztik ez dut haren berririk izan. Zure senarrari –mukizapiari eusten zion eskuarekin seinalatu zuen arrebaren bularra– eskatu nion azaldu ziezadala zer esan behar zidan Fernandori buruz,
|
baina
berak ezetz eta ezetz, nahiago zuela aurrez aurre esatea, nik horrenbeste merezi nuela esan zuen, eta horrela, berak deituko zidala agindu ostean, eskegi egin zidan.
|
|
|
Barrea irten zitzaidan nahi gabe,
|
baina
bere begirada ikustean berehala joan zitzaidan;" barkatu" esan nuen ahul, eskuarekin ahoa tapatuz, eta eztul antzeko bat ere egin nuen, dena batera.
|
|
|
–Oso gustura gaudek elkarrekin, oso ondo pasatzen diagu,
|
baina
bera engainatuta zegok; ez zekik norekin dabilen eta hori ez zaidak zuzena iruditzen... Beldur nauk.
|
|
|
Kosta egiten zitzaidan labana eskuan agertutako gaizkile haiek ostikoka jatetxetik bota zituen kirolari itxurako gaztea ezeren beldur zela sinistea,
|
baina
bere aurpegiak errukia sortzen zuen une hartan.
|
|
|
Dena den, Anderrek asko sentitu zuen. Lur jota ibili zen luzaroan, eta nik psikologo baten kontsultara joateko esan nion,
|
baina
berak ez zuen ezer jakin nahi horretaz.
|
|
|
Carlos da giltzapean dagoen bakarra. Poliziak Anderren hilketa leporatu zion, ileak froga,
|
baina
berak ezetz eta ezetz. Ez zuela Ander ezagutzen eta ez zuela hil; are gutxiago inork agindu zionik hiltzea.
|
|
|
Arrosak eta Arantzak barre egiten zuten, ez zuten nahi,
|
baina
berak ere, azkenean, lo seko geratu dira.
|
|
|
–Ni ere saiatu nintzen, berarekin atera nintzenean; zu ez zara oroituko, orduan katekesira joango zinen edo Ospitalilloko mezetara. Ez nuen lortu,
|
baina
berarentzat kalte, ni ezin hobea bainaiz gauza horietan, eta gainera badakit kontrolatzen, ja! –jarraitu zuen Pel Mazok gupidarik gabe– Gure Tomajauk lagun horrekin ez zen harritzekoa izango, edo Karlitos gonazalearekin, baina zu?
|
|
|
Neure gomutetara itzulita, eta ezizenez ari naizela, aitortu behar neureak zirela ergelenak eta mingarrienak, Pel Mazo gizajoarena kenduta, agian,
|
baina
bera ez zen gure koadrilakoa, noizbehinka baizik ez zitzaigun hurbiltzen. Ezizenen artean, Kuraki egiten zitzaidan latzena.
|
|
2006
|
|
|
Gaizki tratatu zutenen artean nire ezagun batzuk zeuden; nik ez nuen ezeren errurik, oso haserre nengoen guztiarekin. Uste dut Arestik hori bazekiela;
|
baina
berak guztiekin puskatzea erabaki zuen, baita nirekin ere. Gero hil egin zen, eta ez genuen inoiz aukerarik izan elkarrekin bakeak egiteko.
|
|
|
Unamuno-k ez du noski dedukzio logiko baten maneran argudiatzen, eta bere argumentazioaren martxan, gero, zergatik ezin den euskararekin unibertsala izan, nabaritzen da, mahai gainean inoiz garbi aitortzen ez diren edo suposizioekin operatzen dela euskararen ezgaitasun frogan, inoiz iristen ez direnak arrazoi berezi eta beregainak izatera, baina arrazoiketaren lagungarri gisa dabiltzanak, hala nola, (1) logika politiko edo politiko linguistikoaren ildoan: ...nol gisa bai, unibertsala izan liteke); orduan, ondoriozkoa ematen du, Euskal Herriak beretzat Espainiako hizkuntza hartu beharra dauka, eta hori gaztelania da (ez katalana edo, eta gutxiago ingelesa) 293 Objektatzen bada uniformizazio linguistikoak kultura eta gizarte historikoen txirotzea dakarrela, Unamuno-k ez daki zer erantzun (objekzioa zeharo bere filosofia berrienaren logikan baitago) 294,
|
baina
bera sinetsita dagoela ziurtatzen du, euskarak eskualdeko hizkuntza gisa ere ez daukala bizitzeko gaitasunik. Zergatik ez?
|
|
|
Unamuno aurkitu da abelera kuriosoan, batetik, Amerika krioloa bere ideia panhispanistan biltzeko, garrantzi guztia hizkuntzari eta hizkuntzari bakarrik eman beharra zeukala, arraza diferentziak eta gutxietsiz edo zabartuz;
|
baina
bere burua definitzeko, pertsona den aldetik nahiz idazle bere gisako den neurrian, arraza beste elementurik ez daukala – euskotarra da; eta bere ni horrixe berak pisu handi samarra esleitu ohi dionez, nolanahiko dohain, izpiritu, arbasoengandiko leinargitasun, odol eta historiaz kargatu beharra daukala atzera bere arrazatxo hori, euskarari inportantzia kenduago ahala arrazari emanago beharr... Hau bai, paradoxa da, aporia ez bada.
|
|
|
719 Hanburgoko konferentzian bai,
|
baina
bere buruari egotzia: " pero [ni] oriundo de otra raza", ik. Ib., 556.
|
|
|
Erreferentzia obligatua bihurtua baitago, gure erreferentzia nagusia ere izango dira, Bilboko Lore Jokoetan Unamuno-k 1901eko abuztuko 26 gauean239 harrotu zituen hautsak, bere jokabide zatarragatik ere bai (jaietako erregina, ez zer eta ez hura, mandazain mozkor batek baino ez akademikoago laidoztatuz),
|
baina
bere tesi probokatzaileagatik batez ere: euskarak ez duela mundu modernorako balio, eta lehenbailehen hiltzea dela onena.
|
|
|
Ama ospitalean daukanetik berarekin bizi izandako hainbat egoera etorri zaizkio Nereari burura, eta denetan ikusi du bere burua zakar erantzunez, gogo barik, eta horrek min egin dio. Orain prest egongo litzateke amak eskatutako edozer gauza egiteko,
|
baina
bere ama da prest ez dagoena. Eta, aurreko egunetan bezala, ama non demontre dabilen etorri zaio burura.
|
|
|
Aurreko batean kontatzen hasi nintzaion lanean haserretu egin nintzela Fidelekin, eta oso agobiatuta nengoela eta denborarik ez dudala ezertarako, eta amaren kontuak ere asko kezkatzen nauela... Eta berak baietz, ulertzen duela, baina gaineratu zuen, bere elegantzia ingelesarekin, nik behintzat airea hartu dezakedala,
|
baina
berak egun osoa pasatzen duela etxetik irten gabe eta inor ezagutu gabe, eta hori ere oso gogorra dela. Ez zidan horrela esan, baina hori esan nahi zidan.
|
|
|
Seinaleak. Besteek ikusi ez zituztenak,
|
baina
berak bai, eta ama kroketak egiten aurkitu zuen eguna gogoratu du. Seinaleak.
|