|
2007
|
|
|
Hipotesiak plazaratzeko Euskal Herriaren bilakaera soziolinguistikoa euskararen ezagutzari dagokionez hartu behar da kontuan. Hegoaldean, irakaskuntzari esker, haurren eta gazteen artean euskararen ezagutza handitu egin da
|
azken
bost urte horietan, bereziki ingurune erdaldunenetan. Adinekoen eta helduen arteko ezberdintasunak aldiz, murrizten doaz euskararen ezagutzari dagokionez, alde batetik, gazte euskaldunak sartzen ari direlako helduen adin taldean eta bestetik heldu erdaldun zaharrenak adinekoen multzoaren zati gero eta handiago bat suposatzen dutelako eta adinekoen taldean ziren euskaldunak, batzuk ia elebakarrak, apurka apurka desagertzen doazelako.
|
|
|
2001 urte arte euskararen erabilerak gorako joera izan bazuen ere,
|
azken
bost urtetan prozesu hau eten egin dela dirudi, puntu bat gutxiago baitu 2006.ko erabilerak, eta beherako joera haur eta gazteetan gertatu da gainera.
|
|
|
3 Kale erabilerak 20 urteko denbora tartean gora egin badu ere, baliteke
|
azken
bost urteetan zertxobait atzerantz egin izana edo, ononean, bere horretan mantendu izana. Etxeetako erabilera, aldiz, bi epeetan jaitsi da:
|
|
|
EAEn eta Nafarroan adintalde guztietan egin du gora. Iparraldeari dagokionez,
|
azken
bost urteotan gazteen artean euskararen aldeko jarrerak gora egin du. Hala ere, euskararekiko motibazio horrek baditu argi ilunak.
|
|
|
Gauzak horrela, baliteke
|
azken
bost urteetan erabileraren hazkundean gertatu den moteltzearen arrazoia hori izatea, batez ere aintzat hartuz 1991tik 2011ra bitartean hazkundearen tamaina (ondorioen V.13 puntua). Areago, interbentziorik gabeko gizarte eremu informaletan geldiune edota atzerapausoa gertatu da azken bosturtekoan (ondorioen V.14 puntua), eta, era berean, horren arrazoia izan liteke gizartearen sektore batzuetan gertatu den dimentsio makrosozialeko diskurtso aldaketa.
|
|
|
3 Eremu informalari dagokion den etxeetako erabilerak behera egin du zertxobait seme alabekin gorantz egin duen arreneta joera hori areagotu da
|
azken
bost urteotan.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde elebidun hartzaileen kopurua erregularki goratuz zoan, 4.800 gehiago 1991 eta 1996en artean, 6.600 gehiago 1996 eta 2001en artean eta orotara 11.400 gehiago hamar urtez. Baina
|
azken
bost urteetan
|
|
2012
|
|
|
Bizkaia eta Arabako erabilera indizean, ordea, ez da aldaketa esanguratsurik atzeman 1993az geroztik; ez atzera ez aurrera dago euskararen erabilera. Alabaina,
|
azken
bost urteotan behera egin du zertxobait bi lurraldeetan. Ezbairik gabe, arretaz jarraitu beharreko bilakaera dugu aurrera begira.
|
|
|
Egindako ikerketaren arabera, erabilera %3 ingurukoa da zonalde horietan, 1993an ere jasotakoa ia berbera. Nolanahi ere, gorabehera txikia izan du zonalde honetako datuen marrak, izan ere 2006 urte bitartean goranzko joera ikusi zen arren, 1993ko %2, 9tik 2006ko %4, 1era, ondoren, ia puntu bateko beherakada antzeman baita
|
azken
bost urteotan: 2006ko %4, 1etik 2011ko %3, 0ra.
|
|
|
Gasteizek eta Bilbok zonalde erdaldunenen bilakaera bera izan dute: 2006a bitartean goranzko joera apala eta
|
azken
bost urtean zertxobait behera. Bi hiriburuen ezagutza %25 ingurukoa da, eta jaso dugun erabilera %3 ingurukoa.
|
|
|
Gasteizek eta Bilbok zonalde erdaldunenen bilakaera bera izan dute: 2006a bitartean goranzko joera apala eta
|
azken
bost urtean zertxobait behera.
|
|
|
Neurketa, 2011 Emaitza nagusiak – Olatz Altuna, Iñaki Iurrebaso, Xabier Isasi, Iñaki Mart� nez de Luna, Rosa Ramos eta Belen Uranga izan dira, baina oro har, adinekoetan izan ezik erabilerak gora egin adin talde guztietan. Nahiz eta haurretan
|
azken
bost urteetan beherakada atzeman den, etorkizuneko neurketetan bereziki erreparatu diogu gertakari horri. Hala ere, aipagarria da lurralde honetan igoera hori 2 puntu eta 2,6 puntuen artekoa izatea, ez handiagoa.
|
|
|
Aldiz, helduen artean erabilerak ez du izan aldaketarik. Kontuan hartu behar dugu, dena den,
|
azken
bost urtetan, 2006tik 2011ra, erabilerak zertxobait behera egin duela haurretan, gazteetan eta helduetan. Etorkizuneko neurketetan arretaz jarraitu beharreko gertaera da, dudarik gabe.
|
|
|
Adinari dagokionez, EAEko eta Nafarroako gazteen artean nahiko altua da euskararen erabilera sustatzearen aldeko jarrera, baita helduen artean ere EAEn. Iparraldean, aldiz, gazteenak dira aldeko ehunekorik txikiena dutenak, nahiz eta
|
azken
bost urteotan gora egin duen. Era berean, 65 urtetik gorakoen artean euskararen erabilera sustatzearen alde daudenen ehunekoa handia da Nafarroan eta Iparraldean, gainerako adin taldeetan baino handiagoa.
|
|
|
EAEn eta Nafarroan adin talde guztietan egin du gora. Iparraldeari dagokionez,
|
azken
bost urteotan gazteen artean euskararen aldeko jarrerak gora egin du. •
|
|
|
Hazkunde erritmoa, izan ere, moteltzen joan da EAEn, eta gutxiago aurreratzen da azkenaldian, duela 20 urte baino. Eremu informalari buruzko
|
azken
bost urteetako datuak, zehazki, ez dira lasai egotekoak. Datu horien arabera, eremu horietan, onenean ere, geldituta legoke euskararen berreskuratze prozesua, eta beherako joera apala hasita txarrenean.
|
|
|
ez eremu administratiboak eta ezta herrialdeak ere ez dira homogeneoak bere baitan; hots, alde handiak daudela herrialdeen barruan bertan ere eskualdetik eskualdera eta udalerritik udalerrira. Adibidez, susmoa dugu
|
azken
bost urteotan Nafarroako, Arabako eta Bizkaiko hainbat eremutan euskararen erabilerak gora egingo zuela, Gipuzkoan bezala; eta alderantziz, Gipuzkoako hainbat tokitan behera egingo zuela. Hori guztia aztertzea funtsezko erronka da egoeraren eta aldaketa joeren diagnostiko egoki bat egiteko.
|
|
|
Bilbon haurren datuek beheranzko norabidea jarraitzen dute, eta
|
azken
bost urteetan beherakada hori 1,5 puntutakoa izan bada ere, oraingo datuak duela hamar urtekoak baino 2,6 puntu beherago daude.
|
|
|
Datuak aztertzen jarraitzen badugu, Euskal Herrian
|
azken
bost urteetan haurren erabilera ez dela igo ikus daiteke, 2006an %19, 7koa baitzen eta azken neurketakoa, aldiz, %19, 2koa.
|
|
|
Datuak aztertzen jarraitzen badugu, Euskal Herrian
|
azken
bost urteetan haurren erabilera ez dela igo ikus daiteke, 2006an %19, 7koa baitzen eta azken neurketakoa, aldiz, %19, 2koa.
|
|
|
%3, 62 (1991n) eta %19, 94 (2006an) Batez ere hemen dago sekulako aldaketa. Nabarmena da
|
azken
bost urteetako jauzia: %6, 72tik %19, 94ra.
|
|
2013
|
|
|
Ikasleen ikerketa lan gehienak arestian esandako Hizneteko webgunean daude eskuragarri; 131 momentu honetan. BAT Soziolinguistika aldizkari honetan, berriz,
|
azken
bost urteetako ikerketalan gehienen fitxak plazaratuko dira.
|
|
2016
|
|
|
Interesgarria da ikustea azken urteetan bilakaera izaten ari dela herriko liburutegian euskaraz eta gazteleraz egiten diren maileguetan: filmetan, askoz gutxiago dira oraindik euskaraz hartzen direnak, baina sei puntu egin du gora kopuruak
|
azken
bost urtean; liburuetan, dezente jauzi handiagoa izan dute euskarazkoek, eta bost urtean %37tik %50era pasa dira.
|
|
|
Interesgarria da ikustea azken urteetan bilakaera izaten ari dela herriko liburutegian euskaraz eta gazteleraz egiten diren maileguetan: filmetan, askoz gutxiago dira oraindik euskaraz hartzen direnak, baina sei puntu egin du gora kopuruak
|
azken
bost urtean; liburuetan, dezente jauzi handiagoa izan dute euskarazkoek, eta bost urtean %37tik %50era pasa dira.
|
|
|
a) zonalde erdaldunen bilakaera bera izan dute Gasteizek eta Bilbok: 2006ra bitartean goranzko joera apala izan du bertako erabilerak, eta
|
azken
bost urtean zertxobait behera egin du; bi hiriburu horietako ezagutza maila %25 ingurukoa da, eta jaso den erabilera tasa %3 ingurukoa. b) Iruñean erabilera bere horretan dago 1997az geroztik, %2, 5 bueltan; c) Donostian, aldiz, aski bestelako panorama ageri da: 1989tik hona ia sei puntu egin du gora erabilerak.
|
|
|
154 Honako hau eransten du berehala informazio horrek: "
|
azken
bost urtean behera egin du zertxobait, arretaz jarraitu beharreko bilakaera da aurrera begira".
|
|
2017
|
|
|
Bertan ikasle eta irakasleak biltzen dira atsedenaldietan eta irakasleen presentziak euskara gehiago erabiltzea susta dezake. aipatu da euskal herrian kaleko erabilera datua apaldu egin dela azken hamar urteotan. %13, 7 ziren euskaraz aritzen zirenak 2006 urtean eta 2016an, berriz, %12, 6 egia da gipuzkoako datua nabarmen positiboagoa dela eta populazioaren ia heren batek erabiltzen duela euskara, hala ere, hemen ere puntu eta erdiko aldea izan da
|
azken
bost urtekoan, %32, 6 ziren 2011ko kale neurketan euskaraz aritzen zirenak eta %31, 1 dira 2016an erabili dutenak (Soziolinguistika klusterra, 2017). huheziko datuak aztertzerakoan, kontuan hartu behar da ingurune euskalduna dela eta bertan ikasle oro dela elebiduna; horrek badu eraginik noski, elebidunen proportzioa erabileraren menpeko aldagaia dela argitu baitute hainbat ikerketek (isasi eta i... Fakultatean etorkizuneko maisu maistrak hezitzen diren heinean, testuinguru honek euskararen ezagutzan, erabileran eta kulturaren transmisioan badu bere ardura. gauzak horrela, egia da bertako datuak Soziolinguistika klusterrak 2016ko euskal herriko kale neurketan lortutakoak baino positiboagoak direla, baina, testuingurua zein den kontuan hartuz gero eta 2009tik izandako bilakaerari erreparatuta, bidea guztiz beherakorra izan da eta beherakada gizartean izandakoa baino askoz ere bortitzagoa izan dela aztertu da.
|
|
2018
|
|
|
Ondarroan, 2016an, eskuratutako datuen arabera, 7.398 bisitari pasatu ziren turismo bulegotik. Bermeon, aldiz, 38.067 Aipatzekoa da, gainera,
|
azken
bost urteetan 10.000 pertsona gehiago jaso dituztela Bermeon; %56 hazi da kopurua. Egoera oso ezberdinak bizi dituzte bi herriek turismoari dagokionez:
|
|
|
Bermeon turismoak izan duen gorakada nabarmena izan da:
|
azken
bost urteetan, 10.000 bisitari gehiago jaso dituzte. Ondarroan, ostera, ez dago apenas turismorik.
|
|
|
Donostia Ospitalean dauden egoiliarren euskara ezagutza aldakorra da, urtetik urtera, baina
|
azken
bost urteotan %46, 67 eta %63, 63aren artean dago. Familia Medikuen unitatean 2014 eta 2015ean %92 euskaldunak ziren, 2016an %85, eta 2017an %63 Ezagutza maila hori bada ere, euren ikastaroak euskaraz jaso nahi duten jakitean, kopurua murriztu egiten da, eta euskaraz dakitenen artean heren bat inguruk gaztelania aukeratzen du bere ikastaroak egiteko.
|
|
|
• 2016ko kale neurketak13 adierazten duenez, euskararen kale erabilerak bost puntu egin du gora Zumaian
|
azken
bost urteotan. Kalean entzundako hamar elkarrizketatik ia sei(% 57,8) izan dira euskaraz; emakumeek gizonezkoek baino gehiago erabiltzen dute, eta Poligonoan gehiago hitz egiten da herrigunean baino.
|
|
|
2016ko kaleneurketak adierazten duenez, euskararen kaleerabilerak bost puntu egin du gora Zumaian
|
azken
bost urteotan. Kalean entzundako hamar elkarrizketatik ia sei(% 57,8) izan dira euskaraz; 14 eta 25 urte arteko gazteak dira euskara gehien erabiltzen dutenak(% 79,7), eta goranzko joera nabarmenarekin aurreko inkestekin alderatuta (2006an% 64,9 zen).
|
|
2021
|
|
|
50). Datu horiek gorantz egiten jarraitu dute
|
azken
bost urteetan. Horren ondorioz, geroz eta ikasle alfabetatu gehiago izango dira hurrengo urteetan euskarazko unibertsitate ikasketak jarraitzeko moduan.
|
|
2022
|
|
|
Indargune nagusia orokorrean euskarak duen presentziaren pertzepzioan dago. Euskarak
|
azken
bost urteetan izan duen bilakaera eta aurrerantzean eduki lukeenaz iritzia eskatu da. Bi datuak gurutzatuz gero, herritarren multzo nagusiak(% 40,6) uste du euskarak geroz eta presentzia handiagoa duela gizartean eta oraindik gehiago lukeela.
|
|
|
Araban, berriz, goranzko joera behatu da azken hamar urteetan. Nafarroa Garaian eta Bizkaian,
|
azken
bost urteetan, aldaketa txikia ikusi da (akats tartearen barruan dago Bizkaiko aldaketa): Nafarroa Garaian, behera egin du erabilerak, eta Bizkaian, berriz, gora.
|
|
|
Ipar Euskal Herriari dagokionez,
|
azken
bost urteetan, ezagutza gutxiagoko eremuetan (BAM7 eta Lapurdi barnealdea), ez da alde esanguratsurik egon euskararen kale erabileran (6 grafikoa). Ezagutza gehiagoko eremuetan (Nafarroa Beherea eta Zuberoa) 8, ordea, behera egin du euskararen kale erabilerak, 2011ko mailara itzuliz.
|
|
|
Gainera, goranzko joera sumatzen zaio. Haurren arteko elkarrizketetan, aurreko joera negatiboa aldatuz, gora egin du euskararen erabilerak
|
azken
bost urtean. Beste neurketa batzuk dira haurren arteko kale erabileran joera aldaketa gertatu den berresteko.
|
|
|
1989 urtetik hona, 1,8 puntu egin du gora euskararen kale erabilerak. 2006an neurtu zen kalean euskararen erabilera mailarik altuena(% 13,7), ondoren beherakada txiki bat neurtu zen (2011, 2016), eta
|
azken
bost urteetan erabileraren datuak ez du gora edo behera egin.
|
|
|
Are gehiago, 1989 urtetik hona, 1,8 puntu egin du gora euskararen kale erabilerak. 2006an neurtu zen kalean euskararen erabilera mailarik altuena(% 13,7), ondoren beherakada txiki bat neurtu zen (2011, 2016), eta
|
azken
bost urteetan erabileraren datuak ez du gora edo behera egin.
|
|
|
Jarraian, EKEk adin taldeka bi epealditan izan duen bilakaera ikusiko dugu. Lehenengo epealdiak tartea hartzen du aztergai, eta bigarrenak
|
azken
bost urteak: (Altuna et al., 2022a:
|
|
|
Laburbilduz, hogeita hamar urteko epeko emaitzekin alderatuz gero,
|
azken
bost urteko EKE datuek aldaketa aipagarriak erakusten dituzte. Izan ere, bitartean:
|
|
|
Berandutze hori izan liteke, eta bitarteko denboraldietan, Nafarroa Garaian eta Iparraldean helduen eta adinekoen adin taldeetan EKE maila hobetu ez izanaren arrazoia. Kontuan izan behar da, bestalde, Nafarroa Garaian eta Iparraldean ez bezala, adinekoen erabilera
|
azken
bost urteotan egonkortu dela EAEn; alegia, lehenbiziko aldiz eten dela hogeita hamar urteko epealdian agertzen den jaitsiera.
|
|
|
bitarteko datuek RSL edo HINBE delakoaren sendotasuna zalantzan jarri dute. Izan ere, hogeita hamar urtean zehar lortu den EKEren hazkundea, ez da
|
azken
bost urtean berdin mantendu; lurralde eta adin taldearen arabera, galgatu, eten edo irauli da.
|
|
|
Hala ere, bitarteko datuek RSL edo HINBE delakoaren sendotasuna zalantzan jarri dute. Izan ere, hogeita hamar urtean zehar lortu den EKEren hazkundea, ez da
|
azken
bost urtean berdin mantendu; lurralde eta adin taldearen arabera, galgatu, eten edo irauli da. Zaila da irudikatzea zergatik lurralde edota adin talde batzuk apartatu diren hogeita hamar urtean mantendu den hazkunde orokorretik.
|