|
2001
|
|
|
Baina ez da hori bakarrik.
|
Lehen
esan dudanaren ondorio bezala gauza bat ikusten da argi eta garbi. Gure artean eta guk gauzak ongi ezagutzen ditugun garaian, ez da sekula euskara hemengoen adierazpide edo mintzabide osoa izan.
|
|
|
|
Lehen
esan dut hau gertatzen dela gure hizkuntza txikia delako, esan dugun zentzuan, baina ez da hori bakarrik. Euskadi, eta berriz ere Euskadi diot, Euskal Herria ez esateagatik, eta inork inoiz nire gauzak irakurri edo entzun baldin baditu, badaki nik beti Euskal Herria sartzen dudala, eta ez Euskadi, baina hemen nahitaez Euskadi edo Euskadiren antzeko zerbait sartu behar da eta ez Euskal Herria, nahasketa sortuko ez baldin bada.
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, aho literaturak euskal literaturan axola edo ardura gehiago izan du inguruko erdal literaturetan baino. Halaz ere, eta honetara ezkero, gauza bat esan behar dut:
|
|
|
âGuk hala uste.
|
Lehen
esan dizugu, horratik, ez garela handinahi horietakoak. Oraingoz uste dugu nahikoa eta gehiegi egiten dugula bereiz  kuntzak gehi ez daitezen eginahalean saiatuz.
|
|
|
baina hemengo herriak, Xenpelar bezalako fabrika langileak, zer galdu zuen Foruak galtzean?
|
Lehen
esan baitut orduko jendearen ustez, nahiz ikasi nahiz ezjakin izan, Cà ¡ novasen bitartez galdu  genituela Foruak eta orduan hain zuzen, ez lehenago. Jauntxoentzat izan zen galgarri galera hura (eta Bilbo Donostietako burgesak ez ziren jauntxoak) eta ez jende arruntarentzat.
|
|
2002
|
|
|
Iparra edo hegoa, hori berdin zait, baina jakin behar du non dagoen eta zein den bere tokia.
|
Lehen
esan dut Euskaltzaindiari [21] dagokiola euskararen araugintza akademikoa, legeak hala aitortzen diolako, nahiz oraingoz politikari batzuek ez diren, antza denez, honetaz jabetu eta Euskaltzaindia auzo bateko edozein elkarteren antzera tratatzeko joera erakusten duten, kontuan izan gabe erakunde bat dela, halaxe onartua gure oinarrizko legeetan. Euskara behar bezala arautu gabe dagoen une honetan, eta horrenbeste jende ari dela euskara idatzi eta mintzatua arauen bidez normalizatu nahian, ezinbestekoa da Euskaltzaindia bezalako erakunde bat izatea guztion erreferentzia.
|
|
2006
|
|
|
–
|
Lehen
esan dugun bezala, beheko egurra ere ederra da. Tindagai edo berniz matea du emanda.
|
|
2007
|
|
|
–Elkarren antza dute, bai.
|
Lehen
esan dizut.
|
|
2008
|
|
|
Haatik, arrazoiak hegazkinetik at egon beharrean hegazkinaren barruan egon ziren, Larraitz eta bion artean eserita hain zuzen ere...
|
Lehen
esan bezala, aukeran, pilulak nahiago, bai, baina aukera hura guztiz ezinezkoa zitzaidan, Garazi txikia gurekin zetorrelako. Beraz, liburuak, margoak, jostailuak eta hiru urteko haur bat entretenitzeko baliagarri gerta zekizkigukeen gauza guztiak sartu genituen eskuko poltsan eta gure eserlekuetan eseri ginen hegaldiaz gozatzeko prest.
|
|
2009
|
|
|
Hor ditugu baita ere Mallorca eta Menorcako glosak, eta Herrialde Valentziarreko" cantaors d, estil" eta alboradak.
|
Lehen
esan dugun bezala, gizartean agertzen badira, folklorizazio esparru baten barruan agertzen dira gehienetan, eta nagusi den kulturaren onespenarekin.
|
|
|
Hona hemen orain Egañaren partituraren transkripzioa.
|
Lehen
esan dugun bezala," konpasen" artean egin dugun bereizketa segundoen araberakoa da, eta ez konpasen araberakoa, kantaren pultsazio irregularra dela eta. Beraz, notetan eta, gaingiroki bada ere, erritmoan jarri behar da arreta.
|
|
|
Eta zer da nazio estatu hori makina bat gutxiengo baten boterea eta jabetza (politiko, ekonomiko eta teknologikoa) ziurtatzeko baizik?
|
Lehen
esan dudanez, nazio estatua lakioz josita dago. Ez da makina hutsa, diruaren ahalmenak sortutako makina baizik; hau da, kapitalismoak asmatu, sortu eta eratutako makina.
|
|
|
–
|
Lehen
esan dudanez nazio estatua kapitalaren maisu-lana da. Horregatik da nazio estatua Estatu formarik eraginkorrena eta boteretsuena.
|
|
|
–ETAren eta euskaldunon komunitatearen artean akordio hori sinatuko litzateke.
|
Lehen
esan dugunez, aberriaren logikaren arabera akordio hori ezinbestekoa da. Boterearen logikari jarraituz ere, ondorio bera ateratzen dugu:
|
|
2010
|
|
|
Baina geure zilborrari begira ezin dugu bapo gelditu.
|
Lehen
esan dudan bezala, artearekin ezkontzen den kulturaren beste aurpegia sukaldean aurkitzen duguna da eta hau da gure herriaz atzerritar aipagarri hauek eramango duten irudia, beraz, honekin ere kritiko izatera iristeko ordua iritsi da. Jakin badakigu gure amonak egiten zuena bezalako baratxuri zoparik ez dagoela, edo arrautza frijituak baino plazer handiagorik nekez eraman daitekeela gure ahoko zuloetan behera, baina hori ez da guztia.
|
|
|
Meza berak eman zuen eta ondoren ostatuan bazkaritara bildu ginen denok, apaiza barne.
|
Lehen
esan dudan bezala, Juanito sasikoa ote zen bazebilen, baina han ez horrelakorik nabaritu, bere guraso eta anai arreba guztiak bildu ziren ospatzera. Jende pobrea, baina duintasun handikoa.
|
|
|
2007ko irailetik 2008ko ekainera, RodrÃguez Zapatero Espainiako presidenteari akordioa eskaintzeko aldia izan zen.
|
Lehen
esan bezala, akordio horrek Loiolako Dokumentua zuen oinarri, EAJ PNVko eta PSOEko zuzendaritzek âeta Batasuneko negoziatzaileekâ onartu zuten dokumentua baitzen. Nahiz gero akordioa ez zen sinatu, ETAk ezker abertzaleko negoziatzaileak desautorizatu egin zituelako.
|
|
|
Baina zer ziren zorioneko eskritura horiek?
|
Lehen
esan dugu, Elama bere ondasun guziekin Phelipe Dubois frantsesari saldu ziola Juan Garbiso zubitarrak, eta baita eskriturak egin zituela ere 1680ko apirilaren 4an. Hona eskritura horren punturik aipagarrienak, istilu guzion erdian, Elama nolako legepean bizi zen ikus dezazun (122 or):
|
|
|
|
Lehen
esana dizut, goizuetarrak fuera de los seles egitera behartuak zeudela baserriak, bordak eta etxolak. Eta muga berbera paratu zioten Berdabiori ere.
|
|
|
|
Lehen
esana dugu, dieziotxeno bakoitzak hogeita bost marabedi balio zuela, baina, hona zer gehiago esaten digun Miguel Ibañez numismatikan adituak [181]:
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, Manuel Lekuonak norbaiten ahotik jasotakoak [182] izan zitzakeen, beraz, zinezko erroak: La plata de que hacÃa las monedas, era plata robada de las iglesias y ermitas del paÃs.
|
|
|
" Gizona hilta bizkarrian hartu, beko olara eraman".
|
Lehen
esan bezala, bigarren puntu horixe baita jatorrizko bertsoen moldea hausten duen markarik nabariena. Lau puntuko kantaera guzietan ageri baita" gizona hilta bizkarren hartu" delako hori, nahiz gero batzuk" errotazpira", bestek" leize zulora", eta Lorentxok honetan" beko olara eraman" zuela esan.
|
|
|
|
Lehen
esan bezala, Berdabio bakarrik ageri zaigu beti herriaren ahotan eta bertsotan, baina dokumentuak taldean sartzen digu, nahiz Berdabio bera izan buru. Begira 1747ko abenduaren 27ko gastuen zerrendan ere nola ageri den, beste hirurak ez bezala bakarka aipatua:
|
|
|
|
Lehen
esan dizut Portoloko Pello Eskudero hau 1734ko Urteberri egunean hila zela, eta hain juxtu, egun berean berritua zuen testamentua. Baina, auskalo nola?
|
|
2011
|
|
|
–
|
Lehen
esandakoari eusten zionat: umeari eta bioi emango dizuet aterpea, eta hiri, gainera, ganorazko soldata astearen amaieran.
|
|
|
–
|
Lehen
esan dizut Alonso Mendoza kapitaina ez zutela, ziurrenera, indiarrek garbitu. Gure artekoren batek izan behar zuen hiltzailea, arkabuza zuenen bat.
|
|
|
Irakur daitekeenez, kontrabandoaren aurkako lanak serio egiten ziren.
|
Lehen
esan dugun bezala, atzerritarrekin egindako kontrabandoa gogor zigorturik zegoen. De Laetekin jarraituz," La participation de l, armée à la lutte contre la fraude aux frontières de l. Empire prouve toute l, importance que l, administration impériale attachait à la repression de la contrebande".
|
|
|
|
Lehen
esan dut existentzialista nintzela. Baina bestelako influentzia estetiko eta filosofikoak ere banituen; adibidez, Oteizaren Quousque Tandem liburuak erabat trastornatua utzi ninduen.
|
|
2019
|
|
|
–Ez dago zer kontatu handirik.
|
Lehen
esan dizudana, jubilatzeko gogoarekin. Zure aita bezala, pentsatzen dut, ezta?
|
|
|
Badakit jendeak zer iritzi duen Marioz.
|
Lehen
esan dizuedana besteen begiradaren gainean. Denbora guztian nigan iltzatuta sentitzen dudan horixe.
|
|
|
|
Lehen
nioenez, bada hau egiten duenik, bai Gaztelan eta baita Murtzia aldean ere. Inoiz meteorologia gizonekin topatu izan naizenean, beti izaten da bateren bat, ni koarta tenporak aztertzen nabilela dioena.
|
|
2021
|
|
|
Gure zorionak edo zorigaitzak, gure kondizio lurtarrak, munta handia du idazten dugunari dagokionez.
|
Lehen
esan dut idazten dugun unean mirariz bezala bulkatuak garela gure bizitzako inguruabarrak bazter uztera. Halaxe da zalantzarik gabe.
|
|
|
|
Lehen
nioenez, Kunderaren aipuak betiereko itzuleraz dihardu Izatearen arintasun jasanezina liburuaren hasieran. Gertaera historikoak behin eta berriz gertatuko balira, beste modu batera ulertuko omen genuke Historia, beste modu batera neurtuko ondorioak, gauzak berriro gertatuko ez direla jakiteak ardura etikoa arinduko baligu bezala.
|
|
|
Bakardadeak agian?
|
Lehen
esandako gozo faltak? â Bai, konfinatua egoteak eztu batere laguntzen, eztit batere laguntzen.
|
|
|
–Davidek zakar samar hitz egin zion berriro ere?.
|
Lehen
esan ez dinat, ba, morroi horren dokumentu batzuk dauzkadala... Nahi dun erakustea edo ez?
|
|
2022
|
|
|
Itxaron egin dut begiratu didan arte, eta orduan esan diot:
|
Lehen
esan dizudan kontutxo hori... Berehalaxe izango da, H. jauna, esan dit.
|
|
|
–
|
Lehen
esatera ausartu ez ginen egiak. Horixe besterik ez, Karlos.
|
|
|
Aurreko gorputz eta gogo berarekin berpiztuko litzateke, gainera, hala nahi izanez gero.
|
Lehen
esan dugun bezala, supergizakiaren metamorfosiak ez du mugarik.
|
|
2023
|
|
|
Beste zatia patrikan gorde genuen.
|
Lehen
esan dizut, psikologo jauna, Parisera iristen ginenean, aldean genuen argazki zatia etxera bidali behar genuen postaz, gurasoek onik iritsi ginela jakin zezaten eta pasatzaileei zegokien ordaina eman ziezaieten. Baina nik sekula ez nuen bidali bueltan patrikan gordeta eraman nuen argazki zatia.
|