|
2007
|
|
|
Nanopartikulen gaia arlo interesgarria da oso. Gainera,
|
azken
urteotan, zenbait teknika garatu dira, eta horiek guztiek aukera eman digute gu geuk, zientzialariok, nanometroaren eskalan lan egiteko, baita partikula horiek manipulatzeko ere, metodo fisikoen nahiz kimikoen bidez.
|
|
|
Zelula amen ahalmen terapeutikoak arreta handia eta ahalegin asko bildu ditu
|
azken
urteotan adituen artean. Esaterako, duela urte batzuetatik, hankatik erauzitako zelula amak erabiltzen dira bihotza sendatzeko.
|
|
|
Haiek ikusten dira gehien, eta ez handienak direlako bakarrik. Badirudi hegazkin erraldoi horiek direla
|
azken
urteetako aurrerapenik handiena hegazkintzan. Baina, hegazkin astun horietatik kanpo, beste gauza asko dago aeronautikaren munduan.
|
|
|
Hizpide dugun hiztegi honen bidez, alor horretan dagoen aukera ugaritu eta hobetu nahi dugu Elhuyar Fundazioko Hizkuntza Zerbitzuek eta Elkar argitaletxeak. Aurrerapen anitz eta sakonak egin dira
|
azken
urteotan euskarazko hiztegigintza elebidunean, eta ezin genezakeen horietatik kanpo utzi euskara ingeles hiztegien alorra.
|
|
|
Gainera,
|
azken
urteotan, neuroendekapenezko gaixotasunen batek jota, adibidez esklerosi anizkoitzak jota, hil diren pertsona batzuen garunen laginak aztertzeko aukera izan dute. Nahiz eta amaierako puntua izan, gaixotasun horiek aztarna uzten dute lagin horietan.
|
|
|
AEB da munduan landare transgeniko gehien ekoizten duen herrialdea. Han izan dute, gainera, hazkunde handiena
|
azken
urtean: guztira 54,6 milioi hektarea landatu dituzte, aurreko urtean baino 4,8 milioi hektarea gehiago.
|
|
|
Horiek guztiak landare transgenikoekin, noski. Hazkundea batez ere nekazari txikien eskutik eta garabidean dauden herrialdeetan gertatuko dela uste dute, eta horixe izan da joera, hain juxtu,
|
azken
urteotan. Hala, iaz% 21 hazi zen transgenikoen ekoizpena garabidean dauden herrialdeetan, eta% 9 herrialde garatuetan.
|
|
|
Salmonella eta Campylobacter bakterioei aurre egiteko asmoz, hainbat plan jarri dituzte martxan
|
azken
urteotan. Gipuzkoan, adibidez, egitasmo bat abiatu zuten 2001 urtearen amaieran, 2007rako bi bakterioen prebalentzia% 15 gutxitzeko helburuarekin.
|
|
|
Hogeita lau urtez hainbat zientzia ekarpenetan eta ikerketa lerrotan parte hartu dut, baina
|
azken
urteotan batez ere bi ikerketa lerro nagusitan aritu naiz. Batetik, elikagaien segurtasunaren alorrean; hain justu, elikagaietan esterolen zein oxido sortzen diren aztertzen dugu, nola eta zergatik sortzen diren eta abar.
|
|
|
Elikagai begetaletan, berriz, fitoesterolak daude. Horiek ez dute printzipioz funtzio nutritibo berezirik betetzen, baina
|
azken
urteotan arreta handia piztu dute, dituzten eragin osasungarriak direla eta.
|
|
|
Ziklo kopuru osoak software bidez kalkulatzen dira, algoritmo bidez, eta
|
azken
urteetan asko hobetu dira kalkulu horiek: denbora gutxian (segundo edo minutu gutxi batzuetan) jakin dezakete ziklo kopurua zenbatekoa izan den.
|
|
|
gehienez 30 kilometro, tartean oztoporik ez badago. Hala ere,
|
azken
urteetan GPRS bidez ere bidaltzen dira oinarrian jasotako datuak, telefono mugikorren sare hedatuak aprobetxatuz.
|
|
|
Eta, ordurako, ia hogei urte paseak ziren, 1893an kakahuete olioa erabiliz diesel motorraren lehen prototipoa martxan jarri zuenetik. Gero gasolioak kakahuete olioari lekua kendu bazion ere,
|
azken
urteotan, badirudi berriz ere bueltan datozela landare olioak, gure autoak bultzatzera.
|
|
|
Horrelako terminal edo komunikatzeko tresna mugikor edo eramangarrien merkatua izugarri handitzen ari da
|
azken
urteotan. Gero eta ezagunagoak egiten zaizkigu.
|
|
|
FAOk egindako munduko baso baliabideen azken ebaluazioaren arabera, baso galerak aurrera jarraitzen du etenik gabe. Baina landaketak eta basoen hedapen naturala ere jokoan sartu dira
|
azken
urteotan, eta baso galeraren erritmoa mantsotzea lortu dute.
|
|
2008
|
|
|
Biologia konputazionalean, berriz, fisika erabilita azter daiteke biologia. Beharbada horrexegatik oinarritu dut nire ikerketa gai horretan
|
azken
urteotan. Nire ikerketaren helburua da sistema biologikoen portaera aurreikustea teknika fisikoak nahiz ingeniaritza teknikak erabilita.
|
|
|
Hala, gero eta merkeagoa da zentral eolikoek edo plaka fotovoltaikoek sortutako energia unitate bakoitza. Gainera, teknologia horien ingurumen eragina asko murriztu da
|
azken
urteetan.
|
|
|
Eta industria fotovoltaikoa etengabe ari da kostuak gutxitzen. Hori guztia dela eta, energia berriztagarrien instalazioak asko ugaritu dira
|
azken
urteetan, energia eskariak eta negozio aukerak bultzatuta.
|
|
|
Gas naturala erabiltzen duten ziklo konbinatuko zentralei dagokienez, asko ugaritu dira
|
azken
urteetan. Beste erregai fosilekin alderatuz, eraginkortasun handiagoa dute, eta gas gutxiago emititzen dituzte.
|
|
|
Hidrogeno autoen prototipo ugari aurkeztu dira
|
azken
urteotan prentsaren aurrean; azkenak duela aste gutxi, Renault eta Tecnaliaren hidrogeno autoak. Zer falta da auto horien serie fabrikazioa lortzeko?
|
|
|
Hiru dimentsioen sentsazioa eskaintzen duten filmek ez dute arrakasta handia izan, ez bada Futuroscopen eta horien antzeko parke tematiko batzuetan. Dena dela, merkatu hori ez dago baztertuta; Disney, adibidez, hiru dimentsioko filmen aldeko apustua ari da egiten
|
azken
urte hauetan. Teknika berriei esker, hemen da, berriz ere, hiru dimentsioko zinema.
|
|
|
Holografiak garapen izugarria izan du
|
azken
urteotan arlo askotan, hala nola ikerketan, medikuntzan, industrian nahiz artean. Erabilera asko ezagunak ditugu, eta eguneroko bizimoduan erabiltzen ditugu.
|
|
|
Publizitateari zerbaitek zabaldu badio bidea
|
azken
urte hauetan, Internetek zabaldu dio, eta horretaz baliatu dira hainbat iragarle, publizitate entitate eta norbanako, iragarkiak samaldan eta merke hedatzeko. Eta, horretarako ere, produktuak sortu dituzte malware garatzailek.
|
|
|
Espainiako estatuaren barruan, Katalunian eta Aragoin egiten da arto transgeniko gehien, baina beste leku batzuetan ere asko handitu dira transgenikoen landaketak. Esate baterako, Extremaduran
|
azken
urtean hirukoiztu egin dira, eta Nafarroan, berriz, bikoiztu. Horrenbestez, Espainiako estatuan egiten den artoaren% 21 transgenikoa da.
|
|
|
Beste galdera batzuei ere erantzungo diete; agian ezin dira oinarrizkotzat hartu, baina
|
azken
urteetako fisikan garrantzi handia hartu dute. Batetik, unibertsoaren materia eta energia ilunen hipotesiak ikertuko dituzte LHCaren bitartez.
|
|
|
Horretarako, beharrezkoa da testuinguruaren modeloa definitzea, inguruan dagoen informazioa modelizatuz (bai sentsoreek hartutakoa, bai bestelakoa). Helburu horrekin, hainbat teknologia eta metodologia proposatu dira
|
azken
urteetan (eredu grafikoak, entitate erlazio ereduak, logika ereduak eta abar), baina guztietatik egokienak ontologiak direla erakutsi da [5].
|
|
|
Polonian inkesta berbera egin zieten geografiako, biologiako eta ur ingeniaritzako ikasleei. Geografiako zein biologiako ikasleek,
|
azken
urteetakoek bereziki, erreketako egur hila estimatzen zuten; ingeniariek berriz ez, oso arriskutsutzat jotzen baitzuten. Bada zer ikasia horrelako ikerketetatik, gizarteak ingurumenean duen eragin okerra gutxituko badugu.
|
|
|
Lortutako datuen arabera, Txingudiko populazioak espeziearen biziraupena bermatzeko adina apo ditu, baina Txingudiko inguruak
|
azken
urteotan jasan dituen eraldaketek zeharo zatikatu dute populazioa. Hala, espeziea babesteko ezinbestekoa izango da ugaltzeko sei guneak lotuko lituzkeen korridorea sortu eta mantentzea.
|
|
|
Ikertzaileek glaziarraren lodiera aztertu zuten radar bidez, puntuz puntu, eta aurreko erregistroekin alderatu zituzten datuak. Besteak beste, ikusi zuten
|
azken
urteetan (2001etik) lehen baino askoz azkarrago, eta gero eta azkarrago, ari dela urtzen. Horrez gain, elur gutxiko urteak izaten ari dira oro har, eta elur asko egin duenean ere (2002 eta 2003 neguak), ez da nahikoa izan udan urtutakoa berdintzeko.
|
|
|
ekialdekoa eta mendebaldekoa. Galera erabat lotuta dago
|
azken
urteotako tenperaturekin eta prezipitazioekin, ikertzaileek aztertu duten epealdi osoko garai beroena eta lehorrena izaten ari baita. Hala, 1820 hamarkadan hartzen zuen azaleraren% 35,7arekin hasi du glaziarrak XXI. mendea (1820 152,3 hektarea zituen, eta 1997 54,5, herena baino gehixeago).
|
|
|
Gainera, iragarritakoaren ia bikoitza balio du. Igoeraren zati handienaren errua, baina, ez dute OLPCkoek,
|
azken
urteetako dolarraren jaitsiera etengabeak baizik. Alabaina, igoerak atzera bota ditu hitza emandako hainbat herrialde, Txina adibidez, eta ordenagailu merkeak egiteko euren programa propioak garatzen hasi dira batzuk, India eta Venezuela kasu.
|
|
|
Hain ezaguna izanda, edonork baiezta dezake panpa lezka ikaragarri ugaritu dela
|
azken
urteetan. Exotikoa izatetik, inbaditzaile izatera pasatu da.
|
|
2009
|
|
|
Horregatik, nahita edo nahi gabe, betidanik aplikatu izan dugu naturan behatutakoa gure probetxurako. Baina,
|
azken
urteotan, gero eta argiago ari da gelditzen inspirazio iturri horren balioa; eta, askorentzat, lan egiteko modu sistematiko bihurtzen ari da natura maisutzat hartzea.
|
|
|
Eskeletorik edo antzekorik gabe, nola liteke dituzten formak izatea, edo bitan zatitzea? Bazeuden hainbat teoria, baina
|
azken
urteotako aurkikuntzek hankaz gora jarri dute mitoa. Bakterioek ere badute eskeletoa!
|
|
|
Errealitate birtuala
|
azken
urteetan asko entzun dugun terminoa da. Teknologia hori ordenagailuz simulatutako errealitate bat erakustean datza, gurekin elkarreraginean jarduten duena.
|
|
|
Horrez gain, azterketa honek aukera eskaintzen du hainbat eragilek
|
azken
urteotan egin dituzten ekimenek gizartean eraginik izan duten ala ez jakiteko. Izan ere, gaur egun zientziaren eta teknologiaren gizarteratzeari inoiz baino garrantzi handiagoa ematen zaio, eta, horregatik, mintegi, hitzaldi eta kongresu ugari antolatzen dira zientziaren eta teknologiaren inguruan.
|
|
|
Zergatik hartu dute hainbesteko garrantzia
|
azken
urte hauetan nano mailako gauzek?
|
|
|
Hizkuntzaren prozesamenduan, corpusen erabilerak iraultza ekarri du
|
azken
urteotan, eta, zalantzarik gabe, Adam Kilgarriff ingelesa horren lekuko izan da. Urteak eman ditu ingelesezko corpusekin lanean, eta, gaur egun, Internet bera corpus gisa erabiltzen dutenen artean erreferentzia da.
|
|
|
Ez da Google Wave posta elektronikoaren ordezko deitua izan den lehena. Komunikaziorako tresna asko agertu dira
|
azken
urteetan (berehalako mezularitza, sare sozialak...), eta, zenbaitzuek arrakasta handia izan badute ere, ez dira posta elektronikoa bezainbeste hedatu.
|
|
|
Metamaterialena da
|
azken
urteetan zientzialarien artean interes handiena piztu duen arloetako bat. Elementuen multzo periodikoz osatutako konposatu artifizialak dira metamaterialak, eta haien propietate elektromagnetikoak, optikoak edo akustikoak kontrola eta diseina daitezke, emaitza harrigarriak lortzeko; naturan behatu ezin diren emaitzak:
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere,
|
azken
urteetan Hachinskik buruan duen gaietako bat. Tematuta dago alzheimerraren eta gaixotasun baskularren prebentzioa posible dela, eta egin beharra dagoela.
|
|
|
Arlo guztietan ikus daiteke gure bizi baldintzen hobekuntzan zientziak eta teknologiak izan duten eragina. Hori horrela izan arren,
|
azken
urteotan, mesfidantza eta, zenbait kasutan, aurkako jarrerak agertu dira gure gizartean zientzia eta teknologiaren aurrean.
|
|
|
Batzordearen esanean, merkatua eraginkorra izaten ari da, industriak% 6 murriztu baititu isurketak
|
azken
urtean. Dena ez da izan merkatuari esker, ordea.
|
|
|
Oro har, gizakiak onartu du klima aldatzen ari dela, aldaketa horrek ondorio kaltegarriak dituela, batez ere ingurumenean, eta, neurri batean, giza jardueraren ondorioa dela. Hori dela eta,
|
azken
urteetan, ingurumen arazoen zerrendaren lehen postuan dago klima aldaketa. Gizakia kezkatuta dago.
|
|
|
Deigarria da Kimikako lizentziaturaren kasua. Duela hamar urte, 176 ikasle berrik ematen zuten izena karrera horretan;
|
azken
urteotan, ordea, EHUko ikasle gutxien duen titulazioetako bat da. Iaz, 46 ikaslek besterik ez zuten eman izena lehenengo mailan.
|
|
|
Modu horretan, nano tamainako, milimetro bat baino miloi bat aldiz tamaina txikiagoko, hidrogelekiko interesa asko piztu da. Mikrogelen nanometro eta nanogelen nanometro inguruko ikerketak areagotu egin dira
|
azken
urteotan. Tamaina txiki horiek oso interesgarri egiten dituzte medikuntzan, tamaina txikiko partikula horiek gai baitira organismo barnean askatasunez mugitzeko.
|
|
|
Mikrogelak
|
azken
urteetan egin dira ezagunak, baina horrek ez du esan nahi azken urteetako asmakizuna direnik; hain zuzen ere, polimeroen zientziaren hasieratik existitzen dira. XX. mendearen hasieran, poliestirenoa eta kautxua komertzializatzen hasi zirenean, balbula eta hodiak hondatzen zituzten gel partikula txiki eta gogaikarriekin egin zuten topo; amaierako produktuen propietateak aldatzen zituzten, modu asmaezin batean.
|
|
|
Mikrogelak azken urteetan egin dira ezagunak, baina horrek ez du esan nahi
|
azken
urteetako asmakizuna direnik; hain zuzen ere, polimeroen zientziaren hasieratik existitzen dira. XX. mendearen hasieran, poliestirenoa eta kautxua komertzializatzen hasi zirenean, balbula eta hodiak hondatzen zituzten gel partikula txiki eta gogaikarriekin egin zuten topo; amaierako produktuen propietateak aldatzen zituzten, modu asmaezin batean.
|
|
|
Aisialdiaren industria ahaltsua sistema haptikoen aplikazio eremu garrantzitsuenetako bat bilakatu da
|
azken
urteotan. Orain arte, bideo-jokoek eta errealitate birtualeko sistemek ikus entzunezko komunikazioa erabili dute erabiltzailearen ekintzei erantzuteko.
|
|
|
Herri bakoitzak, zeroaren erreferentzia puntua definitzeaz gain, datum bat definitzen du altuerak kudeatzeko. Eta
|
azken
urteotan, gainera, erreferentziak bateratzeko saioak egiten ari dira. Planeta osorako datum baliogarri bakarra egongo balitz, altueren erreferentzien sistema zaharkituta geratuko litzateke, eta arazoa konponduta egongo litzateke.
|
|
2010
|
|
|
Sarrera honekin, Ordenaren Matematikari buruzko ikerketa taldekook (NUP, Iruñea), MTM2007 ikerketa proiektuaren diru-laguntzaz,
|
azken
urteotan lantzen ari garen atal txiki bat plazaratu nahi genuke: aukeren edo alternatiben arteko konparaketak, bereizezintasun ez iragankorrak eta pertzepzio atalaseak erlazionatzen dituena, gure azken ikerketen oinarrizko kontzeptua, semiorden izenekoa.
|
|
|
Azken hamarkadako garapen zientifiko polemikoenetako bat medikuntza birsortzailea da. Nahiz eta
|
azken
urteotan gero eta herrialde gehiagok onartu zelula amekin egindako ikerketaren ahalmen handia, beste herrialde batzuetan polemikak bizirik dirau; esaterako, AEBn. George Bush presidentearen agintaldian, zelula amen ikerketari funts federalekin laguntzeari utzi zioten.
|
|
|
Marcus du Sautoy Oxfordeko Unibertsitateko katedradunak modu inbidiagarrian uztartzen ditu bere ikerlari eta dibulgatzaile lanak. Matematikako aldizkari hoberenetan artikulu asko argitaratzeaz gain, BBCren kolaboratzailea da
|
azken
urteotan; adibidez, matematikaren historiaren inguruko bideo sorta baten egilea da (YouTube n ikus daiteke). Arrakasta handiko liburu pare bat ere idatzi ditu matematikaren dibulgaziorako.
|
|
|
Hala,
|
azken
urtean Android en salmentak% 886ko igoera izan du, eta gaur egun Android duten mugikorrak iPhone ak baino gehiago saltzen dira; jotzen da urtebetean edo bitan Android gehiago egongo direla iPhone ak baino. iPad arekin erreakzioa lehenago gertatu da, Android jada garatuta baitzegoen: iPad a 2010 urtearen hasieran atera zen arrakasta handiz, baina handik hilabete gutxira bazeuden tablet ak Android ekin, eta gero eta gehiago daude.
|
|
|
Hasieratik, DSPak eta simulatzaile hibridoak (parte analogikoa eta digitala dituztenak) erabili izan dira potentzia sistemak denbora errealean simulatzeko. Hala ere, mikroprozesagailuetan oinarritzen diren teknologiek harrera oso ona izan dute
|
azken
urteotan. Horien adibide dira Hydro Quebec-en Hypersim superkonputagailua eta Opal RT ren RT Lab eMEGAsim denbora errealeko simulatzaile digitala.
|
|
|
Pazienteak erabili ordez, beraz, boluntario osasuntsuak eta animaliak erabili izan dira
|
azken
urteetan fenomeno negatibo hori aztertzeko. Plazebo efektuan bezalaxe, gehien gehien aztertu den osasun alorra minarena izan da.
|
|
|
Hau da, balio geologikoa eta eremuaren berezitasuna eta bakantasuna ez ezik, hezkuntzarako eta turismorako duen balioa ere aintzat hartzen dira. Bide horretan, Zumaian, Deban eta Mutrikun pauso garrantzitsuak eman dituzte
|
azken
urteotan. Adibidez, Zumaiako Algorri Ezagutza Etxeak eta Mutrikuko Nautilus Interpretazio Zentroek hainbat ekimen hezitzaile eta dibulgatzaile antolatzen dituzte; 2008an inauguratu zuten Ekaingo kobazuloaren erreplika; eta, hiru udalek elkarrekin, ibilbide geoturistikoak eskaintzen dituzte.
|
|
|
Weba sortu zenetik oraintsu arte, nagusiki ordenagailu arruntetan erabili da, Internetera konektatzeko kable bidezko konexioa behar izaten baitzen. Baina
|
azken
urteotan, WiFi edo telefonia mugikor bidezko konexioak ugaritu direnetik, web mugikorra deritzon fenomenoa sortu da, edozein tokitan gaudela gailu mugikor bat erabiliz nabigatzea, alegia. Horrelako gero eta gailu mugikor gehiago dago:
|
|
|
Goi mailako kimikariek eta fisikariek Einstein-ek, Heisenberg ek, Bohr-ek eta beste hainbatek harreman zuzena izan zuten nazismoarekin, eta, gehienek aurkako jarrera izan bazuten ere, beste batzuek, Stark ek eta Lenard ek batik bat, orduko III. Reich eko kargu garrantzitsuak izan zituzten. Beste hainbaten jokabideak, berriz, anbiguotzat jotzen dira, Heisenbergenak esaterako, eta, oraindik orain, susmagarri samartzat Plancken
|
azken
urteak.
|
|
|
Motor elektrikoak beste sektore askotan erabiltzen dira, eta,
|
azken
urteotan, makina erremintaren alorrean erabiltzen direnak garatu dira gehien. Orduan, erraza da egin beharrekoa:
|
|
|
Oihartzun handia izan zuen, bereziki Britainia Handian, eta guraso batzuek beren haurrak ez txertatzea erabaki zuten. Jarrera horrek hiru gaixotasun horien kasuak areagotzea ekarri du
|
azken
urteotan.
|
|
|
Zientzia aldizkari garrantzitsuenetan
|
azken
urteetan argitaratutako zenbait artikuluk erakusten dute Bartzelonako gizonezko hura ez dela iruzurra jasandako bakarra, eta badirela Smikoduben antzeko iruzurti gehiago.
|
|
|
Hain zuzen ere,
|
azken
urteetan, xakean jokatzeko softwareak horretan aurreratu du: programazioari estrategiaren ikuspuntua gehitu zaio.
|
|
|
Animaliekin egiten diren ikerketak, zelula amekin egiten direnak, azterketa genetikoak eta haiek nekazaritzan, abeltzaintzan edo giza osasunean dituzten aplikazioak... Halako gaien alderdi etikoek eztabaida bizia eragin dute
|
azken
urteotan; hain juxtu, kezka horiei erantzuten saiatzen da Kate Millar ikertzailea. Grinatsu baina gozo, eta irribarrea galdu gabe, hitz egiten du bere lanaz.
|
|
2011
|
|
|
Batez ere, Feynmanekin izan zuen harreman berezia deskribatzen du. Feynmanen
|
azken
urteak ziren; minbizia diagnostikatua zuen, eta heriotzarako prestatzen ari zen. Baina horrek ez du esan nahi Feynman goibel zegoenik.
|
|
|
Alderantziz. Ospetsua zen haren indarra eta bizitasuna, eta
|
azken
urte horietan ere berdin jarraitu zuen. Eta, agian horregatik, egileak harekin izan zituen topaketek interes bizia izan zuten.
|
|
|
Datuak sexuaren arabera bereizita, gizonezkoetan hilkortasuna handiagoa da emakumezkoetan baino, adin guztietan. Diagnostikatu ondorengo biziraupena, berriz, etengabe ari da handitzen
|
azken
urteotan; baina, horretan ere, emakumezkoetan datuak baikorragoak dira gizonezkoetan baino.
|
|
|
Baina bi sistema horiei esker, prezio askotako mugikorrek dituzte ukipen pantailak. Eta horrek beste ondorio bat izan du; Interneteko konexioa eta ukipen pantailaren konbinazioak eragin du telefono mugikorren tamainak handitzea
|
azken
urteetan, pantailak ahalik eta handienak izateko. Miniaturizatzeko joera gelditu egin da.
|
|
|
Horregatik, plano orokorra begien bistatik inoiz galdu gabe, minbiziari eta pertsonari egokitutako estrategiak garatzera jo dute ikerketek eta praktika klinikoak
|
azken
urteetan, eta emaitzak lortu dira: hilkortasunak behera egin du, eta pazienteen bizi kalitateak, berriz, asko egin du hobera.
|
|
|
Eta,
|
azken
urteotan erabiltzen den beste sistema bat GPS konpasa da. GPS sistemak sateliteek bidalitako seinalea jasotzen du, eta pilotu automatikoari bidaltzen.
|
|
|
Halako ahalegina egiteko hegazti horiek izan dituzten egokitzapenak deskribatu dituzte zenbait ikertzailek
|
azken
urteetan, hala nola beste edozein hegaztik baino birika handiagoak dituztela proportzioan, hobeki iristen zaiela oxigenoa giharretara eta bihotzera, eta hemoglobinak oxigeno gehiago garraiatzen duela. Hala ere, ezinbestekotzat jotzen zuten Himalaian egunez egon ohi den goranzko haizeaz baliatzea gorako bidea errazago egiteko.
|
|
|
Soinuaren analisia asko erraztu da
|
azken
urteetan, soinu tratamendu aproposa eta kalitatekoa eskuragarri dagoelako, baita profesionalak ez direnentzat ere. Eta ez softwarea bakarrik; gaur egun, amateurrek eskura dute duela 20 urte profesional gehienek ere ez zuten teknologia.
|
|
|
Beraz, munduko merkatu fotovoltaikoaren 2011rako salmenta aurreikuspenak betetzen ez badira eta hori ez litzateke harritzekoa
|
azken
urteetan Europan salneurrien dekretuen ondorioz gertatu diren turbulentziekin, eguzki zelulen ekoizleek sekulako presioa jasoko lukete kostuak oraindik ere gehiago murrizteko. Alegia, datozen hilabeteetan ere gorabehera handiak espero dira merkatu fotovoltaikoan.
|
|
|
Dena dela, merkatu fotovoltaikoak ekoizpenean eta salmentetan izan duen hazkundearen aldean, haren teknologiaren eraginkortasuna ez da hainbeste hobetu
|
azken
urteetan.
|
|
|
Osasun agintari nazionalak eta nazioartekoak egunetik egunera arduratuago daude medikamentu faltsuen arazoarekin. Horren adierazgarri,
|
azken
urteetan faltsifikazioen iruzurraren aurkako borroka koordinatzeko nazioarteko talde ugari sortu dira, eta hainbat ekintza burutu dira:
|
|
|
berotzeko, janaria prestatzeko eta ingurua antolatzeko. Riosen arabera, jokabide hori modernotzat jo izan da beti, eta
|
azken
urteotan ikertzaileek ikusi dute neandertal batzuek ere bazekitela sua kontrolatzen. Horien artean leudeke Axlorren duela 50.000 urte inguru bizi izan ziren neandertalak.
|
|
|
Izan ere,
|
azken
urteotan behin eta berriro azaleratu da hibridazioari buruzko galdera: garai batean Europako zenbait eremutan biak bizi izan zirela erakusten duten aztarnak aurkitu direla aintzat hartuta, izan ote zen gurutzaketarik haien artean?
|
|
|
Koloretako tinta elektronikoa lortu nahian aritu dira zenbait enpresa
|
azken
urteotan, eta, berriki, Hanvon Technology enpresa txinatarrak iragarri du laster kaleratuko duela horrelako pantaila duen gailu bat. Kolorea izan arren, tinta elektronikoaren teknologia erabiliko du, eta, beraz, energia kontsumo txikia izango du, baina aldi berean bideoa erakusteko abiadura nahikorik ez du izango; horrez gain, koloreak tonu mateetan izango dira.
|
|
2012
|
|
|
Informatika gure eguneroko bizitzan sartzen joan zaigu etengabe
|
azken
urteotan; laster, gure janzkera eta gorputzen parte izango da. Agian, modaren munduan ere gailu informatikoek markatuko dituzte tendentziak, eta Google eta Appleren azken nobedadeak izango dira irrika bizienez itxaroten direnak, ez teknologiaren munduan soilik, baita Cibeles pasarelan ere!
|
|
|
Dena den, Zabalaren ustez,
|
azken
urteetako karniboroen gorabeheren arrazoi garrantzitsuena Euskal Herrian izan den paisaia aldaketa da: Azken 50 urtetan, nekazaritza jarduerak asko gutxitu dira; batetik, soroak pinudi bihurtu dira, eta, bestetik, eremu lauen urbanizazio edo artifizializazio itzela egin da.
|
|
|
lepahoriaren, lepazuriaren edo azeriaren gorotzak izan zitezkeenak bildu eta azterketa genetikoen bidez identifikatu dira. Eta ikusi da lepahoriaren egoera Euskal Herrian uste baino hobea dela. Nahiko ongi banatua dago, populazioa jarraitua da, eta
|
azken
urteetan gora egin du. Pinudietan ere agertu da.
|
|
|
Erbinude zuria (Mustela erminea), berriz, beti izan da urria, eta egoera ez da asko aldatu
|
azken
urteetan. Nafarroako ekialdean populazio bat dago, eta beste bat Enkarterrian.
|
|
|
Arazo horretaz ohartuta, 1997an Europar Batasunean azpiespezie honen inportazioa debekatu zen. Neurri hori erabat eskasa izan da; izan ere, apoarmatu arrotzen salmentak (etxeko animalia izateko) gora egin du
|
azken
urteotan, eta azpiespezie eta espezie berriak (Trachemys scripta scripta, Graptemys pseudogeographica, Pseudemys sp. eta abar) merkaturatu dira. Era berean, kontzientziazio lanak egin izan diren eta egiten diren arren, oraindik ere apoarmatuak gune naturaletan abandonatzen jarraitzen du jendeak; ondorioz, espezie askotako aleak aurkitu daitezke inguruan.
|
|
|
Bestelako eduki eta komunikazioei aplikatzen zaizkien arauei lotua egon da soilik, eta Interneten izaera deszentralizatu eta nazioartekoak zaila egiten du ohiko lege eta baliabideen bidez arautu eta kontrolatzea. Horregatik,
|
azken
urteetan gobernu eta bestelako lobbyak Internetentzat berariaz egindako legeak ari dira bultzatzen (eta, zenbait kasutan, onartzen).
|
|
|
Europar Batasunean softwarea ez da patentagarria, baina, noizean behin, Europako Patenteen Bulegoa eta software enpresa handi batzuk saiatzen dira Europako patenteen legea aldatzen, zorionez, arrakastarik gabe (orain artean behintzat). Hala ere, Bulegoa
|
azken
urteetan softwareen patenteak onartu eta erregistratzen ari da, legea aldatzea lortzen dutenerako lana aurreratua izateko. AEBn softwarea patentatu egin daiteke, eta egoera benetan kafkiarra da:
|
|
|
Landareek gisa horretako komunikazio gaitasunak zituztela iradokitzen zuten ikerketa bakanek eztabaida handiak pizten zituzten duela urte gutxi arte. Baina,
|
azken
urteetan, gero eta adibide gehiago aurkitu dituzte zientzialariek. Wageningen Unibertsitateko (Herbehereak) Marcel Dicke izan zen lehenengoetako bat, eta hark aurkitu zuen sagarrondoaren eta akaroen arteko komunikazioa.
|
|
|
Antibiotikoekin erresistentzia arazo larriak ditugun garai hauetan, Basslerrek uste du hurrengo belaunaldiko antibiotikoak bide horretatik etor daitezkeela. Eta horretan ari dira lanean
|
azken
urteetan. 2009an Molecular Cell aldizkarian argitaratutako lan batean, Chromobacterium violaceum bakterioaren komunikazioa zapuzteko gai izan zirela erakutsi zuten.
|
|
|
Antza denez, kontsumitzaileok ez ditugu ondo ezagutzen arrazoi emozionalak edo zentzumenek sorrarazitako sentsazioak. Horrexegatik,
|
azken
urteotan neuromarketin deritzona sortu da. Neuromarketinak kontsumitzaileon portaera irrazionalak ulertzeko eta gidatzeko tresnak eskaintzen dizkie enpresei, teknika publizitarioak hobetzeko, eta, horrela, haien produktuen markak gure garunean ezartzen laguntzeko.
|
|
|
Trakea bezala, bentrikulu mekanikoak, neurrira egindako titaniozko barailezurrak edo kolagenoz egindako kornea sintetikoak garatzea eta transplantatzea lortu da
|
azken
urte gutxian. Emaile baten zain ez egotea eta errefusa saihestea dira transplantearen ikuspegitik organo bioartifizialen abantaila handienak; ikerketa medikoen ikuspegi orokorragotik, helbururako ibilbidean gara litezkeen bestelako bide berri denak.
|
|
|
Organo sintetikoen transplanteetan ez ezik, organo naturalak transplantatzeko teknikak ere asko hobetu dira
|
azken
urteetan. Dagoeneko transplante ikusgarriak egin izan dira, eta haietako batzuk ugaritzen ari dira.
|
|
|
Bien bitartean, eta Europako Parlamentuaren bultzada legegileari esker,
|
azken
urteotan Europar Batasunean nanoteknologiari aplikatutako segurtasun neurri espezifikoak barne hartzen dituzten araudiak onartu dira, munduan lehen aldiz (herrialdeetako gobernuak aintzat hartzen badira, bederen). Haien arteko esanguratsuena arauen espezializazioa eta barietatea kontuan hartzen baditugu 2009ko azaroan onartutako produktu kosmetikoen gaineko 1223/ 2009 Araudia da (2013ko uztailean sartuko da indarrean).
|
|
|
Organo emaileen profila asko aldatu da
|
azken
urteotan. Lehen auto istripuan hildako gazteak ziren gehienak, eta, orain, garuneko isuria izan duten pertsona nagusiak.
|
|
|
Duela urte batzuk, organo emaile gehienak auto istripuetan hildakoak ziren. Baina
|
azken
urteotan erabat aldatu da hori. Querejetak bertatik bertara bizi izan du aldaketa:
|
|
|
Labar artearen ikerketan eta interpretazioan sekulako eragina izan dute
|
azken
urteotako aurrerapen tekniko eta metodologikoek. Hain zuzen ere, zenbat eta datu gehiago jaso eta zenbat eta zehatzagoak izan, orduan eta errazagoa da zuzen erantzutea sortzen diren galderei; besteak beste, honi:
|
|
|
Luis Miguel Querejeta auzitegi medikuak eman digu bilakaeraren alderdi teknikoenaren berri. Harentzat, transplanteak izan dira heriotzaren kontzeptua
|
azken
urteetan gehien aldarazi dutenak. Izan ere, organoak transplanterako ahalik eta egoera onenean izateko, gorputzaren parametro fisiologikoak muga normalen barruan kontserbatu behar dira, pertsona hila den arren.
|
|
|
Otso iberikoa ez dago desagertzeko arrisku bizian, baina, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko eta Doñanako Estazio Biologikoko adituek egindako ikerketa baten arabera, arriskuan egotera irits daiteke, otso taldeek dibertsitate genetiko txikia dutelako. Egia da otsoaren populazioak gora egin duela
|
azken
urteetan. 60ko eta 70eko hamarkadeta
|
|
|
Egia da otsoaren populazioak gora egin duela
|
azken
urteetan. 60ko eta 70eko hamarkadetan minimo bat izan zuen; adituek kalkulatzen dute 500 ale bizi zirela orduan, eta gerora kopuruak gora egin du.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere,
|
azken
urteotan, gero eta aditu gehiagok ohartarazi dute joerak ez duela izan behar nola lortu energia ekoizpena areagotzea gero eta handiagoak diren beharrei erantzuteko, baizik eta kontsumoa gutxitzea, eta Europako Batasunak bat egin du ikuspegi horrekin.
|
|
|
Eta
|
azken
urte hauetan zenbait liburu ere atera dira gai beraren inguruan. Hala, gizartearen zati bat jabetu da berekin dituen zenbait fenomeno gaitz bihurtzea errentagarria dela batzuentzat, baina oraindik lan asko dago egiteko medikalizatzeko joera desagerrarazteko.
|
|
|
Rosa Ricok lan handia egin du erditzearen gainean
|
azken
urteotan, erditze arruntaren arretarako gidaren egileetako bat izan baita. Haren iritziz, erditzea asko medikalizatu da, eta, gida, hori saihesteko lagungarria izango dela espero du. Hala, gidak ebidentzia zientifikoetan oinarritutako aholkuak biltzen ditu, arrisku berezirik ez duten erditzeetan arreta emateko; adibidez, erditzearen fase latentean etxean lasai egotea eta ospitalera ez jotzea gomendatzen du, detektatuta baitago fase horretan ospitaleratzea arriskutsua izan daitekeela, eta esku hartze handiagoarekin lotuta dagoela.
|