|
2016
|
|
|
zertan pentsatzen
|
ari den
|
|
2017
|
|
|
Aurrez aipatutako kaxa sekretuari eta EHZ festibalaren alde abestu dute gehienbat. Izan ere, uztail hasieran, eguraldiaren erruz, bertan behera geratu zen urtez urte sona handiagoa hartzen
|
ari den
musika festibal hori, eta galera ekonomiko inportanteak jasan arren, ez da txikiagoa izan euskal herrietatik jasotako elkartasun uholdea. San Andres plazako lanekin amaitzeko, Rafak udazkenean aterako duen disko berritik aurrerapen bat eskaini digu, Nahikari izenekoa.
|
|
|
Dokumental bat bai, baina, zertarako? Hitzetik Hortzera eta Bertsoa.eus proiektuetan buru belarri
|
ari den
lan-taldea zergatik murgildu zen halako abentura batean. Bertsozale askoren ahaleginetik sortu zen “Europa Bat-Batean” ekimena:
|
|
|
Azken boladan indar dezente hartzen
|
ari den
eredua azpimarratzen du Yodak, rancheada: 200 gazte inguru herri bateko plazan elkartu eta elkarrekin rapeatzen aritzea.
|
|
2018
|
|
|
Alegia, ikus dezakegula nola bertso-paper horiek erantzun ahal izan dioten frantsesez gutxi alfabetatua den entzule eta hartzaileari, baina bere txokotik eta bakardadetik irten eta kanpoan zer gertatzen den ere jakin nahi duenari. XIX. mendean erruz eta modu nabarmenez zabaltzen
|
ari den
prentsa, egunkari eta astekarietan elikatzen dela koplakaria. Egunerokotasunean aurkitzen dituela albisteak, batez ere krimenen ingurukoak, bai baitaki oso gogoko dituela gai tragikoak bere entzuleak.
|
|
|
Eta ez zait esplikaziorik etortzen. Logikoagoa egiten zait kantautoreetatik punkera pasatu zen euskal kantagintza, laurogeiko hamarkadaren hondarretan zegoen bertsolaritza hartatik hogeita batgarren mendeko bigarren hamarkadara iristen
|
ari den
bertsolaritzarako jauzia baino.
|
|
|
Baina finala, bere irismen, tamaina eta zurrunbilo guztiekin, egun bat baino ez da. Orain berriz dagokigu oholtza handi horretatik jaitsi eta parean izan genuen gorputz handi horretan murgiltzea, mugimenduko parte izatea, aldatzen
|
ari den
munduari hitzak jartzen jarraitzea, gure gorputzekin eta munduan egoteko leku partikular hauekin bertsogintza aberasten jarraitzea. Ni amorratzen nago, ikasteko desioz, bertsokideekin kantatzeko gogoz.
|
|
2019
|
|
|
Transmisioaren katea erabat eten gabe berreuskalduntzen
|
ari den
inguruan hasiko dugu bertso ibilbide berezi hau, Ollerias herrian, Buztingintza museoan. 1711tik 1958an urtegiko obrak amaitu arte Ortiz de Zaratetarrek zuten buztingintza labea berreskuratu eta lantegi eta museo bilakatu zituen ilusio handiz Blankak.
|
|
|
Alderantziz. Bertsolarien artean ere badugu eraldaketa bultzatzen
|
ari den
aliatu feminista kidegoa. Lan ikusezin hori gure plazetan ikusgarri bihurtzen ari da, eta historiako haria josi duten bertsolarien jarraipen oparoa daukagu gaur egungoen artean.
|
|
|
Kontrako Eztarritik irakurrita aurkakoa irudikatu daitekeen arren (nork bere usteak berresteko kontsumitzen ditu hedabideak), bertso-mundua ez da jendartea baino matxistagoa, bere garaiko botere-harremanen mekanismoen isla da, besterik ez. Hala, zorionekoak gu, bertsolaritza bere burua berrasmatzen eta birdefinitzen
|
ari den
garai honen parte izatea egokitu zaigunak, buztinezko tradizioari ura bota eta generoaren eskuetatik gure gogara moldatzeko aukera daukagunak, eta, lehendabizikoz, denok eroso kabitzeko moduko soinekoa josteko talaian gaudenak. Bai, denok diodanean emakumezkoei buruz ari naiz, baina baita gizonezkooi buruz ere, bertsogintzan urteetan gailendu den gizontasun-eredu hegemonikoaren efektu zikiratzaileak mutil bat baino gehiago utzi baititu bide-bazterrean.
|
|
|
Andoni Egañak, arestian aipatutako Ahoa Bete Hots jardunaldietan, hasieratik ondo zehazten du nori buruz
|
ari den
: “Kalean barra-barra hika egiten dugun bertsolariok”, dio.
|
|
|
Lujanbioren bertsoari inolako meriturik kendu gabe, badirudi nahiko formula erabilia dela “haiz hi” hori bertsolarien artean, ohiko errima baita, eta norbere buruari hitz egiteko edo beste norbaiten hitzak abesten
|
ari den
bertsolariari zuzentzeko baliatu ohi dute bertsolariek. Esaterako, Aitor Sarriegik txapelketa hartako bertako eta 2017ko finalaurreko banatan erabili zuen formula hori.
|
|
2021
|
|
|
Eta Martinek etengabe Iparrarekin egiten du. Ekhiñeri esaten dio ‘zu gure taldekoa zara’ Baina taldea egiten
|
ari den
lekuetan Ekhiñe ez dago, edo isilik egon behar du.
|
|
|
zoritxarrak markatutako bizitza tragikoa, poetak barre eginez eta barre eginaraziz aurre egin ziona, baina begiradan tristura arrastoa utzi ziona. Testu polita da eta oso konpletoa, mitoa zirriborratu ez ezik nola gorpuzten
|
ari den
erakusten duena: tragediak prentsaren arreta nola piztu duen eta prentsak bertsolariaren oihartzuna nola biderkatu duen kontatzen du.
|
|
|
Baiña nortasun handiko bertsolari bat, eta hortan datza bere garrantziaren kakoa. Kazkazuri bere buruaz zerbait esaten
|
ari den
bezela, besterenaz ere zerbait esaten ari baita. Bizitzaz, bizitzaren garrantziaz eta nolakotasunez zerbait esaten ari baitzaigu:
|
|
|
Bertso eskolan, pribatuan, trebatzen
|
ari den
bertsolariak, publikoa, plaza izan du begitan orain arte. Xabier Amurizak zioen “plaza gizonak ez du (ela) jende aurrean gutxitu behar, are, jendearen eragin positiboa hartzeko gai izan behar du (ela) ” (Amuriza, 1981).
|
|
|
Bertso eskoletan orain arte konpetentzia arlo batzuk identifikatuta eduki dituzte, estuki alderdi teknikoei lotuak gehienak, baina konpetentzia identifikatzetik haren barneko deskribatzaileak identifikatzera pauso handia dago irakaskuntza-ikaskuntza prozesuari begira. Deskribatzaileen kontzeptuak bereziki prozesu horri egiten dio mesede, alde batetik konpetentzia arlo baten inguruan landu beharrekoak zein diren zehazten duelako eta haietatik abiatuta ariketa zehatzagoak sortzeko modua ematen duelako eta, bestetik, lantzen
|
ari den
horren gaineko kontzientzia handiagoa lortzen denez, hezkuntza prozesua antolatzen laguntzen duelako. Modu horretan lortzen da bertso ikasle eta irakasleek antolatua izatea ikaskuntza-irakaskuntza prozesua eta, ondorioz, haren kalitatea hobetzea, bidea eta helburuak argi izanik errazago eta argiago egiten baita.
|
|
2022
|
|
|
Suitzan kokatzen da kontakizuna, Bernako kantonamenduko baso batean, eta idazkera ezin hanpatuago batekin deskribatzen da urretxuarra nola
|
ari den
naturak bakarrik inguraturik arbolape batean eseri eta kantuan.
|
|
|
Ohean sartuta irudikatzen zuen saioa, sei bertsolari guztira, baina ez dio hori erantzungo, ez du nahi. Hala ere, ez daki galdetu dionak pentsatzen ari dena entzun ahal duen, zer entzuten
|
ari den
, zer dakien.
|
|
|
ez zaie beldurrik izan behar halako esperimentu hibridoei, zeinek, bistan denez, ez baitute sekula betiko bertso-saio baten berezkotasuna eta maila teknikoa eskuratuko, baina, ezusterik ez, inplizituki bertsoarekiko mendekotasuna erakusten baitute, jardun literario nagusiarekiko morrontza alegia. Idatzitik bertsora pasatzen
|
ari den
belaunaldi berriak egiten duen bezala: gero eta gehiago dira, bizpahiru liburu argitaratu ondoren, bertsolari ibilbideari ekiten diotenak, kasu batzuetan eleberrigintza edo ipuingintza guztiz abandonatzeraino, azkenean.
|
|
|
Emirraren irakaspena tolerantzia handienekoa da: otoitzean
|
ari den
jende oro, izan dadin judu, musulman ala kristau, eta berdin idolozalea ere, ber Jainko bakarraren otoizle da. “Xahdat al-wujud” delakoaren teoria du hor:
|
|
|
Parte hartzaileek adierazi duten bezala, bertsozaleen eta bertsolarien arteko elkarreraginari esker momentuko magia gertatzen da. Askotan, publikoa eta bertsotan
|
ari den
pertsona gauza bera sentitzen ari direla nabaritzen da, eta horrek konexio emozional bat eta komunitate sentimendua sortzen duela uste dute.
|
|
|
Arabako herri eta Gasteizko auzo askotan egin ditugu historiako lehenengo bertso saioak; hasieran herabeti, eta hurrena festa giro txoroan. Sentitzen genuen, eta oraindik sentitzen dugu, lurralde berriak jorratzen
|
ari den
esploratzailearen adrenalina, gutxien uste duzun lekuan estreinakoz bertso giro bat sortzearena.
|
|
|
Txusta bera ere bertsozalea izateaz gain saltsero samarra zen, futbolari ohia, errepresaliatu eta espetxeratu politikoa, izaera irekia zuena; purua eta irribarrea ahoan, hamaika aurpegi zituena. Berriki hil da, eta, idazten
|
ari den
honek (ere) patxaran bat edo beste medio bere lehenengo bertso saioa han kantatu zuenez, bihoakie besarkada bat bere familiari eta gertuko guztiei. Gaur egun, beste taberna bat dago Txusta zegoen lekuan.
|
|
2023
|
|
|
Irrikaz nengoen 2022ko Txapelketa honetan bertsolariek pisuak ze balantzatan eta balantzaren ze aldetan kokatuko zituzten ikusteko. Bost urteko etenak (tartean etxealdi eta guzti) eta azken urteotan plazan bistakoa izaten
|
ari den
gaitegi, saio mota, ikuspegi edo saio ereduen aldaketak nahi eta nahi ez izan behar zuten eragina. Eta izan dute, noski.
|