|
2003
|
|
|
1935ean, JulesMoulierOxobik. Beribilez: idaztibat, gorphutz etajauntzi, arrasona, idatzizuenGureHerrian, Etxeparerenheriotzarenkarietara. Halaber, aipagarria daJeanElizaldeZerbitzariren 1955ekoiruzkina:, irakurtzenduturtheanbizpahiruetanBeribilez.Bertzerikeginezbalu ereJean Etcheparemirikuak, etzuenebatsiko egungogorespena.Segur!?. Alabaina, JonCasenavek
|
adierazi
bezala, gehienek. Lafitte ezbada. Aldudekomedikuakegingogozuenarenordez, bestezerbaitirakurrizuten, alegia, Euskal Herriarengaindiautozburutuitzuligoxobat, besterikez.
|
|
|
Huxley-k 1870ean dinosauroensailkapenaz idatzi zuen, orduan ezaguturiko hamasei generoak aintzat hartuz; hala ere, ez zuen txintik esan euren suntsipenaz. Othniel C. Marsh paleontologo amerikarrak 46 dinosauro genero zerrendatu zituen 1882an, eta soilik
|
adierazi
zuen euren kopurua urrituz joan zela, harik eta Kretazeoaren amaieran erabat desagertu arte. Geroago, 1895ean, 68 genero zerrendatu zituen, baina suntsipenik inola ere aipatu barik.
|
|
2007
|
|
|
La, ttek Pierre Lhande ezagutu zuen hitzaldi baten, Beloken ikasle zegoenean. La, tteri hitzaldia gustatu zitzaion eta eskutitzez
|
adierazi
zion Lhanderi. La, tte Gure> Herrian idazten hasi zenean, Lhandek eskutitz bat idatzi zion La, tteri adieraziz oso hiztegi aberatsa zeukala eta ea bidaliko zion bildutako hitz mordoa Hiztegi bat osatzeko.
|
|
|
1894ko bozketen ostean astekariak aurrera jo zuelarik, arduradunek
|
adierazi
zuten hauteskundeak amaiturik zeuden legez, politika pixka bat alde batera utziko zutela, laborari eta familien gaietara mugatuz125 Horrela, Eskualdunaren hedapena eta eragina herritarrengan handia izatera heldu zen, sortu zenetik irakurleen kopuruak gorantz eginik: 850 1880ean, 950 1889an, 1200 1890ean eta 1300 1891n126.
|
|
|
Jean Goyhenetchek
|
adierazi
duenez, Jean Hiriart Urruty bazen euskalzalea, baina professe un nationalisme français, cocardier, réactionnaire; Goyenetche, J.: Idéologies culturelles.et espace social en Pays Basque de France à la veille de la première guerre mondiale, La> roduction> sociale> des> espaces, C.N.R.S., 87 or.
|
|
|
Hala ere, hainbat batzarkide ez zegoen ados deialdia euskaltzale ez ikasiei bidaltzeaz. Horrela, Guilbeauk Daranatzi honako hau
|
adierazi
zion:
|
|
|
Jean Goyhenechek
|
adierazi
duenez, Bigarren Mundu Gerraren ostean Eskualzaleen Biltzarrak biltzeari ekin zion berriro, baina buruturiko ekintzek aurrekoek baino eraginkortasun gutxiago izan zuten: ses activités se limitent toujours à un banquet an
|
|
|
Eskualzaleen Biltzarraren kideak ez ziren maiz joaten elkartearen bileretara; Lauren Apestéguyk horrelaxe
|
adierazi
zuen Gure> Herria> aldizkarian:
|
|
|
Bileren partaidetzari buruz
|
adierazi
duguna errepikatu egiten da aldizkarietan idazteari dagokionez: Hegoaldeko RIEVen Hegoaldekoek idazten zuten eta Iparraldeko SSLAB> eta Eskualdunan Ipartarrek.
|
|
|
Baina 1919ko batzarra burutu baino lehen, Azkuek buru belarri ekin zion nortzuk izan litezkeen zortzi euskaltzain berriak erabakitzeari. Lau hautagai baino ez zituela ezagutzen
|
adierazi
zion eskutitzez Pierre Broussain lagunari: Jose Agerre, Aspiazu linguista donostiarra, Pierre Broussain bera eta Raimundo Olabide.
|
|
|
Erantzunean Broussainek
|
adierazi
zion Azkueri Georges Lacombe zela ezagutzen zuen Iparraldeko, lologo eta linguista bakarra281 (Lacombe Broussainen ordezko euskaltzain izan zen 1920an hil zenean). Dena dela, bazekien Broussainek oztopoak izango zirela Lacombe euskaltzain izendatzeko, ez baitzuen Akademiaren baldintza betetzen:
|
|
|
Jean Barbierrek, bataio izenaz gain, Ganich, Nehor eta Haurmaite goitizenak erabili zituen Gure> Herriaren artikuluak sinatzeko. La, ttek
|
adierazi
zuen aipatu ezizenak Babierrenak zirela; La, tte, P.: Euskal> literaturaz, > Donostia, Erein, 1990, 290 or.
|
|
|
Are gehiago, Laurent Apestéguyk
|
adierazi
zuen aldizkari biak baino besterik ez zegoela irakurtzeko garai hartan:
|
|
|
On comprend par suite combien sont incomplètes les études folkloriques tentées jusquà nos jours de ce côté ci des Pyrénées356 Gilberte Guillaumie Reicherek Victor Hugoren teoriarekin agertu zen ados?, eguraldia gaiztoa frantsesera itzuli orduko?, Julien Vinsonena baztertuz (Jai le regret de ne pas donner raison à Vinson, mais à Hugo357). Georges Hérrellek Vinsonez
|
adierazi
zuelarik: Presque toujours bien informé au point de vue bibliographique358, kasuren baten Vinsonek esandakoaren kontra agertu zen:
|
|
|
Laminak> eta Lamies> pertsonaia desberdinak ziren Colasen ustez eta berdinak Barbieren aburuz430 Charles dElbéek Jean Barbierek, mon excellant ami? kontaturiko pasadizoa aipatu zuen431 Jean Etcheparek, ostera, Barbierek kaleraturiko liburu batez
|
adierazi
zuen: Bi akats handiskoak edireiten daizkogu, baina gaineratu zuen:
|
|
|
Beignatbordek eta Julien Vinsonek Rabelais en testuari buruz interpretazio bana azaldu zutelarik, Jean Saint Pierrek
|
adierazi
zuen: Jenclinerais par lire comme Vinson...
|
|
|
José Eizagirre adizkidea z honako hau
|
adierazi
zuen Jules Moulierek: Nehork egitekotz, jaun horrek goretsiko dauku, behar bezala, donostiarren lana439.
|
|
|
Azkenez Piarres La, ttek Leónen liburuaz
|
adierazi
zuen: Léon Jauna aphezak lan eder eta ona egin dauku...
|
|
|
Jean Saint Pierre Telesforo Aranzadik esandakoaren kontra agertu zen, beronek
|
adierazi
zuelarik euskal arbasoen ezaugarri bereziak nabaritu ezinezkoak zirela ordurako: ezin ezagutuzkoak hoin bertze nahasketen erdian450.
|
|
|
Albert Léonez
|
adierazi
zuen Jean Saroïhandyk Henri Gavelen digne émule zela, euskal zein hispaniar gaiei zegokienez456.
|
|
|
Izan ere, Raymond Saint Jeanek
|
adierazi
zuen bezala, euskara batuak zalantzatan uzten zuen La, tte: Le basque uni? é le laissait perplexe462.
|
|
|
Piarres> La, tte> ados zegoen, ostera, gra, a zuberotarraren murrizketarekin, le, n zuberotar Jean de Jauréguiberryk horixe bera
|
adierazi
zion legez463 Azken baten, La, tte ez zegoen euskalkiak hurbiltzearen kontra, baizik eta neurri gogorregien aurka:
|
|
|
Baina Gavelen lana ez zen baliagarri suertatu batua Iparraldeko euskalkiez hornitzeko: Txostena Euskaltzaindiari aurkezturik, akademiakideek egokiago ikusi zuten baztertzea, euskaltzain aranistek gustuko ez luketelakoan468 Henri Gavelek berak harriturik
|
adierazi
zuen: Les idées de Sabino Arana (qui nétait pas un linguiste) ont prevalu469.
|
|
|
Izan ere, handia izan zen aranazaleen pentsamoldearen pisua garai hartako Euskaltzaindiaren erabakietan, Iparraldeko idazleen ikuspuntuetatik urrunduz. Horrela, La, tte aranisten idazkera atsegin ez zuenetariko bat izan zen eta, atsekabez
|
adierazi
zuen Aranaren ortogra, a berritzailea, adoptée on ne sait pourquoi par lAcadémie Basque470. Hegoaldeko kazeta gehienetara zegoela hedaturik, Iparraldean eskura zuten bitartean un système orthographique plus traditionnel, celui de lEskualduna471 La, tteren aburuz, sistema tradizionalak abantaila zuen Aranak sorturikoaren aurrean:
|
|
|
Charles dElbeek oso gizon dokumentatua zela
|
adierazi
zuen: Sur la question et chez qui je puiserais largement499, dit très justement...
|
|
|
Harira berriro etorriz, hainbat intelektualek
|
adierazi
zuten Euskaltzaindia sortzen ari zen euskara batua ulergaitz gertatuko zitzaiela herritarrei. Konkretuki, kritikak jaso zituzten euskaltzainek Iparraldeko pentsalariengandik, are gehiago Euskaltzaindiaren izenean bertoko idazleei adierazi zienean:
|
|
|
Harira berriro etorriz, hainbat intelektualek adierazi zuten Euskaltzaindia sortzen ari zen euskara batua ulergaitz gertatuko zitzaiela herritarrei. Konkretuki, kritikak jaso zituzten euskaltzainek Iparraldeko pentsalariengandik, are gehiago Euskaltzaindiaren izenean bertoko idazleei
|
adierazi
zienean: Euskaltzaindiaren idazkera artzen ez badute, ez dutela beronen laguntzarik izango506.
|
|
|
Donostia musikariarentzat travailleur infatigable512 zen Azkue. Henri Gavelek honako hau
|
adierazi
zuen Azkueren Hiztegiaz: conçu dans un esprit à la fois scienti, que et pratique513.
|
|
|
Georges Lacombek, Azkueren Hiztegiaz honako hau
|
adierazi
bazuen ere: Il a limmense mérite de navoir négligé aucun des dialectes515, iturrieri dagokienez, idatzizkoetatik erdia baino ez erabiltzea egotzi zion eta ahozkoetatik ere gutxi.
|
|
|
Eta Piarres La, ttek
|
adierazi
zuena adierazi zuela, Pierre Lhandek ere Hiztegi bat osatzeari ekin zion, bakarrik Iparraldeko euskalkiez horniturik523 Lhanderen Hiztegiaz eta gainontzeko lanez daturen bat ematearren:
|
|
|
Eta Piarres La, ttek adierazi zuena
|
adierazi
zuela, Pierre Lhandek ere Hiztegi bat osatzeari ekin zion, bakarrik Iparraldeko euskalkiez horniturik523 Lhanderen Hiztegiaz eta gainontzeko lanez daturen bat ematearren:
|
|
|
Louis Dassancek
|
adierazi
zuen:
|
|
|
Dibildos Abateak Lhanderen lanaz atseginez
|
adierazi
zuen berritzailea izango zela: Sera objectif tout en donant à son oeuvre un caractère nouveau, puisquil la fait non suivant la méthode527.
|
|
|
Madeleine de Jaureguiberry zuberotarrak Begiraleen arautegia prestatu zuen550, Hegoaldeko Emakume Abertzale Batzaren arautegian oinarriturik; bertan
|
adierazi
zuen Begiraleak emakumezkoen taldea erregionalista zen eta euskara hizkuntza eta euskal ohitura zaharrak zaintzeko asmoa zuen. Beste aldetik, Begiraleak taldea euskaltzalea ere bazen; beraz, talde horren kidea izateko derrigorrezkoa zen euskalduna izatea, edo euskaltzalea behinik behin.
|
|
|
Donibane Lohizuneko Begiraleen taldea Madeleine de Jaureguiberryk berak sortu zuen, 1935ean560 Jeanne Salhak561
|
adierazi
digunez, bi anderekin elkartu zen Madeleine, Elise Arramendy562 eta Madeleine Bribetekin; elizako gela bat Gure Etxea deitu zuten563 eta teatroa euskaraz egiten hasi ziren, des> tableaux> deitzen zena564 Komediak, poema liriko eta klasikoak antzeztu zituzten, honako hauek idatzitakoak: Hillau emakumea, Leon Léon, Domingo Soubelet, Jean Barbier, Xabier Diharce, Pierre La, tte, Pierre Larzabal, Ttanpik eta Elise Arramendyren iloba zen Janick Arramendyk (Otegi izengoitiaz) 565 José Eizagirre apainketa lanean ari izan zen566 eta Lebout, Donostia eta Lertxundik lan egin zuten musika alorrean.
|
|
|
Taldeko partaideak izan ziren hauek ere: Xabier Diharce570. Pierre eta Michel bere anaiak zaharragoak ziren?, Jean de Jaureguiberryren bi semeak. Saint Louis de Gonzaguen ikasle zeudenak?, Tito eta Maurice Lissarague, Michel Limonaire, Auguste Bapseres eta Hirigoyen571 Piarres La, ttek etsipenez
|
adierazi
ei zion Mestelani euskaldun gutxi zegoela Menditarrak gazte taldean:
|
|
|
Aintzinan argitaraturiko berri hartan argi
|
adierazi
zuten partidu politiko moduan aritzeko asmoa zutela. Helburu berbera azaldu zuten bultzatzaileetariko batzuek idatzi zituzten eskutitzetan:
|
|
|
1933ko abenduaren 3an elkartu ziren berriro euskaltzaleak604 Batzar hartarako Chapelet jauna, André Ospital, Felix Ospital honen anaia eta Arocena jauna izan ziren gonbidatuak. Chapeletek, hasiera baten euskalzaleen mugimendua mes, dantzaz begiratu bazuen ere, Piarres La, tte eta Philippe Aranarterek konbentzitu egin zuten partaide bihurtzeko605 Beraz, bileran egon zen Chapelet, baita André eta Felix Ospital ere606, Arocenak joan ezina
|
adierazi
zuen bitartean607.
|
|
|
Félix Ospitalek gustura hartuko zuela parte baina ez zela joango esan zion La, tteri, horrelako batzar batean parte hartzea ez zielako komeni ez berari ezta bere familiari ere612; hala ere, langile sutsua izango zela ziurtatu zion. Maurice Olphe Galliardek, bere aldetik, uste zuen goizegi zela bilera publiko bat egiteko; egokiago ikusten zuen batzar pribatu bat antolatu eta taldearen oinarriak eta helburuak zehaztea613 Blainville Olphe Galliard lagunak esandakoarekin ados agertu zen eta batzarrera ez zela joango
|
adierazi
zion La, tteri614.
|
|
|
Felix Ospitalek idatzitako eskutitza, Donibane Lohitzune, 1934ko martxoaren 16a (Pierre La, tteri zuzenduriko eskutitza dela suposa genezake, zeren eta Cher Monsieur lAbbé esanez hasten baita). Bertan Félix Ospitalek
|
adierazi
zuen arazoak edukiko zituela jendaurrean euskalzale bezala agertzekotan; aurreko urtean André bere anaiak agertu zuen gauza bera, jadanik aipatu dugun bezala.
|
|
|
Dena dela, Felix Ospitalek, batasunak indarra dakarrelakoan, beharrezko ikusten zuen eskuindarren batasuna biltzea, hau da, euskaltzaleen egitarauak eskuinerantz jotzen zuten partiduen begikotasuna zain zezan. Horrela
|
adierazi
zion Piarres La, tteri:
|
|
|
Azkenez,
|
adierazi
du Kepa Sudupek, La, tte kulturalki harremanetan zegoela Hegoaldeko nazionalistekin eta karlistekin, baina politika mailan Frantziako erregionalistekin; Sudupe, P.: Kazetari lan> hautatuak... aipatu liburua, 66 or.
|
|
|
Larrondek 1933ko martxoaren 20ko La, tteren eskutitza aipatu du, non Goyhenecheri
|
adierazi
zion La, ttek erabakia zuela Jean Elissalde Zerbitzari eta Jules Moulier Oxobi apaizei mugimendu euskalzaleari buruz hitz egiteko, Larronde, J.: Eugène Goyheneche un militant... aipatu artikulua, 102 or.
|
|
|
Zentralizazioaren kontrakoak izatearekin batera, euskaltzaleak ez ziren sozialismoaren aldekoak. Hori zela eta, 1935eko maiatzeko udal hauteskundeetan sozialistek irabazi zutenean honako hau
|
adierazi
zuten etsipenez Aintzina> aldizkarian: damurik aithortu behar dugu zozialistak gure eskualdetan nausitzen ari direla673.
|
|
|
Euskaltzalearen sentipen abertzaleari buruz
|
adierazi
du Piarres Xarrittonek Iparraldeko euskaltzaleak euskal nazioa kontzeptuaren aldekoak zirela baina, konturaturik garai hartan Franzia kontzeptua ezin ukituzkoa zela, derrigorrezko ikusi zuten euskal nazioaren kontzeptua alde batera utzi eta erregionalismoaren eremuan kokatzea685 Era berean, egitarau erregionalista garatzen saiatu baziren ere, hau da, politika alorreko asmoak izan bazituzten ere?,...
|
|
|
Aldizkaria saltzeko egin zuten propaganda handia izan zen697, Camille Dargainsi
|
adierazi
ziotenari jarraituz:
|
|
|
Andiazabalek dituen La, tteren eskutitzetan ikusi ahal izan dugun bezala, honako irakurle hauek
|
adierazi
zuten Aintzina> jaso nahi zutela: Goyhenechek Parisetik, A. Etcheberryk Angersetik, Jaucine jaunak (propaganda jaso zuen), Justomari Mocoroak Iruñetik, Martin Istilartek Podensactik, Francisco Mª de Berazalucek Donostiatik, Jesús de Basozabalek Mundakatik, Miren de Lopeteguik Sondikatik, Andoni Iralak Bilbotik, Lucio García Echeverriak Gasteiztik, Pierre Puchuluk Ustaritzetik, Bernard Insoussarryk (Apezgaitegi Txikiko irakaslea), Jose A. Mugicak Logroñotik, Pedro de Olazabalek Donostiatik, Jean Harambourek Baigorritik, Julian Ormaecheak Bilbotik, Dominica Pagolak Lekeitiotik, Francisco Barandiaranek Bilbotik, J. E. Goenagak Bilbotik, Léon Lassallek (Aintzina> eskatu zuen Aguerre izeneko batek elizan sal zezan), Eusko Ikaskuntzako Pedro Garmendiak (euren aldizkariarekin truke egiteko), Maria Ariztiak Saratik Bouda jaunaren izenean, J. Abandok Londresetik, Canon Beholak (propaganda jaso zuen), Etcheparek Atarratzetik, José Aguerrek Irunatik, Jaureguiberry doktoreak, Bilbao Nicolasek Donibane Lohizunetik, Goyhenek Atarratzetik, Mendiondok Atarratzetik, Larramendik Donostiatik, Urrutigaray emakumeak Atarratzetik, Pierre Echeberryk Mauletik, Jauretchek Baionatik, Jean R.
|
|
|
Camille Dargainsek idatzitako gutuna, Donibane Lohizune, 1934ko azaroaren 26a. Camille Dargainseri berari emankor iruditu zitzaion propaganda, eskutitz berean
|
adierazi
zuen moduan: je pense que cette campagne de publicité portera du fruit.
|
|
|
Horrela, harmonizazio bat hilabetero bidaliko zuela
|
adierazi
zuen Narbaitzek:
|
|
|
Xarritton eta Xabier Diharcek
|
adierazi
digute Alur Roger Etchegaray zela.
|
|
|
Eta lehenengo eta bigarren Aintzinak konparatzen hasi garelarik, denetariko iritziak eman dituzte garaikideek aro bietako Aintzinari buruz: ...arc Legassen ikuspuntutik, bigarrena lehenengoa baino eskuindarragoa izan zen, Front> populaireri aurre egitea helburu baitzuen779 Philippe Oyhambururen ustez, ostera, bigarrena aurrekoa baino abertzaleagoa izan zen, lehenengoa erregionalista baino ez baitzen izan780 Azkenez, Jacques Mestelanen aburuz, bigarren Aintzina> lehenengoa baino ezkertiarragoa izan zen, baina ezin izan zuten
|
adierazi
, Iparraldeko Euskal Herria Pétainen gobernupean baitzegoen781.
|
|
|
Emile Larrek
|
adierazi
duenez: ez genuke nahi, ez La, ttek ez zuen nahi, Euskal Prentsak 100 urte... aipatu artikulua, 245 or.
|
|
|
Ikusten dugu, beraz, Herriak erakarri zituen aldaketak ez zirela hain erabatekoak izan; horrela, Herria> Elizaren menpean argitaratzen jarraitzeaz gain, gobernu frantziarraren menpekotasunean argitaratu zutela
|
adierazi
zuten. Izan ere, aldizkariaren hasierako izenburua Herria.> Eskualdunen> rriketaria> izan bazen ere, hirugarren zenbakitik 900 zenbakiraino Herria.> Journal> basque français> domadaire> izatera pasatu zen, 887 zenbakitik aurrera Herria.
|
|
|
La, ttek
|
adierazi
ere egin zuen Herria> ez zegoela Elizaren menpean: En 1967 il mest arrivé une histoire intéressante avec Monseigneur Gouyon.
|
|
|
1933ko apirilean euskaltzaleek batzar erdi publiko bat egin zuten, non Pierre Amoçain eta Eugène Goyhenechek Eskual> Herriaren> lde> taldearen egitaraua aurkeztu zuten836; Piarres La, ttek, taldearen sortzailea eta gidaria izan bazen ere,
|
adierazi
zuen baietza ematen ziola mugimendu euskaltzalea sortzeari baina, apaiza zenez gero, jendaurreko ekintzetatik bazterturik izango zela. Talderako kideak lortzeko, La, ttek ideia abertzaleak bota zituen Apaizgaitegi Txikiko bere ikasleen artean, argiegi adierazi barik, jakinik ideiok norbaitengana helduko zirela eta irakaslearengana hurbilduko zirelako jakin minaz.
|
|
|
1933ko apirilean euskaltzaleek batzar erdi publiko bat egin zuten, non Pierre Amoçain eta Eugène Goyhenechek Eskual> Herriaren> lde> taldearen egitaraua aurkeztu zuten836; Piarres La, ttek, taldearen sortzailea eta gidaria izan bazen ere, adierazi zuen baietza ematen ziola mugimendu euskaltzalea sortzeari baina, apaiza zenez gero, jendaurreko ekintzetatik bazterturik izango zela. Talderako kideak lortzeko, La, ttek ideia abertzaleak bota zituen Apaizgaitegi Txikiko bere ikasleen artean, argiegi
|
adierazi
barik, jakinik ideiok norbaitengana helduko zirela eta irakaslearengana hurbilduko zirelako jakin minaz. Horrela jaso zuten pentsamolde euskalzalearen berri Pierre Amoçain, Fabien Dargains, Michel eta Xabier Diharce, Jean Hastoy, Jacques Mestelan eta Piarres Xarrittonek.
|
|
|
Elizarekiko loturari dagokionez, hasiera baten Euskalzaleek ez zuten talde erlijioso bezala espresuki aritzeko asmorik838; mugimenduaren jardueran, ostera, ikusten da euskalzaleek leial jarraitu ziotela pentsaera kristauari (La, ttek berak Aintzinan
|
adierazi
zuen apezpikua herrietako zaindari onena izango zela839). Gai horretan bat gatoz Malherberekin, beronek dioenean talde euskalzaleak, Elizarengandik independiente aritzeko asmoa izan bazuen ere, Elizaren babesa bilatu zuen gero, taktika moduan, Action> çaiseren gaitzespenaren ostean arriskutsua izango litzatekeelako Elizaren hierarkiatik at aritzea840.
|
|
|
1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten bazekiela. 1932ko martxoa apirilaren Gure> errian
|
adierazi
zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan. 1932ko maiatza ekainaren Gure> Herrian La, ttek Jean Etchepareren maila intelektual handia goraipatu egin zuen.
|
|
|
1933ko urtarrilaotsailaren Gure> Herrian René Cuzacqen jakituria nabarmendu zuen La, ttek. 1936ko martxoa apirilaren Gure> Herrian
|
adierazi
zuen La, ttek Gilbert Guillaumie Reicheren lanaz zoragarria eta irakurtzeko atsegina zela.
|
|
|
1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierrek herri literatura tradiziozko erara idazten bazekiela. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian
|
adierazi
zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan. 1932ko maiatzaekainaren Gure> Herrian La, ttek Jean Etchepareren maila intelektual handia goraipatu egan zuen.
|
|
|
1933ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian René Cuzacqen jakituria nabarmendu zuen La, ttek. 1936ko martxoa apirilaren Gure> Herrian
|
adierazi
zuen La, ttek Gilbert Guillaumie Reicheren lana zoragarria eta irakurtzeko atsegina zela zela.
|
|
|
1931ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian azpimarratu zuen La, ttek Jean Barbierek herri literatura tradiziozko erara idazten bazekiela. 1932ko martxoa apirilaren Gure> Herrian
|
adierazi
zuen La, ttek Georges Lacombe zela, Julio Urquijorekin batera, gizon jakintsuena euskal gaietan. 1932ko maiatza ekainaren Gure> Herrian La, ttek Jean Etchepareren maila intelektual handia goraipatu egin zuen.
|
|
|
1933ko urtarrila otsailaren Gure> Herrian René Cuzacqen jakituria nabarmendu zuen La, ttek. 1936ko martxoa apirilaren Gure> > Herrian
|
adierazi
zuen La, ttek GilberteGuillaumie Reicheren lana zoragarria eta irakurtzeko atsegina zela.
|
|
|
Jean Barbierrek, bataio izenaz gain, Ganich, Nehor eta Haurmaite goitizenak erabili zituen Gure> Herriaren artikuluak sinatzeko. La, ttek
|
adierazi
zigun aipatu ezizenak Babierrenak zirela; La, tte, P.: Euskal> literaturaz, > Donostia, Erein, 1990, 290 or.
|
|
2008
|
|
|
abestu,
|
adierazi
, afaldu, agertu, ahaztu, aldatu, amaitu, argitu, asmatu, atera, aurkeztu,
|
|
|
Testu, alternatiboak? asmatzen ibili ardurazko zer edo zer
|
adierazi
nahi dugunean edo jende askorengana heldu, baina aurretik, benetan behar denean, nekerik hartu ez!
|
|
|
Eta hauxe da gure proposamen gogoeta: errepikapenak
|
adierazi
baten adierazle ere izan daitezkeela, alde batetik, eta bestetik, errepikapena ahozko hizkuntzaren nolakotasuna definitzeko elementua dugula.
|
|
|
guztiz interesgarriak dira sexoa atzizki berberaren bi aldaeren bitartez
|
adierazi
egiten
|
|
|
gurdiaren karrozeria esateko Foix apaizak omen argan > > hitza bildu zuen eta erromaniko mailegua zitekela dio Lhanderen hiztegiak, baina gazte denboran ez dut organtetxe> baizik entzun. Noski abade guztiek ez zuten labo rantza dastatu, eta ikasiko zuten euskaraz etxe> hitza
|
adierazi
zabalekoa dela, zerbai ten karrozeria, edo ingurua adierazten duela, hala nola leiho etxe, > makina etxe> eta organtetxe.
|
|
|
(31a?) ko bigarren aposizio ereduaren arabera tandem elkarteen kasuan gertatzen den erreferentzi aldaketari metonimia deritzo: (34) ko likido> eta solido> gai izenak dira baina likido>/ solido> nahastea> elkartearen barruan, gaiak
|
adierazi
beharrean, gaiek elkarrekin ematen duten osotasuna adierazten da, nahaste> izenak adierazten duen nahasteen klasearen barruko azpiklase bat hain zuzen. Areago, adibide honetan behintzat, bereziki garbia da elkarteak adierazten duenaren tasunen artean badaudela lehenengo osagai (bikoitz) aren tasunak ere.
|
|
|
Bestalde, bi hitzeko elkarte baten ezkerraldeko osagaia hedatuz sortzen ari direla
|
adierazi
du Euskaltzaindiak. Deskribatu izan diren gainontzeko hiru hitzeko segida guztietan ordea, sintaxian beregainki erabil daitekeen ondorio bana ematen duten bi prozesu ikusten dira:
|
|
|
Iberondo> (mea, erreg. 2, 16 eta l4, 222; > beste mea izen askotan bezala, jabearen deitura
|
adierazi
bide du). Ormatxo> (lur
|
|
|
Definizioa: ahal denik eta zehatzen, hitzak zer
|
adierazi
nahi duen.
|
|
|
Oso garrantzitsua da kasu batzuetan euskararen egitura barnean gertatu dena gogoratzea: maileguen bitartez, euskarak markagailu morfologikoak
|
adierazi
ditu, bere gramatikan ezagutuak ez zirenak. Aspalditik dakigu latinetik hartutako erregek erregina> egin zuela femeninoa, latinean ERREGINA zelako hitza zein erromantze modura moldatu zuelako, eta hortik euskarak ahal izan du atzizkia:
|
|
|
Gaur egun egin genukeena hauxe da, alde batetik, conectores pragmáticos? izene ko partikulen historia
|
adierazi
, zein modutan azaldu ziren eta zer funtzio betetzen duten euskaran gainera, bada... eta abar, eta batez ere gaztelaniatik hartuak direnak: según> eta, > eta abar.
|
|
|
Ez dirudi ordea euskara inoiz superestraturik izan denik, nahiz eta Euskal Herritik kanpo joan Errekonkista garaian (geratzen diren arrastoak Espainiako toponimian edo adstratu bezala geratu zirela dirudi), Merino Urrutiaren garaitik (19783) dakigun bezala, Ameriketara heldu baino lehen oso ezagun den bezala. Horretarako, euskara ez dela inoiz superestratu moduko eraginik
|
adierazi
, baliteke arrazoia izatea euskara ez dela behin ere kolonizazio hizkuntza izan ezta ere, lingua franka, izan denik:
|
|
|
Badakigu kontaktuaren bitartez sinkretismo batzuk euskaraz (ko> eta, tzaren artean gertatzen dena, besteak beste, tzat> desagertzen ari dela: medikuarena> rengana> ordez esaten da, eta abar) sartu direla edo hizkuntz kontaktuen eremuan askotan elementu espresiboak mailegatu izan direla (ezeztapen izenak bezala eta abar), Martin Haasek (1995)
|
adierazi
zuen bezala (eta baita konparaketa diakronikoa egiteko proposamena egin ere). Aldaketa horien ondorioak eta zergatik horrela alda tuak izan den jakiteko, Haasek oinarri teoriko garrantzitsua indartu zuen:
|
|
|
Gaur egungo gazte askok euskaraz, eta oso euskara onean, gainera? egin ohi ditu eskolako zereginak, baina erosoago eta lasaiago ari dira erdaraz lagunarteko giroan, adar soinuan dihardutenean, edo barreneko sentimenak
|
adierazi
nahi dituztenean.
|
|
|
Teoria berriek dioskute, gorago
|
adierazi
bezala, DAut> eredutzat hartu izana ez dela kasualitatea, ez eta bertatik bertara alde batera utz daitekeen xehetasuna: gaztelaniazko hiztegirik onena, osoena?
|
|
|
Ezer baino lehen, argibide bat. «Esatari» diodanean, hedabidearen onespenarekin eta hedabidearen izenean pantailan mintzatzen diren esatariak, aurkezleak, kazetariak eta aktoreak
|
adierazi
nahi ditut. Esatari ez denari «ikusle» esango diot.
|
|
|
Ez nuke adierazi gabe utzi nahi, hala ere, datu hauek interpretatzean sortu zaidan kezka bat: zenbait lan soziolinguistikotan
|
adierazi
den bezala, gaur adinekoak diren emakumeak etxetik irten gabe egon direlako eta gizonek kanpotarrekin harreman handiagoa izan dutelako, behintzat, zail da generoari dagokion banaketarik topatzen. Izan ere, belaunaldi hau ez da etxean egondako belaunaldi bat:
|
|
|
Heg.> ikurraren esanahia bestelakoa da, eta bitarikoa. Batzuetan, Heg.> ikurraren bidez
|
adierazi
nahi dugu, delako hitza berria dela eta gaztelaniaz ez dakitenentzat ezin ulertuzkoa, aleazio, > esaterako?; horrelako hitz askok bikotea osatzen dute Ipar.> marka daramaten hitzekin. Heg.> ikurra duen alfonbra k Ipar.> duen tapiz ekin adibidez?. Kasu hauetan Euskaltzaindia ez da gauza izan euskaldun guztiok batu gaitzakeen forma bakar bat eskaintzeko, eta, oraingoz, horrelako bikoteekin etsi behar izan du.
|
|
|
Hainbat sarreratan hitzaren maila
|
adierazi
da, behe mailakoak, lagunartekoak eta herrikoiak, eta goi mailakoak edo jasoak, literarioak etab.?
|
|
|
hiztegi berezia oso osorik egitea. Alabaina, Euskaltzaindiak
|
adierazi
behar du hiztegi berezitu horretatik zer ekar daitekeen hiztegi batu eta orokorrera; alegia, hiztegi berezitu horren lehen urratsak Akademiatik bertatik etorri behar dira, hizkera erkidearen hiztegia zehazten doan neurrian.
|
|
|
deklaratu, deklara, deklaratzen. du ad. 1 (epaiketaren inguruko adierarekin batez ere). 2 h.
|
adierazi
, > agertu, > aitortu, > azaldu, etab.
|
|
|
Bai baitugu joera Euskaltzaindiak eginiko aukerak baino estuagoak egiteko batasunaren eremuan. Oso ondo
|
adierazi
zuen hori Pello Salaburuk,
|
|
|
–Hainbat sarreratan hitzaren maila
|
adierazi
da, behe mailakoak, lagunartekoak eta herri koiak eta goi mailakoak edo jasoak, literarioak etab. bereiziz?.
|
|
|
–Kontzeptu horiek, kanpotik ekarritako hitzekin edo euskal sustraizkoekin behar ote diren
|
adierazi
, hori beste auzi bat da. Beharbada batzuetan bide bat, eta besteetan beste bat jarraitzea izango da onena?.
|
|
|
Deklaratu> 1 (epai ketaren inguruko adierarekin batez ere). 2 h.
|
adierazi
, > agertu, > aitortu, > azaldu, > etab.
|
|
|
Eta nik esan egin nahi ditut horietako batzuk. Ez gipuzkoarren izenean, ni ez bainator inoren ordezkari; baizik beste ikuspegitxo bat azaldu nahirik eta, beharbada, segu ruenik, zuek lehendik ere badakizkizuen ohar batzuk edo jakingarri batzuk
|
adierazi
nahirik.
|
|
|
Jarraian
|
adierazi
gura nuke bizkaiera bezainbat dela neurea euskara batua, bate tik egiken> ondoan ezak> erabili izan delako bizkaieraz, bestetik, bataren zein bestea ren alde egindako lanek biekiko lotura ezin estuagoak sortu dizkidatelako.
|
|
|
–Argatic zitezte jarri,/ santiguacera sarri? 39 Erabilera honetan, maiz? ere
|
adierazi
dezakeela pentsa daiteke, baina ulerkera zuzenena, santiguatzera gero?,, santiguatzera berehala, litzatekeela dirudi.
|
|
|
Ez genuke ahantzi behar eus karaz bizi nahi duen gizartea ezin dela Euskaltzaindiak halako kontzeptuak euskaraz nola behar duen noiz erabakiko zain egon, gizarteko premiak akademia batek eraba kiak har ditzakeen baino lasterrago aldatzen eta berritzen direlako. Hori esanik, ez dugu
|
adierazi
nahi sortu eta zabaldu diren hitzak besterik gabe onartu behar direnik, errealitatea hor dagoela eta merezi duen heinean aintzat hartzekoa dela baizik. Eta, horretarako, azken urteotako testugintzaren corpus informatizatuaren premia begi bistakoa da.
|
|
|
Esango nuke garai berri baten hasieran gaudela, eta hori
|
adierazi
nahi da hi tzal di honen izenburuan. Euskarazko terminologia lanari nolabaiteko babes ofiziala eman nahi diola adierazi dio UZEIri Jaurlaritzako Hizkuntza Politikak.
|
|
|
Esango nuke garai berri baten hasieran gaudela, eta hori adierazi nahi da hi tzal di honen izenburuan. Euskarazko terminologia lanari nolabaiteko babes ofiziala eman nahi diola
|
adierazi
dio UZEIri Jaurlaritzako Hizkuntza Politikak.
|
|
|
Beti gogotik irakurri izan ditut Joakin Lizarraga Elkanoko idazlearen izkribruak, ez, jakina, erakusten duten ortografia ederragatik edo egileak gaiak erabiltzeko zuen antze eta trebetasunagatik, han hemenka aurkitzen ditugun bitxi linguistikoengatik, Iruñerriko euskararen berri ematen diguten erranairu, itzuli eta hitzengatik baizik. Iñaki Caminok eta neronek behin baino gehiago tan
|
adierazi
dugun bezala (ikus, adibidez, Camino, 2004: 28, 151 edo Salaberri, 2002:
|
|
|
Modu berean «horreki> utzi > ko> dut> doaien> libre> bazkoa egunkara»> (JMESB, 50) > dioenean, horrekin utzi ko dut joan dadin libre pazko egunean?
|
adierazi
nahi du.
|
|
|
Ama hizkuntzaren seme kezkatia?, Punto> y> Hora> de> Euskalherria, 423 zk., (1986). . Nere obraz?, o. cit., 214 or... Oteizak berak
|
adierazi
zidan pastoral txikien moduan era nintzakeela zenbait poema, eta antzezpen gisako bi osatu nituen Pello Zabaletaren laguntzaz?.
|
|
|
–Bide ba rrija k erromantikoa da, eta Arrats beran, modernista(?) Estiloari dagokionez, modernitatearen barruan koka daiteke, edo sinbolismoaren barruan, Espainian modernitatea zenari Frantzian sinbolismoa esaten baitzioten. Lauaxetak sinboloen bidez
|
adierazi
zuen errealitatea, poeta sinbolista izan zen. Iñaki Aldekoak ezetz dio (non ez du esaten), kristaua zelako, baina poeta modernista asko izan zen kristau?
|
|
|
EGLU 1 en ere (200 orr.) liburuaren> rdia> eta liburuen> rdiak> bereizten dira. . Bigarren adibide honetan, liburu multzo batetik, multzo honen erdia edo irakurri duela
|
adierazi
nahi da. (?) Hala ere,, liburu erdiak irakurri zituen?
|