|
2000
|
|
|
Amak irriz hartu zuen aita Tommék errana, eta iduri zuen ezen mintzatzerat zihoala,
|
baina
aita Tommék eskuaz geldiarazi eta, niri beha jarririk, eratxiki zuen:
|
|
|
Amak anitzetan erraiten zion tentuz eta zentzuz ibiltzeko,
|
baina
aita, aldiz, harro egoiten zen, eta ihardesten zion:
|
|
|
Eta aita Bartolomek erran zuen orduan ezen Mattin deabruak hartua zela, eta hura gorputzetik atera behar zitzaiola lehenbailehen,
|
baina
aita guztiz koleratu zitzaion eta erran zion ezen ez ziola hura aditu ere egin nahi.
|
|
|
Baina aita jesuitak ez zuen, artean, etsi nahi, eta erran zion eta eskatu zion, arren eta arren, ezen utz ziezaiola apur bat gehiago bere egiteko hartan eta bere utziezinezko trabailu hartan,
|
baina
aitak ezetz eta ezetz, gaua eta goiz osoa izan zuela hartarakotz, eta aski zela, zeren eta lehenbailehen akabatu nahi baitzuen tigrearen historia harekin... Eta aita Bartolomek orduan erran zion:
|
|
|
Eta amak ere bazekik hori, zeren karta batean jakinarazi bainion hori guztia —eta, begiak urrunean galtzen zituela, malenkoniaren besoetan harturik bezala, erran zuen—: Bai, amagatik ezin gogarago itzuliko nindukek Urbiainerat...
|
baina
aitaren memoriak...
|
|
|
Sutan zegoen aita jesuita, beraz, eta sutan zegoen ama...
|
baina
aitak ez zuen nahi gauzak bere lekutik atera zitezen eta, noiz eta amak behe solairuko bertze salarat eraman baikintuen —sala tipirat—, erran zuen:
|
|
2002
|
|
|
Eta aita –Jaxinto– jostailu mutu bat zen amaren eskuetan, sekula iritzirik ez zuen gizona. Ai, nola egoten zen Sara, halakoetan, aitaren hitzen baten zain!,
|
baina
aitak ez zuen hitzik ere esaten, eta haren isiltasuna amaren aldekoa gertatzen zen, ororen buruan. Halaxe bizi izan zen Sara hogei urtetan, eta halaxe ohitu zen, finean.
|
|
2004
|
|
|
Ama zerbait esatera joan zen Liviarengana,
|
baina
aitak belarrira abisatu zion:
|
|
|
Etxeko atea zabaldu zenean, ordea, Gestapoko agente andana ez
|
baina
aita sartu zen.
|
|
|
Aita, normalean, tabernako barran egoten zen, eta ama sukaldean,
|
baina
aitak sukaldera ere egiten zuen noizbehinka, amak barrara bezala. Beharren arabera.
|
|
|
Erreala zen faboritoa,
|
baina
aitak bazuen konfiantzarik nigan, eta honela esan zion amari, Lasarterantz abiatu aurretik, Michelinen futbol zelaian baitzen finala:
|
|
|
Azken bolada hartan, gainera, edozein aitzakia zuen on zurrutari ohi ez bezala emateko –nire taldearen garaipenak eta nire arrakastak, esate baterako–, eta horrek are lasterragotu zuen prozesua. Amonak noiznahi esaten zion ez edateko,
|
baina
aitak edan eta edan egiten zuen, baita ezkutuan ere, ezkutuan batez ere, ordu arte ez bezala.
|
|
2006
|
|
|
Joseph eta Abraham Belgikan jaioak ziren –Anberesen, seguru asko–,
|
baina
aitarekin Amsterdamera etorri eta han finkatu eta bertakotu ziren, Anberesen baino indartsuagoa baitzen Amsterdamen harribitxien langintza, eta han sendotu baitzen aitak sortutako konpainia. XX. mendearen hasiera hartan, hegoaldetik iparraldera zihoan ibai bat bezalakoa zen Hegoafrikatik Amsterdamera eta Amsterdametik mundura banatzen zen diamantezko erreka distiratsua, eta bi anaien lantegitik igarotzen zen harribitxizko erreka hartako ur asko.
|
|
2008
|
|
|
Eta ez dut negar egiten. Beno, amarengatik batzuetan;
|
baina
aitarengatik inoiz ez.
|
|
|
Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen, euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean?, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala?!,
|
baina
aitak ez zidan utzi: nola utziko zidan, bada, etxeko uso belztzat banindukan eta heriotzako orduan baztertu baninduen!
|
|
|
harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark, heroi txiki bat ote zen, bada?? egindakoa;
|
baina
aitak garbi zuen, lehenik eta behin, lezio bat eman behar ziola, horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
Beñardok guztia ulertu zuen,
|
baina
aitak aurrera egin zuen, badaezpada:
|
|
|
Nora ezean zegoen, beraz, Natalia, k.o. teknikoan boxeolarien hizkeran, bihotza zaldi ero bat iduri, borroka lehenengo roundean bukatzeko zorian,
|
baina
aita kalonjeak beste borroka mota bat nahi zuen, antza, esperientziak aditzera ematen zionaren araberakoa, motza bai, baina ez hain motza ere, katuaren eta saguaren arteko jolasak ere bere tokia izan zezan?, eta orduan, biktimari arnasa ematen ziola, zinismo handiz esan zion:
|
|
|
–Jaitsiko nauk,
|
baina
aitarekin eta izeba Ursularekin hitz eginda gero.
|
|
|
–Senar ez zuèn beste gizon batekin joan zen ebanjelioko emakumea, hori da adulterioa, ihardetsi zion Ernestinak, zeinak, aitaren onespenaren zain balego bezala, hari begiratu baitzion;
|
baina
aitak mutu jarraitu, eta Ernestinak are gehiago bilatu zuen orduan aitaren inplikazioa, baita honi galdera egin ere, erarik zuzenenean, naturaltasun osoz?:
|
|
|
Baina, era berean, zerbaitek esaten zidan bera ez zela egongo beti, liburuko marka betiko zela
|
baina
aita ez. Ikara sentitu nuen, aita galtzeko izua.
|
|
|
Nora ezean zegoen, beraz, Natalia, k.o. teknikoan boxeolarien hizkeran, bihotza zaldi ero bat iduri, borroka lehenengo roundean bukatzeko zorian,
|
baina
aita kalonjeak beste borroka mota bat nahi zuen, antza, esperientziak aditzera ematen zionaren araberakoa –motza bai, baina ez hain motza ere, katuaren eta saguaren arteko jolasak ere bere tokia izan zezan–, eta orduan, biktimari arnasa ematen ziola, zinismo handiz esan zion:
|
|
|
–Jaitsiko nauk,
|
baina
aitarekin eta izeba Ursularekin hitz eginda gero.
|
|
|
Aitaren pausoei erreparatuz gero, erabakitasun handiz zihoala ondoriozta zitekeen; egia zen –itxura guztia zuen– aitari burutik pasatu zitzaiola semea hil zekiokeelako posibilitatea –aitatasuna halakoa da eta bere beldurrak bizi du–; egia zen, halaber –oso litekeena da behintzat–, semearen hiru egun eta hiru gauetako ibilerak eta haren jarrerak –mutila lehen egunean itzul zitekeen, praketan fardela eginda– ezohiko sentimendua piztarazi behar ziotela aitari: Beñardorekiko halako ezagutza bat, adibidez, harrotasunetik hurbil hurbil behar zuena... harrigarria baitzen, erresistentziaren ikuspegitik, hamar urteko mutil argal hark –heroi txiki bat ote zen, bada? – egindakoa;
|
baina
aitak garbi zuen, lehenik eta behin, lezio bat eman behar ziola... horregatik mintzatu zitzaion semeari, beharbada, mintzatu zitzaion bezala, labur bezain lehor, zuhaitz ondora iritsi ahala:
|
|
|
Beñardok guztia ulertu zuen,
|
baina
aitak aurrera egin zuen, badaezpada:
|
|
|
Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen –euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean–, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez: ai eskolan gaztelania ongi ongi ikasi izan banu, ai bere garaian doña Engraciarekin ikasi banu, Ernestinak bezala...!,
|
baina
aitak ez zidan utzi: nola utziko zidan, bada, etxeko uso belztzat banindukan eta heriotzako orduan baztertu baninduen!
|
|
|
–Senar ez zuèn beste gizon batekin joan zen ebanjelioko emakumea, hori da adulterioa –ihardetsi zion Ernestinak, zeinak, aitaren onespenaren zain balego bezala, hari begiratu baitzion;
|
baina
aitak mutu jarraitu, eta Ernestinak are gehiago bilatu zuen orduan aitaren inplikazioa... baita honi galdera egin ere, erarik zuzenenean, naturaltasun osoz–: Ez al da egia, aita, dantza jolasa dela, adulterioarekin konparatuta?
|
|
2009
|
|
|
liberal kartsua agertu da (halako gisa nabarmendu dira Aita Beñaran sermolaria, Aita Letamendi teologiako profesorea, Aita Larramendi musikaria). Hirurtearen ondoren larri samar ibili dute,
|
baina
Aita Probintzialak nahiago izan du onezkoak onez egin. Antikonstituzionalistak ere ez direla falta izan, esan beharrik ez:
|
|
|
Haren etxean maiz egon ohi nintzen. Gurasoak dibortziaturik zeuden,
|
baina
aita ia egunero etortzen zen etxera, berriz ere ezkontzekotan edo. Oso gizon gizabidetsua zen.
|
|
|
Frantziara ihes egin zuen San Mateo itsasontzian, bere aitarekin eta inguruko herrietako beste hainbat gizonekin. Ez zuten guzti guztiek alde egin,
|
baina
aitaren bizartegiko erratzak ile gutxi jaso zuen egun haietan. Garai hartan ikasi nuen ohoreaz gain, apustuez eta giltzaz itxitako tiraderaz gain, bazela gizonena zen beste gai bat:
|
|
|
alde batetik naturaren indarrak daude, beste batetik moralarenak, eta indar horiek askotan ez daude ados; memento batean, esate baterako, norbaiti (zure aitari, adibidez, barka horrela hitz egitea) muturreko bat jotzeko gogoa izan dezakezu, baina nola ezin jo baituzu, gogo hori zapaldu behar duzu zeure aurka: aitari min ez egiteagatik, beraz, zuk hartu behar duzu nolabaiteko mina;
|
baina
aita astintzen baduzu eta min ematen, berdin gertatuko zaizu, aitari min eman orduko hasiko baitzaizu errudun ustea, bakean utziko ez zaituena, min ematen; eta halaxe goaz minak pilatzen eta minak geure baitan korapilatzen: batean harrokeriaren minezko harietan eroriko gara, bestean gorrotoaren eta ezinikusiaren sarean?
|
|
|
–Liburuek bai,
|
baina
aita Higiniok ez, berari ere galdetu baitiot, badaezpada?
|
|
|
Teofilo Maria, berriz, aitaren suarekin sutzen zen, baina, nola antzezpen haietan aitarena baitzen hitza, keinu batzuk egitera mugatzen zen, burua goitik behera mugitzen zuela edo eskuin eskua ukabil bihurtzen. Maria Bibiana eta Ada, ama izebengandik jaso zutèn heziketatik espero zitekeen bezala, izeba Ernestina ama bezain estua zen alor hartan?, aitaren madarikazioaz eskandalizatzen ziren?. Ez dago gauza itsusiagorik neska bat biraoka ikustea baino?, ama izeben erakutsia?,
|
baina
aitak hain hitz gordinak esaten bazituen bere arrazoiak izango zituen, benetan izugarriak behar baitzuten anarkistek eta komunistek, aitak arao eta birao haiek jaurtitzeko. Etxe hartan, Damaso zen filosofoena, ez aitaren zentzu mugatuan, halere, Damasok noiznahi ekiten baitzion pentsatzeari, baita Elizako doktoreengandik jasotako printzipio ustez aldaezinen aurka, isilean bazen ere?
|
|
|
bezalako betegarriak sartzen zituena, edo, lehenik?,, bigarrenik? eta, hirugarrenik?, edo a), b) eta c), ikasleek deitu ere halaxe deitzen baitzioten apaizari,, aita Abc?; Damasori hain sartu zitzaizkion barruan aita Abcren estiloa eta metodologia, non berak ere antzera ekin baitzion, anai arrebak aspertzeraino ekin ere, bat, bi eta hiru, a), b) eta c); aita Abck izugarri estimatzen zuen, seme espiritualtzat ere hartua baitzuen Damaso,
|
baina
aita Abck ez zekiena zera zen, berak bere mundu ikuskera, erabat ortodoxoa, sendotzeko erabili zuen bezala erabiliko zuela Damasok mintzamolde hura heterodoxiaren bidetik, ez aita Abcren aurrean eta ez haren eskoletan, baina bai bere barruan eta bere baitaren baitan; aita Abck zurezko arkitektura sendoak eraikitzen zituen, ustez, eta Damasok pipia sartzen zion barruan, zuraren egitura jaten zuena, zura zuhirin bihurtu arte; baina, aita Abcren aurrean begirune osoz portatzen saiatzen zen arren, Damasok bazituen, noizean behin, irristada txikiak, bere hitz jario emankorrak nahi gabe eragiten zizkionak, eta irakasleak, orduan, arriskuaz ohartarazten zion:
|
|
|
Aitaren hitzak entzuten zituen neurrian, egia da ez ziola orbetarren adorearen merezimenduzko domina eman,
|
baina
aitagandik zetozèn laudorio haiek ez ziren txantxetakoak, ez horixe!?, gero eta puztuago sentitu zen Domingo; aita espirituala harrokeritis larriaz hizketatu zitzaion, eta halako zerbait nabaritzen zuen barruan, apur bat lotsarazten zuena, bai, baina hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxurako bat nagusitzen baitzitzaion, itxurakoa bezain erreala, birikak ez ezik gorputz osoa ere puzten ziona; aitak eskaini zizkiòn hitzen artean gehiegikeriaren bati ere antzeman zion Domingok, nola ez, bada!?, baina hura ez zen ñabarduretan hasteko ordua, hainbestekoa zen aitaren hitzalditxoak sorrarazi ziòn atsegina; harekin batera, baina, abioien kontua zuen, aste hartan aireplano bat ikusi baitzuen hiriko zeruan:
|
|
|
Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak, eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen?: Ni oker egon naiteke,
|
baina
aita Isidoro ez.
|
|
|
–Barkatu, izeba,
|
baina
aitak ito egiten nau, eta nik arnasa behar dut orain? –erantzun zion Domingok, irmo.
|
|
|
ahoa ere ireki zuen une batez, egia zen Adak, eroetxean egin zuèn egonaldiaren ondotik, oreka gutxieneko bat berreskuratu zuela, baina egia zen, halaber, egonaldiak berak marka eta estigma ezinbesteko bat eragin ziola: xehetasun hura aipatuko ote zion, bada, anaiak arrebari, Ada are gehiago mintzeko??,
|
baina
aitak, orduan, mugimendu hautemangaitz bat egin zuen, burua zentimetro bat gora eta zentimetro bat behera eraman zuen bi aldiz?, inguruan bilduen begiradak erakarri zituena, sabai zurira begira zegoèn Reginarena izan ezik; jarraian, aitaren keinu nolabaitekoaren esanetara edo jarriz, Domingori begira jarri ziren guztiak. Reginak bere soari eusten zion, burua ere halaxe zuelako, beharbada, sabai ... halaxe hitz egin zuen:
|
|
|
–Nahi duzuna esango duzu,
|
baina
aitak arrazoi du, egin diozunak ez baitu izenik, esan ere, halaxe esan zion, ahots sendo bezain ziurtasun handiz?. Fabrikako medikua, don Fabiano, gaixo dago, lunbagoak jota; hortik aurrera, anbulantziari deitzea zen zure aitaren betebeharra, eta ongitxo bete zuen, zuk zeuk aitortu duzunez.
|
|
|
Domingo, beraz, mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, baina, egun gutxi batzuen buruan, ikusteko moduan zegoen ezen, lurra utzi zuen arren, aurrean eta atzean ura, eskuinean eta ezkerrean berdin?, ez zuela lurra utzi: are gehiago, itsasaldi hartan marinelen eta enkargatuaren artean sortu zèn eztabaida gogor bakarrean, marinelak bazkariaz kexatzen ziren, hain atera zitzaizkion okaztagarriak sukaldariari dilistak, zomorroak janda, antza?, Domingori iruditu zitzaion zamaontzia bera ere fabrika txiki ibiltari bat zela, aitarena baino txikiagoa,
|
baina
aitarena bezalakoa funtsean, bere mila kontraesanekin eta gizonen arteko ezinikusiekin: aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre:
|
|
|
hegaldiari buruzko milaka galdera egiten zizkiola, pilotuak bolante bat ote zerabilen, autoetan bezala, edo eskutoki bat, bizikletetan bezala; hondarrezkoa ote zen hiri inguruko airedromoko pista, hondartzakoa bezala; abioi bat Everesteraino igo zitekeen ala ez; zergatik Gaztelako errotek ez zuten hegan egiten, helizeak bazituzten?; airedromora iritsi zenean, berriz, eta abioia eta pilotua ikusi, halako desilusioa sentitu zuen, pilotuarekin batez ere: izan ere, gizon eder galant batekin topo egitea espero zuen, balleteko dantzari gizonezko bat, adibidez, Enrico Carusoren ahotsa zuena?, baina han ez zuen gizon eder galantik ikusi, burusoil itsusi bat baizik, aita ere burusoila zuen,
|
baina
aitarena beste gauza bat zen, inondik ere!?, bulldog baten antza ere hartu ziona, hain zuen sudurra sartua, hain handia ahoa, eta hain zakarra ahotsa: bai, bulldog bat behar zuen, haren andregaiak ere halakoa baitzuen azala, zurezkoa, itxura batean; gero, baina, pilotua kabinan sartu eta motorra abian jarri zuenean, guztiz aldatu zen egoera:
|
|
|
esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen: hura, jakina, amarekiko adostasuna agertzeko modu bat izan zitekeen,
|
baina
aitak beti hitz egiten zuen memento erabakigarrietan, gainerakoen aurrean beti erakutsi behar izango balu bezala bera zela etxeko jauna, etxekoandrearen gainetik zegoena eta azken hitzaren jabea; aitak, baina, pilotuak eta miresten zituenak, azken hitza isildu zuen: zergatik?; zalantzaren bat zuelako ote zen, edo aita ere Domingoren iritzia aintzakotzat hartzen hasia zelako?; azterketa hartan guztian Domingok ez baitzuen bere jarrera aldaketa ahazten, aitarena ere eragin zuena, azken bolada hartan; eta hala ere, hala eta guztiz ere?, egoerarik okerrenean jarri zen halako batean, gertatu ere gerta baitzitekeen etxeko bide guztiek kale itsu batera jotzea:
|
|
|
Hala, bada, Teofilo Maria nora ezean zegoen, ohi baino zurbilago ere bai, aurrera edo atzera egiteko zalantzak hartuta, beharbada: aurrera egiten bazuen, heroi bat bezala gera zitekeen, baina baita zerraldo ere, Domingok tiroa jota; atzera egiten bazuen, berriz, koldartzat hartuko zuten;
|
baina
aitak ere Teofilo Mariaren zalantzak irudikatu zituen, ausaz; esan nahi baita aitak orduantxe ulertu zuela irtenbide eroso bat eskaini behar ziola premuari, baita istantean eman ere:
|
|
|
Galdetu du, esate baterako, zergatik jarri zioten Pazientzia teilatuari izen hori. Phineasek ez daki; Musonek ere ez du erantzuten jakin,
|
baina
aitak esanda daki batzarrak egiten zirela Pazientzia teilatuan Liburu Brodatua baino lehen.
|
|
|
Berak eutsi egin zion, irribarre horrekin. Itzuli zenean, 21 urte zituen,
|
baina
aita fusilatua zegoen. Aitona, bi urte lehenago hil zen eta etxea bonbardatuta zegoen.
|
|
|
Elizak ziurtagiri bat ematen zizun, indulgentzia, erositako egun kopurua zehaztuz. 1903an jadanik ezin zen indulgentziarik diruz erosi,
|
baina
Aita Santuak, Pio X.ak, hierarkiako maila bakoitzak dakarren garbitokialdiaren laburtzea zehaztu zuen: kardinalak, 200 egun; artzapezpikuak, 100; apezpikuak, 50 baino ez.
|
|
|
Aldiz, beste adiskide batek aldarrikatzen du psikoanalisiak eromenetik askatu duela, bizitza salbatu diola. Adiskide horrek ez du kalte organikorik garunetan
|
baina
aita hotzegia, zorrotzegia eta goibelegia du, amak berriz ez daki berbetan kexuka baino eta adiskidearen bizkar uzten du beti etxea, mundu herria eta ama bera gobernatzeko ardura eta erantzukizuna. Horrelako kasuetan, umea psikotiko ateratzen da ia beti.
|
|
|
alde batetik naturaren indarrak daude, beste batetik moralarenak, eta indar horiek askotan ez daude ados; memento batean, esate baterako, norbaiti (zure aitari, adibidez, barka horrela hitz egitea) muturreko bat jotzeko gogoa izan dezakezu, baina nola ezin jo baituzu, gogo hori zapaldu behar duzu zeure aurka: aitari min ez egiteagatik, beraz, zuk hartu behar duzu nolabaiteko mina;
|
baina
aita astintzen baduzu eta min ematen, berdin gertatuko zaizu, aitari min eman orduko hasiko baitzaizu errudun ustea, bakean utziko ez zaituena, min ematen; eta halaxe goaz minak pilatzen eta minak geure baitan korapilatzen: batean harrokeriaren minezko harietan eroriko gara, bestean gorrotoaren eta ezinikusiaren sarean... eta hurrengoan, auskalo non –Adak mutu segitzen zuen, baina medikuak bazekien bere zereginaren berri, eta aurrera ekin zion–:
|
|
|
Neron, Domiziano, Trajano... – Santa Ines eta Santa Luzia, esate baterako, Diokleziano beldurgarriari esker dira santak –eta inork zalantzarik izan ez zezan, Domingok jarraitu zuen–: Ni oker egon naiteke,
|
baina
aita Isidoro ez.
|
|
|
Hala, bada, Teofilo Maria nora ezean zegoen, ohi baino zurbilago ere bai, aurrera edo atzera egiteko zalantzak hartuta, beharbada: aurrera egiten bazuen, heroi bat bezala gera zitekeen, baina baita zerraldo ere, Domingok tiroa jota; atzera egiten bazuen, berriz, koldartzat hartuko zuten;
|
baina
aitak ere Teofilo Mariaren zalantzak irudikatu zituen, ausaz; esan nahi baita aitak orduantxe ulertu zuela irtenbide eroso bat eskaini behar ziola premuari, baita istantean eman ere:
|
|
|
Teofilo Maria, berriz, aitaren suarekin sutzen zen, baina, nola antzezpen haietan aitarena baitzen hitza, keinu batzuk egitera mugatzen zen, burua goitik behera mugitzen zuela edo eskuin eskua ukabil bihurtzen. Maria Bibiana eta Ada, ama izebengandik jaso zutèn heziketatik espero zitekeen bezala –izeba Ernestina ama bezain estua zen alor hartan–, aitaren madarikazioaz eskandalizatzen ziren –" Ez dago gauza itsusiagorik neska bat biraoka ikustea baino", ama izeben erakutsia–,
|
baina
aitak hain hitz gordinak esaten bazituen bere arrazoiak izango zituen, benetan izugarriak behar baitzuten anarkistek eta komunistek, aitak arao eta birao haiek jaurtitzeko. Etxe hartan, Damaso zen filosofoena –ez aitaren zentzu mugatuan, halere, Damasok noiznahi ekiten baitzion pentsatzeari, baita Elizako doktoreengandik jasotako printzipio ustez aldaezinen aurka, isilean bazen ere– eta buruargiena, halako eran, non, arrazoi baten ondoan, beste bat ikusten baitzuen ia beti, edo arrazoi kate bat, eta orduan ere zera pentsatu baitzuen, ausaz, mailaz mailako ariketarik surrealistenean:
|
|
|
Teofilo Maria erantzutera zihoakion arrebari... ahoa ere ireki zuen une batez –egia zen Adak, eroetxean egin zuèn egonaldiaren ondotik, oreka gutxieneko bat berreskuratu zuela, baina egia zen, halaber, egonaldiak berak marka eta estigma ezinbesteko bat eragin ziola: xehetasun hura aipatuko ote zion, bada, anaiak arrebari, Ada are gehiago mintzeko? –,
|
baina
aitak, orduan, mugimendu hautemangaitz bat egin zuen –burua zentimetro bat gora eta zentimetro bat behera eraman zuen bi aldiz–, inguruan bilduen begiradak erakarri zituena, sabai zurira begira zegoèn Reginarena izan ezik; jarraian, aitaren keinu nolabaitekoaren esanetara edo jarriz, Domingori begira jarri ziren guztiak –Reginak bere soari eusten zion, burua ere halaxe zuelako, be...
|
|
|
–Barkatu, izeba,
|
baina
aitak ito egiten nau, eta nik arnasa behar dut orain... –erantzun zion Domingok, irmo.
|
|
|
..." eta" hirugarrenik", edo a), b) eta c), ikasleek deitu ere halaxe deitzen baitzioten apaizari," aita Abc"; Damasori hain sartu zitzaizkion barruan aita Abcren estiloa eta metodologia, non berak ere antzera ekin baitzion, anai arrebak aspertzeraino ekin ere, bat, bi eta hiru, a), b) eta c); aita Abck izugarri estimatzen zuen, seme espiritualtzat ere hartua baitzuen Damaso,
|
baina
aita Abck ez zekiena zera zen, berak bere mundu ikuskera –erabat ortodoxoa– sendotzeko erabili zuen bezala erabiliko zuela Damasok mintzamolde hura heterodoxiaren bidetik, ez aita Abcren aurrean eta ez haren eskoletan, baina bai bere barruan eta bere baitaren baitan; aita Abck zurezko arkitektura sendoak eraikitzen zituen, ustez, eta Damasok pipia sartzen zion barruan, zuraren egitura j...
|
|
|
–Nahi duzuna esango duzu,
|
baina
aitak arrazoi du, egin diozunak ez baitu izenik –esan ere, halaxe esan zion, ahots sendo bezain ziurtasun handiz– Fabrikako medikua, don Fabiano, gaixo dago, lunbagoak jota; hortik aurrera, anbulantziari deitzea zen zure aitaren betebeharra, eta ongitxo bete zuen, zuk zeuk aitortu duzunez.
|
|
|
Domingo, beraz, mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, baina, egun gutxi batzuen buruan, ikusteko moduan zegoen ezen, lurra utzi zuen arren –aurrean eta atzean ura, eskuinean eta ezkerrean berdin–, ez zuela lurra utzi: are gehiago, itsasaldi hartan marinelen eta enkargatuaren artean sortu zèn eztabaida gogor bakarrean –marinelak bazkariaz kexatzen ziren, hain atera zitzaizkion okaztagarriak sukaldariari dilistak, zomorroak janda, antza–, Domingori iruditu zitzaion zamaontzia bera ere fabrika txiki ibiltari bat zela, aitarena baino txikiagoa,
|
baina
aitarena bezalakoa funtsean, bere mila kontraesanekin eta gizonen arteko ezinikusiekin: aurkikuntzak hainbesteraino goibeldu zuen, non orduetan hitzik egin gabe egon baitzen, enkargatuarekin haserretzeaz gain bere buruarekin ere haserre:
|
|
|
Aitaren hitzak entzuten zituen neurrian –egia da ez ziola orbetarren adorearen merezimenduzko domina eman,
|
baina
aitagandik zetozèn laudorio haiek ez ziren txantxetakoak, ez horixe! –, gero eta puztuago sentitu zen Domingo; aita espirituala harrokeritis larriaz hizketatu zitzaion, eta halako zerbait nabaritzen zuen barruan, apur bat lotsarazten zuena, bai... baina hain zen neurrigabea, bestalde, anai arreben artean erdigune eta ardatz sentitzeak ematen ziòn plazera, non, arnasa hartzean, haize itxura... urduri so egin zion, baina, urduritasunarekin batera, desio ezkutu baten sua pizten nabaritu zuen erraietan, bizitzan lehen aldiz –haren burrunbotsak ere, garai batean desatsegin gertatzen zitzaizkionak, organoaren notak bezalakoak sentitu zituen, ausaz, Domingok bizi indarraren misterioarekin lotzen zituenak–, egun gutxi batzuk lehenago gertatuak ikuspuntua aldatu balio bezala, eta ikuspuntuak abioiekin zuen harremana, aita espiritualak ere argi eta garbi esan baitzion hura zuela hegan egiteko posibilitate bakarra, eta berak hegan egin nahi baitzuen, kosta ahala kosta.
|
|
|
egongo ez zen, bada, baldin eta, aitaren borondatearen gainetik, ikuskizun paregabe hura ikusi bazuen!; poz hura, gainera, nabaritu egiten zitzaion, baita etxeko automobilean hiri inguruko airedromorako bidean zihoanean ere, berritsu baitzebilen neska, mutilei –Domingori batez ere– hegaldiari buruzko milaka galdera egiten zizkiola, pilotuak bolante bat ote zerabilen, autoetan bezala, edo eskutoki bat, bizikletetan bezala; hondarrezkoa ote zen hiri inguruko airedromoko pista, hondartzakoa bezala; abioi bat Everesteraino igo zitekeen ala ez; zergatik Gaztelako errotek ez zuten hegan egiten, helizeak bazituzten...; airedromora iritsi zenean, berriz, eta abioia eta pilotua ikusi, halako desilusioa sentitu zuen, pilotuarekin batez ere: izan ere, gizon eder galant batekin topo egitea espero zuen –balleteko dantzari gizonezko bat, adibidez, Enrico Carusoren ahotsa zuena–, baina han ez zuen gizon eder galantik ikusi, burusoil itsusi bat baizik –aita ere burusoila zuen,
|
baina
aitarena beste gauza bat zen, inondik ere! –, bulldog baten antza ere hartu ziona, hain zuen sudurra sartua, hain handia ahoa, eta hain zakarra ahotsa: bai, bulldog bat behar zuen, haren andregaiak ere halakoa baitzuen azala, zurezkoa, itxura batean; gero, baina, pilotua kabinan sartu eta motorra abian jarri zuenean, guztiz aldatu zen egoera:
|
|
|
esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen: hura, jakina, amarekiko adostasuna agertzeko modu bat izan zitekeen,
|
baina
aitak beti hitz egiten zuen memento erabakigarrietan, gainerakoen aurrean beti erakutsi behar izango balu bezala bera zela etxeko jauna, etxekoandrearen gainetik zegoena eta azken hitzaren jabea; aitak, baina, pilotuak eta miresten zituenak, azken hitza isildu zuen: zergatik?; zalantzaren bat zuelako ote zen, edo aita ere Domingoren iritzia aintzakotzat hartzen hasia zelako?; azterketa hartan guztian Domingok ez baitzuen bere jarrera aldaketa ahazten, aitarena ere eragin zuena, azken bolada hartan; eta hala ere –hala eta guztiz ere–, egoerarik okerrenean jarri zen halako batean, gertatu ere gerta baitzitekeen etxeko bide guztiek kale itsu batera jotzea:
|
|
|
–Liburuek bai,
|
baina
aita Higiniok ez, berari ere galdetu baitiot, badaezpada...
|
|
2010
|
|
|
Egunak eta gauak ematen zituen, gerra liburuen artean: batzuk aitonarenak ziren,
|
baina
aitak ere asko erosten zizkion, militarren munduak aitari interes berezirik pizten ez bazion ere, beste gauza bat zen mundu militarrari lotutako aurrerapen teknikoa, aita teknikaren jarraitzaile sutsua baitzen, AEGn ingeniari gisa egiten zuèn lanaz harro zegoena?. Aita, baina, Heinrichen gaitzak erasanda zegoen, eta horregatik, lanetik itzultzean, harekin egoten zen, errukituta, seme gazteenari atsegin emateko prest, halako moldez, non, oparitu ere egin baitzion kapelu bat, lau puntako hiru izar zituena eta Heinrichek buruan egunero ipintzen zuena, kapitain jeneral bat iduri.
|
|
|
barrez hasi zineten, baita Ada ere, Maria Bibaina zeharo lotsagorritzen zen bitartean, horrela oroitzen dut eszena hura bederen. Eta ni ere barre egitera nindoan,
|
baina
aitari eta jaun kalonjeari begiratu eta istantean ohartu nintzen hura ez zela barre egiteko ordua. Are gehiago:
|
|
|
...raz, testua irakurrita gero, mila zatitan apur zezakeen karta, amorruaren amorruz, Domingoren irudiak Teofilo Mariarenera eraman behar baitzuen ezinbestean, baita bi irudien talkatik sortutako galdera kezkagarri batera ere, nola zitekeen, izan ere, anaietan heroi izateko deitua zegoena miserable bat bezala egotea, gurpil aulki bati lotuta, eta, aldiz, miserable bat zena heroi bat bezala hiltzea!?,
|
baina
aita, harriari haragirako bidea ireki eta haragiaren adierazpidea eman beharrean, hitzarena eta suarena, adibidez?, are mutuago eta hotzago agertu zitzaigun, are harriago, kartaren orria eskuan, begiak orriaren gainetik galduta, bazèn eta ez zèn urruneko puntu bati begira, begi haiek, funtsean, barrura begira baleude bezala, barruko harriaren harrizkotasunari, ausaz, zuek poetok esango zenuketen bezala?, kanpora begira zeuden arren.
|
|
|
Segidan, isiltasuna. Eta guztiok aitari begira jarri ginen,
|
baina
aitak ez zuen ezer esan; aitzitik: begietako sua apurka apurka itzaliz joan zitzaion, su arrastorik gabe geratu arte.
|
|
|
Amak zeraman iniziatiba,
|
baina
aitak ere bere ziriak botatzen zizkidan tarteka: esaldi askeak ziren, amaren hitz jarioa zehazten eta puntualizatzen zutenak, intentzio guztiarekin jaurtiak; azkenerako gorde zituen perlarik distiratsuenak; halakoetan, anai arreben urtemugan, alegia?, etxeko ohitura genuen, afalorduko postrearekin batera, gurasoen oparia jasotzekoa;. Ekar ezazu, Teofilo Maria, Gabinok aurten galdu duena?, esan zion anaiari; eta Teok bizikleta ekarri, eta?
|
|
|
Nik Adari begiratzen nion, bada,
|
baina
aitak izebari, antza, hurrengo hitzak berari zuzendu zizkion bederen: –Badakit zer pentsatzen duzun, Ernestina, Jainkoaren agindua dela etsaia ere maitatzea, eta nik ez dizut ukatuko, Elizaren doktrina da-eta.
|
|
|
buruan bainuen, besteak beste, Domingok Jainkoaren laugarren manamendua hautsi zuela: izan ere, aita zernahi izan zitekeen, niri ere ez zitzaizkidan sarritan gustatzen haren manerak,
|
baina
aita beti aita; buruan nuen anarkistak jainkogabe madarikatu batzuk zirela, eta buruko harrian nituen aspaldi zizelkatutako esaldiak: –Elizatik kanpo ez dago salbaziorik?, edo harako poema hura:
|
|
|
honela mintzatu zitzaidanean, purutik arnastutako kea egoztearekin batera: . Zerbait esan, Gabino, seme kartusiar bat dudala pentsatuko dut-eta, bestela!?; modu onean esan zidan, hori ezin uka,
|
baina
aitak, modu onez aritzen zenean ere, esandakoa bete genezan nahi izaten zuen: haren modurik onenak ere hitz egiteko aukera hitz egiteko agindu bihurtzen zuela, alegia, eta zerbait esan behar nuela, beraz!; zer zebilen aita, ordea, nirekin sartzen, bake santuan nengoenean?; gainera, zalantzaren bat banuen, ondotik mintzatu zitzaidan ama, gero eta borondatetsuago zebilkidana nigana hurbildu nahian, irribarretsu. Helenarekin hautsi ahala, bizpahiru astetako katarro latza harrapatu nuen, amari tuberkulosiaren une ilunak piztu zizkiona, baita, hasierako amorraldiaren ondotik, niganako jarrera aldarazi ere, gero eta bigunagotzera eraman zuena?:
|
|
|
berak osasuna berreskuratzea eta orbetar guztion salbazioa?
|
baina
aitak ez zuen zirkinik ere egin, meza eta mezaondo guztiak berdin balitzaizkio bezala. Pittinka, ordea, aitak burua jaso zuen?
|
|
|
ez da, pulamentuko? izena txakur batentzat, eta hauei Mendi eta Sasi deituko diegu?, erabaki zuen amona Ursulak?,
|
baina
aitak Lupusen falta nabaritu, eta noiznahi egiten zuen bere iruzkina: –Txakur hura, ordea, munduan bakarra zen?.
|
|
|
Aita okerrago dago, ez? Amaren saihets hezurrak sendatuko dira,
|
baina
aita ez da sendatuko. Beraz, amak ere badaki defenditzen.
|
|
|
Lo geratu bai, ohean etzan bezain laster, baina begiak bildu orduko irudien anabasa hasi zitzaion erasoan, ametsaren eta eldarnioaren arteko eremu paduratsu horretan, ez lo gozorik egin ez itzarri ezin zuela. ...ako tenplu eta hilobiak, azken salmentako kontratuen xehetasunak, Estatuaren enpresa edo ministerioko erosleekin hoteleko lobbyan txantxa artean hartutako whiskyak; eta, aldi berean, aitaren orroak, herio batean tailerreko lurrean hanka moztuaren garraioan zihoala, makina guztiak eman ahala lanean eta zarata betean, denak ere odola zeriela, eta zerraren zarataren gainetik aitaren makakorro etsiak,
|
baina
aitaren uluak eta ujuak baino ozenago galeperrak, galeper saldoak pentsua jan eta jan, urru eta urru, odolez gorrituriko pentsua jaten, odoletan blai eurak ere, aitaren hanka ebakian mokoka, urru eta urru etengabean; eta galeperrei titiak hazi zitzaizkien, eta izter luzeak, aitaren izterraren antzera, eta galeperraren izter artean zegoen bera, eta galeperraren titietan mokoka, ahoa odoletan, eta ...
|
|
|
Armairuak, hozkailua eta labea ireki zituen, eta izebak prestaturikoak topatu zituen tupperware eta eltzeetan. Ogia ere aurkitu zuen, zahar samarra baina, eta arrebak edan ohi zuen garagardo merkea; ardoa ere bazen,
|
baina
aitak garrafoiko ardorik merkeena edan ohi zuen beti, hoberik dastatzen ikasi ez zuelako edo hartan dirurik gastatu nahi ez zuelako, honezkero zion galdetu.
|
|
|
Mikel ez zen gure aitaren semea, ezta Jaimerena ere,
|
baina
aita baten beharrean egongo zen, nolanahi ere. Kontuak kontu, ondo egokitu zen almazen hartan, nire aitaren aginduetara.
|
|
|
Izan ere, Domingo kontsekuentea zen, bai, baina bide okerretik zebilen; ulertu ere, ulertzen nion jarrera, jakina, nik ere neure krisia izan bainuen, Jainkoagandik urrundu ninduena, neure buruaz beste egiteko punturaino ia; baina garai hartako gizona ere banintzen —Domingo baino askoz lotuagoa ere bai, bistan da—, eta aurreiritzi asko nituen, baita betiko inertziak ere, anaia deskalifikatzera eta nik neuk eraiki niòn idulkitik botatzera bultzatzen nindutenak... buruan bainuen, besteak beste, Domingok Jainkoaren laugarren manamendua hautsi zuela: izan ere, aita zernahi izan zitekeen, niri ere ez zitzaizkidan sarritan gustatzen haren manerak,
|
baina
aita beti aita; buruan nuen anarkistak jainkogabe madarikatu batzuk zirela, eta buruko harrian nituen aspaldi zizelkatutako esaldiak: " Elizatik kanpo ez dago salbaziorik", edo harako poema hura:
|
|
|
eguerdian etxegilearekin Parte Zaharreko jatetxe batera joan eta, sinestezina badirudi ere, hantxe agertu zitzaidan Lupus...!", bukatzen zuen. Gero, Lupusen ordez bi txakur ekarri genituen —" ‘Pulus’ ez da ‘pulamentuko’ izena txakur batentzat, eta hauei Mendi eta Sasi deituko diegu", erabaki zuen amona Ursulak—,
|
baina
aitak Lupusen falta nabaritu, eta noiznahi egiten zuen bere iruzkina: " Txakur hura, ordea, munduan bakarra zen".
|
|
|
Nik Adari begiratzen nion, bada,
|
baina
aitak izebari, antza, hurrengo hitzak berari zuzendu zizkion bederen: " Badakit zer pentsatzen duzun, Ernestina, Jainkoaren agindua dela etsaia ere maitatzea, eta nik ez dizut ukatuko, Elizaren doktrina da-eta.
|
|
|
Amak zeraman iniziatiba,
|
baina
aitak ere bere ziriak botatzen zizkidan tarteka: esaldi askeak ziren, amaren hitz jarioa zehazten eta puntualizatzen zutenak, intentzio guztiarekin jaurtiak; azkenerako gorde zituen perlarik distiratsuenak; halakoetan —anai arreben urtemugan, alegia—, etxeko ohitura genuen, afalorduko postrearekin batera, gurasoen oparia jasotzekoa;" Ekar ezazu, Teofilo Maria, Gabinok aurten galdu duena", esan zion anaiari; eta Teok bizikleta ekarri, eta...
|
|
|
Segidan, isiltasuna. Eta guztiok aitari begira jarri ginen,
|
baina
aitak ez zuen ezer esan; aitzitik: begietako sua apurka apurka itzaliz joan zitzaion, su arrastorik gabe geratu arte.
|
|
|
...irakurrita gero, mila zatitan apur zezakeen karta, amorruaren amorruz, Domingoren irudiak Teofilo Mariarenera eraman behar baitzuen ezinbestean, baita bi irudien talkatik sortutako galdera kezkagarri batera ere —nola zitekeen, izan ere, anaietan heroi izateko deitua zegoena miserable bat bezala egotea, gurpil aulki bati lotuta, eta, aldiz, miserable bat zena heroi bat bezala hiltzea! —,
|
baina
aita, harriari haragirako bidea ireki eta haragiaren adierazpidea eman beharrean —hitzarena eta suarena, adibidez—, are mutuago eta hotzago agertu zitzaigun, are harriago, kartaren orria eskuan, begiak orriaren gainetik galduta, bazèn eta ez zèn urruneko puntu bati begira... begi haiek, funtsean, barrura begira baleude bezala —barruko harriaren harrizkotasunari, ausaz, zuek poeto... Hala ere, han geundenok bagenekien aitaren azken aldiko erreakzioen berri, eta Maria Bibianak, dardarak hartutako ahotsaz, galdetu zion:
|
|
|
Egunak eta gauak ematen zituen, gerra liburuen artean: batzuk aitonarenak ziren,
|
baina
aitak ere asko erosten zizkion, militarren munduak aitari interes berezirik pizten ez bazion ere —beste gauza bat zen mundu militarrari lotutako aurrerapen teknikoa, aita teknikaren jarraitzaile sutsua baitzen, AEGn ingeniari gisa egiten zuèn lanaz harro zegoena— Aita, baina, Heinrichen gaitzak erasanda zegoen, eta horregatik, lanetik itzultzean, harekin egoten zen, errukituta, seme ga... Eta Heinrich egunean irakurritakoaz mintzatzen zitzaion, heroi militarrak eta bataila historikoak gogoan —Alexandro Handia, Julio Zesar, Karlomagno...
|
|
|
Segidan, zuek —anaiak— barrez hasi zineten, baita Ada ere, Maria Bibaina zeharo lotsagorritzen zen bitartean, horrela oroitzen dut eszena hura bederen. Eta ni ere barre egitera nindoan,
|
baina
aitari eta jaun kalonjeari begiratu eta istantean ohartu nintzen hura ez zela barre egiteko ordua. Are gehiago:
|
|
|
aitak eta don Anizeto kalonjeak— ongi janda eta hobeto edanda zeuden ordurako, benedictine bat kopan eta puru bana ahoan; hala geunden, bada, aita —etxeko jauna ohi baino hobea ere sentitzen zen, ausaz, une hartan, zurrutaren eraginagatik— honela mintzatu zitzaidanean, purutik arnastutako kea egoztearekin batera: " Zerbait esan, Gabino, seme kartusiar bat dudala pentsatuko dut-eta, bestela!"; modu onean esan zidan, hori ezin uka,
|
baina
aitak, modu onez aritzen zenean ere, esandakoa bete genezan nahi izaten zuen: haren modurik onenak ere hitz egiteko aukera hitz egiteko agindu bihurtzen zuela, alegia, eta zerbait esan behar nuela, beraz!; zer zebilen aita, ordea, nirekin sartzen, bake santuan nengoenean?; gainera, zalantzaren bat banuen, ondotik mintzatu zitzaidan ama, gero eta borondatetsuago zebilkidana nigana hurbildu nahian, irribarretsu —Helenarekin hautsi ahala, bizpahiru astetako katarro latza harrapatu nuen, amari tuberkulosiaren une ilunak piztu zizkiona, baita, hasierako amorraldiaren ondotik, niganako jarrera aldarazi ere, gero eta bigunagotzera eraman zuena—:
|
|
|
jakinarazi ere, jakinarazi zenizkion aitari zeure mezaren bi intentzio nagusiak: berak osasuna berreskuratzea eta orbetar guztion salbazioa...
|
baina
aitak ez zuen zirkinik ere egin, meza eta mezaondo guztiak berdin balitzaizkio bezala. Pittinka, ordea, aitak burua jaso zuen... ez erabat, bistan da, ezker aldeko beso zangoen mugimenduak ez baitzituen sekula berreskuratuko, maila apal batean ez bada; eskuineko aldea, ordea, poliki mugitzen zuen... harik eta, onerako bidean, aulki batean esertzea lortu zuen arte, baita pauso baldar batzuk ematea ere, Bibiren besoa makulutzat hartuta.
|
|
2011
|
|
|
–Asko sentitzen dut,
|
baina
aita joana da. Eta ama herrian da egun pasa, kapela bat erostekotan.
|
|
2012
|
|
|
Ez zizun sinistu
|
baina
aitak ez du amak bezainbeste insistitzen eta ez zuen galdetzen jarraitu.
|
|
|
Amaz galdetu nahi diozu
|
baina
aitaz egin duzu galdera lehenago, pixkanaka gerturatzearren.
|
|
|
Baina azkenean jakin genuen enpresariaren semeak pozoitu zituela zakurrak. Antza zenez, gazteak BMW bat nahi zuen,
|
baina
aitak lan egiteko erran zion.
|
|
|
Pilarrek ahoa zabaldu zuen erantzuteko,
|
baina
aitak erabilitako doinuak bertan izoztu zuen protesta.
|
|
|
Gero Yorkshire-ra jo nuen,
|
baina
aita hila zen ordurako, eta ama eta familia osoa zendua, bi arreba eta anaia baten umeetako bi izan ezik, eta aspaldi hildakotzat hartu nindutenez gero, ez zidaten inolako ondarerik utzi. Beraz, hitz batean, ez nuen inolako laguntzarik aurkitu, eta neukan diru eskasarekin ezin nuen gauza handirik egin bizimoduari aurre egiteko.
|
|
|
bota nituen, erorketan minik ez nuela hartu adierazteko. Aurrera jarraituz neure ugazabaganantz (honelaxe deituko diot aurrerantzean), haren ondoan zegoen semerik gazteenak, hamar urte inguruko mutiko zital hark, zangoetatik heldu zidan eta, hain gora altxatu ninduenez airean, dardara bizian jarri nintzen;
|
baina
aitak kendu egin ninduen haren eskuetatik, aldi berean ezkerreko belarri ondoan eman zion zaplaztakoaz eraitsiko zukeen zaldun talde europar bat behera, eta mahaitik alde egiteko ere agindu zion. Baina mutikoak begitan hartuko ninduen beldurrez, eta gogoratuz gure artean ere haurrak berez zein bihurriak izan ohi diren txolarre, untxi, katakume eta txakurkumeekin, belauniko jarri eta, mutikoarengana keinu eginez, semeari barka ziezaion nahi nuela eman nion aditzera ugazabari, ahal bezain ongi.
|
|
2013
|
|
|
Norahk maitasun gutun bat jaso nahi zukeen, baina jaso ezean, idazten gozatzen ari zen. Gezurretako maitasun gutun bat zen, konforme,
|
baina
aitak ez zuen sekula jakingo. Eta ama ez zen inoiz berpiztuko, ez zuela maite eta ez zuela itzultzerik nahi esateko.
|
|
|
Begirada bere menda belarrezko infusiora jaitsi zuen Aratzek, aitak barrezka ikusi ez zezan,
|
baina
aita konturatu egin zen. –Zer??
|
|
|
–Ez, nik ez,
|
baina
aitak bai.
|
|
|
Aita gehiago bizi zen kanpora begira barrura baino, semea alderantziz; hark ekaitzaren indarra zuen, honek harriaren egonarria; hura ez zen bere aldarteak, barrealdiak nahiz haserrealdiak? erakusteko lotsa ez herabe, hau malenkoniatsua zen bitartean; biek zuten hitz egiteko erraztasuna,
|
baina
aitak maiz nabarmentzen zuen bere dohaina, eta semeak ez.
|
|
|
Umea ez zen oso saiatua, baina bai buru onekoa, eta ñabardura honek errazten zion ikasketak behar lez eroatea. Anaia korazonistek, hala ere, beti esaten zioten, notekin batera zabaltzen zituztèn oharretan, mutilak gehiago zezakeela,
|
baina
aita aititek ez zuten, alde horretatik, gehiegi estutzen, Pedrok urtero ateratzen baitzuen bataz besteko nota ona: 7tik gora betiere.
|
|
|
hura heurea duk eta gura duana egin dezakek; zinegotziarena, aldiz, ardura publikoa duk, eta, jazotakoak jazota gero, ez zakiat, bada? barkatu horrela berba egitea,
|
baina
aitaren suizidioak familiako guztiak zipriztintzen zaituzte, hi ere bai, eta hi zipriztintzen bahau, partidua berdin, eta?; ez, hik ez daukak inongo errurik, baina jendea morbosoa duk?; heure lantegitik ere egin dezakek lan partiduaren alde?
|
|
|
Hori bai: motozikleta edo motor txiker batek polito lagunduko lidake konplexua gainditzen,
|
baina
aitak??, eta burua ezker eskuin mugitu zuen Pedrok. –Berba egin zioat hire alde??.
|
|
|
–gero, irribarre pikaro bat eskainita, bere iruzkina egin zion?: Hik eskumuturreko bat oparitu hidan,
|
baina
aitak hiri lambretta bat egingo dik: ez haiz negozio gizon txarra gero?!
|
|
|
Segidan, ama semeak aterantz abiatu,
|
baina
aitak geldiarazi zituen:
|