|
2000
|
|
|
%5 handitu da
|
azken
bost urteetan kotxe kopurua Baionan. Bertan dauden 20.000 autoek gero eta arazo gehiago dute lekua aurkitzeko.
|
|
|
Azken urteetan bezalaxe, Euskadiko Guneak bere lekua izango du. Tarregako Antzerki Azoka hego Europan egiten den antzerki feria nagusia da, horregatik
|
azken
bost urteotan Kultura Sailak eta Antzerki Azokaren antolakuntzak itxi duten hitzarmenari esker EAEn ekoiztutako antzerkiak leku berezia du Tarregan.
|
|
|
Kuotak: emisio denboraren erdia europar jatorriko ikus entzunezko programekin osatu behar da, betiere informatiboak, kirol erretransmisioak, lehiaketak, publizitatea eta teletestua aintzat hartu gabe; gainera, horietako erdiak jatorrizEspainiar Estatuko hizkuntzaren batean egindakoak izan behar dira, eta %10ekoizle independenteena eta
|
azken
bost urteetan egindakoa; halaber, behartuegiten dira telebistak beren diru sarreren %5 film eta telebistarako pelikulaeuroparren produkzioan inbertitzera.
|
|
2001
|
|
|
Orokorrean ona da,
|
azken
bost urteetan poliki poliki berreskuratzen ari da, batez ere Araban, baina askoz hobeto egon liteke. Txikiziorik handienak 70 urteetan gertatu ziren eta leku batzuetan kalteak behin betikoak dira.
|
|
|
Bermeoko merkataritza portuko merkantzia trafikoa %16 hazi zen 2000 urtean, guztira 461.477 tona izan zirelarik, eta 2001eko urte honetan 500.000 tonatik gora izatea espero dute. Euskal portu hau 1996 urtean 302.206 tona izatetik 2000 urtean 461.477 tona izatera igaro da
|
azken
bost urteotan.
|
|
|
Surfean ikusita grabitate zentroa baxuagoa dute, ez dakit zergatik. Baina
|
azken
bost urtetan maila asko hobetu da, eta punta puntako neskek oso maila altua dute.
|
|
|
Literaturan ordea, eta 15.600.000 pezetako aurrekontuari esker, obren egileek eurek ematen dituzte eskolak batzuetan «Idazleak ikastetxeetan» programari esker. Guztira, 75 idazlek parte hartzen dute eta 290 bisitaldi egingo dituzte aurten,
|
azken
bost urteetan baino %26 gehiago. Hala ere, 151 ikastetxe programatik kanpo geratuko dira.
|
|
|
Ikastetxe bat egonkorra da zentzu honetan pertsonalaren %75
|
azken
bost urteetan plantilan egon denean.
|
|
2002
|
|
|
Flotari dagokionez, Batzordearen iritziz, gaur egun Europako Batasunekoflota «handiegia da» eta
|
azken
bost urteotan Europako Kontseiluak ezarririkomurrizketa planek eraginkortasunik eduki ez dutela uste du. Hala, flota %3 gutxituda, baina aurrerapen teknologikoei eta dirulaguntzei esker ustiakuntza handitu eginda.
|
|
|
“Johannesburg era etortzeko hegazkinera igotzear dauden estatuburuak ezin dira alegatu Kyotoko helburuak lorezinak direla, sektore pribatuak eta enpresek ezin baitituzte bete” esan zuen Remi Parmentierrek, Greenpeaceko Nazioarteko Politikako zuzendariak. Charles Nicholsonek, BP petrolio taldearen aholkulariak,
|
azken
bost urteetan co2 aren emisioak %10 murriztea lortu du, eta hauxe azaldu zuen: “enpresa batek ingurumen zehapenei aurre egin behar badie herrialde batean, baina ez beste batean, horrek desabantailak ekar ditzake konpainien artean”.
|
|
|
Helburu hori duela hamaika urte ezarri zen, eta “benetako kimeratzat” hartu da, Ramón y Cajaleko Hepato Hesteetako Transplante Unitateko koordinatzaileak azaldu zuenez. Ospitale horren eta La Paz en arteko lankidetza 1991n hasi zen, baina
|
azken
bost urteetan izan dira aurrerapen nagusiak transplante mota batean, zeinak bizirauteko berme gutxi baitzituen, errefusatze indize handiagatik. Yolanda Quijano Ramón y Cajaleko heste transplanteetako programaren arduradunak esan zuen hestea eta haren infekzioak hobeto ezagutzeak eta garapen farmakologikoak aukera terapeutiko sendagarri gisa aurkeztea ahalbidetzen duela, elikadura parenteralaren aurrean.
|
|
|
Polizaren datua aseguratuak berak eta bere konpainiak bakarrik ezagutzen dutenez, SINCOri atxiki gabeko edozein pertsona edo konpainia gure datuekin egitea saihesten da. Datuak hilez hil eguneratzen dira, eta historiako
|
azken
bost urteak batu daitezke. 2000ko azaroan hasi zirenetik, hura eraikitzeko ahalegin handia egin behar izan dute aseguru etxeek, sistema informatikoetan aldaketa handiak egin baitituzte fitxategiarekin lotzeko eta sinkronizatzeko.
|
|
2003
|
|
|
Mesede egingo lieke etxebizitzaren bat lortu nahi dutenei, zeren eskaintza handiagoa eta prezio merkeagoak izango bailituzkete. ...tza azken urte hauetan edo burbuilaren garaian eskuratu dutenei urriagotu egingo litzaieke ondarea, gutxitu egingo bailitzaieke eraikinaren balioa eta, aldi berean, berdin berdin pagatu bailukete hipoteka osoa »hau da, inolako balio aldaketarik gertatu ez balitz bezala» Horrelakoen etxebizitzek askoz balio txikiagoa izango lukete leherketaren ondoren, eta, hain zuzen ere, burbuila immobiliarioak
|
azken
bost urteotan erositakoetan izango luke eragin handiena. Bosturteko aldi horretan etxebizitzak edo eraikinak espekulatzeko erosi dituztenetara igarota, hots, denbora baten buruan garestiago saltzeko asmoz eskuratu dituztenetara pasatuta »ez dira gutxi, gainera», litekeena da haien ondareak erositako prezioa ere ez egitea merkatuan, eta, bestalde, eskaintza handiagoa tarteko, saltzeko zailtasunak izatea.
|
|
|
Zifra potolo horrek, gainera,
|
azken
bost urteetan %54 garestitu dela adierazten du, 1998ko azaroan aldizkari honek oso hipotesi berdintsu batekin egindako azterketaren arabera (kontuan hartutako hiri batzuk ez ziren orain hartu direnetakoak), Estatuan hileta moduzko bate egitearen gastua 156.000 pezetakoa zen, hau da, 940 euro.
|
|
|
Ugaztun horiek kostatik urruntzeko, “pote txikiak erabili dira, eta hegazkin batek hegan egingo du bihar arte, hondartzara itzultzen ez direla egiaztatzeko”, esan zuen Lindek. Zona hau baleen hilerri bihurtu da
|
azken
bost urteotan. 1998an, 300 baleko talde bat salbatu zuten, eta ezin izan zituzten erreskatatu.
|
|
|
Espainiako turistek inportatutako malariaren kasuak bikoiztu egin dira
|
azken
bost urteetan
|
|
|
Txosten horren arabera, kutsadurak, arrantzak eta uraren tenperatura igotzeak gutxitu egiten dute 2.000 kilometro luzeko koral hesi hori osatzen duten 2.600 arrezifeen osasuna; munduko handiena da, Queensland Estatuko ekialdeko kostarekiko paraleloa. Itsasoaren tenperatura igotzeak
|
azken
bost urteetan korala zuritzea eragin du. Beren sisteman sartzen diren elikagaiek eta sedimentuek aldaketak eragiten dituzte, bereziki lurretik hurbilen dauden arrezifeetan.
|
|
|
Lan eskerga egin da sektorean irakasleriaren prestakuntzaren arloan eta material didaktikoen sorkuntzan, administrazioen aldetik aparteko laguntzarik jaso ez badute ere. Azterketa hau ezin dugu bukatu
|
azken
bost urte hauetan Espainiar Estatuaren aldetik pairatu behar izan dugun jazarpen gupidagabea aipatu gabe. Horren ondorioak gaur egun nabarmenak dira eta sektorearen parte handi bat baldintzatu egiten dute.
|
|
2004
|
|
|
Aste bat eta bost aste bitarteko denboraldia igarotzen dute Donibane Garaziko Garazikus antzokian hainbat artistek
|
azken
bost urteetan Garazikus elkarteak garatzen duen Artista topaketak ekimenaren baitan. Antzerkilariek, kantariek edota musikariek tarte hori dute ikusgarri edo obra bat sortzeko ikusleei eskaini aurretik.
|
|
|
Hala adierazten du WWF/ Adena erakunde ekologistaren txosten batek, atzo Dibertsitate Biologikoari buruzko Hitzarmenaren VII. Konferentziaren (CDB) esparruan aurkeztu zenak, otsailaren 20ra arte Kuala Lumpurren (Malaysia). Txosten hori egiteko, WWF/ Adena erakundeko zientzialariek, Munduko Bankuarekin eta Babestutako Guneen Munduko Batzordearekin lankidetzan, munduko 34 herrialdetako 200 bat basoren jarraipena egin dute
|
azken
bost urteetan. Lan honen ondorioek erakusten dutenez, babestutako basoetan gehien errepikatzen diren arazoak “indigenen eta herrietako eskubideen urraketa, legearen planifikazio, jarraipen eta aplikazio falta —gehienetan ez dira zigorrak aplikatzen— eta aurrekontu funtsen falta dira”.
|
|
|
Félix Alañón oftalmologoak eta Miguel Alañón eta Asunción Martínez otorrinoek, Manuela Cárdenas medikuarekin batera, nabarmendu dute Jiengo klinikan aplikatzen duten teknikaren bidez tanta anestesikoekin bakarrik egin daitekeela ebakuntza. Laserra
|
azken
bost urteetan erabili dute, hiru urtetik laurogeita hamar urtera bitarteko 120 paziente tratatzeko. Esku hartze horien arrakasta oso handia izan da, %90era iritsi baita.
|
|
|
Palacios doktorearen iritziz, emakume hauek “badakite, baina arazoa da ez dutela dakitena betetzen”. 4.676 emakumek egin zuten azterketatik ondorioztatzen denez, 1.856 emakumek bakarrik erabili zuten pilula
|
azken
bost urteotan. Horietatik% 62,8k ez du metodo antikontzeptibo hori lotzen, baina% 50,9k nahiago luke astean beste tratamendu bat eman.
|
|
|
Komunikazio horri “Mugikortasun jasangarria: Perspektibak” izeneko txostenean,
|
azken
bost urteetan arlo horretan lortutakoaren balantzea egiten zen, eta hurrengo laurtekoan() landu beharreko gai garrantzitsuenak planteatzen ziren. Dokumentu horretan, ekintza hauen alde egiten zen:
|
|
|
Bestalde, ogi, pasta eta zereal kontsumoak %31 egin du behera, eta antzeko zerbait gertatu da esnearekin (%23) eta haragiarekin (%11). Patatei, lekaleei eta barazkiei dagokienez, beherakada nabarmena izan zen 1998ra arte (%36), eta
|
azken
bost urteetan kontsumoa areagotu egin zen (%5, 7). Antzeko zerbait gertatzen da olioarekin:
|
|
|
Dieta eraginkorra den arren, esan zuen Martinezek bizi kalitateak kalte handia egiten duela, eta, beraz, ikertzaileak saiatu dira sakontzen zer pazientek erantzun diezaioketen ondoen entzimaren (tetrahidrobiopterina) kofaktorearen dosi altuekin tratamendu alternatiboari. Terapia horrek emaitza onak eman ditu
|
azken
bost urteetan, eta epe luzera gaixoen ia %70entzat izan liteke eraginkorra, eta horrek nabarmen hobetuko luke haien bizi kalitatea, Martínezen arabera.
|
|
|
Bestalde, ikerketak erakusten du Espainiako GKEak ere ez direla orain dela 5 urte baino independenteagoak: finantziazio publikoak GKEen diru sarrera guztiekiko duen proportzioa, batez beste –
|
azken
bost urteotan – %58tik %56ra igaro da. 1999 urteaz geroztik boluntarioak galdu dituzten erakundeen artean dago gehien dituena:
|
|
2005
|
|
|
Horrek horrelaxe segitzen du eta, egun ere, desberdintasun ugari dagoen arren zortzigarren eta bederatzigarren hamarkadetako migrazioen artean edo, areago,
|
azken
bost urteotan gertatu direnen artean, batez ere, babes gabeziaren ondoriozko zailtasunak beti beti antzekoak direnez, aurreneko uneetan babesa agertu eta laguntza emateko premia lehenesten da.
|
|
|
Teknologiaren aurrerakuntza mantsoak eta proiektuen koste erraldoiak geldiarazi dituzte
|
azken
bost urteotan sorturiko proiektuak ere baina geroz eta gobernu eta enpresa gehiago ari dira inbertsioak egiten honelako energiaren ikerkuntzan, baliabide energetikoen gabezia eta poluzio alorreko arazoak murriztea xede hartuta eta teknologiaren aurrerakuntzek sostengaturik, energia berriztagarriak biziki eraginkorrak izan daitezkeela jabetu baitira.
|
|
|
Gehiago sakondu gabe, arrazoi bat aurkitzen diogu jarrera honi: Italian bizi izan zen
|
azken
bost urteetan arduratu zela hizkuntzalaritzarekin, hots,
|
|
|
Izan ere, autonomoen %80 inguruk gutxieneko oinarriaren arabera kotizatzen du txostenean. Langile horien batez besteko kotizazioa %40tik gora hazi da
|
azken
bost urteetan, eta hileko 900 euro inguruan dabil, Erregimen Orokorreko langileen ia 1.300 eurotik urrun. Madrilen (540,42 euro), Euskal Autonomia Erkidegoan (536,24 euro) eta Asturiasen (507,46 euro) daude autonomo altuenen batez besteko pentsioak.
|
|
|
Uztailaren amaieran, datu ofizialen arabera, 2.301 pertsonak zuten eragina herrialde osoan, hau da, iaz garai berean baino %12 gehiagok. Gainera,
|
azken
bost urteetan 5 eta 9 urte bitarteko haurrak izan dira kaltetuenak, eta 2004an 2.000 inguru izan dira. La Libertad, San Vicente eta Usulután departamentuetan, “Aedes aegypti” eltxoko larba haztegiak fumigatzen eta suntsitzen ari dira; izan ere, dengea eragiten du, eta aztertutako etxeen %8, 4an dago, baina segurutzat jotzen den muga %4koa da.
|
|
|
Arazo horiek “Delta” ekaitz tropikalak eragindako kalteen ondorio dira. Lan neketsu eta neketsua hasteko, Irletako gizarteari gogorarazi behar zaio Endesak Kanariar Uharteetara 2.088 milioi euro bideratzea aurreikusten duela aldian, hau da,
|
azken
bost urteetan baino %59, 7 gehiago. Horrek erakusten du Artxipelagoarekin duen konpromisoa, Kanariar Uharteetako zazpi muturretatik hain zalantzan dagoena “Delta” igarobideak sortutako egoeraren ondoren.
|
|
|
Bestalde, 18 eta 25 urte arteko gazteen portzentajea aztertuta,
|
azken
bost urteetan lizentziaturetan atzerakada (%3, 6) ikusi da, baina gainerako ikasketetan gehitu (%37) egin dira, batez ere Arkitektura eta Ingeniaritza Teknikoetan.
|
|
|
Nire fitxa zeukaten, xehetasun guztiekin: bazekiten idazlea nintzela, bazekiten zer idazten nuen, nire prentsa artikuluen berri zehatza zuten, jakiteagatik, bazuten
|
azken
bost urteetan unibertsitatean sinatu nituen manifestuen berri ere. Unión Obrera aldizkariko elkarrizketa batean esana nuen behin," gustuko ditudan poetak behin eta berriz irakurtzen ditut, haiek azken juizioan nire defentsa presta dezaten", baina hortik eternitate osoa Aureliano Buendia edo Oliveira bihurturik pasa nahi izatera, ez zegoen ba aldea!
|
|
2006
|
|
|
Hamabost urte daramatzat bizikletan eta
|
azken
bost urtean jaso dut uzta, Vladimir Goloubevekin hasi nintzenetik. Zorionekoa ni!
|
|
|
Beste batzuek, ordea, Euskal Herriko kontsumitzaile elkarteetara edota Arartekoarengana jotzen dute. Hain zuzen,
|
azken
bost urteetan erakunde hauetara jo duten herritarren kopurua bikoiztu egin da.
|
|
|
Banatzailearen marka zurietan ezarritako konfiantza asko hobetu da (5,6 puntutik 6,1 puntura igo da
|
azken
bost urteotan).
|
|
|
Jatetxeetan konfiantza handia du (6,6); janari azkarra ematen dutenetan, berriz, ez du sinesten:
|
azken
bost urteotan konfiantzaren hobekuntza hutsaren hurrena izan da: 3,3 puntutik 3,4 puntura pasatu da.
|
|
|
Estatu espainiarrean Bidezko Merkataritza urteko %16, 9 haziz etorri da
|
azken
bost urteotan, Setem Federazioko Bidezko Merkataritza Espainian, 2006 urtekarian agertu denez.
|
|
|
Datu bat zinez adierazgarria da:
|
azken
bost urteotan txakolin ekoizpena bikoiztu egin da.
|
|
|
Groenlandiako glaziarren urtze erritmoa bikoiztu egin da
|
azken
bost urteetan
|
|
|
Groenlandiako glaziarrek Atlantikoan deskargatzen duten izotz kantitatea bikoiztu egin da
|
azken
bost urteetan, “Science” aldizkarian argitaratutako azterlan baten arabera. Horrek esan nahi du berotze globalaren ondorioz itsasoaren maila igotzeko gaur egungo aurreikuspenak motz geratzen ari direla.
|
|
|
Erabiltzaileek egindako kontsulta eta erreklamazioen kopurua %57, 8 igo da
|
azken
bost urteetan
|
|
|
irakaskuntza akademiak(% 7,9), etxeko konponketak(% 4,73), konpainia elektrikoak(% 3,82), aseguru etxeak(% 3,69), laguntza teknikoko zerbitzuak(% 2,8), urrutiko salmentak(% 2,38), elikagaiak eta edariak(% 2,35) eta bidaia agentziak(% 1,4). Erreklamazioek gora egin dute CEACCUren arabera, kontsumitzaileen kontsulta eta erreklamazio kopuruak %57, 8 egin du gora
|
azken
bost urteetan, eta 2001ean erregistratutako 10.839 galderetatik 2005ean kontabilizatutako 17.110 erreklamazioetara igaro da. Hala ere, hamarretik bitan bakarrik jarduten du erabiltzaileak bere eskubideak ezagutzen, eta datuak ematen ditu bere kexak aurrera egin dezan.
|
|
|
Bainulari asko ez dira konturatzen arriskutsua dela uretan ausarkeriaz murgiltzea. Toledoko Paraplegiko Ospitale Nazionalak ohartarazi du murgilketak direla
|
azken
bost urteetan zentroan tratatutako muin lesioen %5aren kausa. Hori dela eta, zuhurtasunez jokatzea komeni da igerileku batera, ibaira edo itsasora botatzeko orduan.
|
|
|
Hala ere, duela hamahiru urtetik, Takashi Shojiren turismo agentzia dute Bartzelonan, lapurretei aurre egiteko prest dagoen itzultzailea. 1993tik Barcelona Information Centre-ren buru dela,
|
azken
bost urteotan lapurreta aldatu egin dela ohartu da Shoji. “Asko gutxitu da Bartzelonan japoniarren eraso kopurua, eta aldatu egin da lapurren nazionalitatea eta haien metodoa”, azaldu du.
|
|
|
Duela urte batzuk Texasko kardiologo ezagun batek emandako epai horren arabera, arrautzak, esnea eta behi haragia dira giza dietako kolesterol iturri nagusiak, eta, hedaduraz, planetako morbilitate eta heriotza tasa nagusia eragiten dutenak, hau da, bihotz hodietakoa. Amildu ordez, bromatologoek, albaitariek eta elikadurako industrialariek,
|
azken
bost urteotan, tortillari buelta emateko formula bilatu dute, eta bihotzak babesteko gai diren esneak, arrautzak eta haragia kontsumo handiko merkatura aurkezteko. Inork ez daki arazoa ez dela hainbeste elikagai horien izaera, baizik eta herrialde askotako eguneroko dietan hartzen duten proportzio zentzugabea.
|
|
|
Ibilgailuen fidagarritasuna %75 handitu da
|
azken
bost urteetan
|
|
|
), zulaketak, abio sistemaren akatsak eta erregai falta. Bateria da arazo iturri nagusia, autoaren motorraren eta pneumatikoen aurretik Nabarmentzekoa da
|
azken
bost urteetan gasolinarik gabe geratu diren gidari espainiar asko (%2, 9), hau da, 735.000 baino gehiago. Segmentuka Ibilgailu motaren arabera, lur eta monobolumen guztiak dira fidagarrienak.
|
|
|
Datuak 2004 eta 2005 urteetan bildu dira, errepideko 260.000 laguntzaoinarrituta. Espainiako ehun gidaritik hiru gutxienez behin geratu ziren gasolinarik gabe
|
azken
bost urteetan Lanak Europako merkatuko 78 eredu hartu ditu kontuan. Oinarri estatistiko sendoa bermatzeko, urteko 10.000 matrikulazio baino gehiago egin dituzten eta hiru urtean aldaketa nabarmenik izan ez duten ereduak bakarrik hartu dira kontuan.
|
|
|
Iturri horrek erreformatutako etxebizitzen kopuruaren proportzio bera gehitzea ekarriko du. Espainiako etxebizitzen %49, 9
|
azken
bost urteetan berritu ziren, eta horrek ez du eragotzi espainiarren %42k uste izatea bizi den higiezina tarteko puntu batean dagoela, hau da, edukitzea gustatuko litzaiokeenaren eta ordaindu dezaketenaren artean, txostenaren arabera. Bestalde, espainiarren %9 ez dago batere gustura bere etxearekin.
|
|
|
Habearen ustez, udal zerga, tasa eta zerbitzu publikoak Udalak" gizarte politika" egiteko aukera egokia dira, baina" ez da horrela gertatzen". Atzo, astelehena, prentsaurrekoan azaldu zutenez, Udalak
|
azken
bost urteotan tasak" gehiegi igo" ditu. Tasen inguruko azterketa egin du Habeak:
|
|
|
Nik Precisak baino titulu gehiago ematen dut, 300 bat gehiago, baina joeretan berdintsu gabiltza. Precisaren datuetan ere
|
azken
bost urteotan ez dago jaitsierarik. b) Tiradaren eboluzioan dago gakoa. 2000 urteko euskal liburuaren batez besteko tirada 2.900 bazen, 2004an 2.211 da.
|
|
|
Era horretan, gaiari hainbat ikuspuntutatik begiratu diote adituek: Europan ikasle etorkinei eskaintzen zaien hezkuntza politika;
|
azken
bost urteetan hazten ari den ikasle etorkinen multzoa euskal hezkuntza sisteman integratzeko antolatutako zenbait programa eta egitasmoren helburu eta balioak; ikasle etorkinen eskolatzean eragiten duten baldintzapenak eta sortzen diren desberdintasunak; ikasle etorkinak, euskararen ikaskuntza eta ama hizkuntzak; ikasle etorkinak eta hezkuntza sistemako hizkuntz ereduak...... Ezbairik gabe, hainbat ertz ditu gaiak, ikusi dugunez.
|
|
2007
|
|
|
Bere bizian musikaren garrantzia handia izan da eta beretzat kantak oroitzapenak dira. Horregatik
|
azken
bost urtetan mota desberdinetako 1300 abesti bildu eta lehengo astean Kantak gogoratuz liburua aurkeztu zuen.
|
|
|
Hipotesiak plazaratzeko Euskal Herriaren bilakaera soziolinguistikoa euskararen ezagutzari dagokionez hartu behar da kontuan. Hegoaldean, irakaskuntzari esker, haurren eta gazteen artean euskararen ezagutza handitu egin da
|
azken
bost urte horietan, bereziki ingurune erdaldunenetan. Adinekoen eta helduen arteko ezberdintasunak aldiz, murrizten doaz euskararen ezagutzari dagokionez, alde batetik, gazte euskaldunak sartzen ari direlako helduen adin taldean eta bestetik heldu erdaldun zaharrenak adinekoen multzoaren zati gero eta handiago bat suposatzen dutelako eta adinekoen taldean ziren euskaldunak, batzuk ia elebakarrak, apurka apurka desagertzen doazelako.
|
|
|
2001 urte arte euskararen erabilerak gorako joera izan bazuen ere,
|
azken
bost urtetan prozesu hau eten egin dela dirudi, puntu bat gutxiago baitu 2006.ko erabilerak, eta beherako joera haur eta gazteetan gertatu da gainera.
|
|
|
3 Kale erabilerak 20 urteko denbora tartean gora egin badu ere, baliteke
|
azken
bost urteetan zertxobait atzerantz egin izana edo, ononean, bere horretan mantendu izana. Etxeetako erabilera, aldiz, bi epeetan jaitsi da:
|
|
|
EAEn eta Nafarroan adintalde guztietan egin du gora. Iparraldeari dagokionez,
|
azken
bost urteotan gazteen artean euskararen aldeko jarrerak gora egin du. Hala ere, euskararekiko motibazio horrek baditu argi ilunak.
|
|
|
Gauzak horrela, baliteke
|
azken
bost urteetan erabileraren hazkundean gertatu den moteltzearen arrazoia hori izatea, batez ere aintzat hartuz 1991tik 2011ra bitartean hazkundearen tamaina (ondorioen V.13 puntua). Areago, interbentziorik gabeko gizarte eremu informaletan geldiune edota atzerapausoa gertatu da azken bosturtekoan (ondorioen V.14 puntua), eta, era berean, horren arrazoia izan liteke gizartearen sektore batzuetan gertatu den dimentsio makrosozialeko diskurtso aldaketa.
|
|
|
3 Eremu informalari dagokion den etxeetako erabilerak behera egin du zertxobait seme alabekin gorantz egin duen arreneta joera hori areagotu da
|
azken
bost urteotan.
|
|
|
a) Espainian jaio eta
|
azken
bost urteetan Espainian legez bizi direnak.
|
|
|
Subjektu horiek ez dute eskubide hori izango, kuotak maltzurkeriaz ordaindu direnean. Edozein kasutan ere, itzuli beharreko kuoten zenbatekotik kenduko da bidegabe jasotako prestazioen zenbatekoa, betiere, kuota eta prestazio horiek ez badira
|
azken
bost urteak baino lehenagokoak.
|
|
|
Baja bidegabea dela adierazteko arrazoia edozein izanda ere, eusten bazaio zerbitzuak emateari, jarduera gauzatzeari edo horri lotutako egoerari, kotizatzeko betebeharra ez da geldiaraziko, bidegabe sortutako bajak iraun bitartean. Orobat, kasuan kasuko kuotak erreklamatuko dira, baldin eta horiek ez badira
|
azken
bost urteak baino lehenagokoak.
|
|
|
Finkaren errentamendua azkendu bada hitzarmenezko igarotzeagatik, eta finka horretan
|
azken
bost urteetan merkataritza jardueraren bat egin bada jendeari saltzeko, orduan errentariak eskubidea du errentatzailearen kontura kalte ordaina jasotzeko, betiere, errentariak adierazi duenean, epea agortu baino lau hilabete lehenago: kontratua beste bost urterako eta merkatuko errentaren truk berriztatu nahi duela.
|
|
|
Gero, Airbus izan zen lehena hegazkintza zibilean, duela hogei bat urte. Eta VLAtan
|
azken
bost urteetan hasi dira erabiltzen. Sistema horrekin, pilotuak ez du mekanikoki eragiten eragingailuetan; aitzitik, ordenagailu bat erabiltzen du, eta ordenagailuak hegaldiaren parametro guztiak aztertuz eta interpretatuz eragiten du eragingailuetan.
|
|
|
Hego Amerika eta Afrika dira galera garbi handiena duten lurraldeak. Urtean 4,3 eta 4 milioi hektarea galdu dituzte, hurrenez hurren,
|
azken
bost urteetan. Ikusi dute tasa horrek txikitzeko joera duela Afrikan.
|
|
|
1990etik 2005era urteko 13 milioi hektarea soildu dira, nekazaritzarako lurrak lortzearren batez ere, eta ez da baso soiltze hori gutxitzeko joerarik sumatzen, gainera. Hala ere, basoen galera garbia txikiagoa izan da
|
azken
bost urteetan().
|
|
|
2006ko datuen arabera, emaileen %19, 3k 70 urte baino gehiago dituzte, eta %38, 5ek, 60 urte baino gehiago. Adin talde horrek izan du hazkunderik handiena
|
azken
bost urteetan, bai kopuru absolutuetan (%39), bai kopuru erlatiboetan (%31, 4 2001ean eta %38, 5 2006an). Birlandatzeko jarduera Giltzurrun transplanteak izan ziren nagusi 2006ko rankingean; guztira, 2.155 izan ziren; ondoren, gibelekoak (1.051), bihotzekoak (274), biriketakoak (169), pankrea (94) eta hestea (13).
|
|
|
Estatu Batuetako Kongresuan Alderdi Demokrataren gehiengo berriak hainbat ikerketa sustatu ditu funtzionario zientifikoei presio politikoak argitzeko, berotze globalaren mehatxua txikiagotzeko. Hala, Ordezkarien Ganberako ikerketa batzorde batean aurkeztutako txosten zehatz baten arabera, horrelako presioak 150 espezialistarengan egin dira gutxienez
|
azken
bost urteetan, eta guztira 435 gertaera izan dira. Horien artean daude klima aldaketa eta berotze globala aipatzea mota guztietako dokumentuetan.
|
|
|
Kategoria horretan, 50.000 hektarea transgeniko edo gehiago landatzen dira. Izan ere, 2006 urtea izan da
|
azken
bost urteetako bigarren handiena transgenikoekin landutako eremu absolutuan. Aurreko urteetan bezala, AEBetako zerrendaren buruan dago, munduko transgeniko azaleraren %35 hartzen baitu, eta, ondoren, Argentina, Brasil, Kanada, India, Txina, Paraguai, Filipinak, Australia, Errumania, Mexiko, Espainia, Kolonbia, Frantzia, Iran, Honduras, Txekiar Errepublika, Portugal, Alemania eta Eslovakia Soia laborantza bioteknologikoen aurreko laborantza da, 58,6 milioi hektareakoa, hau da, munduko azaleraren %57, atzetik artoa (25,2 milioi hektarea eta %13), kotoia (13,4 milioi hektarea eta laborantza bioteknologikoen azalera osoaren %5).
|
|
|
Imagen: Christian Guthier Behi, ahuntz, zerri, zaldi eta eskortako hegaztien 60 bat arraza galdu ziren
|
azken
bost urteetan, abeltzaintza industriaren globalizazioaren ondorioz, “Munduko baliabide zoogenetikoen egoera” izeneko txostenaren arabera. Txosten hori Nekazaritza eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundearen (FAO) egoitzan (Erroma) aztertu da berriki.
|
|
|
2006 urtea hartu zuen aurreko planaren balantzea egitean, Bruselak erabaki zuen istripu eta gaixotasun profesionalen kopurua beherantz doala, bai Hamabosten kasuan, bai 2004an EBra iritsi ziren estatu kide berrietan. Alde horretatik,
|
azken
bost urteetan eb lan istripu hilgarriak %17 murriztu direla kalkulatzen da, eta hiru egun baino gehiagoko lan absentziak eragin dituzten ezbeharrak %20 Nolanahi ere, Bruselak ohartarazi du zenbait sektoretako egoera, hala nola nekazaritza, eraikuntza edo garraioa, “kezkagarria izaten jarraitzen duela”.
|
|
|
“Inork demanda jartzen badu, inork ez dio uzten eraikitzeari, baina hauteman da bi egunetan saltzen zena orain bi hilabete behar direla merkatura ateratzeko”, esan zuen. Aldamak Gobernuari eskatu zion “egiten duena pentsa dezala, ez baitut ikusten eraikuntza ordezka dezakeen jarduerarik, enplegu berriaren %25 sortzen baitu, eta
|
azken
bost urteetako BPGaren %30aren erantzule izan baita”. Krisi bat saihesteko, proposatu zuen “lurzoruaren ekoizpena bizkortzea eta sektorea mimoz tratatzea”, eta, aldi berean, gogorarazi zuen “erosketa alokairua baino merkeagoa dela”.
|
|
|
Erreklamatzeko ohiturarik ez izateak ez du esan nahi kontsumitzaileak oso konpentsatuta daudela produktuak eta zerbitzuak lortzeko egin behar duten ordainketagatik. Hain zuzen ere, konpentsazio maila ez da nahikoa gainditu (5,76 puntu), eta kalifikazio hori ia ez da ona izan
|
azken
bost urteetan. Bereiziz, etxebizitzak (4,9) eta aseguruek (5,3) konpentsazio sentsazio txikiagoa sortzen dute; zerbitzu medikoek (6,4) eta elikagaiek eta edariek (6,2), berriz, handiena.
|
|
|
«Jostun kutxa bat zen», harik eta azken lau edo bost urteetan «ohiz kanpoko arazoen mota desberdinak identifikatu dira», dio Fernando Fernández Arandak, Bellvitgeko Unibertsitate Ospitaleko Psikiatria Saileko Elikadura Nahasteen Unitateko arduradunak, L´Hospitalet de Llobregat ek (Bartzelona). Nahaste atipikoak Atipikoen artean atrakalekuagatiko nahasteak daude,
|
azken
bost urteetan hobeto identifikatzen hasi direnak eta, lehen, oharkabean pasatzen zirenak. Fernández Arandak dioenez, obesitateen %20 lapurreta maskaratu batek eragindakoak dira.
|
|
|
Balorazio orokorra, ordea, “onargarria” da, eta, gainera, bilakaera positiboa izan da
|
azken
bost urteetan. Prezioak metatutako KPIa baino hamar puntu gehiago igo dira.
|
|
|
Urteko azterlan horrek Kultura Ministerioko Liburu, Artxibo eta Liburutegien Zuzendaritza Nagusiaren laguntza du, eta Espainiako liburu denden kopurua 4.280 da. Profil orokorra dute(% 52,2); espezializatuek, berriz, 26,9, eta espezializatuek, berriz, 24,5 Liburuaren legea Hurrengo astean onartuko den Liburuaren Legeak lagunduko du
|
azken
bost urteotan liburu denda independenteen sektoreak izan duen beherakada gainditzen, CEGALeko lehendakariak iragarri duenez. “Liburu denda independenteen salmenta beherakada 2000 urtean aplikatutako irakaskuntza liburuetan deskontuak aplikatzearen ondorio da; beraz, lege berrian jasotako prezio horien liberalizazioak agertoki desberdina eta hobea irekiko du”, azaldu zuen liburu saltzaileen lehendakariak.
|
|
|
Legearen beste berrikuntzetako bat da. Ibilgailuaren jabeak edo aseguru hartzaileak eskatuta, pertsona hori ez bada, aseguru etxeek hirugarrenekiko erantzukizuna dakarten ezbeharren egiaztagiria egin dute,
|
azken
bost urteei dagokiena, halakorik bada, edo, bestela, ezbeharrik ez dagoela dioen ziurtagiria. Eta hori hamabost eguneko epean egin behar da.
|
|
|
Ikerketak erakutsi duenez, gastua oso garestia da: lehenengoan B1 lortzea 950 euroko batez besteko gastua da, baina kostu hori ez da ia handitu
|
azken
bost urteetan. Baina adierazgarriena prezio desberdintasun izugarriak dira.
|
|
|
Burtsaren krisiak eta higiezinen burbuilaren amaierak izugarri murriztu dituzte errenta aldakorraren errentagarritasunak,
|
azken
bost urteetan inbertitzaileari etekin gehien eskaini dizkion inbertsioa. Arriskurik gabeko produktuek, ordea, handitu egiten dute errendimendua, halako moldez non errentagarria baita burtsan baino gordailu batean inbertitzea.
|
|
|
“Phishing” deritzo bankuek eta bezeroek
|
azken
bost urteotan Internet bidez izan duten iruzurrik zailenari. Erabiltzaileei beren banku datuak lapurtzeko mezu elektronikoak masiboki bidaltzea.
|
|
|
Horregatik, balio horietan inbertitzaile partikularrak babesik gabe daude, edozein mugimendu eginez gero diru asko gal baitaiteke, baita irabazi ere. Alderdi positiboa da inbertitzaileak lor ditzaketen balio handitze handiez balia daitezkeela,
|
azken
bost urteetan gertatu den bezala. Avanzit ek, Mecalux ek, Funespañak edo Ercros ek, adibidez, %50etik %100era bitarteko balio handitzeak metatu dituzte urtean; kopuru hori Ibex blue txipek aurkeztutakoetatik (Banco Santander, BBVA, Endesa, Iberdrola eta Telefónica) oso urrun dago.
|
|
|
Sare sozial birtuala Redescolombia.org kanpoan bizi diren kolonbiarrak integratzeko eta hainbat zerbitzu eskaintzeko sortu zen, Migrazioetarako Nazioarteko Erakundearen (OIM) laguntzarekin, Kolonbiako Kanpo Harremanetarako Ministerioak adierazi zuenez, erakunde hori arduratzen baita ekimen hau aurkezteaz. Kolonbiako Gobernuak
|
azken
bost urteotan “Kolonbia nos une” programa bultzatu du etorkinak elkartzeko, eta, horren ondoren, Interneteko zuzendaritza hori “prozesuan dagoen tresna bat da”, non Gobernua “kanpoan dauden kolonbiarrentzat gizarte sareak eratzeko” tematuta baitago, Fernando Araújo kantzilerrak azaldu duenez, “emigrazioa asko hazi da”. Izan ere, 41 milioi kolonbiar baino gehiagotatik, lau milioi inguru, edo %10, beste herrialde batzuetan bizi dira, eta bidaltzen dituzten bidalketek 3.890 milioi dolar inguru jasotzen dituzte urtean.
|
|
|
matrikulatzen den ikasle orok 60 kreditu europar edo ECTS (European Credit Transfer System) gainditu ditu (36 nahitaezko irakasgaietan banatuta eta gainerako 24ak hautatzeko hainbat moduluren artean). EHUko iturriek adierazi dutenez, ekimen hau" ez da hutsetik sortua", neurri handi batean,
|
azken
bost urteetan fakultate berak eskaini duen Euskal Herria XXI doktorego programaren segida baita. Izan ere, master profesional honek aurrera begiratu nahi duen proposamena da.
|
|
|
konsultaren lekua, bisitalarien izena, eguna, hilabetea, urtea eta azkenik semea edo alaba hitzak. Eta horiek
|
azken
bost urteentzat. Ez, ez zuen Arñotek mirakuilurik azaldu, eta futxo...
|
|
2008
|
|
|
Ohargarria! Liburua
|
azken
bost urteotan idatzitako artikuluez osatuta dago. Bere bidez euskal herritarrak ohartarazi nahi ditugu Ermuko Foroa edo Profesores por la Libertad ekimenaz gain unibertsitatean badagoela gehiengo bat, euskaltzalea, Euskal Herriko auziari irtenbidea eman nahi diona Euskal Herritik.
|
|
|
Aspaldi honetan, ezbeharren kopurua murriztu baldin bada ere, honelako ibilgailuen istripuak ugaldu egin dira:
|
azken
bost urteotan Espainiako motorrek ia 60.000 istripu nozitu dituzte.
|
|
|
Autoetarako hidrogeno metaketaren ikerketan aritu zara
|
azken
bost urte hauetan, besteak beste. Nola doa ikerketa lerro hori?
|
|
|
Bide horretan aurrera egiteko, 2002an, munduko akuiferoen mapa egin zuen UNESCOk, Partekatutako Akuiferoak Kudeatzeko Proiektuaren barruan (Internationally Shared Aquifer Resources Management ISARM). Hidrologoen Nazioarteko Elkartearekin (IAH), FAOrekin, tokiko lankideekin eta nazioarteko adituekin bat, UNESCOren Nazioarteko Hidrologia Programak (IHP)
|
azken
bost urteak eman ditu munduko mugez gaindiko akuiferoen inbentarioa ikuskatzen.
|
|
|
Bestela, edifizioak hiru solairu zituen, zein baino zein dotoreago: behekoan sukaldea zegoen, etxekoentzako jangela pribatua, eta egongela zabal bat, jangelatzat eta dantzalekutzat ere hartzen zutena, festa handietan; eta albo batean, kapera edo otoiztegi bat, non jauregikoek meza entzuten baitzuten egunero, markesa anderearen ama bizi izan zèn
|
azken
bost urteetan zer esanik ez, perlesia batek jota erdi paralizatuta gelditu baitzen hura, nahiz eta, ama hil bezain laster, markesa andereak ohitura hari muzin egin zion, herrixkako elizara joaten hasten zela, ateraldi hartan, bost minutukoa zuen elizarako ibilbidea zalgurdiz?
|
|
|
eta bere egitekoa, berezia bezain garrantzitsua, egin zuen arte: egingo ez zuen, bada, baldin eta
|
azken
bost urte haietan buruan besterik izan ez bazuen!
|
|
|
Laborantza bioteknologikoen mundu azalera %12 hazi zen 2007an (12,3 milioi hektarea gehiago), eta 114,3 milioi hektareara iritsi zen. Horrek esan nahi du
|
azken
bost urteetako bigarren handitze garrantzitsuena. Datu horiek Aplikazio Agrobioteknologikoak Erosteko Nazioarteko Zerbitzuaren urteko txostenean jasota daude.
|
|
|
Beiraren birziklapena %50 baino gehiago hazi da
|
azken
bost urteetan
|
|
|
Espainiako beira birziklapena %14 hazi zen 2007an aurreko urtearekin alderatuta, eta %50 baino gehiago
|
azken
bost urteetan, Ecovidrio irabazi asmorik gabeko elkartearen datuen arabera. Igoera garrantzitsu horri esker, merkaturatutako ontzi guztien %56 baino gehiago berreskuratu da.
|
|
|
Ecovidrioko zuzendari nagusi Javier Puig de la Bellacasaren arabera, “hazi egin gara, baina herritarren laguntza eta komunitate guztien parte hartzea behar dugu, batez ere estatuko batezbestekoaren azpitik daudenena”. Ecovidriok adierazi du
|
azken
bost urteetan 31 milioi euro baino gehiago inbertitu dituela birziklapena bultzatzeko komunikazio ekintzak egiteko eta kontzientziatzeko. Horri esker, espainiarrek %50 beira gehiago birziklatu dute:
|
|
|
Gainera, ikuskatutako ikastetxeen erdiak segurtasun azterketako “irakasgairen” bat bertan behera uzten du. Hala ere, egoerak hobera egin du
|
azken
bost urteotan.
|
|
|
ikastetxeen %27k segurtasun azterketa hori bertan behera utzi dute. Hala ere,
|
azken
bost urteetan izandako bilakaera ukaezina da: 2003an metodologia horrekin egindako CONSUMER eroski ren ikerketa batean, suspentsoen proportzioa %68 kezkagarria zen.
|
|
|
su itzalgailuak eta horien egoera, ur hartuneak bazeuden, esparru itxietan larrialdiko argiak bazeuden, suteak detektatzeko sistemak eta larrialdiko irteerak adierazten dituzten kartelak ikusi baziren, eta horiek erabilgarriak baziren. Segurtasuna zertan hobetu den, eta zenbat,
|
azken
bost urteetan (2003ko txosteneko datuen eta 2008ko datuen arteko konparazioa) Atributua 2003ko egoera 2008ko egoera Kanpoko eremuetako segurtasuna Objektu arriskutsuak dituen patioa Ikastetxeen %15 Ikastetxeen %17 Atezaintzetan, saskietan eta abarretan behar adina ez eustea. % 14% 1 Goi tentsioko linea aldirietan% 15% 4 Esparru itxietako segurtasuna Ikasgeletako arriskuak Ikastetxeen %5 Ikastetxeen %2 Korridoreetan aurrez aurre dauden gelak% 28% 29 Barrutik ireki ezin diren burdin sareak dituzten leihoak% 73% 27 Elementu arriskutsuak dituzten komunak% 15% 13 Elementu arriskutsuak dituzten gimnasioak% 12% 13 Beheko solairuan ez dauden sukaldea% 12% 12 Bi irteera ez dituzten sukaldeak, horietako bat gutxienez kanpora ateratzen dutenak% 29% 15 Ikastetxeko langileak eta segurtasuna Ez dute ebakuazio edo larrialdi planik eginda ikastetxeen% 21 Ikastetxeen %6 Langile gehienak ez daude larrialdi planean sartuta% 10% 5 Ez dute larrialdi edo sute simulaziorik egiten% 37% 13 Ez diete ikasleei jakinarazten nola jokatu larrialdi kasuetan% 65% 9 Suteen aurkako segurtasuna eta ebakuazioa Su itzalgailurik ez izatea edo gutxi izatea Ikastetxeen %8 Ikastetxeen %2 Ez du ur hartunerik% 56% 28 Larrialdiko argi sistemak falta dira% 17% 3 Ez dago suteak detektatzeko sistemarik% 62% 33 Ez dago larrialdiko ateak adierazten dituen kartelik% 33% 13 Ikusi txosten osoa
|
|
|
Eta are okerragoa: atzerapenak 40 minutura iritsi ohi dira,
|
azken
bost urteotan hobetu ez den denbora, batez bestekoa 43 minutuan zegoenean. Bi aireportuetan atzerapen horien arrazoi nagusiak hauek dira:
|